WĄTROBA
Warunkiem prawidłowego funkcjonowania człowieka jest odpowiednie odżywianie, tzn. dostarczanie organizmowi podstawowych substancji, takich jak: białka, węglowodany, tłuszcze i witaminy oraz prawidłowe ich wchłanianie. U człowieka uzależnionego od alkoholu zaburzony jest zarówno sposób odżywiania, jak i przyswajanie tych substancji. Narządem szczególnie narażonym na działanie alkoholu jest wątroba, w której odbywają się zasadnicze przemiany alkoholu. Wątroba jest narządem, w którym zachodzą wszystkie podstawowe procesy metaboliczne i odtruwające. Głównym jej zadaniem w tym przypadku jest rozkładanie alkoholu na bezpieczne produkty i oczyszczanie z niego organizmu. Zmiany w wątrobie pojawia się już przy spożyciu 60-80 g/dzień alkoholu przez mężczyzn i powyżej 20 g/dzień przez kobiety.
Uszkodzenie miąższu wątroby może we wczesnym okresie nie manifestować się żadnymi dolegliwościami i zaburzeniami, tzn. może przebiegać klinicznie, bezobjawowo, pod maską zwykłej niestrawności, przepicia czy nieżytu żołądka. Sprawia to, że w chwili zgłoszenia się do lekarza zmiany w wątrobie mogą być tak daleko posunięte, że aż nieodwracalne, mimo ogromnej zdolności regenerującej tego narządu. Pierwsze skutki nadużywania alkoholu widoczne są na śluzówkce. Częste są stany zapalne, które pojawiają się na całej jej długości. Mogą także występować krwawienia, spowodowane pęknięciami błony śluzowej; częste są wybroczyny i nadżerki. U osoby nadużywającej alkoholu niemal zawsze występuje jej stłuszczenie, czyli nadmierne odkładanie się tłuszczu w komórkach wątroby. Jest to stan jeszcze odwracalny tzn. ustępuje po zaprzestaniu picia oraz zachowa się odpowiedni sposób odżywiania. Tłuszczowe zwyrodnienie wątroby powoduje takie dolegliwości jak: bóle w okolicy prawego podżebrza i wyraźne powiększenie wątroby, występuje także uczucie pełności, rozpieranie w nadbrzuszu, a nawet wzdęcia brzucha. Brak apetytu, nudności czy ogólne osłabienie także może sygnalizować zalążki niewydolności wątroby. Następnym krokiem prowadzącym do marskości wątroby jest jej zapalenie, które następuje przy nadmiernym opilstwie lub we wstępnych fazach uzależnienia. Objawia się to tym, że dolegliwości i bóle bardziej się nasilają. Kolejno jest zwłóknienie oraz marskość.
Wczesny okres marskości wątroby nie musi charakteryzować się żadnymi typowymi dolegliwościami. Pierwszym groźnym objawem bywa krwotok z przewodu pokarmowego, występują również silne wzdęcia brzucha, upośledzenie łaknienia, nudności, wymioty. Waga masy ciała drastycznie się zmniejsza, zaczynają pojawiać się obrzęki w okolicy kostek u nóg. Narząd ten jest znacznie jest powiększony i przy obmacywaniu bardzo bolesny. Brzuch powiększa się na skutek obecności w jamie otrzewnej płynu przesiękowego, skóra na brzuchu jest napięta z widocznymi naczyniami żylnymi. Na twarzy, szyi i klatce piersiowej zaczynają pojawiać się gwiazdkowate naczynia, tzw. „pajączki wątrobowe”. Dłonie i podeszwowe powierzchnie stóp bywają wybitnie zaczerwienione, paznokcie łamliwe i kredowo białe, włosy słabną, wypadają, pojawiają się różne zmiany skórne, rozwija się stan pożółtaczkowy albo wyraźna żółtaczka.
Szczególnie niebezpieczne w przebiegu marskości wątroby jest powstawanie żylaków przełyku, które bywają przyczyną śmiertelnych krwotoków lub śpiączki wątrobowej. Przy marskości wątroby stwierdza się zmiany w wielu innych narządach, np.: w trzustce, żołądku i dwunastnicy. W wyniku marskości wątroby hepatocyty (miąższ wątroby) zostają zastąpione przez włóknistą tkankę łączną, która utrudnia przepływ krwi przez wątrobę i nie pełni żadnych pożytecznych funkcji w wątrobie.
Chorzy na marskość wątroby łatwo ulegają różnego rodzaju infekcjom na skutek znacznie zmniejszonej ogólnej odporności. Uszkodzenie wątroby prowadzi jeszcze do innych groźnych następstw, do spadku cukru we krwi, co może doprowadzić do śpiączki, do awitaminozy witaminy A. Powoduje to wysychanie skóry i tzw. kurzą ślepotę, tzn. złe widzenie o zmroku. Uszkodzenie wątroby prowadzi również do awitaminozy witaminy B, doprowadzającej do szybkiego zmęczenia psychofizycznego, do zaburzenia pracy serca, do zmian zwyrodnieniowych w nerwach kończyn, te z kolei prowadzą do zaników mięśniowych, porażeń, niedowładów, do awitaminozy witamin K i C - powodującej skłonności do krwotoków. Potocznie można powiedzieć, że alkohol wypłukuje z organizmu witaminy, zwłaszcza z grupy B, ale także witaminy A, K, i C. Tak więc w uszkodzeniach wątroby tylko wczesna i całkowita abstynencja może uchronić od dramatycznych powikłań, często kładących kres życiu chorych. Skutkiem marskości wątroby może być pierwotny rak wątroby.
Wśród alkoholików, którym przeszczepiono nową wątrobą tylko około 10% wraca do picia. Sukces przeszczepu nie zależy od tego czy dana osoba jest alkoholikiem, czy nie. Jednakże przed zabiegiem konieczna jest 6 miesięczna abstynencja. Po udanym przeszczepie zalecane jest zachowanie abstynencji poprzez spożywanie odpowiednich leków.