Choroby skóry - wszawica i świerzb -objawy i postępowanie.

1.Co to jest wszawica .Cykl życiowy pasożyta.

Wszawicą nazywamy obecność na ciele człowieka lub na jego odzieży wszy ludzkich, ich larw i/lub jajeczek.

Jest to choroba zakaźna .Wielkość dorosłego owada nie przekracza 2-3mm. Larwy wszy (gnidy) mają kolor białawo-brązowy, a rozmiarem przypominają główkę szpilki/ wielkość około 1 mm/ . Kolor wszy, brudno-biały lub szary, może stać się jaśniejszy lub ciemniejszy zależnie od koloru włosów człowieka , na którym pasożytuje.

Wszy mogą zagnieździć się w każdym rodzaju włosów, nie ma znaczenia ich długość ani gęstość. Bardzo łatwo przechodzą z człowieka na człowieka.

Wesz żyje około 20 -30 dni . Samiczka składa od 100 do 300 jajeczek , w rytmie 8-10 dziennie, które za pomocą swoistej wydzieliny przytwierdza przy nasadzie włosów.

W miarę wzrostu włosów gnidy oddalają się od powierzchni skóry głowy -dzięki temu możemy w przybliżeniu określić czas trwania wszawicy. Z jaja po kolejnych 7-10 dniach wykluwa się larwa , która przeradza sie w dorosłego pasożyta w ciągu 10 dni . Może przeżyć bez pożywienia (na meblach, w pościeli) do 48 godzin.

Żywicielem wszy ludzkiej i źródłem zarażenia jest wyłącznie człowiek- wesz żywi się jego krwią.

Do zakażenia wszami dochodzi najczęściej przez kontakt bezpośredni lub pośrednio przez np. czapki, grzebienie, szczotki , pościel itp.

2.Rodzaje wszy i objawy wszawicy

Wyróżniamy 3 typy wszawicy zależne od gatunku atakujących wszy:

wszawicę głowową (najczęściej spotykaną) wywoływaną przez wszy głowowe

wszawicę łonową wywoływaną przez wszy łonowe

wszawicę odzieżową wywoływaną przez wszy odzieżowe

 

Wszawica głowowa

Wywoływana przez wesz głowową (wielkości ok2-3,5mm).

Potwierdzeniem rozpoznania wszawicy głowowej jest stwierdzenie obecności dojrzałych wszy lub przytwierdzonych do włosów gnid, które bytują najczęściej w bardziej ocieplonych obszarach skóry głowy, tj. okolice potyliczne i skroniowe , kark oraz miejsce za uszami .

Objawami wszawicy głowowej są :

-świąd skóry spowodowany reakcją alergiczną na ślinę wszy i wprowadzone do skóry przez ukłucie toksyny

-bardzo często na skórze karku dochodzi do powstania stanu zapalnego skóry określanego jako wyprysk wszawiczy

-miejscowe powiększenie węzłów chłonnych /rzadko -w przypadku dużych zaniedbań higienicznych /

-na skórze pojawiają się czerwone plamki (jak po ugryzieniu komara)

- u osób o wrażliwej skórze ukłucia wszy poza silnym swędzeniem mogą spowodować uczulenia, których objawy mogą utrzymać się nawet przez kilka dni

-drapanie ukłutych miejsc może być przyczyną wtórnych zakażeń bakteryjnych, egzemy i stanów zapalnych. W wyniku zadrapań dochodzi do uszkodzenia naskórka powstają tzw. przeczosy z których sączy się wydzielina surowicza.

 

Wszawica odzieżowa

Wywołana jest przez wesz odzieżową (3-4,5mm), rozmnażającą się znacznie szybciej i krócej żyjącą (10dni).Wszy odzieżowe przytwierdzają się wyłącznie do ubrań -najczęściej w szwach ubraniowych, przy zakładkach i innych załamaniach tkaniny oraz pościeli. Wesz nie bytuje na skórze. Żywi się krwią (człowiek jest dla niej jedynie źródłem pokarmu).Często spotykana u osób bezdomnych .

Objawy:

- intensywny świąd skóry

-dochodzi do powstawania charakterystycznych brunatnych przebarwień, niewielkich blizn po przeczosach oraz wtórnych zakażeń ropnych.

-w następstwie drapania dochodzi do pogrubienia i łuszczenia skóry

-wesz odzieżowa może przenosić riketsje (dur brzuszny)

Zmiany we wszawicy odzieżowej najczęściej są ulokowane w okolicach, gdzie ciało pozostaje w bezpośrednim kontakcie z odzieżą, czyli głównie na ramionach , szyi, klatce piersiowej oraz wokół pośladków.

