Wykład 7

Opakowania ze względów funkcjonalnych dzielimy na:

jednostkowe(produkty kupowane detalicznie) zbiorcze(określona ilość opakowań detalicznych - ok. 3okg)

transportowe(wykorzystanie śr. transportu, stref składowych, zabezpieczać przed uszkodzeniem).

Logistyczna funkcja opakowań

              Przepływ fizyczny produktów w gospodarce jest często warunkowany zastosowaniem odpowiednich opakowań. Wymienia się między innymi następujące funkcje opakowań:

      Produkcyjne,

      Marketingowe,

      Użytkowe,

      Logistyczne

Funkcje  marketingowe i użytkowe opakowań są powszechnie znane. Opakowanie wymienia się zwykle jako podstawowy instrument strategii marketingowej przedsiębiorstwa. Z punktu widzenia interesującego nas tematu, szczególnie ważne są funkcje logistyczne. To one często warunkują sprawność czynności transportowych, manipulacyjnych, magazynowania, ochronne, informacyjne itp.

              Zróżnicowanie funkcji opakowań wskazuje na ich znaczenie w procesie dystrybucji. Optymalnie dobrane opakowania indywidualne i zbiorcze przyczyniają się do przyspieszenia przepływu towarów na wszystkich szczeblach dystrybucji, a tym samym wpływają na obniżenie kosztów dystrybucji.

Właściwe użycie opakowań powinno następować możliwie najwcześniej w procesie logistycznym, tj. przedsiębiorstwach produkcyjnych w celu uniknięcia procesów przepakowywania i dla optymalnego wykorzystania przestrzeni magazynowych i pojemności środków transportowych.

Towar i jego opakowanie tworzą integralną całość, przy czym odbiorcy mogą stawiać im określone  wymagania.

Przy coraz bardziej skomplikowanych procesach dystrybucji różnego rodzaju dóbr i towarów, rola opakowań w szybkim, sprawnym i tanim ich przemieszczaniu na drodze od producenta do odbiorcy nabiera coraz bardziej decydującego znaczenia. Rola ich jest szczególnie duża w systemie przewozowym, w przyspieszaniu procesów przeładunkowych, w zabezpieczaniu ilości i jakości towarów oraz w identyfikacji towarów w procesach dystrybucji. Decydująca rola opakowań w tych procesach powoduje, że nie mogą być same dla siebie planowane, wytwarzane a nie stosowane, ponieważ od właściwego doboru tworzywa opakowaniowego, celowego zestawienia używanych w konkretnym przypadku środków opakowaniowych, zastosowania często ekonomicznej metody pakowania - często przy zastosowaniu specjalnej dostosowanej maszyny pakującej - i od poręczności w manipulacji zapakowanego towaru ostatecznie zależy, czy wyprodukowane towary będą mogły być dostarczone na właściwe miejsce w uzgodnionym czasie, względnie czy będą narażone na uszkodzenia w magazynowaniu czy w transporcie i na nieuchronnie związane z tym straty ilościowe oraz jakościowe. Racjonalny zoptymalizowany proces dystrybucji towarów uwarunkowany jest w wysokim stopniu opakowaniami i stąd logistyce opakowań i pakowania przypisuje się szczególnie znaczącą rolę.

Pakowanie to proces. Pakowany produkt, opakowanie i proces pakowania składają się łącznie na logistyczny system pakowania.

Na samo opakowanie składają się odpowiednio uformowane materiały opakowaniowe i materiały pomocnicze.

Funkcje opakowań w logistycznym łańcuchu dostaw od produkcji aż do likwidacji czy utylizacji pozostałości.
Funkcje logistyczne opakowań częściowo wiążą się z funkcją ochronną , bowiem celem procesów logistycznych jest dostarczenie właściwych produktów, we właściwej ilości, we właściwe miejsce , we właściwym czasie, przy zachowaniu właściwej jakości i przy właściwych optymalnych kosztach.
Z punktu widzenia logistyki ważne w opakowaniach są ich funkcje magazynowe, transportowe, informacyjne.
Funkcja magazynowe sprowadzają się do ułatwienia procesów przyjmowania, składowania, kompletowania i wydawania towarów. Opakowania powinny zabezpieczać produkty przed narażeniami mechanicznymi (statycznymi i dynamicznymi) podczas:
· Składowania w stosach (układane jeden na drugich) lub w paletowych jednostkach ładunkowych (bez urządzeń do składowania, tj. nadstawek paletowych, regałów itp.),
· Przemieszczania w magazynie i na frontach przeładunkowych,
· Kompletowania dostaw

Funkcje transportowe wiążą się najściślej z przebiegami towarowymi, których optymalizacja jest podstawowym celem logistyki. Duże relacje w tym przypadku mają relacje masy pakowanego ,towaru do masy samego opakowania oraz wymiary i kształty opakowań, co wiąże się z optymalnym wykorzystywaniem ładowności środków transportu.

Funkcja informacyjna stymuluje przepływy opakowanych towarów w całym łańcuchu dostaw, od producenta do ostatecznego odbiorcy.

Funkcje logistyczne w odniesieniu do opakowań charakteryzują się tym, że problemy opakowań ujmują kompleksowo w powiązaniu z innymi ogniwami przepływu towarów. W centrum uwagi znajdują się tu problemy optymalizacyjne, ale w powiązaniu z całościowo rozpatrywanymi łańcuchami logistycznymi. Wychodzi się z założenia, że optymalizacja samych opakowań czyniona w sposób wyizolowany mogłaby w innych ogniwach procesu logistycznego przynosić większe szkody niż korzyści wynikające z optymalizacji poszczególnych opakowań. Zróżnicowane logistyczne funkcje opakowań są dobrym przykładem współzależności zachodzących w procesach logistycznych. Opakowania powinny być zatem rozpatrywane nie jako wyizolowany problem, lecz jako podstawowy element kompleksowo ujmowanego procesu logistycznego. Optymalnie dobrane i zastosowane opakowania przyczyniają się zarówno do obniżki kosztów przebiegów towarowych, jak i do podnoszenia jakości procesów logistycznych.

Schemat logistycznego łańcucha opakowań
Logistyczny łańcuch opakowań obejmuje działania związane z:
· Pozyskiwaniem surowców na opakowania,
· Projektowaniem i produkcją opakowań jednostkowych oraz zbiorczych,
· Procesem pakowania towarów w opakowania jednostkowe i zbiorcze,
· Przepływem towarów opakowanych w kanałach dystrybucyjnych,
· Konsumpcją towarów opakowanych,
· Zbiórką zużytych opakowań,
· Powtórnym przetwórstwem opakowań,
· Likwidacją odpadów opakowaniowych.

Logistyczne podejście do opakowań przejawia się w zintegrowanym traktowaniu całego łańcucha opakowań celem doprowadzenia do gospodarki opartej na cyrkulacji surowców i materiałów, z jak najmniejszym udziałem odpadów opakowaniowych składowanych na wysypiskach. System ten powinien działać z uwzględnieniem kompleksowej efektywności funkcjonowania całego łańcucha

opakowań, rozpatrywanej nie tylko pod kątem kosztów ponoszonych przez poszczególne jego ogniwa, ale również przez całe otoczenie gospodarcze. Z tego powodu ważną rolę odgrywa proces projektowania opakowań, w którym należy stosować zasady obowiązujące przy poszczególnych procesach logistycznych. Zasady te jednocześnie uwzględniają na etapie projektowania uwarunkowania produkcyjne, użytkowe, estetyczne, kosztowe, eksploatacyjne, transportowe, składowania oraz utylizacji na koniec cyklu istnienia opakowania.

