1.Co to jest kwestionariusz ?
To zbiór szczegółowych , uporządkowanych i jednobrzmiących pytań zadawanych zawsze w tej samej kolejności. Musi byś skonstruowany w odpowiedni sposób do prowadzonych badań. Jeżeli uwzględniamy różne kategorie informatorów powinniśmy przygotować dla każdej osobny zestaw pytań. Kwestionariusz musi być ułożony w logicznym ciągu , forma odpowiedzi informatora powinna być jasno określona (pyt. Otwarte i zamknięte) Pytania o fakty i opnie powinny być od siebie oddzielone graficznie.
2.Co to jest obserwacja ?
Jest wielozmysłowym, wybiórczym , krytycznym ,obiektywnym procesem postrzegania rzeczywistości.
Musimy wiedzieć co chcemy postrzegać
ustalamy parametry obserwacji ( przedmiot , plan i cel obserwacji)
wiemy po co jej dokonujemy,
krytykujemy -żeby nie dać się oszukać ,
podchodzimy do niej wybiórczo - wybieramy jej najbardziej interesujące dla nas cechy ,jesteśmy obiektywni ,
postrzegamy wszystkimi zmysłami - słuchem ,wzrokiem ,węchem , dotykiem , smakiem
i inne czynniki
3.Rodzaje obserwacji
Ze względu na proces poznania:
a)Pośrednia - polega na badaniu zachowań ludzkich nie bezpośrednio postrzeganych lecz utrwalonych w jakiś sposób na piśmie
b)Bezpośrednia - badacz koncentruje się na stadium jednej grupy czy problemu zbierając samodzielnie podstawowe dane w terenie; badania mają na celu chwytanie zachowań ludzi w stanie niezniekształconym przez wpływy procedury badawczej
* ze względu na sposób prowadzenia tej obserwacji wyróżniamy:
- o. niekontrolowaną - wolną ,swobodną - prowadzi ona do spostrzeżeń o charakterze jakościowym ,pozwala postawić hipotezy badawcze i służy często dalszemu ograniczeniu pola badań ; stosowana zwykle we wstępnych fazach badań
-o. kontrolowana lub metodyczna - dokonywana jest po sporządzeniu planu badań i po sformułowaniu hipotez badawczych
Ze względu na rolę obserwatora w badaniach:
zewnętrzna -ekstraspekcyjna
wewnętrzna - typ obserwacji , podczas której obserwator jest zarazem aktorem integrującym się ze społecznością badaną , uczestnicząc w jej badaniach i manifestacjach ( jej szczególną formą jest obserwacja uczestnicząca ukryta)
4.Informator a respondent - scharakteryzuj różnice
Informator to osobą ,która udziela nam informacji w wywiadzie swobodnych , podczas którego może rozwijać swoje wypowiedzi.
Respondent jest osobą odpowiada na pytania w wywiadzie zamkniętym lub kwestionariuszowy.
5.Wywiad a ankieta
Wywiad - jest to technika badawcza , której narzędziem jest rozmowa przynajmniej dwóch osób ,najczęściej jest on uzupełniany obserwacją
Ankieta- jest zdobywaniem informacji za pomocą spisanych pytań ,respondent odpowiada na pytania sam lub jego odpowiedzi protokołuje ankieter ( ankieta pilotowana). Jej celem jest zdobycie możliwe ścisłego materiału faktycznego , przede wszystkim liczbowego ,oraz uzyskanie wiadomości o poglądach osób , których opinie przedstawiają dla nas jakąś wartość
Różnice :
*ilościowa - ankieta nie może być tak samo długa co wywiad , łatwiej jest ją zebrać ankiety niż przeprowadzić wywiady m.in. ze względu na czas ,budżet itp.
*jakościowa- kompletność wypełnienia ankiety jest o wiele mniejsza , w ankietach łatwiej jest kłamać ,omijać pytania lub po prostu je wyrzucać ,dlatego ich wiarygodność może być różna
6.Ankieta i jej rodzaje
Ankieta- jest zdobywaniem informacji za pomocą spisanych pytań ,respondent odpowiada na pytania sam lub jego odpowiedzi protokołuje ankieter ( ankieta pilotowana). Jej celem jest zdobycie możliwe ścisłego materiału faktycznego , przede wszystkim liczbowego ,oraz uzyskanie wiadomości o poglądach osób , których opinie przedstawiają dla nas jakąś wartość
*zależnie od organizacji badań: jednorazowe lub powtarzalne
Ankiety pocztowe , rozkładowe , audytoryjne , gazetowe ,internetowe ,telefoniczne , środowiskowe, jawne ,anonimowe
Ilość zwrotów ankiet jest bardzo różna.