 

Wszawica łonowa

Wywoływana jest przez niewielką wesz (1,5-2mm), przytwierdzającą się do włosa tuż przy powierzchni skóry. Wszawica łonowa jest zazwyczaj przenoszona drogą płciową, lecz możliwe jest także zarażenie się poprzez noszenie odzieży osoby zainfekowanej.Wesz może rozprzestrzeniać się na inne części ciała, głównie kończyny dolne (bytować we włosach brzucha, ud, pach, brwi) i zająć może nawet rzęsy, lecz nigdy nie zasiedli skóry owłosionej głowy.

Objawy :

-cechą charakterystyczną jest znaczny świąd okolic łonowych i podbrzusza,

- w części przypadków stwierdza się tzw. plamy błękitne w miejscach po ukłuciach wszy (na skutek rozpadu krwinek pod wpływem wydzieliny owadów )

3.Zasady profilaktyki przeciwwszawiczej

Wesz głowowa potrafi jedynie pełzać, dlatego też zarazić się nią można tylko przez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub kontakt pośredni poprzez pożyczanie czapek, szalików czy wspólne korzystanie z grzebieni lub pościeli . Szczególnie podatne są dzieci i młodzież. Wszawicą można zarazić się w przedszkolach, szkołach, na koloniach i obozach organizowanych dla dzieci i młodzieży. Miejscem gdzie wszawica występuje najczęściej są szkoły i przedszkola.

Jak zabezpieczyć się przed wszawicą?

Pamiętaj ,aby:

profilaktycznie kontrolować włosy dzieci - 2x w tygodniu

domownicy nie korzystali wspólnie z rzeczy osobistego użytku, takich jak: grzebień lub szczotka, gumki do włosów, ręczniki, czapki, szaliki i inne ubrania oraz pościel

unikać bezpośredniego kontaktu głowami (włosami) z innymi ludźmi-zasada ta dotyczy przede wszystkim dzieci

jeżeli stwierdzimy lub tylko podejrzewamy u dziecka wszawicę, powinniśmy niezwłocznie przejrzeć głowy pozostałych domowników i skontaktować się z farmaceutą lub lekarzem

codzienne, często czesać włosy gęstym grzebieniem lub szczotką

związywać włosy w sytuacjach narażania się na bliski kontakt z innymi osobami (treningi sportowe, zajęcia edukacyjne lub rekreacja grupowa)

często myć włosy

przestrzegać zasady higieny (własne przyrządy do higieny osobistej- szczotki, grzebienie, spinki)

4.Sposoby leczenia wszawicy

  Wszawica głowowa

1.W leczeniu wszawicy stosuje się preparaty:

zawierające permetrynę (Nix ,Pipi ) w postaci szamponu, lotionu lub kremu, nakładanych na suche włosy na około 10 minut zawierające lindan (Jacutin, Lindane) w postaci emulsji, żelu, szamponu lub proszku, którego stosowanie polega na nakładaniu substancji leczniczej na głowę i pozostawieniu go pod czepkiem na czas 12-24 godzin zawierające 4-procentowy roztwór dimetikonu i cyklometikonu 5 (Hedrin) do wcierania w suche włosy. Specyfika ich działania polega na uniemożliwieniu wszom oddychania i zablokowaniu ich funkcji życiowych. Preparaty tego typu nie są wchłaniane przez skórę, zatem stosowanie ich jest bezpieczne nawet dla małych dzieci od 6 miesiąca życia oraz osób chorych na astmę i uczulenia.

środki pochodzenia roślinnego -Delacet, Ovanol ,Artemisol Wyżej wymienione preparaty są w Polsce dostępne bez recepty. Leki te stosujemy ściśle według instrukcji producenta. Pamiętać należy , że są to preparaty trujące, dlatego głowę trzeba myć tak, aby preparat nie miał kontaktu z resztą ciała. Należy pokryć preparatem wszystkie włosy.Stosując niektóre preparaty należy szczelnie owinąć głowę chustką lub ceratką .Po upływie określonego czasu głowę należy umyć i włosy spłukac octem -ocet rozpuszcza otoczkę chitynową gnid i ułatwia ich wyczesywanie .Po zabiegu - może swędzić skóra na głowie. To normalne i powinno samo minąć. Poleca się powtarzanie kuracji w odstępie kilku dni (mniej więcej 7 czy 10), żeby zabić „larwy", które mogą pozostać żywe w jajeczkach.

