Adaptacja układu krążenia
W związku ze zmianą środowiska zachodzi dostosowanie uk krążenia do nowych warunków, należą do niego:
- brak łożyska naczyniowego odżywiającego i zaopatrującego w tlen
- funkcjonowanie płuca jako narządu
- funkcjonowanie uk pokarmowego jak źródła substancji odżywczych
W związku z zakończeniem funkcjonowania łożyska następuje skurcz jego naczyń i przetoczenie krwi do organizmu noworodka. Wówczas krew to ok. 8-10 masy ciała czyli ok. 300 ml. W momencie odpępniania- co występuje po ustaniu tętnienia w tęt. pępkowych w pępowinie zostaje ok. 100 ml krwi, która w razie potrzeby możemy ściągnąć w kierunku noworodka (przy obserwowanej anemizacji).Trzeba uważać na wystąpienie policytemii (poliglobulii).
W przypadku zdiagnozowanego konfliktu serologicznego do odpępnienia przystępujemy jak najwcześniej. W tym przypadku zostawiamy jak najdłuższy kikut pępowiny tzn. ponad 3-4 cm celem ułatwienia wprowadzenia cewnika do żyły pępowinowej.
U płodu występują struktury pozwalające na sprawne funkcjonowanie krążenia w tym czasie, które w okresie noworodkowym ulegają atrezji:
- 2 tęt pępkowe będące odgałęzieniem tęt biodrowych wew prowadzące krew do łożyska
- żyła pępowinowa prowadząca krew natlenowaną i bogatą w składniki odżywcze. Biegnie ona od przedniej krawędzi wątroby po przedniej ścianie jamy brzusznej i przed ujściem do żyły wrotnej oddaje przewód żylny do żyły głównej dolnej .W tych miejscach dochodzi do mieszania się krwi natlenowanej z odtlenowaną.
Krew miesza się jeszcze w prawym przedsionku, dzięki odpowiedniej zastawce (jest to płatek tk łącznej) większość krwi zostaje z niej kierowana przez otwór owalny do lewego przedsionka. Reszta krwi jest pompowana do krążenia płucnego, w związku z dużymi oporami panującymi w tym krążeniu, będącymi wynikiem zapadnięcia włośniczek w płucach jest kierowana przez przewód tętniczy Bottala. Ok. 85% krwi przepływa przez to naczynie.
Po porodzie po pierwszym wdechu następuje rozprężenie płuc a co za tym idzie spadek ciśnienia w krążeniu płucnym .W ten sposób odwraca się gradient ciśnień między przedsionkami oraz aorta i pniem płucnym, co samoistnie hamuje przepływ przez otwór owalny i przewód Bottala. W zanikaniu przewodu tętniczego bierze także udział spadek ilości prostaglandyn PGE 2, czynnika rozkurczającego mięśniówkę, występujący w wyniku wzrostu ciśnienia parcjalnego tlenu .Zarośnięcie tej struktury następuje do 8 tyg. Następuje wykształcenie struktur płodu:
Przewód tętniczy => więzadło tętnicze
Przewód żylny => więzadło żylne
Żyła pępowinowa => więzadło obłe wątroby
Tętnice pępkowe => więzadła pępkowe przyśrodkowe
Po porodzie przez krótki czas możliwe są przecieki krwi przez przewód tętniczy i otwór owalny. Szczególnie często występują przy kaszlu. U ok. 20% populacji otwór owalny utrzymuje drożność.
W momencie urodzenia stwierdza się u noworodka wyraźną anatomiczną i czynnościową przewage prawej komory. W okresie płodowym ok. 70 % poj wyrzutowej prawej komory przez pień płucny i przewód Bottala dostaje się do aorty i zaopatruje krążenie duże. Prawa komora jest więc komorą systemową. Ok. 30 % rzutu przepływa pod dużym ciśnieniem przez nie rozprężone jeszcze płuca. Przyczyną znacznego oporu krążenia płucnego w okresie płodowym jest mała pojemność łożyska naczyniowego oraz płodowa budowa tętniczek płucnych, charakteryzująca się gruba błoną mięśniowa środkową.