7.Niejawne środki pozyskiwania obserwacji
*obserwacja ukryta
*eksperyment z instrukcją maskującą
*wywiad ukryty (niejawny)
8)Rodzaje pytań w wywiadzie
Sens pytań wpływa na to jak je nazwiemy. Naszym celem jest uzyskanie informacji ,aby zrobić wywiad należy mieć odpowiedź na wszystkie pytania. Dzielimy je na :
*pytania o fakty (faktograficzne) - historyczne przez Jaworską nazywa dokumentacyjnymi - osoba zapytana udziela staje się źródłem informacji o zjawiskach i wydarzeniach , których była świadkiem czy uczestnikiem lub o których posiada potrzebne nam informacje zdobyte ta czy inną drogą
*pytania o opinie(opiniotwórcze) - socjologiczne- wypowiedź informatora jest dla badacza źródłem informacji jak badany postrzega ,ocenia pewne zjawiska otaczającego go świata i jak zamierza się wobec nich zachować
Często pytania o fakty nie są wystarczające dlatego przechodzimy do pytań opiniotwórczych , rozpoczynamy od pytań ogólnych a kończymy na szczegółowych.
Co ? jak ? z kim ? , a później czy ktoś tak robi ? dlaczego tak się robi ?
*pytania puste - takie na które nie ma odpowiedzi
Ze względu na budowę gramatyczną : otwarte i zamknięte
9) Co badacz musi mieć przy sobie
*notatnik , długopis , kolorowe ołówki , szkicownik , papier milimetrowy , metr krawiecki , taśmę mierniczą , linijkę , kalkę techniczną , papier kalkowy , papier w kratkę A4
*aparat fotograficzny , filmowy , magnetofon ,mp3, dyktafon ,itp.
Piotrowski zawsze ma wielofunkcyjny scyzoryk ,który używa do otwierania puszek albo strugania ołówków - po prostu Macgyver ;]
10)Budowa koncepcji badawczej
Przygotowanie badań polega przede wszystkim na dokładnym ustaleniu szczegółowej problematyki badań , wyborze społeczności , w obrębie której mają być prowadzone badania oraz na przygotowaniu pomocy badawczych , którymi będziemy się posługiwać w trakcie badań. Dla badacza , który ma prowadzić dane badania jest rzeczą bardzo ważną ,żeby wiedział jak najwięcej o genezie zagadnienia , dlaczego jest ważne i do czego mają służyć wyniki badań. Przed rozpoczęciem nowych badań rzeczą zasadniczej wagi jest poznanie aktualnego stanu wiedzy w danej dziedzinie.
1.Jak my postrzegamy świat zewnętrzny?
2. Przedmiot naszych zainteresowań , co mnie interesuje, co ja chcę badać ? -
*poszukiwanie literatury
3.Co będziemy badać - obiekt badań
4. Cel naszych badań - praktyczny czy teoretyczny?
5.Metoda badań- jak my to zrobimy ?źródła ,techniki ,narzędzia ,środki pomocnicze
6. Pytania badawcze ,problemowe ok 2-3 pyt
7.Odpowiedź na postawione pytania
11) Środki techniczne
a) fotografie
* zalecane jest sporządzanie fotografii obiektu w jego naturalnym otoczeniu
*taka fotografia jest mało przejrzysta
Badacz każdorazowo musi sam dokonać wyboru obiektu do fotografowania i miejsca , z którego fotografuje oraz momentu odpowiedniego do fotografowania.
Konieczność opanowania dwóch rodzajów umiejętności: robienia zdjęć portretowych i reportażowych
b)film
Głównym przedmiotem rejestracji filmowej są zachowania ludzkie
Film etnograficzny - forma filmowego zapisu
Wartość notatki jest tym większa im zapis jest bardziej wyczerpujący , gdy filmujemy procesy obserwowane od początku do końca
magnetofon
12) Wykorzystywanie materiałów kartograficznych
Na mapy nakładany wyniki badań powierzchownych etnografii elementarnej ,czy sposób rozpowszechnienia się ,występowania ,zasięgu lub dyfuzji danego zjawiska kulturowego.
