Gospodarka światowa jest kategorią historyczną, co oznacza, że jej powstanie było związane z określonym etapem rozwoju gospodarczego i powiązań ekonomicznych między krajami.
Instytucje ułatwiające współdziałanie krajowych systemów biznesu: wymienić należy pośredników eksportowych i importowych, rynki zorganizowane, wyspecjalizowane firmy obsługujące handel zagraniczny i związane z nim płatności
Korporacje międzynarodowe: to jednostki prowadzące bezpośrednią działalność gospodarczą w więcej niż jednym kraju. Ich istota oraz formy organizacyjne zostaną scharakteryzowane w rozdziale czwartym.
Porozumienie międzynarodowe: zawierane przez rządy mają na celu rozwój wymiany międzynarodowej przez jej częściową liberalizację i ustalenia dotyczące finansowania i kredytowania zakupów, a także ułatwianie współpracy i specjalizacji przedsiębiorstw i gospodarek.
Instytucja rynku międzynarodowego jest klasyfikowana według:
Geograficznego zasięgu oddziaływania
- rynki lokalne lub regionalne
- rynki krajowe
- rynki międzynarodowe
-rynki światowe
2. Struktury branżowej wymiany międzynarodowej
- rynek produktów rolno- spożywczych
- surowce
- rynek towarów przemysłowych
- usługi
3. Stopnia instytucjonalizacji: pozwala na wyodrębnienie rynków wolnych i zorganizowanych
- giełdy
- Targi
- Aukcje
GLOBALIZACJA
W ujęciu mikroekonomicznym: można określić jako postępujący proces integrowania się rynków krajowych i regionalnych w jeden globalny rynek towarów, usług i kapitału. W skali przedsiębiorstwa oznacza to wysoki stopień umiędzynarodowienia działań.
Czynniki sprzyjające globalizacji w sferze produkcyjnej:
- czynniki związane z popytem
- czynniki związane z podażą
- czynniki wynikające z otoczenia ekonomicznego
Siły prowadzące do globalizacji:
Techniczne, społeczne, polityczne, ekonomiczne
Globalizacja finansowa: oznacza wytwarzanie i sprzedaż produktów finansowych w skali całego świata oraz narastanie współzależności krajowych systemów finansowych.
Liberalizacji towarzyszy deregulacja rynków finansowych.
Poza liberalizacją i deregulacją na procesy globalizacji finansów wpływają:
- rozwój zaawansowanej technologii informacyjnej i elektronicznego przetwarzania danych
- wzrost zasobów finansowych na świecie
- zróżnicowanie poziomów i struktury terminowej stóp procentowych oraz spodziewane ich zmiany
Stworzenie 24- godzinnego rynku finansowego, na którym w systemie ciągłym zawierane są transakcje w głównych światowych centrach finansowych.
Globalizacja w świecie finansów dokonuje się mimo istnienia różnych krajowych systemów finansowych. Ogólnie rzecz biorąc dają się one ująć w dwa podstawowe modele systemu finansowego:
- system niemiecko- japoński tzw. Kontynentalny lub reński
duży udział obligacji rządowych, duże znaczenie kredytów bankowych, mniejsze znaczenie rynku kapitałowego, duża rola banków komercyjnych. Mniej instytucji wyspecjalizowanych, dominują banki uniwersalnych, mała przejrzystość rynków
- system anglo-amerykański zwany też anglosaskim
Duża innowacyjność, różnorodne bezpośrednie instrumenty rynku kapitałowego, duża kapitalizacja rynku kapitałowego w stosunku do PKB, dużo podmiotów na giełdach. Dużo instytucji finansowych, rozdzielenie bankowości inwestycyjnej i komercyjnej. Duża elastyczność w sferze regulacji, duża przejrzystość i dostęp do informacji.
Konkurencja globalna jest rozumiana powszechnie jako rywalizacja między firmami lub krajami w skali światowej i stanowi najbardziej widoczny wymiar globalizacji. Pojawienie się konkurencji globalnej związane jest głównie ze zmianami jakie zaszły w otoczeniu zewnętrznym przedsiębiorstw.
Konsekwencje zmian technologicznych powodują, że konkurencja międzynarodowa staje się coraz bardziej bezpośrednia i intensywna.