Funkcje logistyczne opakowań to przede wszystkim funkcje:

      Ochronne,

      Magazynowe,

      Transportowe,

      Manipulacyjne,

      Informacyjne,

      Recyklingu,

      Kasacyjne

1.     Ochrona produktów to niewątpliwie podstawowa funkcja opakowań w całym przepływie tych produktów. Zniszczenie bądź uszkodzenie produktu, jest często stratą niewspółmierną do wartości opakowania. Stąd funkcja ochronna opakowania powinna być w pełni dostosowana do charakterystyki technicznej i użytkowej produktu, a także do jego „cenności”.

2.     Funkcje magazynowe, transportowe, oraz manipulacyjne opakowania wiążą się z jego podatnością na procesy mechanizacji i automatyzacji. Opakowania powinny być dostosowane do obowiązującego , znormalizowanego systemu wymiarowego, ułatwiać składowanie, formowanie jednostek ładunkowych itp.

3.     Opakowanie jest także nośnikiem informacji, które mają nie tylko charakter marketingowy. Są także wykorzystywane w procesach manipulacyjnych i magazynowych, np. masa jednostkowa, liczba produktów zawartych w opakowaniu, kod kreskowy, indeks jako klasyfikator wewnętrzny. Informacje te ułatwiają, a często wręcz warunkują, sprawne magazynowanie, manipulację, oraz sterowanie przepływem. Istotnym zagadnieniem dla przebiegów logistycznych jest odpowiednie znakowanie , etykietowanie opakowań, które powinno ułatwiać identyfikacje towarów, a w konsekwencji automatyzację sterowania przepływami dóbr w łańcuchu zaopatrzenia. W tym względzie podkreślić należy znaczenie wdrażania kodów kreskowych- EAN kodów. Do najważniejszych efektów stosowania kodów kreskowych w dystrybucji należą:

-          przyspieszenie obsługi klientów (np. w handlu detalicznym automatyczne czytniki w kasach),

-          automatyczne sygnalizowanie braków towarowych,

-          usprawnienie prac rozliczeniowych i ewidencyjnych,

-          systematyczna obserwacja i analiza popytu i podaży na poszczególne towary,

-          racjonalizacja gospodarki zapasami i gospodarki magazynowej,

-          usprawnienie procesu realizacji umów,

-          usprawnienie procesu informacyjnego o strumieniach towarów,

-          automatyzacja przepływów towarowych,

-          komputerowa obsługa strumieni informacyjnych i fizycznych.

4.Funkcje utylizacyjne opakowań także mają swój związek z procesami logistycznymi, gdyż recykling i utylizacja wykorzystywanych wielokrotnie opakowań to także składnik logistyki, zwanej niekiedy logistyką odpadów . Szczególnie w ostatnim czasie zwraca się coraz większą uwagę na problem wielokrotnego wykorzystywania, a gdy to jest niemożliwe , na problem kasacji zużytych opakowań. Stwarza to duże wymagania w zakresie funkcji recyklingu i kasacji. Chodzi o maksymalne ograniczenie powiększenia wysypisk odpadów nie podlegających biologicznemu rozkładowi. W ten sposób zakres logistyki powiększył się o zagospodarowywanie i kasację odpadów , a szczególnie opakowań ( między innymi problem folii z tworzyw sztucznych nie ulegających degradacji).

Największy niepokój posiały zanieczyszczenia środowiska odpadami promieniotwórczymi, a także transportowanie kontenerów z toksycznymi odpadami .

powtórka wykładu 4

Opakowania jako składnik infrastruktury logistycznej

Pod pojęciem opakowania rozumie się dającą się oddzielić powłokę pakowanego towaru, mającą go chronić i zabezpieczać przed wpływami otoczenia oraz oddziaływaniem energii mechanicznej w czasie trwania procesu transportowego.

Funkcje opakowań może podzielić na :

produkcyjna

Funkcja produkcyjna - opakowanie umożliwia przygotowanie odpowiedniej ilości towarów na wejście do produkcji i pobranie odpowiedniej ilości towarów na wyjście z produkcji.

marketingowa

    Funkcja marketingowa - opakowanie wielu towarów stanowi istotną część strategii marketingowej wyrobu, która sprawia, że towar staje się możliwy do odróżnienia od towarów konkurencji.

użytkowa

  Funkcja użytkowa - zalicza się do niej ponowne zastosowanie opakowanie u nabywcy lub zastosowanie do innych celów.

logistyczna

Funkcja logistyczna - opakowanie powinno ułatwi wykonywanie innych procesów logistycznych, warunkują sprawność czynności transportowych, manipulacyjnych i transportowania.

Logistyczne funkcje opakowania są następujące:

ochronna

Funkcja ochronna - ochrona towaru przez opakowanie jest uważana za najważniejszą logistyczną funkcję opakowania; opakowanie powinno zabezpieczać ładunek przed utratą lub obniżeniem jego jakości w drodze od producenta do konsumenta; opakowanie powinno chronić towar przy wysyłce przed obciążeniami mechanicznymi i klimatycznymi (wilgotność, temperatura); ma utrudniać kradzież znajdującego się wewnątrz towaru.

magazynowa

Funkcja magazynowa - od opakowania wymaga się, aby ułatwiało ono magazynowanie towaru, tzn. opakowanie powinno nadawać się do układania w stosy; kształt i wymiary muszą pozwalać na bezpośrednie układanie poszczególnych opakowań na sobie; musi poza tym umożliwia wykorzystanie przestrzeni magazynowej.

transportowa

Funkcja transportowa - opakowanie ma za zadanie ułatwić transport; przy stosunkowo niewielkiej masie opakowania, jego kształt i wymiary powinny pozwolić na optymalne wykorzystanie pojemności środka transportowego

informacyjna

  Funkcja informacyjna - opakowanie jest nośnikiem informacji; opakowanie powinno być tak oznaczone (np. kolorem lub napisami), aby pracownik kompletujący zamówienie w magazynie mógł łatwo zidentyfikować żądane towary; opakowanie towarów kruchych, szybko psujących się, wymagających specjalnego traktowania przy wysyłce powinny być wyraźnie oznakowane symbolami rysunkowymi, znakami lub objaśnieniami

utylizacyjna

 Funkcja utylizacyjna - ma bardzo duży związek z procesami logistycznymi, gdyż recykling i utylizacja wykorzystywanych wielokrotnie opakowań to także składnik logistyki zwanej logistyką odpadów; jest to ponowne wykorzystanie opakowań przez przedsiębiorstwa lub też wykorzystanie zużytych opakowań jako surowców wtórnych.

PODZIAŁ

 Opakowania mają różne konstrukcje, są wytworzone z różnorodnych materiałów, ścisłość ich związku z produktem jest odmienna, a czas użytkowania krótszy lub dłuższy itp. Możemy więc zastosować różne kryteria podziału opakowań. Podziały te mogą mieć pewne znaczenie porządkujące

Rodzaj tworzywa-kryterium podziału, rodzaje tworzywa

podstawowe rodzaje opakowań:

-drewno

-metal

-szkło

-papier

-tworzywo sztuczne

-tkaniny

-kompozycja różnych materiałów

Forma konstrukcyjna -kryterium podziału

podstawowe rodzaje opakowań

-beczki

-skrzynie

-butle

-worki

-torby

-klatki

-pudła

Podatność na składanie i rozbieranie

-składane

-nierozbieralne

-rozbieralne

Związek z produktem

-bezpośredni

-pośredni

Przeznaczenie

-jednostkowe, pudełko

-zbiorcze, skrzynia

-transportowe, kontener

Trwałość

jednokrotnego użytku

-wielokrotnego użytku

Forma rozliczeń i stopień zużycia

-pożyczane

-zwrotna

-sprzedawane

-nowe

-używane

ZNAKOWANIE

Znakowanie opakowań transportowych odgrywa bardzo dużą rolę w organizacji i technice procesu transportowego. Brak właściwych oznaczeń dotyczących przeznaczenia ładunku, jego wrażliwości, sposobu obchodzenia się z nim w czasie transportu może doprowadzić do poważnych uszkodzeń lub całkowitej utraty wartości użytkowej lub funkcjonalnej ładunku, a tym samym - wzrostu kosztów logistycznych. Właściwe oznakowanie zabezpiecza ładunek przed uszkodzeniami mogącymi powstać w czasie transportu i informuje pracowników ładunkowych o zachowaniu właściwej ostrożności podczas wykonywania robót. Znakowanie opakowań spełnia rolę instruktażową dla przewoźnika oraz usprawnia prace ewidencyjne.

