Antropometria- jest jedna z podstawowych metod badawczych w antropologii, jest to zespol technik stosowanych w badaniach antropologicznych
Płaszczyzna strzałkowa- przebiega od przodu do tyłu ciała, płasz strzałkowa ułożona w osi głównej ciała nazywamy Płasz. Pośrodkowa-dzieli ciało na die symetryczne połowy-prawą i lewą
Płaszczyzna czołowa- przechodzi przez oś podłuzna ciała i dzieli je na cześć przednia i tylna
Płaszczyzna Frankfurcka- przebiega przez górna krawędź otworu słuchowego, i dolną krawędź oczodołu- pomocna przy prawidłowym ustawieniu głowy przy badaniach.
Punkty antropometryczne- miejsca w których dokonujemy pomiarów, nazwy pochodzą od anatomicznych nazw kości wyrostkó krętarzy itp.
Glebella -g- najbardziej wysunięty punkt na kości czołowej położony miedzy łukami brwiowymi w linii pośrodkowej przedniej
Opisthocranion-op- najbardziej wysuniety ku tyłowi punkt na tyle głowy w lini pośrodkowejtylnej na kości potylicznej
Euryon -eu- punk na mózgoczaszce leżacy najbardziej bocznie, do płaszczyzny po środkowej najczęściej na kości ciemieniowej lub skroniowej
Zygion-zy- najbardziej wysunięte punkty na luku jarzowym bocznie
Nasion -n- na połączeniu kości nosowych czołowa w linii pośrodkowej czoła
Gnathion- gn- boczny brzeg szczeki dolnej wlini pośrodkowej wieksej.
Subnasale-sn- na granicy wargi gornej i przegrody nosowej w linii posrodkowej ciala
Arale- al.- pkt położony najbardziej bocznie na skrzydełkach nosa
Basis-b-oznacza podstawe na której stoi badany
Verte-v- najwyższy pkt glowy
Suprasternale-sst- na rękojeści mostka we wcieciu jarzmowym
Mesosternale-mst-linia posrodkowa na trzonie mostka na wys 4 pary zeber
Xiphoidale-xi- miejce polaczenie tzronu mostka z wyrostkiem mieczykowatym
Symphysion-sy- na gornej powierzchni spojenia łonowego
Thoracospinale-ths- wyr kolczysty kregu piersiowego
Akromion-a- pkt położony najbardziej boznie, ku górze na krawędzi zewnętrznej wyr barkowego łopatki
Radiale-r-górny brzeg gł k. promieniowej
Stylon-sty- na najbardziej wysuniętym brzegu wyrostka rylcowatego k. promieniowej
Daktylion-da- na końcu opuszki 3palca reki
Iliocristale-ic- najbardziej bocznie na grzebieniu biodrowym,
Trochanterior-tro- na najwyższym pkt krętarza większego k udowej
Tibiale-ti- na gornym brzegu k piszczelowej
Sphyrion-sph-najnizej na kostce przysrodkowej k piszczelowej
Pternion - pte- na guzie pietowym najbardziej ku tyłowi
Akropodion-ap- na opuszcze najdłuższego palca stopy,
Metatarsale tibiale-mtt- na głowie Ikosci śródstopia
M. fibulare-mtf- na gowieV k śródstopia najbardziej bocznie
Cubitale laterale-cl- pkt położony najbardziej bocznie na nadkłykciu bocznym kości ramiennej
C. mediale-cm- pkt położony najbardziej bocznie na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej
Epicondylion lateralis-epl- pkt położony najbardziej bocznie na nadkłykciu bocznym kości udowej
E. medialis-epm- pkt poł. Naj. Bocz. Na nadkłykciu przysrodkowym k.u.
Przyrządy:
Antropometr, cyrkle kabłąkowe duży i mały cyrkiel liniowy(sówak), tasma antropometryczna, fałdomierz(kaliper) waga
Wzrastanie z wiekiem wysokości i masy ciała
Głowne aspekty rozwoju:
kinetyke rozwoju- na podstawie średnich artmetycznych wys i masy ciała w kolejnych przedziałach wieku
dynamika(tempo) rozwoju- na podstawie średnich przyrostow rocznych wys i masy ciała
rutmicznosc rozwoju- wystepowanie oktesow szybkiego i zwolnionego wzrastania.
Dymorfizm płciowy- przebieg procesów rozwojowych jest zróżnicowany w zależności od plci. Roznice w poziomie i rytmie wzrastania miedzy chłopcami i dziewczynami.