Konkurencyjność gospodarki jest rezultatem przekształcenia zasobów kraju w wyniki ekonomiczne, które podlegają weryfikacji na rynku światowym. W związku z tym konkurencyjność można określić jako zdolność wytwarzania i sprzedawania konkurencyjnych produktów, zarówno na rynku krajowym, jak i na rynkach zagranicznych, przy rosnącym dochodzie realnym.
Międzynarodowa zdolność konkurencyjna wiąże się ze zdolnością gospodarki otwartej do długotrwałego wzrostu. W niniejszym opracowaniu utożsamiana jest ona z pojęciem konkurencyjności międzynarodowej.
Międzynarodowa pozycja konkurencyjna odnosi się do udziału gospodarki danego kraju w szeroko rozumianej wymianie gospodarczej, a więc w wymianie towarowej, w obrotach kapitałowych oraz obrotach niematerialnymi dobrami przemysłowymi i jest efektem międzynarodowej zdolności konkurencyjnej.
Podstawowe makroekonomiczne czynniki konkurencyjności gospodarek to wielkość i struktura zasobów wytwórczych oraz efektywność ich wykorzystania, system ekonomiczno- społeczny i polityka gospodarcza państwa oraz międzynarodowe otoczenie ekonomiczne.
Międzynarodowe obroty kapitałowe obejmują:
Przepływy majątkowe w postaci inwestycji portfelowych, kapitału publicznego w formie pomocy bezzwrotnej oraz prywatnych zagranicznych inwestycji bezpośrednich,
Przepływy kredytowe, które mogą przybrać postać kredytów prywatnych, rządowych i organizacji międzynarodowych.
Obroty niematerialnymi dobrami przemysłowymi to w gruncie rzeczy także przepływy usług, ale usług o specyficznym charakterze, np. przepływ technologii. Itp.
Na zasoby wytwórcze kraju składają się:
Bogactwa naturalne; zasoby pracy; zasoby kapitałowe;
Istotne znaczenie dla kształtu, a więc rozmiarów oraz struktury produktowej i geograficznej handlu międzynarodowego mają czynniki związane ze strukturą gospodarczą i osiągniętym poziomem rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego. W okresie krótkim na rozwój handlu międzynarodowego wpływają tez czynniki koniunkturalne związane z wahaniami popytu i podaży na rynku międzynarodowym.
O korzyści z wymiany w teorii międzynarodowych stosunków gospodarczych mówi się wtedy, gdy w wyniku liberalizacji handlu międzynarodowego następują zmiany w strukturze wymiany, przy niezmienionej strukturze produkcji.
Korzyści ze specjalizacji wiąże się ze zmianami w strukturze wymiany, które są następstwem nowej, zmienionej struktury produkcji.
Teoria kosztów komparatywnych: kraje powinny specjalizować się w produkcji i eksporcie tych dóbr, które może wytworzyć stosunkowo (względnie) taniej, a więc inaczej mówiąc tych, w przypadku których jego względna przewaga w kosztach wytwarzania nad innymi krajami jest największa.
Jest to koncepcja Ricardo i Torensa.
Teoria obfitości zasobów: uwzględniała ona w analizie trzy czynniki wytwórcze: pracę, ziemię i kapitał. Starała się odpowiedzieć w jaki sposób ich dostępność w danym kraju wpływa na strukturę produkcji i wymiany.
Handel wewnątrz gałęziowy: mamy do czynienia wtedy gdy kraje jednocześnie eksportują i importują produkty należące do tej samej gałęzi (branży) i będące bliskimi substytutami
Koncepcja P. Krugmana: uchyla on dwa podstawowe założenia klasycznej teorii handlu, a mianowicie założenia o braku korzyści skali i o konkurencji doskonałej.
Pojęcie konkurencyjności w odniesieniu do kraju (gospodarki jako całości)- wedle Portera konkurencyjność powinna być kojarzona z wydajnością zatrudnionych zasobów (pracy i kapitału)
Wydajność zasobów: definiowana jako wartość produkcji wytworzonej przez jednostkę pracy lub kapitału. Jej poziom jest zależny od efektywności produkcji. Ma także aspekt społeczny: jej wzrost oznacza bowiem nie tylko wyższy poziom dochodu społecznego, ale i również wydłużanie się czasu wolnego zatrudnienia i zmniejszenia uciążliwości pracy.