Znaki dzielą się na:

zasadnicze-Znaki zasadnicze zapewniają rozpoznanie podstawowych cech produktu oraz miejsca przeznaczenia. W grupie tej znajdują się znaki: identyfikacji, odbiorcy i miejsca przeznaczenia.

informacyjne- Znaki informacyjne umożliwiają bliższe rozpoznanie ładunku. Do grupy tych znaków należy oznakowanie zawierające dane o: masie opakowania wraz z zawartością, o wymiarach opakowania oraz o nadawcy opakowania transportowego.

niebezpieczne- Znaki niebezpieczeństwa wskazuję na szczególne cechy ładunku, groźne dla ludzi i otoczenia. Ładunki oznaczone tymi znakami wymagają stosowania specjalnych środków ostrożności podczas magazynowania, manipulacji ładunkiem oraz w czasie transportu. Do znaków tych należą znaki określające: materiały wybuchowe, gaz, materiały łatwopalne, materiały samozapalne, materiały trujące, żrące i promieniotwórcze.

manipulacyjne- Znaki manipulacyjne nakazują określony sposób obchodzenia się z ładunkiem podczas transportu i magazynowania oraz wszelkich innych manipulacji. Do grupy tej zaliczane są następujące oznaczenia określające ładunki tłukące się i reagujące na wstrząsy, kruche , łamliwe, aparaty precyzyjne, zakaz używania haków, nakaz ochrony przed nagrzaniem, miejsca zakładania uchwytów, nakaz ochrony przed wilgocią, środek ciężkości oraz ładunki łatwo psujące się. Znaki manipulacyjne wskazują wrażliwość ładunku i informują o sposobie obchodzenia się z nim w czasie transportu i magazynowania, czyli ostrzegają przed stratami, jakie mogą powstać podczas przewozu i magazynowania

Kody kreskowe

Kod kreskowy jest graficznym odzwierciedleniem znaków, stanowiących kombinację jasnych i ciemnych elementów (równoległych kresek o zróżnicowanych szerokościach) mających na celu ich maszynowy odczyt.

Najczęściej stosowany współcześnie sposób to kod kreskowy, który jest kombinacją liniowo ułożonych jasnych i ciemnych kresek o zróżnicowanej szerokości, odwzorowujących w usystematyzowany sposób ciąg ściśle określonych znaków.

Stosowane w ramach logistyki globalnej standardy kodów kreskowych to:

Obecnie znanych jest ponad 200 kodów, częściej stosuje się ich ok. 50, a masowo 8. Wyróżniamy m. in. kody:

UPC (Universal Product Code), który obowiązuje w USA i Kanadzie w wersjach:

pełnej UPC-A (12 znaków) skróconej UPC-E (6 znaków)

EAN (European Article Numbering), który obowiązuje w Europie i stosowany jest także poza Europą w wersjach

pełnej EAN-13 (13 znaków)....................... skróconej EAN-8 (8 znaków)

uzupełniającej EAN-128.............................. wysyłkowej DUN-14 (EAN-14

WYBÓR OPAKOWAŃ

Wybór rodzaju stosowanych opakowań powinien decydować o:

• STOPNIU WPŁYWU NA ŚRODOWISKO NATURALNE

• DOKŁADNOŚCI I SZYBKOŚCI IDENTYFIKACJI

• KOSZTACH LOGISTYCZNYCH

• MOŻLIWOŚCI KONTROLI JAKOŚCIOWEJ I ILOŚCIOWE

ŁAŃCUCH WYMIAROWY OPAKOWAŃ

System wymiarowy opakowań i koordynacja wymiarowa decydują o stopniu wykorzystania powierzchni przestrzeni ładunkowej środków transportu oraz tzw. zintegrowanych jednostek ładunkowych.

Ze względu na daleko posunięte prace dotyczące ujednolicenia wymiarów, przyjęto za podstawę wymiary powierzchni palet ładunkowych. System wymiarowy opakowań to ograniczony ilościowo układ zalecanych wymiarów opakowań transportowych i jednostkowych.
W Polsce ustalono i przyjęto system wymiarowy oparty w swych założeniach teoretycznych na tzw. systemie norweskim, tj. ustalającym wewnętrzne wymiary opakowań transportowych ( w przeciwieństwie do szwajcarskiego w którym ustala się zewnętrzne wymiary opakowań transportowych).
System ten został ujęty w normie PN-89/O-79021. Opiera się on na następujących zasadach:
· Podstawą wyjściową systemu wymiarowego opakowań transportowych jest uprzywilejowana paleta ładunkowa o wymiarach 8001200 mm;
· Dla opakowań prostopadłościennych obowiązują szeregi wymiarów wewnętrznych opakowań transportowych oraz szeregi wymiarów zewnętrznych opakowań jednostkowych wkładanych do tych opakowań transportowych;
· Przyjęto założenie teoretyczne że grubość ścianek opakowania transportowego powinna być wprost proporcjonalna do jego wielkości i wynosić przeciętnie 5% wymiarów liniowych opakowań
· Wykorzystanie powierzchni ładownej palety przez opakowania transportowe o dnie prostokątnym powinno wynosić około 100%; dopuszcza się mniejsze wykorzystanie powierzchni palety, jednak nie poniżej 90%; opakowania nie mogą zbytnio wystawać poza obrzeże palety, zwisy muszą się mieścić w przewidzianym luzie wynoszącym +40 mm na każdy wymiar liniowy;
· Jako największe wymiary liniowe opakowań transportowych przyjęto pomniejszone o 5% wymiary palety 800x1200 mm, a jako najmniejsze-graniczny wymiar dla opakowań-190 mm;

Postanowienia normy stosuje się przy projektowaniu opakowań transportowych z różnych tworzyw i do różnych towarów z wyjątkiem przypadków gdy kształt towaru, wymagania odbiorcy zagranicznego lub inne specjalne okoliczności uzasadniają zastosowanie innych wymiarów opakowań.
Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna przyjęła początkowo trzy wymiary palet : 800x1000 mm; 800x1200 mm; 1000x1200 mim. W wielu krajach europejskich, również w Polsce, uprzywilejowana jest paleta 800x1200 mm, a także przyjęty w ramach ISO moduł 600x400 mim.
Zalecenie normalizacyjne dotyczące koordynacji wymiarowej ustala:
Dla opakowań - wymiary palety 800x1200 mm pomniejszone o 5%, tj. wymiary 760x1140 mm
Dla środków transportowych i pomieszczeń magazynowych - wymiary palety 800x1200 mm powiększone o luz manipulacyjny tj. 900x1300 mm ( minimum 870x1270 mm) inaczej miejsce paletowe.
Zalecane wymiary zawiera norma ISO 3394 (opracowana w ramach Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego -CEN. PN-89/0-79021 Opakowania -zaleca szereg wymiarowy średnic opakowań, których przestrzeganie gwarantuje maksymalne wykorzystanie powierzchni ładunkowej palety. System bazuje na module podstawy opakowania 400x600mm.)Podział na 1-4 części krótsze i 1-5 dłuższe pozwala otrzymać 19 wariantów ( submodułów )- zalecane wymiary opakowań zbiorczych. Większe opakowania to tzw.( multimoduły)-5 wariantów. Dwa moduły to- półpaleta”800X600”, cztery to”europaleta”1200X800”, pięć to ”izopaleta”y na palecie. 