Normy rozwoju fizjologicznego
pojecie normy w ujeciu biologicznym - optymalny wzorzec współzależności miedzy organizmem a środowiskiem jego bytowania
Normy w pojeciu statystycznym- określony zasieg zmienności danej cechy wokół wartości centylowej
Norma szeroka- zakres wartości zawarty w przedziale „+, -„ 3 -wyznacza granice normalności. Zakres miedzy3-97 centylem
Norma Waska- zakres wartości zawarty w przedziale +- 1 wyznaczajaca granice normalności, która zgodnie z prawani rozkładu normalngo obejmuje 68,26% obserwacji. Akres miedzy 25-75centylem
Normy wiodące- SA opracowywane na materiałach pochodzących z możliwie najlepszych warunków ekonomiczno-bytowych w kraju
Wiek rozwojowy- właściwa miara rozwoju, można ja określac na podstawie stopnia wykształcenia niektórych cech lub uk. Organizmu
* Morfologiczne kryterium oceny wieku rozwojowego- wiek morfologiczny
Metody oceny wieku morfologicznego:
``met. Tablic Pirqueta- zawierają srednie artmetyczne kilku cech antropometr. W gr płci i weiku
``met morfogramów- oparta na średnich wielkościach zespołu cech w kolejnych przedziałach wieku , słuzy do oceny proporcji ciała
`` graficzna met oceny wieku rozwojowego i proporci wagowo-wzrostowych -pozwala na określenie wieku morfologicznego i stopnia jego zdolności lub niezgodności z wiekiem chronologicznym
``met tablic lub siatek centylowych- oparta na medianie i centylach
Wiek morfologiczny= wiek wysokości + wiek masy ciała/ 2
** Kryterium zębowe oceny wieku rozwojowego-wiek zębowy--- pod uwage bierzemy liczbę wyrzniętych zębów u baanego lub ich kategorie
Wiek zębowy dziecka okresla się przez porównanie
-łącznej liczby zębów stałych u dziecka z przeciętna liczba zębów
- wieku kalendarzowego wyrzynania się zębów poszczególnych kategorii
*** Kryterium wtórnych cech płciowych w ocenie wielu rozwojowego
**** Kryterium wieku szkieletowego- wiek kostny
Metody prognozowanie dorosłej wysokości ciała
Wybrane metody:
1 Metoda siatek centylowych- uwzglednia wysokośc ciała badanego osobnika w danym wieku. Pomiary dokonuje się w odstępach czasowych
2 Met Milicerowej - okresla się wyskocz ciała w danym wieku oraz ocene tempa rozwoju
Do określenia dorosłej wys ciała potrzebne SA info:
-wiek metrykalny;- aktualna wys ciała; - stopien dojrzałości płciowej;-
3 met Welona(dla dziew.)
-wys ciała osobnika w wieku „k' - średnia wys ciała rodziców; - ocena war, środowiska;- ocena somatotypuFML; - wys ciała osobnika w wieku 8-14lat - ocena dojrzałości płciowej (przed wystapieniem pączka piersiowego i monarchy; gdy wystąpi peczek piersiowy a brak monarchy; po menarche)
4 met Własna(dla chlpoc.)
5 met RWT -okresla jaka wys ciała może mieć po 18r.z. Analizowane zmiany : dł ciała, masa ciała, śr arytmetyczna wzrostu rodziców oraz wiek szkieletowy kości dłoni i nadgarstka;
Określenie typów budowy ciała
-met Kretschmera - na podstawie opisu morologicznego powiazanego z niektórymi właściwościami fizjolog. i psycholog. Wyróznia typy :leptosomiczny, atletyczny, pykniczny, dysplastyczny
-met Sheldona- ciągłośc rozkładu somatotypów - Endo, mezo-, ektomorf nawiązują do listków zrodkowych i oznaczaja przewage określonego komponentu budowy
-Met Wankego- wyodrębnienie 4 typów budowy ciałą I, A, V, H. (dla kobiet jest zmiana zamiast V jest Y)
Uwzględnienie 5 wskaźników: 1 wsk tułowiowo-wzrostowy: sst-sy*100/B-V; 2wsk barkowo-tułowiowy : a-a*100/sst-sy; 3 wsk biodrowo-barkowo: ic-ic*100/a-a; 4 wsk kl piersiowej: xi-ths*100/ thl-thl; 5 wsk Rothera: masa ciała(g) *100/(B-V)3(cm)
-met Milicerowej- cechy pomiarowe grupowe SA w czynniki budowy charakteryzujące zasadnicze elementy budowy : długośc(m1), tęgość(m2) i otyłośc(m3)
Etapy postepowania: - normalizacja cech osobnika na średia i odchylenie standard. Gr odniesienia. - obliczenie war czynników budowy. - obliczenie wsk ogólnejwielkości. - obliczenie wsk przyrodniczych.- transformacja na 7stopniowa skale
Normalizacja : np. czynnik długościowy wys ciała Z1, dł kończyny Z2 srednia z1+z2/2 =m1 ;; M=m1+m2+m3/3