Cztery podstawowe determinanty przewag konkurencyjnych:
- uwarunkowania w zakresie czynników wytwórczych
- charakter popytu krajowego
-istnienie w kraju gałęzi pokrewnych i współdziałających
- charakter rynku wewnętrznego/ charakter panującej na nim konkurencji
Z koncepcji Portera płynie wniosek, że źródła przewagi konkurencyjnej tkwią zarówno w samym przedsiębiorstwie, jak i w jego otoczeniu.
Czynniki wpływające na rozwój handlu wewnątrzgaziłęziowego ująć można w dwie grupy: czynniki charakteryzujące kraje, które uczestniczą w wymianie oraz czynniki właściwe dla gałęzi, w ramach których ma miejsce handel wewnątrzgałęziowy.
Czynniki związane z cechami krajów:
- różnica w poziomie PKB per capita- im mniejsza tym większy wzajemny handel wewnątrz gałęziowy
- Poziom dochodu per capita- im wyższy tym większy handel wewnątrz gałęziowy
- rozmiar gospodarek uczestniczących w wymianie
-bariery w handlu- im niższe tym większy handel wewnątrz gałęziowy
Czynniki związane z cechami gałęzi:
- Zróżnicowanie produktu w gałęzi- im większy, tym większy handel
- Korzyści skali
- zagraniczne inwestycje bezpośrednie- związek między zagranicznymi inwestycjami a rozwojem handlu międzynarodowego z pewnością istnieje, ale nie jest jednoznacznie określony.
Terms of Trade: jest to wskaźnik który wyraża relację zmian cen produktów eksportowych przez dany kraj do zmian cen produktów przez niego importowanych w określonym czasie.
Jeżeli cenowy wskaźnik terms of trade jest wyższy od jedności, to oznacza że w badanym okresie np. w przeciągu jednego roku bądź kilku lat, ceny produktów eksportowanych przez dany kraj rosły szybciej od cen produktów importowanych.
W przypadku towarów wystandaryzowanych, o dużym stopniu jednorodności, a więc substytucyjnych (surowce większość artykułów rolnych) duże znaczenie dla kształtowania się ich cen ma poziom cenowej elastyczności popytu i cenowej elastyczności podaży. Podaż towarów rolnych cechuje niska elastyczność cenowa i również niska elastyczność względem zmian popytu. Przyczyna tego jest stosunkowo długi cykl produkcyjny.
Podaż surowców mineralnych charakteryzuje się także dość niską, choć z reguły większa elastycznością niż podaż produktów rolnych gdyż łatwiej i taniej można je magazynować, a ponadto ich producenci są mniej rozproszeni.
Podobnie jak podaż, również popyt na towary rolne jest raczej mało elastyczny zarówno względem zmian cen jak i zmian dochodów.
Prawo Engla- zgodnie z którą w miarę wzrostu dochodów ludności maleje w tych dochodach udział wydatków na żywność. Zmianie może ulegać struktura spożycia, ale nie skutkuje to proporcjonalnym do wzrostu dochodów zwiększeniem wydatków na zywność.
Popyt na surowce mineralne charakteryzują się także dość miską elastycznością cenową. Wielkość popytu na surowce na rynku światowym zależna jest przede wszystkim od koniunktury gospodarczej w krajach wytwarzających dobra przemysłowe przetworzone.
Druga grupa produktów występujących na rynku swiatowym to towary o indywidualnych cechach i walorach użytkowych. Do grup tych należą przede wszystkim towary przemysłowe. Ich ceny w okresie krótkim charakteryzują się większą stabilnością niż artykułów surowcowo- rolniczych. Spowodowane jest to znacznie większą elastycznością ich podaży.
Elastyczność cenowa i dochodowa popytu na produkty przemysłowe jest bardzo zróżnicowana i zależna od ich charakteru. Im bardziej zindywidualizowany jest produkt tym niższa jest cenowa elastyczność popytu i odwrotnie, im mniej cech indywidualnych posiada produkt, tym popyt jest bardziej elastyczny względem ceny.
W okresie długim daje się zauważyć prawidłowość! Ceny surowców i towarów rolnych rosną wolniej niż ceny produktów przemysłowych.
Polityka handlowa: obejmuje zespół działań, których celem jest wpływanie na rozmiary, kierunki oraz strukturę obrotów handlowych z zagranicą. Jest ona elementem szerszej zagranicznej polityki ekonomicznej, w ramach której państwa oddziałują na ogół stosunków gospodarczych z zagranicą.