Palety drewniane są doskonałą bazą do transportowania produktów ze względu na

wielokrotność użycia i ekologiczną  produkcję.

Palety stosowane są jako sztywne podłoże, n Europalety
ci. 

 

     

   

W koordynacji wymiarowej występuje dosyć wyraźny łańcuch bezpośrednich i pośrednich zależności.

Podstawowymi elementami tego łańcucha są wymiary:

· Powierzchni magazynowych
· Ramp, dróg dojazdowych, bram (drzwi) magazynów, dźwigów itp.
· Urządzeń magazynowych, jak np. gniazda regałów,
· Urządzeń transportu wewnętrznego i bliskiego (wózki podnośnikowe, unoszące itp.)
· Przestrzeni ładownej środków transportowych (wagony kolejowe, samochody ciężarowe, ładownie statków, samolotów itp.)
· Palet ładunkowych
· Opakowań transportowych
· Opakowań zbiorczych i jednostkowych
· Określonych zespołów maszyn pakujących i formujących oraz ich oprzyrządowania
· Materiałów opakowaniowych w arkuszach (sklejki, płyty pilśniowe, płyty polipropylenowe „Tekpol”, papier, tektura, folie, blachy itp.)

Wszystkie te wymiary są ze sobą ściśle powiązane i współzależne. Ich wzajemne niedostosowanie powoduje duże straty gospodarcze, wynikłe np. z nieracjonalnego zużycia materiałów opakowaniowych, złego wykorzystania środków transportowych i powierzchni magazynowych itp.
Rodzaje palet:
a. Palety drewniane - płaskie, czterowejściowe (800x1200 mm wysokość 144 mm), służą do formowania jednostek ładunkowych z wyrobów odpornych na uszkodzenia mechaniczne w czasie piętrzenia i transportu.
b. Palety słupkowe - wysokość słupków 100 cm, stosowane do wyrobów opakowanych lub nie opakowanych, charakteryzujących się niską wytrzymałością na ściskanie.
c. Palety skrzyniowe - stosowane do ładunków o nieregularnych kształtach i niewielkich gabarytach. Rodzaje palet skrzyniowych:
- Ze ścianami z blachy, drewna płyt wiórowych, tworzyw sztucznych
- Ze ścianami z siatki, prętów itp.
- Nierozbieralne, o konstrukcji sztywnej, uniemożliwiającej demontaż poszczególnych elementów
- Rozbieralne o konstrukcji umożliwiającej demontaż poszczególnych elementów
- Składane o konstrukcji umożliwiającej składanie poszczególnych elementów

d. Palety specjalne - do formowania jednostek z wyrobów o specyficznych kształtach. Rodzaje palet specjalnych:
- Palety dla wyrobów o dużych gabarytach i nieregularnych kształtach
- Palety do wyrobów prostopadłościennych
- Palety do beczek i bębnów
- Palety do zwojów (papier, papa, dywany)
5.Palety jednorazowego użytku - wykonane z materiałów odpadowych oraz z tworzyw sztucznych spienionych

Wyroby o małych gabarytach luzem lub w opakowaniach jednostkowych, a także wyroby nieodporne na uszkodzenia mechaniczne w czasie magazynowania i transportu mogą być pakowane do metalowych lub z tworzyw sztucznych pojemników wielokrotnego użytku.
Rodzaje pojemników:
- Pojemniki metalowe z blachy wykonywane są jako nie składane, z zamknięciami przystosowanymi do plombowania. Stosowane są do formowania jednostek ładunkowych z wyrobów drobnych i ciężkich (śruby, łożyska, nakrętki).
- Pojemniki metalowe siatkowe - wykonywane są jako składane, z zamknięciami umożliwiającymi plombowanie o wymiarach podstawy 400x800 mm, 600x800 mm oraz 1200x800 mim. Stosowane są do formownia jednostek ładunkowych z wyrobów przestrzennych, lekkich.
- Pojemniki z tworzyw sztucznych (PE-HD) wykonywane są jako nie składane lub składane. Posiadają wieko przystosowane do plombowania lub nie posiadają wieka. Stosowane są do formownia jednostek ładunkowych z wyrobów drobnych nie opakowanych lub opakowanych.
- Pojemniki drewniane lub z materiałów drewnopochodnych wykonywane są jako nie składane lub składane o wymiarach podstawy 400x800 mm oraz 600x800 mm, z zamknięciami umożliwiającymi plombowanie. Stosowane są do pakowania artykułów technicznych, piśmiennych, pasmanterii itp.

Pakietowe jednostki ładunkowe formowane są przeważnie z wyrobów nie opakowanych o wymiarach większych od wymiarów typowej palety ładunkowej, a więc szkła płaskiego, płyt pilśniowych, blach i rur stalowych, metalowych elementów konstrukcyjnych, elementów armatury ogrzewczej, wentylacyjnej. Wymiary jednostek pakietowych zależą od rodzaju formowanych wyrobów i dlatego można spotkać różnorodność stosowanych rozwiązań. Do wiązania pakietów stosuje się: jarzma, klamry, obejmy, taśmy, druty. Pakiet powinien być tak uformowany aby umożliwiał piętrzenie w stabilne stosy.

Kontenerowe jednostki ładunkowe występują w dwóch typach konstrukcyjnych: o pojemnościach 2,0 i 4,8 m3. Kontener o pojemności 2 m3 wyposażony jest w układ jezdny, który umożliwia jego przetaczanie, lecz uniemożliwia piętrzenie. Kontener o pojemności 4,8 m3 jest wyposażony w uchwyty umożliwiające przeładunek za pomocą urządzeń dźwigowych. Kontenery te piętrzy się w trzech warstwach. Również te kontenery są stopniowo wypierane prze palety metalowe skrzyniowe oraz kontenery wielkie (uniwersalne, specjalizowane).
Obok kontenerów sztywnych stosuje się coraz szerzej kontenery elastyczne tzw. big bagi, wykonane ze specjalnej tkaniny, o pojemności do 2 m3. Przeznaczone są do transportu i okresowego składowania towarów sypkich, sproszkowanych i granulowanych.

.W niedalekiej przyszłości będzie można orzec, że logistyk będzie miał faktyczny wpływ na środowisko naturalne. To nie tylko wpływ na emisje spalin, lokalizację magazynów, czy wolny ruch samochodów na drogach, ale także zagadnienia pakowania, powtórne wykorzystanie czy usunięcie odpadów itp. Dla logistyka- profesjonalisty - środowisko naturalne musi być stałą troską i odgrywać zasadniczą rolę w decydowaniu o kierunkach podejmowanych działań . Kompleksowo muszą być rozważone główne elementy łańcucha dostaw , współczesne prawodawstwo i najlepsze dotychczasowe doświadczenia praktyczne.

 

Wymienione funkcje logistyczne opakowań a także inne funkcje , jakie one spełniają , wskazują na systemowe ujęcie w procesach logistycznych wszystkich elementów logistyki, w tym opakowań. Takie podejście oznacza że opakowania nie mogą być rozpatrywane tylko z jednego punktu widzenia , np. marketingu. Muszą one sprostać całemu zbiorowi wymagań. Stąd dobór i optymalizacja opakowań mogą nastąpić tylko przy uwzględnieniu wszystkich ich podstawowych funkcji, zwłaszcza użytkowych, marketingowych, oraz logistycznych.

