Zajęcia nr 1 - Neurologia z lekarzami :P
Uszkodzenia nerwów czaszkowych.
I. Nerw Węchowy
hiposmia (anosmia) - zaburzenia w węchu (całkowity brak)
uszkodzenie błony śluzowej nosa
urazy czaszkowo - mózgowe
guzy podstawne płata czołowego
zapalenie opon mózgowych
wodogłowie
nikotynizm
krwotok podpajęczynówkowy
cukrzyca
niedobór witaminy B12
niektóre leki
choroba Alzheimera
choroba Parkinsona
starzenie
parosmia - spatrzone odczuwanie węchu
uszkodzenie błony śluzowej nosa
uraz mózgu
depresje
omany węchowe
schizofrenia
napady częściowo złożone
II Nerw Wzrokowy
obrzęk tarczy nerwu wzrokowego (nowotwory mózgu, krwiak, ropień, zapalenie opon mózgu, krwotok podpajęczynówkowy, zakrzepica zatok)
zapalenie nerwu wzorkowego
zanik nerwu wzrokowego (zanikanie światła tętnicy środkowej siatkówki lub tętnicy szyjnej, przebyte zapal., guz nerwu wzrokowego, zlepne zapalenie pajęczynówki, zatrucie, miażdżyca, cukrzyca, jaskra, kiła, niedobór B12, dziedziczny zanik nerwu wzrokowego)
niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego (miażdżyca, nadciśnienie, zapalenie olbrzymiokomórkowe tętnic)
III, IV, VI Nerwy gałkoruchowe (okoruchowy, bloczkowy, odwodzący)
Porażenie nerwów ruchowych gałek ocznych (uszkodzenie jąder lub pni nerwów)
rozmiękanie lub krwotok w pniu mózgu
zalanie zatoki jamistej
neuroinfekcja (opryszczkowe zapalenie mózgu)
guzy pnia i podstawy mózgu
tętniaki
urazy czaszkowo - mózgowe
cukrzyca
migrena okoporaźna
stwardnienie rozsiane
kiła
encelopatia Wernickiego
zespół Tolosy-Huntia (bolesna oftalmoplegia)
zatrucie jadem kiełbasianym
Porażenie nerwów gałek ocznych
miastenia
miopatia oczna
zapalenie mięśni oczodołu
nadczynność gruczołu tarczowego
V Nerw trójdzielny
nerwoból nerwu trójdzielnego
neuropatia nerwu trójdzielnego (stałe lub zwiększające parestezje z niedoczulicą)
półpasiec
nowotwory podstaw pnia mózgu
tętniaki
stwardnienie rozsiane
jamistość opuszki
VII Nerw twarzowy
samoistne porażenie nerwu twarzowego (zakażenie wirusowe, odczyny alergiczne, niedokrwienie na skutek skurczu naczyń wywołane oziębieniem u osób szczególnie podatnych)
uraz uszkadzający nerw
bolerioza
przejściowe stany zapalne z ucha środkowego
guz kąta mostkowo-móżdżkowego
ognisko rozmiękania w pniu mózgu (zespół Millarda-Gublera)
udary mózgu (porażenie ośrodkowe nerwu twarzowego)
VIII Nerw przedsionkowo ślimakowy
infekcje (epidemiczne zapalenie ślinianki, półpasiec)
zmiany naczyniowe
nowotwory
urazy
zatrucia
IX, X Nerwy językowo gardłowy i błędny
ognisko rozmiękania; stwardnienie boczne zanikowe (SLA) procesy infekcyjnerdzenia przedłużonego lub samych nerwów (polineuropatie błonicze)
urazy (rzadko)
nowotwory (rzadko)
nerwoból nerwu językowo-gardłowego
objawia się:
dysartia - zaburzenie mowy
dysfagia - zaburzenie połykania
XI Nerw dodatkowy
stwardnienie rozsiane
zapalenie rogów przednich rdzenia
jamistość rdzenia
guzy pogranicza czaszkowo-mózgowego
XII Nerw podjęzykowy
procesy w obrębie pnia mózgu (udar, zespół Arnolda Chiariego)
stwardnienie boczne zanikowe
guzy pogranicza czaszkowo-kręgowego
Przyczyny uszkodzenia pojedynczych nerwów obwodowych
urazy (uraz drążący, złamanie kości, igła)
ostry ucisk (śpiączka, znieczulenie ogólne, głęboki sen, opaska uciskowa, opatrunek gipsowy, krwiak)
przewlekły ucisk (kanał nadgarstka, kanał łokciowy, kanał stępu
ostre niedokrwienie (kolagenozy, cukrzyce)
Nerwy kończyn górnych
Nerw pośrodkowy
uszkodzenie na poziome ramienia:
uraz drążący
infekcje dożylne w ok. zgięcia łokcia
złamanie kości przedramienia
guzy, krwiaki przedramienia
neuropatia splotu ramiennego
uwięźnięcie w kanale odwracacza obłego ramienia