Cele polityki handlowej:
- kształtowanie pożądanych rozmiarów eksportu i importu oraz salda bilansu handlowego
- poprawa terms of trade
- stabilne w długim okresie zaopatrzenie gospodarki
- stymulowanie zmian strukturalnych w gospodarce
- Zapewnienie równowagi na rynku pracy
Polityka autonomiczna: gdy państwo samo bez porozumiena z partnerami zagranicznymi wyznacza jej cele i środki ich realizacji
Polityka umowna: jest wynikiem konsultacji, negocjacji i porozumień międzynarodowych
Polityka protekcyjna: współcześnie ma charakter selektywny, oznacza, że państwa chronią tylko określone rynki i wspierają niektóre dziedziny eksportowe a jednocześnie liberalizują inne sfery obrotów z zagranicą
Poza cłami państwa stosują więc kwoty importowe, opłaty wyrównawcze, dobrowolne ograniczenia eksportu i porozumienia o uporządkowanym marketingu oraz działania promocyjne, spośród których największe znacznie mają subsydia eksportowe.
Prowadząc działania ochronne państwo może posłużyć się środkami taryfowymi, parataryfowymi lub pozataryfowymi.
Taryfowe to przede wszystkim cła.
Cło to opłata pobierana przy przywozie, wywozie lub przewozie towary przez granice celne państwa lub unii celnej.
Cła mogą być klasyfikowane wedle różnych kryteriów, I tak z punktu widzenia kierunku obrotu towarowego wyróżniamy:
- cła przewozowe (importowe)
- cła wywozowe (eksportowe)
- cła tranzytowe
Z punktu widzenia sposobu obliczania :
- cła od wartości
- cła specyficzne
- cła mieszane
Z punktu widzenia celu polityki handlowej:
- cła prohibicyjne
- cła ochronne
- cła odwetowe
- cła antydumpingowe
Dumping: polega na sprzedaży towarów na rynku kraju importera po cenie niższej od tzw. Wartości normalnej, co powoduje możliwą do określenia szkodę dla przemysłu krajowego albo utrudnienia rozwoju przemysłu.
Wartość normalna: cena towaru odpowiadająca kosztom jego wytworzenia powiększonym o zwyczajową marżę
- cła fiskalne
Cła preferencyjne: to takie których poziom jest niższy od ceł stosowanych w odniesieniu do produktów pochodzących z krajów nie objętych specjalnymi korzyściami.
Cła dyskryminacyjne: są wyższe od maksymalnych, ustalonych w taryfie celnej danego kraju.
Taryfy wielokolumnowe: przewidujące dla większości towarów dwie lub więcej stawek celnych. Stawki zerowe, minimalne bądź nieco od nich wyższe odnoszą się do towarów pochodzących z krajów objętych różnymi systemami preferencji itd.
Środki parataryfowe: do tej grupy należą opłaty administracyjne i statystyczne, pobierane przy przywozie towarów z zagranicy oraz specjalne podatki, nakładane na niektóre produkty importowane.
Opłaty wyrównawcze: stanowią one dodatkowe, poza cłami, obciążenie importu. Ich wysokość jest zmienna.
Środki pozataryfowe: w tej grupie środków polityki handlowej największe znacznie mają ograniczenia ilościowe, dobrowolne ograniczenia eksportu oraz normy techniczne, sanitarne i dotyczące ochrony środowiska, atakże przepisy administracyjne i procedury antydopingowe.
Subsydium (subwencja eksportowa): mamy do czynienia wtedy, gdy rząd lub inna instytucja publiczna dostarcza środków finansowych albo wsparcia dochodowego lub cenowego eksporterowi lub producentowi wyrobów eksportowanych oraz gdy beneficjent uzyskuje z tego tytułu korzyści.
Międzynarodowy rynek kredytowy: obejmuje rynki narodowe oraz rynek międzybankowy, nie uwzględniający granic narodowych, na którym kredyty, denominowane w różnych walutach, udzielane są przedsiębiorstwom pochodzącym z różnych krajów lub instytucjom publicznym.
Kredyt kupiecki: powstaje w momencie odroczenia przez dostawcę płatności za poczynione przez nabywcę zakupy. Maja charakter kredytów towarowych, a więc SA udzielane na sfinansowanie konkretnej transakcji w handlu międzynarodowym, mają charakter bezpośredni. Najczęściej kredytodawcą jest eksporter, a kredytobiorcą importer
Kredyt kupiecki udziela się w 2 formach:
Kredyt wekslowy: udzielony pod zastaw weksla, który następnie jest dyskontowany w banku kraju eksportera lub zagranicznym.
