BHP
Seminarium 9
29.04.2009r.


E. CHLOROFORM
Lotna substancja chloroorganiczna, niepalna.

Właściwości:
- bezbarwna, lotna ciecz o słodkawym zapachu

Występowanie, zastosowanie, narażenie:
- kiedyś środek do wziewnego odczulania
- przemysł farmaceutyczny (chemiczne odtłuszczanie aparatu)

W organizmie:
- łatwe wchłanianie par chlorofromu w płucach
- ciekły chloroform - wchłanianie przez skórę z przewodu pokarmowego
- w organizmie słabo metabolizowany do chlorków
- fosgen - toksyczny metabolit (COCl2)
- uszkadza wątrobę (aktywne metabolity)

Metody oceny narażenia:
-metodą kolorymetryczną oraz chromatografii gazowej na stanowisku pracy

Zatrucie ostre:
- stan podniecenia - głębokie znieczulenie ogólne

F. STYREN
Lotna substancja organiczna

Właściwości:
- bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu

Występowanie, zastosowanie, narażenie:
- produkcja tworzyw sztucznych, gum syntetycznych, rozpuszczalnik żywic poliestrowych ( polistyren, poliestry )

W organizmie:
- wchłania się przez układ oddechowy
- epoksydacja (monooksygenazy mikrosomalne) do tlenku styrenu - reaktywny metabolit komórkowy
- główne metabolity styrenu wydalane z moczem w komórce to kwas migdałowy i fenyloglikoksalowy.
- styren ma działanie mutagenne (białaczki), związek z przypuszczalnie rakotwórczy
- powtarzany kontakt ze skóra styrenu -pękniecie skóry, wysuszanie, wysypka

Metody oceny narażenia:
- oznaczenie stężenia par styrenu w powietrzu
- oznaczenie stężenia kwasu migdałowego w moczu pod koniec zmiany roboczej

G. AMONIAK

Właściwości:
- bezbarwny gaz o charakterystycznym, ostrym zapachu

Występowanie, zastosowanie, narażenie:
- wydziela się w procesie suchej destylacji węgla kamiennego
- szeroko stosowany w chłodnictwie i przemyśle chemicznym (składnik bądź produkt uboczny reakcji)
- składnik nawozów mineralnych

W organizmie:
- wchłania się przez układ oddechowy, skórę, błony śluzowe
- w organizmie ulega związaniu
- wydalany w postaci mocznika
- przy małych stęzeniach amoniaku - poprzez degradację zakończeń nerwów węchowych - zmniejszenie wrażliwości na zapach, a w konsekwencji zagrożenie zatruciem
- zatrucie inhalacyjne - w większych stężeniach z wilgotną powierzchnią błon śluzowych tworzy wodorotlenek amonowy

Metody oceny narażenia:
- oznaczenie stężenia w powietrzu

TWORZYWA SZTUCZNE

Związki wielkocząsteczkowe otrzymywane w wyniku polimeryzacji, poliaddycji, lub polikondensacji ze związków małocząsteczkowych - monomerów

Polimeryzacja przebiegająca z udziałem dwóch lub więcej rodzajów polimerów nazywa się kopolimeryzacją.

Podział:
- termoplastyczne
- termoutwardzalne
- chemoutwardzalne - żywice chemopoliestrowe

Szkodliwość tworzyw sztucznych:
- chemiczny charakter niektórych substancji tworzą związek
- może mieć toksyczne właściwości, rakotwórcze

Substancje pomocnicze
- barwniki - związki kadmu, ołowiu, chromu
- stabilizatory
- rozpuszczalniki organiczne
- środki zmniejszające palność
- plastyfikatory - estry kwasu ftalowego
- wypełniacze i nośniki - talk, grafit

Rozkład termiczny tworzyw sztucznych w aspekcie toksykologicznym:
pilorioza + spalanie = substancje lotne o silnych właściwościach toksykodynamicznych
główny składnik polimerów, węgiel powodem wydzielania się CO2
CO2 pobudza ośrodek oddechowy zwiększając inhalację innych substancji szkodliwych

Spalanie poliuretanów (N) - tlenki azotu i cyjanowodór
spalanie PCV - chlorowodór - poparzenia
spalanie gum - dwutlenek siarki
spalanie poliestyrenu - styren

