WYKŁAD V
Polityka społeczna i zdrowotna
13.11.08r.

Międzynarodowe standardy i formy współpracy w polityce społecznej:
- Unia Europejska,
- Rada Europy,
- Międzynarodowa Organizacja Pracy.

Unia Europejska
Podstawowe regulacje odnoszące się do polityki społecznej zawarte są w:
- Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską (TWE) z 1957r.,
- Traktacie o Unii Europejskiej (TUE) z 1992r.,
- Traktatach akcesyjnych.

Prawo Unijne:
- Traktat to pierwotne źródło prawa.
- Prawo pochodne (od prawa traktatowego) to:
- rozporządzenie,
- dyrektywy,
- decyzje,
- zalecenia,
- opinie.
- Te z kolei mogą mieć charakter wewnętrzny (organizacja Unii) lub zewnętrzny skierowany do państw członkowskich.

Najważniejsze rozporządzenia:
- Rozporządzenie Rady nr 1408/71 z 14 czerwca 1971r.

Zasada równego traktowania

1. Osoby M8 i do których stosują się przepisy niniejszego rozporządzenia podlegają obowiązkom i korzystaj ą z praw

wynikających z ustawodawstwa każdego Państwa Członkowskiego na tych samych warunkach co obywatele tego Państwa, z zastrzeżeniem przepisów szczególnych zawartych w niniejszym rozporządzeniu.

2. Przepisy ust.1 stosuje się do prawa wybierania członków organów instytucji zabezpieczenia społecznego lub do uczestniczenia w ich mianowaniu, nie naruszając jednak ustawodawstw jakiegokolwiek Państwa Członkowskiego, dotyczących warunków wybieralno ś ci i trybu mianowania członków tych organów.

3. Przepisy konwencji o zabezpieczeniu społecznym, które zostały utrzymane w mocy na podstawie art.7 ust.2 lit. c),jak równie ż przepisy M8,obejmuj ą wszystkie osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, o ile nie stanowi inaczej

załącznik III.

Rada Europy- najważniejsze akty prawne:
- Europejska Karta Społeczna z 1961r. (zmiany w 1988, 1991 i 1992r.),
- Zrewidowana Europejska Karta Społeczna z 1992r.,
- Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego z 1964r.,
- Zrewidowany Kodeks Zabezpieczenia Społecznego z 1960r.

Rada Europy
Te akty prawne wyznaczają określony poziom ochrony w zakresie zabezpieczenia społecznego (standardy Rady Europy) społecznej. Koordynują systemy opieki społecznej w różnych państwach.

Europejska Karta Społeczna sporządzona w Turynie w dniu 18.10. 1961r.
(Dz. U. z dnia 29 stycznia 1999r.) w imieniu RP

Prezydent RP Podpisał

Artykuł 11  
Prawo do ochrony zdrowia 
W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do ochrony zdrowia, Umawiające się Strony zobowiązują się podjąć bądź bezpośrednio, bądź we współpracy z organizacjami publicznymi lub prywatnymi, stosowne środki zmierzające zwłaszcza do:
- wyeliminowania, tak dalece jak to możliwe, przyczyn chorób;
- zapewnienia ułatwień w zakresie poradnictwa oraz oświaty, dla poprawy stanu zdrowia i rozwijania indywidualnej odpowiedzialności w sprawach zdrowia;
- zapobiegania, tak dalece, jak to możliwe, chorobom epidemicznym, endemicznym i innym.

Jednocześnie, zgodnie z artykułem 20 Karty, oświadczam, że Rzeczpospolita Polska uważa się za związaną postanowieniami Karty w następującym zakresie: 
artykuł 1.     Prawo do pracy (ustępy 1-4, wszystkie)
artykuł 2.     Prawo do odpowiednich warunków pracy (ustępy 1, 3-5)
artykuł 3.     Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (ustępy 1-3, wszystkie)
artykuł 4.     Prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia (ustępy 2-5)
artykuł 5.     Prawo do organizowania się
artykuł 6.     Prawo do rokowań zbiorowych (ustępy 1-3)
artykuł 7.     Prawo dzieci i młodocianych do ochrony (ustępy 2, 4, 6-10)
artykuł 8.     Prawo pracownic do ochrony (ustępy 1-4, wszystkie)
artykuł 9.     Prawo do poradnictwa zawodowego
artykuł 10.    Prawo do szkolenia zawodowego (ustępy 1 i 2)
artykuł 11.    Prawo do ochrony zdrowia (ustępy 1-3, wszystkie)
artykuł 12.    Prawo do zabezpieczenia społecznego (ustępy 1-4, wszystkie)
artykuł 13.    Prawo do pomocy społecznej i medycznej (ustępy 2 i 3)
artykuł 14.    Prawo do korzystania ze służb opieki społecznej (ustęp 1)
artykuł 15.    Prawo osób niepełnosprawnych fizycznie lub umysłowo do szkolenia zawodowego, rehabilitacji oraz
readaptacji zawodowej i społecznej (ustępy 1 i 2, wszystkie)
artykuł 16.    Prawo rodziny do ochrony społecznej, prawnej i ekonomicznej
artykuł 17.    Prawo matek i dzieci do ochrony społecznej i ekonomicznej
artykuł 18.    Prawo do prowadzenia działalności zarobkowej na terytoriach innych Umawiających się Stron (ustęp 4)
artykuł 19.    Prawo pracowników migrujących i ich rodzin do ochrony i pomocy (ustępy 1-10, wszystkie)

Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego:
Kodeks składa się z 9 działów merytorycznych określających przedmiot ochrony, zakres przedmiotowy (rodzaj świadczeń), poziom oraz wypłaty świadczeń, okres karencji (oczekiwania).

Działy Zabezpieczenia Społecznego:
a) opieka lekarska;
b) zasiłek chorobowy:
c) świadczenie na wypadek bezrobocia;
d) świadczenie na starość;
e) świadczenie w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych;
f) świadczenie rodzinne;
g) świadczenie macierzyńskie;
h) świadczenie na wypadek inwalidztwa;
i) świadczenie na wypadek śmierci żywiciela rodziny;
obejmując co najmniej jeden z działów wymienionych w literach c), d), e), h) oraz i).

Prawo do emerytury:
Artykuł 26:
1. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.
2. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach.
3. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach.

Opieka medyczna
Artykuł 8
Przedmiot ochrony obejmować będzie każdy stan chorobowy bez względu na jego przyczynę, jak też ciążę, poród i ich następstwa.

Artykuł 9
Osobami podlegającymi ochronie będą:

a) ustalone grupy pracowników najemnych, stanowiące łącznie co najmniej 50% ogółu

pracowników najemnych, jak również małżonki i dzieci członków tych grup; lub

b) ustalone grupy ludności zawodowo czynnej, stanowiące łącznie co najmniej 20% ogółu

mieszkańców, jak również małżonki i dzieci członków tych grup; lub

c) ustalone grupy mieszkańców, stanowiące łącznie co najmniej 50% ogółu mieszkańców.

Artykuł 10
1. Świadczenia obejmować będą przynajmniej:
a) w przypadku choroby:
i. opiekę lekarzy ogólnych, w tym wizyty domowe;
ii. opiekę lekarzy specjalistów udzielaną w szpitalach osobom hospitalizowanym i nie hospitalizowanym oraz opiekę lekarzy specjalistów, która może być udzielana poza szpitalem;
iii. zaopatrzenie w podstawowe środki farmaceutyczne, zalecone przez lekarza lub innego wykwalifikowanego praktyka; oraz
iv. hospitalizację, jeżeli jest konieczna; oraz
b) w przypadku ciąży, porodu i ich następstw:
i. opiekę prenatalną, opiekę w czasie porodu i po porodzie, udzieloną przez lekarza lub dyplomowaną położną; oraz
ii. hospitalizację, jeżeli jest konieczna.
2. Świadczeniobiorca lub jego żywiciel może zostać zobowiązany do udziału w kosztach udzielanej opieki lekarskiej w razie choroby; zasady dotyczące tego udziału powinny być tak ustalone, by nie stanowiły zbyt dużego obciążenia.
3. Świadczenia udzielane zgodnie z niniejszym artykułem powinny zmierzać do zachowania, przywrócenia lub poprawy stanu zdrowia osoby chronionej oraz jej zdolności do pracy, a także do realizacji jej potrzeb osobistych.
4. Organy rządowe lub instytucje przyznające świadczenia powinny zachęcać osoby chronione, wszystkimi środkami uznawanymi za właściwe, do korzystania z ogólnej służby zdrowia, udostępnianej przez władze publiczne lub inne instytucje uznane przez władze publiczne.

Artykuł 11
Świadczenia, o których mowa w art. 10, będą zapewniane w przypadkach objętych ochroną przynajmniej osobom chronionym, które wypełniły lub których żywiciel wypełnił staż uważany za niezbędny dla uniknięcia nadużyć.

Artykuł 12
Świadczenia, o których mowa w art. 10, będą udzielane przez cały czas trwania przypadków objętych ochroną, z tym, że okres udzielania świadczeń może być ograniczony do 26 tygodni w każdym przypadku stanu chorobowego; jednakże, świadczenia lekarskie nie mogą zostać zawieszone dopóty, dopóki wypłacany jest zasiłek chorobowy, a dla podwyższenia wymienionej granicy należy podjąć postanowienia dotyczące chorób uznanych w ustawodawstwie krajowym za wymagające wydłużonego okresu leczenia.