Opakowania mają różne konstrukcje, są wytworzone z różnorodnych materiałów, ścisłość ich związku z produktem jest odmienna, a czas użytkowania krótszy lub dłuższy .

Możemy więc zastosować różne kryteria podziału opakowań. Podziały te mogą mieć pewne znaczenie porządkujące. Dobór zaś odpowiedniego kryterium musi uwzględniać przeznaczenie opakowania.

 

Kryterium podziału	Podstawowe rodzaje opakowań
Rodzaj tworzywa	Drewno Metal Szkło Tworzywo papierowe Tworzywo sztuczne Tkaniny Kompozycja materiałów
Forma konstrukcyjna	Skrzynie Klatki Pudła Beczki Butle Worki
Podatność na składanie i rozbieranie	Nierozbieralne Składane Składane gniazdowo
Związek z produktem	Bezpośredni ( stykają się z produktem) Pośredni( nie stykają się z produktem)
Przeznaczenie	Jednostkowe( np. pudełko) Zbiorcze( np. skrzynia) Transportowe ( np. kontener)
Trwałość	Jednorazowego użytku Wielokrotnego użytku
Forma rozliczeń	Sprzedawane Pożyczone Zwrotne

 

Tab. 1  Przykładowa klasyfikacja podziału opakowań wg podstawowych kryteriów

 Opakowania należą do tych dziedzin gospodarki , które się bardzo szybko rozwijają. Powstają coraz to nowe konstrukcje opakowań, stosuje się nowoczesne tworzywa, zwłaszcza będące kombinacją różnych rodzajów materiałów, np. papieru, metalu i tworzyw sztucznych. Szczególne znaczenie przypisuje się funkcjom marketingowym opakowań, ale trzeba wyraźnie zaznaczyć ważność funkcji logistycznych. Rozwój opakowań i doskonalenie ich funkcji logistycznych zwiększają bowiem  sprawność i niezawodność procesów logistycznych, a także umożliwiają redukcję kosztów tych procesów .Podstawowe funkcje logistyczne opakowań dotyczą  w zasadzie opakowań nie związanych integralnie z produktem, a więc nie będących opakowaniami jednostkowymi.

Rozwijający się marketing i lansowane prze niego strategie w dużym poszerzają podaż towarów i zmieniają sposób udostępniania ich konsumentom. W tych działaniach ogromna rola przypada opakowaniom. Obecnie aż około 99% wszystkich towarów sprzedawanych w sieci detalicznej wymaga opakowania. Realizowane strategie marketingowe starają się w maksymalnym stopniu wykorzystywać opakowania do celów promocji i reklamy. Sprawia to że ilość tworzyw opakowaniowych zużywanych na opakowania w krajach wysoko rozwiniętych są bardzo duże. Zużycie tworzyw opakowaniowych na jednego mieszkańca rocznie wynosi przeciętnie: USA ok.250 kg, Japonia ok.150 kg, Europa ok.120 kg, w krajach słabo rozwiniętych ok.5 kg .

Wyrzucane w ciągu roku butelki plastikowe (PET), ustawione jedna na drugiej - jak wyliczyli Anglicy - utworzą wieżę o wysokości 28 ml. km (73-krotna odległość Ziemia - Księżyc)!
W minionej dekadzie światowa produkcja tworzyw sztucznych wzrosła o 62%, gdy produkcja stali... zmalała o 21%. W krajach Unii Europejskiej 40% tworzyw sztucznych wykorzystuje się na opakowania; 20% - w budownictwie; 12% - w elektronice i elektrotechnice i 7% w motoryzacji.
Lekkie i wygodne
Światowy rynek opakowań z tworzyw sztucznych rośnie w tempie powyżej 5% rocznie. Największym ich odbiorcą jest przemysł spożywczy, który zużywa ok. 60% wszystkich opakowań. O zachodzących zmianach decydują walory jakościowe, higieniczno-sanitarne, ekonomiczne i ekologiczne opakowań.
- Opakowania z tworzyw sztucznych spełniają coraz wyższe wymagania pod względem przydatności do recyklingu i nieszkodliwości dla środowiska w ostatnich 15 latach obniżono masę kubka do jogurtu z 12,5 do 4,5 g, torby "supermarket"- z 20 do 6,5 g, a 4-litrowej butelki do detergentów - z 300 do 105 g.

Trudna utylizacja
Obecnie - zdaniem specjalistów z Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Opakowań - ok. 30% objętości odpadów komunalnych to zużyte opakowania, trudne do utylizacji; zajmują na wysypiskach ok. 40% ich objętości i tylko10 % masy.
Obecnie stosowane są procesy utylizacji odpadów z tworzyw sztucznych.
Przetwórstwo materiałowe (recykling) daje granulat, który jest 2-3-krotnie droższy od nowego surowca. Ponadto jest on gorszy jakościowo, gdyż tworzywo się starzeje (tzw. sieciowanie) i w obróbce plastycznej nie jest w pełni wartościowe.
O ile nie słychać o masowej produkcji elementów tzw. małej architektury (barierki, słupki, altanki itp.) z odpadów z tworzyw sztucznych, to już dość powszechne jest ich wykorzystanie w motoryzacji. W kolejnych etapach wytwarza się coraz "gorsze" elementy, np. tworzywo ze zderzaków jest przerabiane na dywaniki.
Choć recykling to mniejsze zużycie ropy naftowej i oszczędności na składowaniu, to segregacja odpadów jest droga.. Opróżnienie jednego pojemnika to 22-26 zł. W trzech gminach współpracujących z ZOM zebrano ponad 25 tys. t wyselekcjonowanych odpadów, w których tworzywa sztuczne stanowiły... 0,4%. W dodatku praktycznie nie nadają się one do produkcji granulatu. Jest ona opłacalna w zakładach, w których powstają jednolite odpady z tworzyw sztucznych. Może dlatego na świecie tylko 7% tworzyw sztucznych poddawanych jest recyklingowi materiałowemu.
Przetwórstwo termiczne to spalanie i piroliza z odzyskiem energii (na świecie utylizuje się w ten sposób 16% odpadów z tworzyw sztucznych) lub bez odzysku energii (4%). Nie powinno spalać się - chyba że w odpowiednich spalarniach - odpadów z zawierającego chlor PVC, gdyż powstają środki trujące. Ale spalanie ma sens w dużych miastach - w odpadach wiejskich praktycznie nie ma tworzyw, które są traktowane jako materiał opałowy. Tylko do spalania nadają się opakowania wielo materiałowe (kartony ).
Na świecie jest składowanych 73% odpadów z tworzyw sztucznych. Zdecydowaną większość z nich stanowią opakowania, więc by zmienić tę sytuację, 94/31 grudnia 1994 r. Parlament Europejski przyjął Dyrektywę 62/EEC. Zgodnie z nią gospodarka opakowaniami i odpadami opakowaniowymi powinna uwzględniać wymagania ekologiczne, a z drugiej strony - nie stwarzać przeszkód we wzajemnej wymianie handlowej między krajami UE.