2.Po kuracji można użyć grzebienia o bardzo gęstych zębach (często znajdują się w opakowaniach produktów przeciw wszom), żeby łatwiej odczepić jajeczka. Usunięcie jajeczek jest dość trudne.Trzeba dokładnie przejrzeć włosy pasmo po paśmie i ściągnąć jajeczka palcami. Na włosach w odcieniu blond trudno je zauważyć, ponieważ mają szaro-beżowy kolor. Pozostawienie gnid może niestety spowodować nawrót choroby.

3.Poleca się umyć grzebienie i szczotki ciepłą wodą dodając szampon „przeciwko wszom" , pozostawiając je zamoczone w wodzie przez godzinę czasu.

4.Należy oglądać regularnie głowę .Trzeba to robić co wieczór przez 10 dni. Jeżeli po tym czasie nie zauważy się żadnego nowego pasożyta, problem został rozwiązany. Jeśli znajdzie się gnidy, należy zwróć uwagę, gdzie dokładnie są umiejscowione. Jeżeli zauważy się jaja np. centymetr od głowy, jest to najprawdopodobniej ślad po starym zakażeniu . Jeśli jednak gnida znajduje się tuż przy głowie, to znaczy, że nastąpił nawrót infekcji.

5.Należy sprawdzić całą rodzinę. Powinno się także ostrzec środowisko ,w którym przebywała osoba zarażona- przedszkole ,szkołę itp.

6.Należy posprzątać dokładnie mieszkanie. Zebrać wszystko z czym osoba zarażona miała kontakt (ubrania, pościel, ręcznik, narzutę na łóżku) i wyprać w temperaturze co najmniej 60 stopni. Jeśli to możliwe dodatkowo wyprasować gorącym żelazkiem. Należy także uprać ulubione pluszaki - w przypadku ,gdy zarażone jest małe dziecko. Rzeczy, których nie można prać, należy dokładnie odkurzyć. Wyczyścić kanapy, fotele, dywany, fotele w samochodzie. Po takich porządkach torebkę z odkurzacza włozyć do torby plastikowej, zawiązać ją i dopiero wtedy wyrzucić.
Rzeczy, których nie można uprać ani porządnie wyczyścić, należy włożyć do plastikowego worka, zawiązać go dokładnie i schować na dwa tygodnie, tak aby przed ich ponownym użyciem minął cały cykl rozmnażania wszy.

Wszawica odzieżowa

- dezynfekcję ubrań trzeba przeprowadzić ze szczególnym zwróceniem uwagi na szwy. Przed upraniem odzież odkazić pudrem zawierającym lindan. Mimo, iż pranie i prasowanie gorącym żelazkiem powinno zniszczyć pasożyty, to jednak przez 2-3 tygodnie nie powinno się używać uprzednio zakażonej odzieży. Ubranie prać w pralce w temperaturze 60° (temperatura powyżej 53,5° C zabija wszy i ich jajka)

- prześcieradła, poszewki na poduszki, ręczniki i inne rzeczy, które mogłyby być w kontakcie z pasożytem i jego jajeczkami należy wyprasować gorącym żelazkiem

- odzież ,którą można wyrzucić należy zapakować w szczelny worek

 

Kiedy należy udać się do lekarza?

W większości przypadków wszy można zwalczyć w domu i choć jest to pracochłonne, nie wymaga wizyty u lekarza. Konsultacji wymagają sytuacje, gdy:
-zakażone jest dziecko, które nie skończyło jeszcze dwóch lat;

-dziecko ma alergię lub astmę;
-wszy pojawiają się w brwiach lub rzęsach;
-zakażona jest wszami (lub musi je zwalczać u dziecka) kobieta w ciąży lub karmiąca piersią. W takim wypadku lekarz może zalecić bezpieczniejsze preparaty i kontrolować skutki leczenia.

Jak stosować nowoczesny preparat przeciwwszawiczy Hedrin® ?

Hedrin® posiada jedwabistą konsystencję i łatwo się aplikuje na suche włosy. Stosowanie preparatu należy rozpocząć od całkowitego, pokrycia włosów i skóry głowy Hedrinem®. Po wyschnięciu (ok. 30 minut) środek należy pozostawić na włosach przez 8 godzin lub na noc, a następnie umyć głowę szamponem i przeczesać włosy (jak po każdym myciu) zwykłym grzebieniem. Nie ma potrzeby stosowania specjalnego grzebienia oraz uciążliwego wyczesywania! Preparat pozostawiony na włosach wyparowuje, nie powodując dyskomfortu i nieprzyjemnego uczucia. Dla osiągnięcia 100% efektu producent zaleca powtórzenie kuracji po 7 dniach.

5.Co to jest świerzb .Cykl życiowy pasożyta.