Najważniejsze tworzywa sztuczne trudnopalne:
- poliwęglany - możliwość obróbki kłuciem , części maszyn, szyby samolotów
- polichlorek winylu

Najważniejsze tworzywa sztuczne łatwopalne:
- polioctan winylu (octan winylu) - topi się, skapuje
zastosowanie: składnik klejów, lakierów, farb
- żywice epoksydowe - zapach fenolu lub słodkawy, podczas spalania pęcznieje
zastosowanie: laminaty, kleje, lakiery

PCW (PVC) oraz monomer chlorek winylu

Właściwości:
- substancja skrajnie łatwopalna i rakotwórcza

Występowanie:
- monomer łatwo polimeryzuje, jest słabo rozpuszczalnym gazem o zapachu chlorofromu
- występuje w dymie tytoniowym
- przenika z naczyń do żywności (estry kwasu ftalowego), stale emituje z wykładzin PCW i tapet

W organizmie:
- wchłaniany przez drogi oddechowe i skórę
- epoksydacja pod wpływem enzymów mikrosomalnych do chloroetylenu - aldehyd chlorooctowy
- tlenek chloroetylenu oraz mutuja DNA inicjując proces nowotworowy

Metody oceny narażenia:
- badanie czystości metoda chromatograafii gazowej

Zatrucie ostre:
-

Działanie na organizm:
- rakotwórcze, okres latencji powyżej 20 lat ( naczyniomoczniak krwionośny wątroby, kontaktowe zapalenie skóry)
- depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy
- w dużych stężeniach działanie narkotyczne
- przy zatruciu przewlekłym:
uszkodzenie wątroby, trombocytopenię, zaburzenia termoregulacji, twardzinę skóry, aberrację chromosomów, skrajnie - akroosteoliza.

Czynniki szkodliwe środowiska pracy
czynniki biologiczne (bioareozole)

BAKTERIE
rodzina: legionellacea
rodzaj: legionella

We wszystkich krajach Europy należy rejestrować choroby związane z tą bakterią:
- pałeczki gram (-) (ujemne)
- posiadają 1-3 polarnie umieszczonych wici
- wymagania wzrostowe FC, Cys

Rezerwuar Legionella (hydrotropizm):
- może być w wodzie na dworze (jezioro), ale nie w domu stąd sanepid bada wody
- chłodnie kominowe domowe i przemysłowe
- urządzenia kąpielowe, myjnie
- sieć wodociągowa wody ciepłej i zimnej
-zbiorniki wodne, w tym naturalne: jezioro

Zasiedleniu legionelli sprzyja:
- zastój wody
- temperatury 20-50 stopni C
- tworzenie się osadów
- tworzenie się „biofilmu”

Legionella pneumohilia (choroba legionistów) oraz gorączka pontiacu

Choroba Legionistów - Filadelfia, Legion Amerykański, przebieg ostry, przypadki śmiertelne, objawy podobne do ostrego zapalenia płuc, okres wylęgania do 10 dni, mniej niż 10% zachorowań spowodowanych Legionellozą.

Gorączka Pontiacu - przebieg łagodny, grypopodobny, pozapłucny, , okres wylęgania do 48 godzin, do 90% zachorowań spowodowanych Legionellozą.

EWGLI - Rejestracja Legionelli: www.ewgli.org

Legionelloza nie jest traktowana jako choroba zawodowa służby zdrowia.

Rozpoznanie:
- antygeny w moczu lub w płynach ustrojowych,
- hodowlę bakterii Legionelloza z wydzieliny dróg oddechowych, tkanki płucnej, krwi,

- metoda termiczna (podgrzanie wody do temp. 70-75st. C)
- instalowanie urządzeń emitujących promieniowanie UV,
- stosowanie ultradźwięków (aparatura medyczna),
- dezynfekcja chemiczna

Czyszczenie źródeł zakażenia:

Zagrożenie ze strony następujących szkodliwych czynników biologicznych:
- bakterie,
- wirusy,
- grzyby,
- pierwotniaki,
- robaki: formy dojrzałe, jaja, cysty

Wirusy:
Infekcyjne gatunki z rodzaju

4

---