Postulaty marketingu, logistyki i ekologii kierowane pod adresem opakowań.
a). Punkt widzenia marketingu
Z punktu widzenia marketingu, opakowanie jest ważnym elementem kompozycji produktu w j. ang. charakteryzuje się często za pomocą 4 „P”: Product, Price, Promotion, Place. Wielu handlowców dołącza do nich jeszcze piąte P- Package.
W dążeniu do zabezpieczenia towaru i wyeksponowania cech jakościowych produktu, marketing uważa opakowanie za istotne narzędzie służące temu celowi. Op. zabezpiecza to co sprzedaje i sprzedaje to co zabezpiecza oraz chroni jakość umożliwiając jej ekspozycję w sposób przekonywujący dla nabywcy.
Zaspokojeniu marzeń służą często materiały konsumpcyjne tworzące z op. zintegrowaną całość. Op. stanowi skuteczną reklamę, instrument promocji nowych produktów i utrzymywanie przez długi okres na rynku towarów już nań wprowadzonych. Zintegrowany produkt to jedność op. i jego zawartości.
Wprowadzenie nowych rodzajów op. bywa często równoznaczne z pojawieniem się nowego produktu, a powstające w ten sposób innowacje mogą kreować nowe rynki.
Op. ułatwia dotarcie tow. do jego segmentu rynku, na który winien on trafić.
O częstotliwości zakupu wielu artykułów konsumpcyjnych decyduje jego doza. Od niej zależy czy kupuje się mniej ale częściej, czy odwrotnie. Jedną z dróg wzmagania częstotliwości zakupu jest downisizing. Polega on na pakowaniu produktu w mniejsze op. jednakże relacja masy op. do ilości produktu zmienia się z reguły na korzyść op.
Op. jest równocześnie elementem marketingu - mix i w zw. Z tym podlega większości reguł określających rolę i sprzężenia zwrotne, które zachodzą pomiędzy produktem, ceną, dystrybucją i promocją.
Ogromne znaczenia ma informacyjna rola opakowań. Umożliwia ona precyzyjną i bezbłędną identyfikację produktu i nie mylenie go z produktem konkurencyjnym.
Istotność funkcji promocyjnej w procesach wyboru towaru i podejmowaniu decyzji jego kupna wynika stąd, że wrażenia wywołane przez opakowanie kojarzą się w świadomości konsumenta z wyobrażeniem o jakości produktu.
Op. musi uwzględniać potrzeby, preferencje, gusty, uprzedzenia określonej grupy konsumentów. Celowi temu służy odpowiedni dobór barw, grafiki i liternictwa zastosowany na op., użycie odpowiedniej formy pisemnej i wielkości pojedynczego op. lub grupy przestrzennej op.
Kody kreskowe zamieszczane na op., stosowane w nowoczesnej technologii informacyjnej, opartej na automatycznej identyfikacji oraz na elektronicznej wymianie informacji, umożliwia racjonalną gospodarkę opakowaniami i realizację zamówień handlowych.
Aspekty marketingowe preferują wyraźnie dużą ilość opakowania w stosunku do masy i objętości pakowanego towaru, stosowanie atrakcyjnych tworzyw opakowaniowych i form konstrukcyjnych.

b). punkt widzenia logistyki

Logistyka w op. to inwentaryzacja i charakteryzowanie systemów pakowania, surowców do wytwarzania op. , materiałów op. i konstrukcji op. i środków pomocniczych stosowanych w opakowaniach Jest to również stabilność opakowań, zabezpieczenie ich przed wszystkimi możliwymi narażeniami w transporcie i magazynowaniu oraz o bezpieczeństwo osób bezpośrednio uczestniczących w procesach logistycznych.
Aspekty logistyczne w odniesieniu do op. charakteryzują się tym, że problemy opakowalnictwa ujmują kompleksowo w powiązaniu z innymi ogniwami przepływu materiałów.

c). punkt widzenia ekologii
Dużą wagę zwraca się na możliwość ograniczenia ilości opakowań oraz maksymalnego rozszerzania wtórnego przetwarzania odpadów opakowaniowych.
Od strony ekologicznej opakowaniom stawia się wiele poważnych zarzutów, aż po przypisywanie im cech przestępstwa ekologicznego włącznie. Obciąża się przemysł opakowaniowy i gospodarkę opakowaniami.
Wybór rozwiązania optymalnego w dziedzinie opakowalnictwa jest obecnie niezwykle trudny.
Z ekologicznego punktu widzenia op. winny:
· pochłaniać tak mało surowca , jak to tylko jest możliwe
· powietrze i wodę w procesie produkcji, przetwórstwa i usuwania odpadów zanieczyszczać w tak małym stopniu, jak to tylko jest możliwe
· charakteryzować się możliwie małą masą
· umożliwiać optymalne wykorzystanie przestrzeni w magazynowaniu i transporcie
· nie przyczyniać się do zaśmiecania otoczenia
· pozostawiać możliwi najmniej odpadów
· nadawać się po wykorzystaniu pierwotnym także do innych celów w gosp. Domowym
· być albo przydatne do recyklingu materiałowego względnie energetycznego, albo podatne na zagęszczenie na wysypiskach śmieci
Każde zużyte op. staje się surowcem materiałowym lub energetycznym z chwilą jego zagospodarowania. Czyste ekologicznie spalanie z odzyskiem energii pozwala odzyskać energię zawartą w zużytych op.
Dane statystyczne z krajów wys. rozwiniętych wykazują, że w ciągu ostatnich 10 lat produkcja op. w ujęciu zarówno ilościowym jak i wartościowym b. wzrosła.
Tworzą się rosnące góry zużytych op., których wysypiska śmieci coraz częściej nie są w stanie pomieścić.
Postulaty ekologiczne są więc w większości sprzeczne z postulatami marketingowymi.

Regulacje prawne dotyczące odpadów opakowaniowych w Polsce i UE
W celu harmonizacji ustawodawstwa krajowego z unijnym na przełomie 2001/2002 wprowadzono tzw. Nowe Prawo Ekologiczne. Do podstawowych aktów prawnych z zakresu opakowań należy zaliczyć takie jak

1. USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska, dotyczy rozwoju zrównoważonego, czyli takiego rozwoju, który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia bez pozbawiania możliwości przyszłych pokoleń do zaspokojenia ich potrzeb. Ustawa ta wprowadza zasadę odpowiedzialności sprawcy, kto powoduje zanieczyszczenia środowiska, ponosi koszty usuwania skutków jego zanieczyszczenia.
2. Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Wg tej ustawy odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany. Załącznik nr 1 zawiera kategorie odpadów min,. takie jak: Produkty nie odpowiadające wymaganiom jakościowym, pozostałości z produkcji lub konsumpcji i inne.
3. USTAWA z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych Głównym celem tej ustawy jest określenie wymagań, jakim muszą odpowiadać opakowania oraz sposobów postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi dla zapewnienia ochrony życia i zdrowia ludzi oraz ochrony środowiska. Ustawa ta nakłada na producentów i importerów opakowań: obowiązki dotyczące składu i konstrukcji opakowań, obowiązek oznaczania opakowań; obowiązek prowadzenia odpowiedniej ewidencji wytworzonych, importowanych i eksportowanych opakowań;
4. USTAWA z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej Wprowadza ona rewolucyjną zmianę w przepisach ochrony środowiska w Polsce, poprzez poszerzenie na producentów i importerów produktów odpowiedzialności za odpady powstałe po produktach wprowadzonych przez nich na rynek krajowy. Można powiedzieć, że nakłada na nich odpowiedzialność za ich produkty "od kołyski po grób". Ponadto wprowadza opłaty produktowe i opłaty depozytowe.

Opłata produktowa - opłata obliczana i wpłacana w przypadku niektórych towarów, by zapewnić odzysk i recykling odpadów opakowaniowych, wiąże się z dyr. 94/62.
Opłata depozytowa - pobierana rozumie się przez to opłatę pobieraną przy sprzedaży detalicznej niektórych artykułów np. akumulatorów ołowiowych, której zwrot następuje po przekazaniu zużytego akumulatora sprzedawcy detalicznemu tych akumulatorów lub do punktu systemu zbiórki zużytych akumulatorów zorganizowanego przez przedsiębiorcę,

Powyższe ustawy dostosowują nasz stan prawny do UE.
Dyrektywy UE:
75/442 w sprawie odpadów - dyrektywa określa podstawowe cele gospodarowania odpadami. Należą do nich: zapobieganie powstawaniu odpadów, zmniejszenie ich ilości i szkodliwości, odzyskiwanie i powtórne wykorzystanie odpadów. Do podstawowych obowiązków państw członkowskich należy wprowadzenie zakazu niekontrolowanego pozbywania się lub składowania odpadów.
94/62 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych - Zasadniczym celem wprowadzonej Dyrektywy jest: ● zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych, ● promowanie opakowań zwrotnych, przeznaczonych do wielokrotnej rotacji, ● odzyskiwanie surowców lub energii z odpadów opakowaniowych, ● wtórne przetwarzanie odzyskanych materiałów.