Międzynarodowa Organizacja Pracy
Na międzynarodowych kongresach związków zawodowych, jakie odbywały się w latach 1915 - 1916 podjęto uchwały o utworzeniu MOP. Powstała ona z inicjatywy USA, Francji, Anglii, Włoch, Belgii i innych państw.

Organami MOP są:
- Międzynarodowa Konferencja Pracy - zbierająca co roku zgromadzenie ogólne;
- Rada Administracyjna - rada wykonawcza;
- Międzynarodowe Biuro Pracy - stały sekretariat.

Zasady Konstytucyjne MOP:
1. Zasada uniwersalności,
2. Zasada trój grupowości,
3. Powiązanie problemów społecznych z dążeniem do pokoju.

Deklaracja Filadelfijska:
Po 25 latach działalności Organizacja przyjęła Deklarację Filadelfijską. Deklaracja pozostaje podstawą wszystkich działań MOP i zawiera następujące zasady:
1. Praca nie jest towarem;
2. Wolność słowa i stowarzyszeń są zasadnicze dla trwałego postępu;
3. Nędza gdziekolwiek, stanowi zagrożenie dla dobrobytu wszędzie;
4. Wojna przeciwko niedostatkowi wymaga prowadzenia jej z nieubłaganą siłą w każdym kraju oraz przez ciągły i zgodny międzynarodowy wysiłek, w którym reprezentanci pracowników i pracodawców, ciesząc się statusem równym jakie mają rządy, łączą się z nimi w swobodnej dyskusji i demokratycznej decyzji z wizją promowania powszechnego dobrobytu.
Fundamentalne konwencje MOP:
Konwencja Nr 29 dotycząca pracy przymusowej lub obowiązkowej.
Konwencja Nr 87 dotycząca wolności związkowej i ochrony praw związkowych.
Konwencja Nr 98 dotycząca stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych.
Konwencja Nr 100 dotycząca jednakowego wynagrodzenia dla pracujących mężczyzn i kobiet za pracę jednakowej wartości.
Konwencja Nr 102 dotycząca minimalnych norm zabezpieczenia społecznego.
Konwencja Nr 105 o zniesieniu pracy przymusowej.
Konwencja Nr 111 dotycząca dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu.
Konwencja Nr 138 dotycząca najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia.
Konwencja Nr 182 dotycząca zakazu i natychmiastowych działań na rzecz eliminowania najgorszych form pracy dzieci.

Konwencja MOP nr 102 (K102):
I. Zakres przedmiotowy (przedmiot ochrony) ZS:
1) opieka lekarska wszelki stan chorobowy, ciąża, poród, oraz ich skutki
2) zasiłki chorobowe: niezdolność do pracy wskutek choroby, powodująca utratę zarobku
3) świadczenia w razie bezrobocia
4) świadczenia na starość: przeżycie ponad ustalony wiek
5) świadczenia w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych
6) świadczenia rodzinne: odpowiedzialność za utrzymanie dzieci
7) świadczenia macierzyńskie: ciąża, poród i ich skutki oraz wynikająca z tego utrata zarobków
8) świadczenia w razie inwalidztwa
9) świadczenia w razie śmierci żywiciela rodziny: utrata przez wdowę i dzieci środków utrzymania
II. Zakres podmiotowy (chronionych osób) ZS:
1) ustalona grupa pracowników stanowiąca łącznie co najmniej 50% wszystkich pracowników, lub
2) ustalona grupa ludności czynnej zawodowo stanowiąca co najmniej 20% ogółu mieszkańców, lub
3) wszyscy mieszkańcy, których zarobki nie przekraczają ustalonej granicy.

Wysokość świadczeń pieniężnych (bezrobocie, zasiłki itp.) - np. świadczenie dla typowego pracownika niewykwalifikowanego płci męskiej, powinno wynosić 40 - 50% tej płacy. W K 102 nie wskazuje się konkretnych źródeł finansowania i nie uznaje się, że ubezpieczenie społeczne jest jedynym możliwym sposobem zapewnienia świadczeń społecznych. Wskazuje zaś „kto” i „co” powinien dostać i na jakich warunkach.

K138: 3. Najniższy wiek określony zgodnie z ustępem 1 niniejszego artykułu nie będzie niższy niż wiek, w którym ustaje obowiązek szkolny, a w każdym wypadku nie niższy niż piętnaście lat.

1

---