przetoka tętniczo-żylna w odcinku przedramienia
uszkodzenie w okolicy nadgarstka:
zespół cieśni nadgarstka
uraz drążący
złamanie kości nadgarstka
uszkodzenie - porażenie
zginaczy promieniowych nadgarstka
mięsni nawrotnych
zginaczy głębokich palców
mięśni krótkich kciuka
mięśni glistowatych strony promieniowej
upośledzenie:
zginania wszystkich palców w bliższych stawach międzypaliczkowych
zginania wskaziciela i kciuka we wszystkich stawach
odwodzeni i przeciwstawianie kciuka „ręka kaznodziei” „ręka małpia”
zaburzone czucie 3 ½ palców od strony kciuka strona dłoniowa
zespół cieśni nadgarstka
neuropatia z uwięzienia spowodowanego uciskiem nerwu pośrodkowego pod troczkiem zginaczy okolicy nadgarstka
czynniki predysponujące:
otyłość
zapalenie stawu nadgarstka
wielokrotnie powtarzane ruchy nadgarstka
ciąża
niedoczynność tarczycy
akromegalia
ziarnina (gruźlica, sarkoizoda)
torbiel galaretowata pochewki ścięgna
przetoka tętniczo-żylna do dializy umieszczona na przedramieniu
cukrzyca
objawy:
ból , mrowienie, drętwienie nasilające się przy ruchach ręki (palec wskaziciel i środkowy
ból może promieniować do barku, małego palca
ból budzi chorego w nocy
rano palce wydają się obrzęknięte, sztywne i niesprawne
w końcowym okresie dochodzi do osłabienia i zaniku mięśni
Nerw łokciowy
uszkodzenie w okolicy łokcia
uraz drążący
złamanie z przesunięciem
zapalenie stawów
ucisk nerwu w rowku nerwu łokciowego kłykcia przyśrodkowego (znieczulenie, śpiączka, kule łokciowe, opieranie łokcia o otwarte okno samochodu)
zespół kanału łokciowego (uwięźniecie pod włóknistym pasmem przebiegającym pomiędzy dwoma głowami zginacza łokciowego nadgarstka)
przetoka tętniczo-żylna do dializ w okolicy przedramienia
uszkodzenie w okolicy nadgarstka
uraz drążący
złamanie kości nadgarstka
uszkodzenie w obrębie dłoni
powtarzana czynność (narzędzie wibrujące, długotrwałe opieranie się np. o kierownicę roweru) podnoszenie ciężarów, maszyny do koszenia trawników, kule
uszkodzenie - porażenie
mięśnie międzykostnych, glistowatych po stronie łokciowej
przywodziciele kciuka
mięśnie kłębika
zginacze łokciowe nadgarstka
część łokciowa zginacza głębokiego palców
objawy
zniesienie odwodzenia i przywodzenia palców
upośledzenie przywodzenia kciuka
„ręka szponiasta” - przestrzenie międzykostne zapadnięte, kłębik spłaszczony
uszkodzenie w okolicy nadgarstka
brak osłabienia zginania nadgarstka, palca małego i serdecznego
brak zaburzeń czucia
uszkodzenie w obrębie ręki
zaburzeniu ulegają jedynie głębokie galęzie ruchowe
Nerw promieniowy
Przyczyny:
uraz drążący
złamanie trzonu kości ramiennej
ucisk w obrębie dołu pachowego
ucisk w rowku promieniowym kości ramiennej (porażenie sobotniej nocy), ucisk przez opaskę uciskową
Porażenie
mięśnia trójgłowego ramienia
mięśnia ramienno-promieniowego
mięśni prostowników ręki i palców
mięśnia prostownika kciuka
mięśnia nawrotnego obłego przedramienia
mięśnia prostownika długiego kciuka
„ręka cepowata = opadająca” brak prostowania palców, nadgarstka i osłabienie ucisku dłoni
Nerw Pachowy
Przyczyny
uraz (zwichnięcie stawu ramiennego)
neuropatia stawu barkowego
Zaopatruje:
mięsień naramienny
unerwia czuciowo obszar skóry bocznej ramienia
Nerwy tułowia
Nerw piersiowy długi
Przyczyny
uraz barku
długie dźwiganie ciężkich przedmiotów
neuropatie splotu barkowego
unerwia mięsień zębaty przedni odpowiedzialny za stabilizację łopatki
„łopatka skrzydłowata” - odstawanie łopatki przy próbie wyciągnięcia rąk w przód przeciwko oporowi
upośledzone unoszenie przed sobą ciężkich rzeczy
Nerw nadłopatkowy
Przyczyny
uraz
neuropatia splotu barkowego