Kredyt w rachunku otwartym: w dokumentacji finansowej powstają należności, które są likwidowane w momencie spłaty zobowiązań przez importera, w tym przypadku kredyt nie jest zabezpieczony żadnym zastawem
Kredyty Bankowe:
Przybierają różne formy, udzielane są za pośrednictwem banków.
Kredyt w rachunku bieżącym:
Ma charakter krótkoterminowy. Bank kredytobiorca, działający na zlecenie importera, występuje do banku w kraju eksportera o udzielenie kredytu w rachunku bieżącym. W miarę jak kredytobiorca spłaca zaciągnięty kredyt zwalnia się część przyznanego limitu w ramach danej linii kredytowej i może on korzystać wolne środki na realizację następnego zlecenia płatniczego. Kredyt taki ma charakter rewolwingowy.
Kredyt akceptacyjno- rembusowy:
Bank kredytodawca nie otwiera specjalnego rachunku dla kredytobiorcy, ale zgadza się na akceptowanie, do określonego limitu, weksli trasowanych nie niego przez eksporterów wymienionych w akredytywach otwieranych na niego przez bank importera. Bank kredytobiorca natomiast zobowiązuje się do przekazywania kredytodawcy w terminach płatności weksli określonych na nich kwot.
Bankowe Kredyty finansowe:
Nie służą finansowaniu konkretnych transakcji, bank zagraniczny, może wykorzystać kredyt na realizację dowolnego celu.
Zagraniczne kredyty państwowe: udzielane na podstawie umów miedzy rządami zainteresowanych krajów. Zagraniczne kredyty państwowe zwykle opiewają na długie okresy, a źródłem ich finansowania jest budżet państwa.
Organizacje międzynarodowe: udzielają kredytów i pożyczek instytucjom rządowym i jednostkom gospodarczym krajów członkowskich.
Międzynarodowy rynek finansowy to rynek operacji kasowych, inaczej natychmiastowych (spot) i rynek terminowy (future market)
Uczestnikami międzynarodowego rynku finansowego są:
- Banki komercyjne
- nie bankowe instytucje finansowe tj. fundusze inwestycyjne, towarzystwa emerytalne, ubezpieczeniowe oraz powiernicze
- korporacje transnarodowe o charakterze niefinansowym
- banki centralne
- organizacje międzynarodowe o charakterze finansowym.
Rynek papierów wartościowych: rynek, na którym przedsiębiorstwa i osoby fizyczne pozyskują lub pomnażają kapitał. Składa się z 2 elementów: rynek papierów wartościowych, rynek instrumentów dłużnych.
Papiery wartościowe: instrumenty finansowe, które potwierdzają nabycie przez ich posiadaczy praw majątkowych.
Rodzaje papierów wartościowych:
Akcje, obligacje, bony skarbowe, bony komercyjne, weksle i czeki,
Pochodne papiery wartościowe lub derywaty- kontrakty terminowe oraz opcje i kontrakty swapowe.
Rynek euroakcji: to rynek akcji sprzedawanych poza krajem, w którym firma- emitent ma swoją siedzibę.
Inwestycje portfelowe: polegają na lokowaniu środków finansowych w zagraniczne papiery wartościowe, przede wszystkim w akcje spółek i obligacje przedsiębiorstw lub rządów.
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie: mają charakter długoterminowy i podejmowane są z zamiarem uzyskania bezpośredniego wpływu na działalność przedsiębiorstwa, które jest przedmiotem inwestycji.
Zgodnie z teorią produkcji międzynarodowej przedsiębiorstwo będzie angażować się w ZIB, jeżeli spełnione zostaną jednocześnie 3 warunki:
- przedsiębiorstwo posiada względna przewagę własności nad konkurentami na danym rynku
- posiadanie tych przewag skłania przedsiębiorstwa do ich internalizacji
- połączenie posiadanej przewagi z co najmniej jednym walorem lokalizacyjnym w kraju innym niż macierzysty.