EKO-LOGISTYKA JAKO SUBDYSCYPLINA NAUKOWA I DZIAŁALNOŚĆ PRAKTYCZNA(CZYM ZAJMUJE SIĘ LOGISTYKA, ZAKŁADY UTYLIZACJI, OCZYSZCZALNIE).

Ekologistyka poszukuje kontaktu miedzy tymi co zbierają odpady a tymi którzy je przetwarzają. Odwołuje się do racjonalnego postępowania z odpadami opakowaniowymi.

Logistyka zagospodarowania odpadów obejmuje procesy gromadzenia, sortowania, odzysku materiałów, składowania, usuwania, recyrkulacji oraz likwidacji odpadów pochodzących z systemów zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji i serwisu. Logistykę zagospodarowania odpadów definiuje się jako system, który:
-umożliwia zintegrowane planowanie, zarządzanie i sterowanie przepływem odpadów od miejsc ich powstawania do miejsc składowania, recyklingu lub likwidacji
-posiada zdolności techniczne do przetwarzania surowców odpadowych na materiały możliwe do wykorzystania w procesach produkcyjnych
-zapewnia gotowość i zdolność unieszkodliwiania względnie likwidacji odpadów.

Zgodnie z postulatami logistyki towarów najważniejsze i pierwszoplanowe zadanie to ograniczenie ilości opakowań do niezbędnego minimum. Nie zawsze udaje się jednakże postulat ten w dostatecznym stopniu zrealizować, należy wówczas wybrać optymalny wariant rozwiązania problemu utylizacji lub kasacji używanych opakowań. Poszukuje się dróg ograniczenia ilości opakowań, a przez to i odpadów opakowaniowych. Jednym ze skutecznych sposobów jest maksymalizacja stosowania opakowań wielokrotnego użytku. Innymi sposobami mogą być działania w kierunku ograniczenia szczebli pakowania, ograniczenia objętości i masy opakowań.
Zużyte odpady opakowaniowe można traktować jako surowiec wtórny lub nośnik energii i poddawać je recyklingowi materiałowemu, termicznemu lub chemicznemu. Można tez starać się je wykorzystać w innym celu np. materiały rozkładalne poddawać kompostowaniu. Zużyte opakowania, których nie udaje się ponownie wykorzystać, staja się odpadami uciążliwymi, przeznaczonymi do kasacji. Kasacja bezpośrednia polega z reguły na umieszczaniu odpadów opakowań wraz z innymi odpadami komunalnymi na wysypiskach śmieci. Kasacja pośrednia polega na uprzednim poddaniu tych odpadów spaleniu w spalarniach a umieszenie na wysypiskach jedynie pozostałego po spaleniu popiołu i żużla. Bezpieczne spalanie jest najlepszą, ale i najkosztowniejsza forma kasacji odpadów.

RECYKLING MATERIAŁOWY, CHEMICZNY, BIOLOGICZNY.
Recykling- ponowny powrót do obiegu, ponowne zawracanie produktów do użytku. Recykling materiałowy -jest procesem powtórnego wykorzystania odpadów, w którym zużyte wyroby są przetwarzane na surowce wtórne. Recykling opakowań i materiałów opakowaniowych ma duże znaczenie w odzyskiwaniu metali, szkła, makulatury i niektórych tworzyw sztucznych.
Zużyte opakowania z tworzyw sztucznych poddawane są różnym metodom recyklingu materiałowego( najbardziej opłacalnego). Do najbardziej rozpowszechnionych należą:
- metoda granulacyjna
- metoda aglomeracyjna
- metoda kombinowana
Dobór metody powinien być poprzedzony szczegółową analiza związaną z przeznaczeniem wyrobu (opakowania), skalą produkcji, stopniem wykorzystanie maszyn itp.
Recykling materiałowy opakowań szklanych polega na zastosowaniu stłuczki szklanej jako surowca do produkcji opakowań. Poużytkowe opakowania z papieru i tektury są z punktu widzenia możliwości wtórnego przetwarzania są oceniane bardzo pozytywnie. Makulatura jest przyjmowana przez zakłady celulozowo papiernicze i przetwarzana jest na nowe opakowania, papiery toaletowe, koperty itp.
Również większość poużytkowych opakowań metalowych wykonanych z jednego rodzaju blachy(puszki, pudełka) jest przydatna do ponownego przetwórstwa. Do korzyści jakie niesie za sobą zastosowanie recyklingu materiałowego należą:
-oszczędność surowców naturalnych
-oszczędność energii bowiem wszystkie procesy pierwotne wymagają jej bardzo dużych nakładów
-oszczędność urządzeń produkcyjnych
Recykling chemiczny zwany też surowcowym polega na rozłożeniu makrocząsteczek na frakcje o mniejszej masie cząsteczkowej. może to nastąpić na drodze procesów chemicznych (metoda uwodornienia, hydrolizy, alkoholizy) albo metodą pirolizy. Najczęściej stosowana piroliza polega na zgazowaniu odpadów w temp. 500-800 C bez lub przy bardzo ograniczonym dostępie tlenu. Efektem takiego procesu jest uzyskanie takich produktów jak olej ,gaz, koks, para wodna, a także zmniejszenie o ok. 70% ilości składowanych odpadów. Pirolizie można poddawać oddzielnie wyselekcjonowane odpady, można je również przerabiać wspólnie z różnymi innymi odpadami. Recykling chemiczny jest metodą przyszłość, przewidywany jest duży wzrost jego udziału. W Europie Zach. w 2000 r. przetworzono ok. 90% odpadów z tworzyw sztucznych, a w tym 50% przez spalanie, 25% recykling materiałowy i 15% recykling chemiczny (surowcowy).
Recykling termiczny(energetyczny) -spalanie, odpady można spalać tradycyjnymi sposobami, w wyniku czego odzyskuje się energie cieplną, lecz taki sposób nie jest pożądany ze względu na wydzielanie z niektórych tworzyw bardzo szkodliwych związków. Przede wszystkim przy spalaniu polichlorku winylu . Nowoczesne metody spalania ograniczają emisje szkodliwych substancji. Określone są dopuszczalne ilości emisji zanieczyszczeń w gazach odlotowych:
CO -wartość graniczna - 100mg/Nm3 (przy nowoczesnym spalaniu 30 mg/Nm3)
SO2 -wartość graniczna - 40 mg/Nm3 (przy nowoczesnym spalaniu 3 mg/Nm3)
Proces spalania: odpady składowane są w głębokim bunkrze, a następnie przenoszone są do komory spalania. Odpady zostają kolejno wysuszone, odgazowane, zgazowane a następnie w temp. 850-1200C spalone. Pozostałością po spalaniu jest żużel, który jest następnie wykorzystywany do wykładania brzegów wysypisk. Ilość uzyskanego w ten sposób ciepła zależy od kaloryczności opadów i wynosi od 5MJ/kg do 13MJ/kg . Najbardziej szkodliwe substancje są wychwytywane przez filtry ( z 1 tony spalonych odpadów uzyskuje się ok. 2 kg osadów).
Recykling biologiczny (kompostowanie). Stosowane jest to opakowań wykonanych z papieru, tektury, celofanu ,drewna, polimerów naturalnych. Odpady poddaje się rozkładowi bakteryjnemu co prowadzi do rozłożenia niektórych składników i otrzymania ziemi kompostowej. Rodzaje kompostowania:
-kompostowanie w pryzmach
-kompostowanie przewoźne
-kompostowanie i technologia kontenerowa
Cechy charakterystyczne oraz zalety kompostowania kontenerowego w stosunku do innych technologii:
- w ciągu 6-8 tygodni z odpadów biologicznych powstaje pełnowartościowy kompost
- dzięki hermetycznemu prowadzeniu procesu oraz dezodoryzowania odprowadzanego powietrza wykluczeniu ulega emisja nieprzyjemnych zapachów
- małe nakłady transportowe
- redukcja objętości materiału wsadowego o ok. 30%
- sterowanie procesu kompostowania intensywnego za pomocą komputera