Zaopatruje mięśnie nad i podgrzebieniowy - ból w okolicy barku i osłabienie, zanik tych mięśni
Nerw podłopatkowy (tego slajdu zapomniał nam pokazać )
Nerwy kończyn dolnych
Nerw piszczelowy
Przyczyny
złamanie kości piszczelowej
uraz dołu podkolanowego
Objawy uszkodzenia
upośledzone zginanie podeszwowe stopy i palców
upośledzone odwracanie stawu skokowego
zanik mięśni łydki i podeszwy
zniesienie odruchu skokowego
upośledzone czucie podeszwowej okolicy stopy łącznie z jej brzegami
Zespół cieśni stępu (zespół kanału kostki przyśrodkowej)
uwięźnięcie nerwu piszczelowego pod troczkiem zginaczy
przyczyny
miejscowy uraz
torbiel galaretowata
zapalenie kości stawu skokowego
cukrzyca
niedoczynność tarczycy
objawy
ból, pieczenie, mrowienie, drętwienie skóry podeszwy stopy i pięty, narastający ból w pozycji stojącej i podczas chodzenia
zaburzone czucie przyśrodkowe stopy
Metatarsalgia Mortona
nerwiak gałęzi nerwu podeszwowego odchodzący w kierunku palców stopy (3 lub 4 przestrzeń międzykostna stopy)
objawy
silne i palące napadowe bóle w okolicy podeszwy
bolesność dotykowa 1 lub kilku stawów śródstopio-paliczkowych
wstrzykniecie lidokiny usuwa bóle
Nerw udowy
Przyczyny
uraz
cewnikowanie tętnicy udowej
guzy i tętniaki jamy brzusznej
krwiaki wewnętrzne jamy brzusznej
ropień mięśnia lędźwiowo-udowego
przepuklina udowa
tętniak tętnicy udowej
amiotrofie w przebiegu cukrzycy
Objawy uszkodzenia
osłabienie prostowników w stawie kolanowym
niewielkie osłabienie zginaczy w stawie biodrowym
zanik mięśnia czterogłowego uda
zniesienie odruchu kolanowego
upośledzenie czucia na przedniej stronie uda
podobny objaw kliniczny przy uszkodzeniu korzeni L3,L4
Nerw kulszowy
Przyczyny
uraz drążący
ucisk zewnętrzny (śpiączka, znieczulenie)
injekcje domięśniowe w niewłaściwym miejscu
guzy i tętniaki w obrębie miednicy
ucisk przez ciężarną macicę
powikłania po porodzie
złamania kości udowej, kości miednicy, stawu biodrowego
zabiegi chirurgiczne na stawie biodrowym
Objawy uszkodzenia:
osłabienie i zanik zginaczy stawu kolanowego oraz wszystkich mięśni poniżej stawu kolanowego
zniesienie odruchu skokowego
upośledzone czucie obejmujące całą stopę (z wyjątkiem kostki przyśrodkowej)
Nerw strzałkowy wspólny
Przyczyny
uraz stawu kolanowego
złamanie górnej części kości strzałki
uraz lub ucisk na nerw w okolicy głowy kości strzałkowej (długie przebywanie w pozycji leżącej bokiem, kucznej, opatrunek gipsowy)
neuropatie obwodowe (np. cukrzycowe)
rodzinna neuropatia z nadwrażliwością na ucisk
Objawy uszkodzenia
niemożność wykonywania ruchu stopą na zewnątrz i ku górze
upośledzenie czynności zginaczy grzbietowych stopy i palców
stopa końsko - szpotawa
chód koguci, brodzący
zanik mięśni grupy strzałkowej i przedniej piszczeli, mięśni prostowników palców
upośledzone czucie na zewnętrznej powierzchni podudzia
podobny objaw przy ucisku na LS
Zespoły korzeniowe
Rwa ramienna (brachialgia)
Przyczyna - zmiany zwyrodnieniowe odcinka szyjnego kręgosłupa i związany z tym ucisk odpowiednich korzeni bocznych i wtórne zmiany zapalne
inne terminy: zapalenie korzeni szyjnych
bóle promieniują od karku do ramienia i wzdłuż kończyny górnej do palców
nasilenie bólów przy opuszczeniu kończyny, ruchach szyją, kaszlu, wysiłku fizycznego
parestezje związane z unerwieniem korzeniowym
napięcie i przykurcz mięśni karku
bólowe ograniczenie ruchów szyi
bolesność w dole podobojczykowym
dodatni objaw Bikelesa (ból przy prostowaniu przedramienia kończyny uniesionej do poziomu i odwiedzenia w stronę ramienia
osłabienie odruchów
zanik mięśni
Objawy korzeniowe w odcinku szyjnym
krążek międzykręgowy C4, C5