W literaturze podaje się zazwyczaj cztery klasyczne ogólne przyczyny podejmowania ZIB:
- posiadanie względnej nadwyżki akumulacyjnej kapitału
- dążenie do ominięcia przez przedsiębiorstwo eksportujące swoje produkty na rynek zagraniczny barier handlowych
- intensywna konkurencja na rynku macierzystym
- dążenie do dywersyfikacji (rozproszenia) ryzyka działalności gospodarczej
Współcześnie motywy lokowania ZIB ujmuje się nieco inaczej, a mianowicie w podziale na pięć podstawowych grup:
- poszukiwanie zasobów
- poszukiwanie rynków
- podnoszenie efektywności
- pozyskiwanie strategicznych aktywów lub zdolności
- podążanie za klientami firmy
Pełna wymienialność walut: oznacza nieograniczoną możliwość wymiany pieniądza krajowego na inną walutę. Wymienialność może być ograniczona co do podmiotu lub tytułu wymiany.
Kurs walutowy można określić jako cenę określonej waluty wyrażoną w innej walucie. Tak zdefiniowany kurs walutowy odzwierciedla stosunek wymienny dwóch walut.
Kursy walutowe ogłaszane są jako kursy kupna i sprzedaży. Kurs kupna jest niższy od kursu sprzedaży o marżę dla instytucji dokonującej wymiany.
Kursy mogą być ogłaszane w formie bezpośredniej lub pośredniej.
Forma bezpośrednia polega na określeniu ceny jednostki waluty zagranicznej wyrażonej w walucie krajowej np. 1$ = 4,00 PLN
Forma pośrednia: gdy cena jednostki waluty krajowej wyrażana jest w walucie zagranicznej np.
1 PLN = 0,25$
Czynnikami ekonomicznymi wpływającymi na poziom kursu walutowego:
- sytuacja w bilansie obrotów bieżących a przede wszystkim w bilansie handlowym i bilansie usług.
Jeżeli rośnie deficyt, wówczas kurs waluty krajowej wykazuje tendencję zniżkową i odwrotnie, jeżeli pojawia się nadwyżka wpływów nad wydatkami, kurs będzie rósł.
- saldo obrotów kapitałowych
Napływ kapitału zagranicznego skutkuje wzrostem kursu waluty krajowej, a odpływ jego spadkiem względem walut zagranicznych.
- różnice w stopach procentowych
Wyższa stopa procentowa w relacji do stóp w innych krajach wpływa na zwiększenie napływu kapitału zagranicznego
- Na poziom kursu wpływa tez zróżnicowanie poziomu cen na rynku krajowym i rynkach zagranicznych, przede wszystkim zaś zmiany poziomu produktu krajowego brutto.
Czynniki instytucjonalne:
- stopień liberalizacji rynków towarowych i usługowych a w szczególności finansowych
- polityka monetarna poprzez np. dewaluację bądź rewaluację
Wyróżniamy również czynniki o charakterze politycznym, psychologicznym i spekulacyjnym.
Ryzyko kursowe: niebezpieczeństwo poniesienia strat z tytułu posiadania przez podmiot gospodarczy otwartej, nie zabezpieczonej pozycji walutowej, na skutek niekorzystnej zmiany kursów walutowych.
Ryzyko kursowe wiąże się w największym stopniu z otwartymi pozycjami walutowymi.
Kursowe ryzyko transakcyjne występuje wtedy, gdy przepływy pieniężne związane z rozliczeniem transakcji zagranicznej realizowane są po upływie pewnego czasu od dnia jej zawarcia i ustalenia wszystkich warunków finansowych. W przypadku zmiany kursu waluty krajowej względem waluty obcej, która jest walutą płatności, zmianie ulegają wartości rozliczanych należności i zobowiązań.
Ryzyko ekonomiczne: zwane operacyjnym, strategicznym lub ryzykiem konkurencji, wiąże się także z przepływami pieniężnymi, ale rozumianymi znacznie szerzej. Odzwierciedla ono potencjalny wpływ nieoczekiwanej zmiany kursów walutowych na wartość bieżącą oczekiwanych przepływów pieniężnych firmy.
Analiza ryzyka operacyjnego:
Polega na określeniu wpływu, jaki na pozycję konkurencyjną firmy w badanym okresie wywierają zmiany kursów walutowych.
Strategie zabezpieczania się przed ryzykiem kursowym:
- dążenie do całkowitego wyeliminowania ryzyka kursowego przez zamknięcie wszystkich otwartych pozycji walutowych
- całkowita rezygnacja z zabezpieczeń, zakłada się że różnice między stratami a zyskiem kursowym będzie niższa niż koszty zabezpieczania się
- częściowe zabezpieczanie, dotyczące poszczególnych transakcji, określonych walut lub terminów
Klauzula waloryzacyjna: to zapis w kontrakcie, zgodnie z którym zmiana ceny przedmiotu kontraktu, wyrażona w zastosowanej walucie, może nastąpić w związku ze zmianą kursu tej waluty względem wskazanej innej waluty lub koszyka walut.
