W magicznym ogrodzie
(o historii ogrodów)
(Eden) był ogrodem - Bóg założył go tuż po stworzeniu człowieka, co świadczy o jego ważnej roli w całym dziele Stwórcy. Idea ogrodu jako cudownego, mitycznego miejsca jest stara jak człowiek - pojawia się w Mitologii (Pola Elizejskie) oraz akkadyjskim micie o Adapie (XV w. p.n.e.) oraz sumeryjskiej opowieści o Gilgameszu (XIII w. p.n.e.).
Biblijny raj pełen był niezwykłych roślin - przede wszystkim było to Drzewo Wiadomości Dobrego i Złego oraz Drzewo Życia - symbol, który stał się jednym z naczelnych w żydowskiej Kabale. Drzewo Życia symbolizowało związek nieba i ziemi, a pojawiało się także w utworach poetów greckich - dla Homera miało moc wyroczni, zaś szelest jego liści potrafił uzdrawiać. Także w Koranie miejscem wiecznego szczęścia jest ogród (Allach przedstawiony jest jako Ogrodnik), a nawet osiem ogrodów, znajdujących się bezpośrednio pod boskim tronem. Do nauk Koranu nawiązywało wspaniałe założenie ogrodowo-architektoniczne kalifa Haruna ar Raszida - Pałac Raju, Pałac Plejad i Raj Zwierząt. Arabowie stworzyli też wspaniałe ogrody w pałacu Alhambra w Grenadzie (Hiszpania) z najpiękniejszym: Dziedzińcem Mirtów (Patio de Arrayanes). Na jego środku znajduje się okazały basen z wodą - wzdłuż jego dłuższych boków posadzono szpalery mirtów. Pozostałe Dziedzińce: Patio de Deraxa, Patio de la Reja i Dziedziniec Lwów stanowią także ciekawe założenia architektoniczne, urozmaicone fontannami, mozaikami i różną roślinnością (cyprysy, kwiaty, drzewka pomarańczowe). Szczególne powiązanie idei ogrodu z kulturą Bliskiego Wschodu, wynikał z faktu, że Arabowie wierzyli, iż pielęgnowanie ogrodu stanowi próbę powrotu do Raju. Właśnie na Wschodzie powstawały zatem najcudowniejsze ogrody - np. zaliczany do Siedmiu Cudów Świata wiszący ogród Semiramidy. Ogrody wiszące Babilonu były oryginalnym pomysłem Mezopotamii - w istocie były to skomplikowane konstrukcje tarasowe z gliny, podtrzymywane przez specjalne komory. Każdy taras pokryty był nieprzepuszczalnym tłuczniem, na którym leżała gruba warstwa ziemi; ogród nawadniany był za pomocą specjalnej konstrukcje drenów. Najwspanialszymi założeniami ogrodowymi mogli poszczycić się Persowie, którzy kształtowali swoje ogrody z iście matematyczną dokładnością, by pokazać triumf człowieka nad naturą oraz oddać - w symboliczny sposób - siły kosmiczne działające w świecie.
Ich ogrody były nazywane „rajskimi”, wśród roślin preferowano cyprysy, wiśnie, cytryny, granaty, róże i mirty - wszystkie musiały charakteryzować się silnym zapachem. W średniowieczu, w Europie, bardzo często zakładano ogrody przy klasztorach - w zależności od typu pobożności reprezentowanej przez dany zakon, były to ogrody w formie przestrzeni wspólnej lub indywidualne ogródki (przy eremach mnichów). Stanisław Kobielus podaje przykład średniowiecznego „ogrodu mistycznego” przy jednym z zakonów franciszkańskich: „założony był na planie kwadratu, a potężne mury (symbol prawdy) i wieże (siedem wież - symbol siedmiu darów Ducha Świętego), okazała brama (symbol sumienia) i głębokie rowy (symbol pamięci o śmierci i sprawach ostatecznych człowieka) oraz straszliwy pies (oznaczający rozum) broniły doń dostępu”. W średniowiecznych klasztorach żeńskich sytuowano często tzw. ogrody zamknięte, nawiązujące do słów z Pieśni nad Pieśniami „Ogrodem zamkniętym siostra moja, oblubienica ogrodem zamkniętym, zdrojem zapieczętowanym”. Ideę hortus conclusus odnoszono do mniszek i do dziewic w ogóle, zaś Matkę Boską kojarzono z kolei z ogrodem rajskim. W ogrodach zamkniętych hodowano róże, rutę, miętę i szałwię, a także lilie, irysy i fiołki.
W epoce renesansu ogród był najczęściej powiązany z domem mieszkalnym: willą lub pałacem. Układ ogrodu był najczęściej kwaterowy, stosowano elementy wodne, rzeźby i budowle ogrodowe. Do najwspanialszych ogrodów dziedzińcowych należy dziedziniec Bramantego w Watykanie oraz ogród w pałacu Gonzagów w Mantui. Z kolei jednym z najpiękniejszych ogrodów tarasowych jest ten usytuowany w Villa d'Este w Tivoli. Ogród ten jest słynny ze swej alei stu fontann oraz szpalerów cyprysów, labiryntów żywopłotowych, kwater kwiatowych oraz rozmaitych małych tarasów, schodów i przejść. Romantyzm obfitował z kolei w tzw. ogrody miłości - taki jest ogród z Nowej Heloizy Rousseau. Obok starannie utrzymanego ogrodu w formie francuskiej pojawił się nieuporządkowany i „dziki” ogród angielski, który wedle dzisiejszej terminologii nazwalibyśmy ogrodem naturalnym. Ogrody tej epoki obfitowały w strumienie, stawy, źródła, skały, groty, ruiny i lapidaria. Jednym z najpiękniejszych ogrodów romantyzmu jest ogród cesarzowej Józefiny Bonaparte w Malmaison z oranżerią, pawilonami parkowymi, grobowcami i monumentami. Przez spiętrzony kaskadami strumień przerzucono liczne mostki. Cały ogród misternie wkomponowano w otaczający pałac krajobraz - harmonijnie łączy się z pobliskim wzgórzem.
W Polsce najwspanialszymi ogrodami tej epoki były Puławy urządzone przez Izabelę Czartoryską: wspaniałe drzewa, rośliny, żywopłoty i labirynty w większości nie dotrwały do naszych czasów. Zachowała się jednak częściowo architektura ogrodowa: ruiny, Świątynia Sybilli i Domek Gotycki. Znanym założeniem jest także Ogród Belwederski w Warszawie ze stawem, Oranżerią i Świątyniami: Diany i Egipską. Z ogrodów powstałych w XX wieku warto wspomnieć wspaniały Park Güell, zaprojektowany przez wybitnego artystę secesji: Antonio Gaudiego. Park mieści się na zboczu Montania Pelada w Barcelonie i przypomina ogród ze snu. Przy wejściu, ozdobionym oryginalną bramą, znajdują się dwa pawilony wyglądające jak zamki wykonane z piasku. Schody wejściowe urozmaicono fontanną w kształcie węża i jaszczurki, zaś główny taras ozdobiony jest parapetem wijącym się jak serpentyna. W całym ogrodzie roi się od ciekawych kolumnad, galerii, tarasów wykładanych mozaiką i secesyjnych rzeźb. W centrum parku mieści się dom, który artysta wybudował dla siebie, lecz musiał go sprzedać podczas budowy katedry La Sagrada Familia.