Np. K.Moszyński wykorzystywał je w Kulturze Ludowej Słowian , np. zasięg użycia radła i sochy na terenie Słowiańszczyzny
13) Źródła w badaniach etnograficznych
* w odniesieniu do przeszłych działań człowieka poznajemy je po śladach czyli znakach dostępnych dla naszych zmysłów , pozostawionych przez zjawiska dziś dla nas , już nieuchwytne (dokumenty pisane , pozostałości materialne - źródła archeologiczne , tradycja ustna)
*proces poznania historyka ma charakter pośredni , bezpośrednio badacz poznaje jedynie zabytki kultury materialnej lub zasoby tradycji ustnej
* źródła etnograficzne pochodzą z badań terenowych , są zbierane w terenie ; są to źródła tworzone przez badacza czy też przez niego wywołane
*etnografia korzysta ze wszystkich możliwych źródeł informujących o działalności człowieka w przeszłości , w tym również ze źródeł wykopaliskowych i źródeł pisanych
ŹRÓDŁA ZASTANE (powstały niezależnie od woli badacza)
pisane ślady działalności minionych generacji (pamiętniki , kroniki , księgi podatkowe , gruntowe itp.)
aktualnie tworzone źródła pisane synchronicznie ,ale niezależnie od jego badań (wyniki poczynań władz administracyjnych ,samorządowych itp.)
istnienie śladów materialnych minionej przeszłości (zachowany dawny układ pól , zabytki , reliktowe stroje , przedmioty sztuki ludowej i użytkowej)
+ źródła elektroniczne np. pliki dokumentów , fotografie ,filmy , itp.
ŹRÓDŁA WYWOŁANE
Wszystko co badacz tworzy sam czyli :
*zdobywane z bezpośredniej obserwacji (wszelkiego rodzaju protokoły obserwacji przedmiotów i zachowań, fotografie , rysunki itp.)
*zapisane wypowiedzi , informacje uzyskiwane w trakcie badań od członków danej społeczności lub innych osób dobrze z nią zapoznanych
Mogą być też :
Ź.pośrednie - przekazy pisane
Ź.bezpośrednie - monumenty , tradycja , przekazy pisane
Ź.historyczne
Ź.socjologiczne
14. Metodyka a metodologia - scharakteryzuj różnice
Metodyka - procedura i technika badawcza określonej nauki z uwzględnieniem jej celów naukowych
Metodologia - ogólna nauka o metodach ,teoriach , i różnicach między nimi
Z wikipedii…
Metodyka to ustandaryzowane dla wybranego obszaru podejście do rozwiązywania problemów. Metodyka abstrahuje od merytorycznego kontekstu danego obszaru, a skupia się na metodach realizacji zadań, szczególnie metodach zarządzania.
W odróżnieniu od metodologii, która się skupia na odpowiedzi na pytanie:
Co należy robić?,
metodyka koncentruje się na poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie:
Jak to należy robić?
Metodologia jest to nauka o metodach badań naukowych, ich skuteczności i wartości poznawczej.
15)Źródła zastane przez badacza
ŹRÓDŁA ZASTANE (powstały niezależnie od woli badacza)
pisane ślady działalności minionych generacji (pamiętniki , kroniki , księgi podatkowe , gruntowe itp.)
aktualnie tworzone źródła pisane synchronicznie ,ale niezależnie od jego badań (wyniki poczynań władz administracyjnych ,samorządowych itp.)
istnienie śladów materialnych minionej przeszłości (zachowany dawny układ pól , zabytki , reliktowe stroje , przedmioty sztuki ludowej i użytkowej)
+ źródła elektroniczne np. pliki dokumentów , fotografie ,filmy , itp.
16)Źródła tworzone przez badacza
ŹRÓDŁA WYWOŁANE
Wszystko co badacz tworzy sam czyli :
*zdobywane z bezpośredniej obserwacji (wszelkiego rodzaju protokoły obserwacji przedmiotów i zachowań, fotografie , rysunki itp.)
*zapisane wypowiedzi , informacje uzyskiwane w trakcie badań od członków danej społeczności lub innych osób dobrze z nią zapoznanych
17.Wywiad etnograficzny
Daj nam szanse pogłębienia i uświadomienia społecznej aktualności , on nas zmienia i rozwija.