PRODUKCJA I CECHY CHARAKTERYSTYCZNE OPAKOWAŃ Z TWORZYW SZTUCZNYCH, TWORZYW PAPIERNICZYCH, SZKŁA I METALU.
Do produkcji opakowań stosowane są następujące materiały: papier i tektura, szkło, metale, tworzywa sztuczne, tkaniny, drewno.

Opakowania z tworzyw papierniczych mają w Polsce i w krajach Unii Europejskiej największy udział w ogólnej produkcji opakowań. Popularność ta zawdzięczają bardzo dobrym właściwością mechanicznym, małej gramaturze, podatności do przerobu maszynowego, niskiej cenie oraz łatwości uszlachetniania (powlekanie, lakierowanie, laminowanie). Do wyrobu opakowań jednostkowych zastosowanie mają- papiery pakowe, pergaminy i kartony , a do opakowań transportowych- papiery pakowe i tektury.
Papiery pakowe stosowane są w postaci owinięć lub służą do wyrobu worków, toreb i tektury falistej. Najsilniejszy (największa wytrzymałość) to gruby, brązowy NATRON siarczanowy bezdrzewny. JAWA to papier siarczynowy bezdrzewny , bielony przeznaczony do pakowania produktów spożywczych, farmaceutycznych i kosmetycznych. MANILA to papier celulozowo-makulaturowy, jest słabszy ,ma niskie właściwości wytrzymałościowe. SZRENC makulaturowy, słaby i kruchy. Papier PERGAMINOWY to papier sztuczny, jest odporny na tłuszcz i wodę i charakteryzuje się znaczna wytrzymałością mechaniczną.
Karton (norma nie uwzględnia tego pojęcia) należy do szeroko stosowanych materiałów do wyrobu pudełek oraz opakowań zbiorczych. Pudełka kartonowe mają wiele zalet: sztywność ścianek/kształt prostopadłościenny (dobre formowanie)/ podatne do automatycznego pakowania i zamykania opakowań. Kartony laminowane (mleko, soki) maja b. dużą wytrzymałość i barierowość.
Tektury uszlachetnione -chronią przed przenikaniem wody, zapachów, przed działaniem pleśni, zmniejszają palność i zwiększają sztywność pudeł.
Pudła tekturowe zastępują skrzynki drewniane, gdyż można w nich zapakować 7x więcej towaru.

OPAKOWANIA SZKLANE
Szkło to roztopiony piasek kwarcowy z dodatkami. Szkło kwarcowe przepuszcza promienie świetlne i prom. UV, szkło z dodatkiem sodowo wapiennym nie przepuszcza (stosuje się na cele opakowaniowe).
Zalety :
-widoczna zawartość
-łatwość barwienia, zdolność zatrzymywania promieni podnosi trwałość wyrobów
-gładka powierzchnia
-odporność chemiczna, nieprzepuszczalność dla pary wodnej, gazów i zapachów
-łatwość formowania dowolnych kształtów w technologicznych procesach przemysłowych
-możliwość wielokrotnego użytku
-niska cena
-poddawane b. ławo recyklingowi materiałowemu
- można powlekać lub formować (wydmuch) na cienkie i lżejsze o dobrych parametrach
Wady:
-ciężkie
-mała odporność termiczna i mechaniczna
-wrażliwość na warunki transportu i konieczność stosowania opakowań ochronnych
-zajmowanie dużej powierzchni ze względu na ich typowe kształty.

OPAKOWANIA METALOWE Stosowane materiały to: blacha stalowa, blacha aluminiowa, a także cyna i cynk wykorzystywane do pokrycia blachy stalowej.
Opakowania metalowe jednostkowe (puszki, pudełka, tuby, owinięcia foliowe, metalowe opakowania aerozolowe) stanowią najczęściej opakowania jednorazowego użytku , dlatego powinny być kierowane do recyklingu materiałowego do którego dobrze się nadają.
Blachę aluminiowa stosuje się do produkcji małych opakowań tłoczonych. opakowania te są lekkie, estetyczne, łatwe do otwierania, lecz o małej wytrzymałości mechanicznej.
Folia aluminiowa stosowana jest do wyrobu fiolek, tacek, tub itp. Proces otrzymywania aluminium jest bardzo kosztowny i wymaga dużych nakładów energii elektrycznej. Dlatego duże znaczenie odgrywa ponowne przetwórstwo zużytych opakowań aluminiowych. Rzeczywisty stosunek zużycia energii elektrycznej w produkcji pierwotnego aluminium w stosunku do zużycia energii w recyklingu materiałowym aluminium w przypadku puszek metalowych wynosi aż 28,5 :1.
Na szeroka skalę stosuje się także metalizowane materiały opakowaniowe, głównie folie z tworzyw sztucznych i papiery. Takie metalizowane folie maja wiele zalet min. dobrą barierowość w stosunku do tlenu, pary wodnej i subs. zapach; ochrona przed promieniami UV, mała wrażliwość na zgniecenia, niższa cena w stosunku do materiałów tradycyjnych, doskonałe efekty reklamowe.

OPAKOWANIA Z TWORZYW SZTUCZNYCH
1/5-1/3 produkcji tworzyw sztucznych przeznaczona jest na cele opakowaniowe. Zalety:
-niska masa właściwa
-duża odporność chemiczna
-barierowość na przenikanie pary wodnej i gazów
-przezroczystość i możliwość barwienia
-nadają się do recyklingu?
Tworzywa sztuczne znalazły zastosowanie do wyrobu opakowań jednostkowych. Stosuje się je do:
-wytwarzania gotowych opakowań (metoda wtrysku, wytłaczania, )-butelki, pudełka słoje
-uszlachetniania innych tworzyw opakowaniowych
-wyrobu elementów przeciwwstrząsowych.
Najczęściej używanymi tworzywami sztucznymi są polietylen dużej gęstości (PE-LD),polietylen małej gęstości (PE-HD) i polipropylen (PP). Inne tworzywa sztuczne stosowane w opakowaniach to polistyren (PS), polichlorek winylu (PCW), (PET).

Do opakowań z tworzyw sztucznych, jako nierozkładalnych biologicznie duże zastrzeżenia ma ekologia. Najwięcej zastrzeżeń budzi polichlorek winylu, który w procesach spalania wydziela wysoce toksyczne związki , a w postaci zmiękczonej może powodować migracje toksyn do żywności.
Produkcja tworzyw sztucznych -granulat do dalszego przetwórstwa.

Do wyrobu wielu opakowań używane są obecnie tworzywa kompleksowe, czyli takie, w których skład wchodzą różne (dwa lub więcej) tworzywa. Przykładem są wielowarstwowe kartony, niezbędne dla określonych wyrobów. Powoduje to jednak trudności w recyklingu materiałowym dla tych wyrobów,

 

 

 

 

---