Świerzb to bardzo zakaźna choroba pasożytnicza skóry, powodująca intensywne swędzenie. Wywołuje ją świerzbowiec ludzki .

Pasożyt ten jest zwykle przenoszony z jednej osoby na drugą przez bezpośredni kontakt skóry, zwłaszcza w czasie współżycia seksualnego , spania w jednym łóżku , podania ręki . Znacznie rzadziej rozprzestrzenia się przez kontakt pośredni, np. przez używanie jednego ręcznika , ubrania , pluszowych zabawek . Ten sposób zarażenia nie jest typowy, ponieważ pasożyt nie przeżywa długo poza organizmem człowieka.Świerzbowce poza skórą żyją maksymalnie 4 dni. Rozgrzanie ciała sprzyja przedostawaniu się zapłodnionych samic do naskórka.Od zakażenia do objawów infekcji upływa okres 3 -6 tyg.Zakażeniu sprzyja obniżenie odporności. Chorują najczęściej dzieci, które zarażają się głównie podczas zabaw. Świerzbowiec, który znalazł się na skórze nowego żywiciela poszukuje partnera do rozrodu lub, gdy jest to zapłodniona samica to rozpoczyna drążyć kanały. Najczęściej dzieje się to w miejscach gdzie warstwa rogowa naskórka jest najgrubsza (podeszwy stóp i dłoni ) .Zapłodniona samiczka przenika do naskórka i drąży w nim tzw. norkę świerzbowcową. Dziennie składa ona ok. 2-3 jaj i ginie po kilku tygodniach. Z jaj wylęgają się larwy, które w ciągu ok. 3 tygodni przekształcają się w dojrzałe świerzbowce. Okres wylęgania zależny jest od masywności zakażenia i wynosi od 3 dni do ok.3 tygodni.

 

6.Objawy i umiejscowienie świerzbu

Objawy pojawiają się po ok. 2 -3 tygodniach od zarażenia i są reakcją alergiczną na świerzbowca - pasożyta, który drąży pod powierzchniową warstwą skóry korytarze, w których składa jajeczka.

Główne objawy to:

1.świąd skóry -nasilający się w nocy, po kąpieli na skutek rozgrzania i uczynnienia świerzbowców

2. niespokojny sen, częste drapanie się

3.najczęstsze umiejscowienie świerzbu :

- boczne powierzchnie palców rąk

-zgięcia i fałdy skóry

-okolice pępka

- okolice brodawek sutkowych u kobiet

-okolice narządów płciowych u mężczyzn

-pośladki

-nadgarstki

-u dzieci charakterystyczne jest zajęcie: dłoni i podeszw stóp oraz owłosionej skóry na głowie

*ważne !!!świerzbowiec nie zajmuje okolicy międzyłopatkowej oraz twarzy 

Najgroźniejszą postacią choroby jest tzw. Świerzb norweski, który dotyka osoby z obniżoną odpornością . W tej postaci choroby duże powierzchnie skóry są objęte procesem chorobowym. Zmiany te mogą przypominać łuszczycę.

4. Nadwrażliwość na jaja i prawdopodobnie produkty wydalane przez świerzbowce i larwy powodują charakterystyczną swędzącą wysypkę. Wysypka najczęściej zaczyna się na udach i rozprzestrzenia prawie na wszystkie części ciała, szczególnie na tułów, ręce, stopy, pachy, okolicę narządów płciowych, ale nie na twarz

5. w wyniku drapania powstają linijne przeczosy

6. Zmianą podstawową są charakterystyczne nory świerzbowca, które mogą być dodatkowo uwidocznione po posmarowaniu skóry nalewką jodową. U osób dbających o higienę objawy chorobowe mogą być trudno uchwytne.

 

Świerzb najczęściej zwalcza się stosując maści :

maści zawierające 1% permetrynę - zwykle wystarczy jednorazowe zastosowanie

maść Wilkinsona (15% siarki, 15% dziegciu) - stosowanie kilkanaście dni

Novoscabin (30% ester benzylowy kwasu benzoesowego w oleju parafinowym) - stosowany dwukrotnie (nie zawsze skuteczny)

Maści należy nałożyć na miejsca chorobowo zmienione i pozostawić na skórze od 12 do 24 godzin ( wg. zaleceń producenta ).Następnie należy się wykąpać . Poza wcieraniem preparatu należy codziennie zmieniać bieliznę.
Bieliznę użytą przed rozpoczęciem leczenia, oraz w jego trakcie należy uprać ,uprasować ze szczególnym uwzględnieniem szwów i odłożyć na 2 tyg.

---