*Źródłami informacji poza osobistymi spostrzeżeniami mogą więc być wszelkiego rodzaju dokumenty ,sprawozdania pisemne , raporty ,listy ,wreszcie opinie ,opowiadania oraz wiadomości przekazywane w rozmowach
*Sposoby zdobywania tych materiałów mogą być różne- w toku swobodnej rozmowy wywiadu zorganizowanego w sposób bardziej sformalizowany czy za pomocą kwestionariusza ankietowego
Rodzaju wywiadów :
ze wg. Na technikę prowadzenia
-ukryty - będzie to właściwe każda wszczęta pogawędka z osobami danego środowiska ,jeżeli w trakcie rozmowy uzyskamy cenne dla nas informacje
* za właściwy wywiad uznaje się jednak na ogół dopiero taką rozmowę ,która ma określony cel wyznaczający kierunek jej prowadzenia
- jawny
-j.nieformalny - indagowany wie zasadniczo ,że zdobywamy od niego informacje i orientuje się w celu badania , ale kierujący rozmową badacz nie notuje odpowiedzi
-j.sformalizowany - jest najłatwiejszy do technicznego prowadzenia ; odpowiedzi na zadany zestaw pytań protokołujemy szczegółowo w obecności informatora
2) z wg, na treść:
*Wywiady dokumentacyjne - osoba zapytana udziela staje się źródłem informacji o zjawiskach i wydarzeniach , których była świadkiem czy uczestnikiem lub o których posiada potrzebne nam informacje zdobyte ta czy inną drogą
*Wywiady opiniotwórcze- wypowiedź informatora jest dla badacza źródłem informacji jak badany postrzega ,ocenia pewne zjawiska otaczającego go świata i jak zamierza się wobec nich zachować
18.Podstawowe narzędzia badawcze
Wywiad zamknięty ,wywiad swobodny , ankieta , kwestionariusz
19.Prowadzenie i zapis wywiadu
wywiad umożliwia stosunkowo szybkie poznanie szeregu faktów: również umożliwia poznanie minionych faktów i przeżycia obserwatora; możemy stworzyć warunki w których wystąpi pożądane zachowanie (niewerbalne) lub reakcja słowna (zachowanie werbalne)
*trudności:
1) osoba badająca - jej cechy osobiste (łatwość lub trudność nawiązywaniu kontaktów z rozmówcami ), sposób prowadzenia rozmowy ; wiedza badającego o przedmiocie badań
2) dobór osoby badanej uzależniony jest od przedmiotu badań i ich organizacji
*składnia i słownictwo pytań powinno być zbliżone do języka informatora ; język badacza musi być jasny i prosty
*sformułowanie pytań , ich kolejność musi odpowiadać kryteriom logiki i słuszności uznawanym przez informatora
*pytania powinny uwzględniać stopień wiadomości badanego
*niepożądane są pytania sugerujące odpowiedź jako właściwą
*pytania powinny odnosić się do jednego zagadnienia
*ważna jest kolejność poruszanych kwestii - od pytań ogólnych do pytań coraz bardziej szczegółowych
*sytuacja społeczna wywiadu
*ważny jest dobór miejsca odpowiedniego do przeprowadzenia rozmowy
*przed wywiadem należy sporządzić spis zagadnień , na które chcemy znaleźć odpowiedź
Zapis wywiadu
*metryka*
1) nazwa miejscowości ,wsi , nr domu w którym mieszka informator
2)imię .nazwisko lub przezwisko informatora
3)wiek - data i miejsce urodzenia
4)zawód i wykształcenie
5)nazwisko osoby sporządzającej notatkę i prowadzącej wywiad
6)data prowadzenia wywiadu
7)problem naczelny lub szczegółowy, który był tematem wywiadu
*charakterystyka informatora oraz dokumentacja dotycząca przebiegu wywiadu i notatka dotycząca „okoliczności prowadzenia wywiadu”
--do charakterystyki inf.:
1)pochodzenie inf i jego rodziny
2) położenie socjalne i majątkowe , główne źródło utrzymania, zarobki dodatkowe
3)ogólny poziom inteligencji
4)udział w życiu społecznym wsi
5)ogólna ocena jego jako informatora
--okoliczności prowadzenia wywiadu
1) sposób nawiązywania rozmowy
2)opis miejsca prowadzenia wywiadów
3)opis okoliczności zewnętrznych sprzyjających lub przeszkadzających w rozmowie
4) czas trwania wywiadu
*dwa przeciwstawne sys zapisu:
1) wywiad przeprowadzony z jednym informatorem jednorazowo stanowi odrębną całość
-zanotowany w dwojaki sposób
- w formie dokładnej relacji przebiegu rozmowy w jej chronologicznym układzie
-informacje są częściowo uporządkowane w grupy zagadnień
2) łączenie w całości wszystkich informacji dotyczących jednego zjawiska kulturowego
19.Metody prezentacji wywiadu
-artykuł
-książka
-praca licencjacka
-referat
-klasyczna ,etnograficzna lekcja pokazowa
-audycja radiowa
-prezentacja multimedialna, internetowa
-inscenizacja
- festiwal
- rozprawa naukowa
-publikacje np. popularnonaukowe
-słuchowisko
-wystawa i skansen
20.Sposób rozpowszechniania
Patrz wyżej.
21.Reguły pracy w terenie
22.Wywiad w socjologii ,a w etnologii
23.Rodzaje obserwacji
24.Metody opracowań wyników badań
25.Wykorzystywanie metod ilościowych