korzeń C5
promieniowanie bólu i ewentualne zaburzenia czucia - okolice mięśnia naramiennego
niedowłady - mięsień naramienny i dwugłowy ramienia
osłabienie lub zniesienie odruchów
krążek międzykręgowy C5, C6
korzeń C6
promieniowanie bólu i ewentualne zaburzenia czucia - boczna powierzchnia ramienia i przedramienia
parestezje - kciuk i przedramię
krążek międzykręgowy C6, C7
korzeń C7
promieniowanie bólu i ewentualne zaburzenia czucia - tylna powierzchnia ramienia i przedramienia
parestezje - wskaziciel i palec środkowy]
niedowłady - mięsień trójgłowy ramienia, mięsnie zginacze palców, osłabienie i zniesienie odruchów z mięśnia trójgłowego ramienia
krążek międzykręgowy C7, Th1
korzeń C8
promieniowanie bólu na przyśrodkową powierzchnię ramienia i przedramienia
parestezje - palec mały i obrączkowy
niedowłady - krótkie mięśnie ręki
Zespół Hornera
Rwa kulszowa
Przyczyna - ucisk korzeni (L5, S1) w wyniku choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa z dołączonym wtórnym jałowym procesem zapalnym i zaburzeniami dynamicznymi ruchu
inne terminy - zespół korzeni lędźwiowo-krzyżowych, radikulopatia lędźwiowo-krzyżowa
bywa zapoczątkowana przez nawracające bóle okolic lędźwiowo-krzyżowych (postrzał - lumbago)
zaczyna się przeważnie ostro (dźwignięcie ciężaru, nagły ruch kręgosłupa, oziębienie)
silny ból promieniujący od okolic lędźwiowo krzyżowych do pośladka i wzdłuż tylnej i tylno - bocznej powierzchni kończyn dolnych, stopy
odruchowe skrzywienie kręgosłupa
wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych
dodatni objaw Lasegue'a
objaw Neriego (ból w okolicy lędźwiowej przy zginaniu karku)
zaburzenia czucia w zakresie uszkodzenia korzenia (S1 - zewnętrzny brzeg stopy, L5 - paluch
brak odruchu skokowego (S1)
niedowład, zwłaszcza mięśni prostujących stopę i palucha (L5 - rwa kulszowa porażenna)
Rwa Udowa
Przyczyna jak rwa kulszowa
inne terminy - neuralgia udowa, neuropatia udowa
bóle wzdłuż przedniej powierzchni uda
dodatni objaw Mackiewicza (ból uda przy biernym zginaniu stawu kolanowego u chorych leżących na brzuchu
osłabienie lub zniesienie odruchu kolanowego
czasem niedowład i zanik mięśnia czworogłowego uda
Uszkodzenie splotu ramiennego (gałęzie przednie nerwów rdzeniowych C5-Th1)
przyczyny:
uraz pachy
urazowe przemieszczenie głowy kości ramiennej
żebro szyjne
nowotwory szczytu płuca
porażenie górne (Erba - Duchenne'a
dotyczy głównie mięśni obręczy barkowej
zniesione odwodzenie ramienia i zginanie przedramienia
kończyna zwisa wzdłuż tułowia wyprostowana w łokciu a przedramię jest nawrócone
zaburzenia czucia w obrębie bocznej strony barku i ramienia
porażenie dolne (Dejerine - Klumpkego)
dotyczy mięsni krótkich rąk
porażenie i zanik mięśni obejmujących drobne mięśnie dłoni - dłoń szponiasta
zaburzenie strony łokciowe kończyny górnej
niekiedy objaw Hornera
Zespół żebra szyjnego i zespół mięśnia pochyłego przedniego, czyli zespoł górnego otworu klatki piersiowej
ucisk dolnej części splotu ramiennego i tętnicy podobojczykowej w kanale mięśni pochyłych
bóle barku promieniujące do okolic unerwienia przez nerw łokciowy nasilające się w pozycji z opuszczonym ramieniem
cechy ucisku żyły (obrzęk) i tętnicy podobojczykowej (objaw Adsona - zanik tętna na tętnicy promieniowej po stronie chorej przy zwrocie głowy tą stronę z głębokim wdechem)
Uszkodzenie splotu lędźwiowo - krzyżowego
przyczyny
urazy
nowotwory
rtg terapia
plexitis lumbosacralis
objawy
promieniowanie bólu do kończyny dolnej
wiotkie niedowłady wielu mięśni kończyny dolnej
brak odruchu kolanowego, skokowego
zaburzone wydalanie potu na kończynie dolnej
9