Inna , coraz powszechniejszą metodą zabezpieczania się przed ryzykiem kursowym jest wykorzystanie terminowych transakcji walutowych, wśród których wyróżnia się dwie grupy:
- tradycyjne walutowe transakcje terminowe, do których należą transakcje typu outright oraz tradycyjne walutowe transakcje swapowe,
- transakcje terminowe w kórych wykorzystuje się pochodne instrumenty finansowe, a więc przede wszystkim walutowe kontrakty futur es, swapowe oraz opcje walutowe.
Kontrakt terminowy forward, w odróżnieniu od futur es, stanowi stosunkowo prostą metodę zabezpieczania się przed ryzykiem kursowym, opartą na indywidualnych porozumieniach o zakupie lub sprzedaży określonej ilości jednej waluty w zamian za inną, po ustalonym kursie i określonym czasie. Zawierane jest zwykle między dwiema instytucjami finansowymi (najczęściej na rynku miedzy bankowym) lub między taką instytucją a jej klientem. W dniu zawarcia kontraktu jego wartość dla obu stron równa jest zeru, dopiero w momencie realizacji przyjmuje dla każdej ze stron konkretną wartość- dodatnią lub ujemną, w zalezności od kształtowania się kursu wymiennego na rynku spot.
Kontrakt terminowy futures: są podobne w swej istocie do forward, które mają znacznie dłuższą historię niż futures…….- tego było za już za dużo;p
Funkcje rynku walutowego:
- przesuwanie siły nabywczej w formie pieniężnej między krajami, w których funkcjonują odrębne systemy walutowe i pieniężne.
- stworzenie możliwości wyrównywania obrotów zagranicznych
Eurowaluty: to waluty zdeponowane poza krajem macierzystym: eurodolary, euroeuro itd.
Główne źródła eurodolarów i innych eurowalut stanowią:
- rezerwy walutowe banków centralnych i osób fizycznych,
- nadwyżki finansowe korporacji transnarodowych
- nadwyżki środków pieniężnych banków
- nadwyżki krajów, posiadających nadwyżki w obrotach handlowych z zagranicą
Cechy rynku eurowalut:
- jest to raczej rynek hurtowy niż detaliczny
- jest to rynek nieregulowany
- transakcje mają raczej charakter krótkookresowy
- jest raczej rynkiem oszczędności i depozytów okresowych niż depozytów okresowych
Obecny system walutowy to system wielodewizowy. Opiera się on na rozwiązaniach narodowych, stosowanych w poszczególnych krajach oraz na systemach regionalnych.
Waluta rezerwowa: to taka, w której kraje przechowują swoje rezerwy walutowe.
Waluta interwencyjna: to waluta, w której banki centralne przeprowadzają operacje na rynkach walutowych.
Waluta lokacyjna: to taka w której denominowane są należności i zobowiązania różnych podmiotów i w której inwestorzy realizują swoje inwestycje zagraniczne.
Waluta transakcyjna: to waluta w której wyrażone są wartości transakcji w obrocie międzynarodowym oraz w której realizowane są płatności eksportowo- importowe
MFW od 1970r. podjął emisję papierowego substytutu złota tzw. Specjalnych praw ciągnienia, które są składnikiem rezerw międzynarodowych.
Bilans płatniczy: to usystematyzowane, syntetyczne zestawienie wszystkich transakcji ekonomicznych zrealizowanych w określonym czasie między rezydentami krajowymi a nie rezydentami czyli zagranicznymi podmiotami gospodarczymi.
Bilans obrotów bieżących składa się z 5 podstawowych pozycji:
- bilans obrotów handlowych (eksport i import)
- bilans usług
- Bilans procentów i dywidend (związane z bieżącą obsługą kapitału zagranicznego ulokowanego w kraju w postaci zagranicznych inwestycji.
- bilans bieżących transferów nieodpłatnych ( tu ujęte są transakcje jednostronne)
- bilans bieżących obrotów niesklasyfikowanych (związane z operacją skupu i sprzedaży walut obcych netto)