Adaptacja uk krążenia do życia pozałonowego odbywa się w ciągu pierwszych lat a szczególnie do końca 1 rż. Wyrównuje się grubość ścian prawej i lewej komory a w 2 rż. grubość ściany lewej komory > grubość ściany prawej. Ustępowanie tej przewagi znajduje swój wyraz w stopniowym przekształcaniu się wielkości i kształtu sylwetki serca. Po urodzeniu się dziecka serce ma kształt kulisty, lecz w miarę narastania przewagi lewej komry koniuszek serca przesuwa się w lewo i ku dołowi.
Duże znaczenie w adaptacji ma rozwój krążenia płucnego. W pierwszych tygodniach i miesiącach życia zmniejsza się ilość i masa elementów mięśniowych w tętniczkach płucnych, zwiększa się więc znacznie podatność krążenia płucnego na wzmożony przepływ krwi, warunkująca utrzymywanie się niskiego ciśnienia krwi w naczyniach płucnych, pomimo dużego przepływu. Rozwój przepływu płucnego wpływa na kształtowanie się rysunku naczyniowego płuc. Wyrazem opisanych wyżej zmian adaptacyjnych jest stopniowe zwalnianie rytmu serca wraz z pojawieniem się charakterystycznej niemiarowości oddechowej polegającej na zwalnianiu tętna podczas wdechu i przyspieszaniu podczas wydechu.
Normy w czasie snu dziecka:
1-4 tż. 110-160
1-2 rż. 110-120
2-5 rż. 90-100
Po 5 rż. Poniżej 100
ODRĘBNOŚCI UKŁADU ODDECHOWEGO U DZIECI:
mała możliwość wyrównania zaburzeń wentylacji ze względu na niewielkie rezerwy, jakie stwarza budow klatki piersiowej i siła mięśni oddechowych.
Opory dróg oddechowych są znacznie niższe u młodszych dzieci ponieważ do 5 rż. 50% całkowitych oporów dróg oddechowych odnosi się do małych oskrzeli o śr poniżej 2 mm. U dorosłych odsetek ten wynosi 20%.U małych dzieci większy tez jest znacznie udział oskrzelików o śr poniżej 0,5 mm. Wiotkie i wąskie oskrzela dzieci łatwiej ulegają zmniejszeniu drożności lub całkowitej niedrożności w wyniku zmian zachodzących w ich obrębie lub w tk okołooskrzelowej.
do 8 tż. Dziecka pęcherzyki mają charakter pęcherzyków prymitywnych, o dwukrotnie grubszej ścianie, przez którą dokonuje się wymiana gazowa. Ich liczba wynosi ok. 20x10 do 6, następnie Az do 8 rż. Tworzą się pęcherzyki typu dorosłego a ich liczba wzrasta do 300x 10 do 6.U noworodków i młodych niemowląt istnieje zjawisko tzw. powietrza uwięzionego, które nie bierze udziału w wymianie lecz zapewnia prawidłowe rozprężenie płuc. Wentylacja oboczna zachodzi między pęcherzykami płucnymi i oskrzelikami dzięki otworom Kohna i połączeniom Lamberta (jest w pełni wykształcona dopiero w 8 rż.)
u niemowląt i małych dzieci szybciej niż w późniejszych okresach życia, każda choroba układu oddechowego doprowadza do wystąpienia zaburzeń wentylacji pęcherzykowej, dyfuzji i perfuzji a tym samym do upośledzenia wymiany gazów.
Zapewnienie homeostazy kwasowo-zasadowej przez płuca jest mniej sprawne, niedotlenienie tk szybciej prowadzi do wystąpienia kwasicy metabolicznej szybciej też dochodzi do retencji dwutlenku węgla i kwasicy oddechowej
Częstość oddechów: noworodek 31+/- 8, 1rż. 30 +/- 6, 2-3 rż. 26 +/- 4, do 7 rż. 20 +/- 3, u młodzieży 16 +/- 3.