Charakterystyka przestępstw kryminalnych oraz ich sprawców

1. Zarządzenie nr 3/00 KGP w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania komend, komisariatów i innych jednostek organizacyjnych

2. Zarządzenie nr 14/00 KGP zmieniające zarządzenie nr 3/00

3. Zarządzenie nr 19/00 KGP w sprawie metod i form wykonywania zadań przez dyżurnego jednostki organizacyjnej

4. Wytyczne nr 4/00 KGP w sprawie organizacyjnych zasad prowadzenia postępowań przygotowawczych

5. Zarządzenie nr 11/00 KGP - regulamin Komendy Głównej Policji

Taktyka zwalczania przestępstw kryminalnych - to dziedzina wiedzy o mechanizmach działań przestępczych, a także programowaniu, organizacji i realizacji działań wykrywczych i dowodowych oraz rozpoznawczych i zapobiegawczych.

Naczelne zasady taktyki zwalczania przestępstw kryminalnych:

• działań zgodnych z etyką zawodową

• praworządności

• tajności

• prawdy materialnej

• obiektywizmu

• dokumentowania

• celowości działania

• wszechstronności badań i poszukiwań

• doskonałości badań i poszukiwań

• humanizmu

• szybkości działania

• organizacji walki.

Przestępstwo kryminalne - to czyn zabroniony przez ustawę karną z reguły charakteryzujący się niskimi pobudkami, agresywnością i brutalnością, który bezpośrednio narusza prawa podmiotowe osoby uprawnionej lub wyrządza szkodę podmiotom uczestniczącym w działalności gospodarczej oraz instytucjom państwowym i samorządowym.

Kryteria wyodrębnienia przestepczości kryminalnej:

1. Kryterium prawne - odwołuje się do przedmiotu ochrony.

2. Kryterium symptomatologiczne - bazuje na ustaleniach kryminologii i kryminalistyki, obejmuje wiedzę o okolicznościach dotyczących:

1. Zachowania się sprawcy

2. Skutków zachowania się i związanej z tym reakcji społecznej

3. Specyficznych cech osobowości sprawcy

4. Specyfiki ujawniania przestępstw i ich sprawców

3. Kryterium techniczno - organizacyjne - przeobrażenia w obrębie przestępczości kryminalnej i związane z nimi zmiany w strukturze organizacyjnej organów ścigania.

Aktualne tendencje w przestępczości kryminalnej:

1. Powstanie nowych typów przestępstw w strukturze przestępczości kryminalnej (terroryzm kryminalny, wymuszenia haraczy, rozboje drogowe)

2. Postęp techniczny (wzrost liczby samochodów i związane z tym ich kradzieże, rosnąca liczba wypadków drogowych)

3. Nowe urządzenia techniczne - wykorzystywane do dokonywania przestępstw

4. Przejawy agresji między osobniczej - dokonywanie przestępstw w sposób szczególnie okrutny, przy użyciu broni palnej i materiałów wybuchowych.

Zmiany w zakresie taktyki i techniki dokonywania przestępstw kryminalnych:

1. Zmiany w zakresie techniki

1. Prawie całkowity zanik typu klasycznego kasiarza

2. Sporadycznie odnotowuje się włamań za pomocą „raka”

2. Zmiany w zakresie taktyki

1. Przestępstwa są starannie przygotowywane, planowane

2. Zorganizowany zbyt kradzionych samochodów.

Etiologia - sytuacje i czynniki kryminogenne:

• alkoholizm

• narkomania

• prostytucja

• pasożytnictwo społeczne

• oddziaływanie środowisk społecznych

• wady systemu penitencjarnego

• nielegalne posiadanie broni palnej

• wady systemu zabezpieczenia mienia

• kryminogenne oddziaływanie środków masowego przekazu

• wykorzystywanie urządzeń powielających i drukujących do celów przestępczych

• rozwój międzynarodowej komunikacji i turystki

• demoralizacja nieletnich i młodocianych

• bezrobocie

Przesłanki obniżenia się wieku sprawców:

1. Ujemny wpływ rozwoju cywilizacji (degradacja funkcji wychowawczych rodziny, istnienie marginesu społecznego)

2. Dysproporcje w procesach dojrzewania fizycznego i intelektualnego młodzieży

3. Zaburzenia rozwoju osobowości

4. Wpływ podkultur społecznych

5. Alkoholizm

6. Nieprzystosowanie społeczne

7. Bezrobocie

Cechy współczesnego przestępcy kryminalnego:

• płeć męska - 89,7%

• zamieszkanie w miastach - 70,3%

• działanie w grupach - 54 - 70%

• młody człowiek

• agresywność, brutalność działania

• najczęściej przestępstwa przeciwko mieniu

• często w stanie po użyciu alkoholu

• działa coraz częściej w grupach z podziałem na role

• dobrze orientuje się w metodach działania Policji

• dysponuje nowoczesnym sprzętem elektronicznym

• wyspecjalizowane metody działania grup przestępczych

• działania kamuflażowe

• związki przestępcze z cudzoziemcami

• środków na własne utrzymanie

• z miejsca przestępstwa

Typy przestępcy kryminalnego:

1. Nagminny - jest to osobnik:

1. Płci męskiej

2. Młody wiek

3. Niski poziom wykształcenia

4. Defekty psychiczne

5. Bez specjalizacji

6. Proste techniki przestępcze

7. Przestępstwa przeciwko mieniu o niskich stratach

8. Działa w sposób okazjonalny

9. Często pod wpływem alkoholu

2. Kwalifikowany

1. Młody, w średnim wieku

2. Często recydywista

3. Działa grupowo

4. Z odpowiednim przygotowaniem taktycznym i technicznym

5. Przeprowadzający rozpoznanie przestępcze

6. Organizujący wcześniej zbyt przedmiotów

7. Stosujący odpowiednie działania kamuflażowe

8. Dokonujący przestępstw przynoszących wysokie straty.

Programowanie, organizacja i przebieg procesu wykrywania przestępstw kryminalnych

Wykrywanie - to proces polegający na zbieraniu, sprawdzaniu i uzupełnianiu informacji o przestępstwie, budowaniu i weryfikacji wersji, w efekcie czego powinno nastąpić wykrycie i ujęcie sprawcy, zabezpieczenie dowodów i rozpoczęcie procesu dowodzenia.

• art. 2§1 pkt. 1 KPK - „aby sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności”.

• Art. 297§1 pkt. 2 KPK - „wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy”.

Przedmiot wykrywania

1. zdarzenia

2. skutki zdarzenia

3. osoby

4. miejsca lub rzeczy

5. związki zachodzące między zdarzeniami, osobami lub zdarzeniami a osobami.

Model procesu wykrywania:

1. Źródła pierwszych informacji

1. Znane - uzyskanie pierwszych informacji

2. Nieznane - ustalanie źródeł informacji

2. Sprawdzanie i uzupełnianie informacji

3. Analizowanie zebranych danych informacyjnych

4. Budowanie wersji kryminalistycznych i ich weryfikacja

5. Wykrycie i identyfikacja sprawcy jako wynik weryfikacji wersji

6. Zabezpieczenie - zatrzymanie (poszukiwanie) osoby sprawcy

7. Przekształcenie materiałów operacyjnych w materiały procesowe - rozpoczęcie procesu dowodzenia

Czynniki determinujące efektywność procesu wykrywania:

• rodzaj przestępstwa

• charakter, liczba i rodzaj źródeł pierwszych informacji

• korelacje czasowo - przestrzenne

• ofiara, jej środowisko oraz relacje między nią a sprawcą

• osobowość sprawcy

• sposób i czas reagowania organów ścigania

• siły i środki Policji stosowane w procesie wykrywczym

• znajomość metod przestępczych i stan rozpoznania

• odpowiedni poziom współdziałania i obieg informacji

• stopień zaangażowania społecznego

Źródła informacji o przestępstwie (1999 rok):

• ogółem zakończonych postępowań - 985 141

• zawiadomienie osoby pokrzywdzonej - 764 709 (78%)

• zawiadomienie instytucji - 112 236 (11,5%)

• zawiadomienie innych osób - 58 559 (5,9%)

• ujęcie na gorącym uczynku - 19 125 (1,9%)

• w toku postępowania - 6 284 (0,7%)

• zawiadomienie organów kontroli - 3 672 (0,3%)

Sprawdzając informację należy uwzględnić:

• czy w ogóle miało miejsce zdarzenie

• czy dane zdarzenie jest przestępstwem

• czy jest to przestępstwo ścigane z urzędu, na wniosek czy z oskarżenia prywatnego

• czy nie zachodzi okoliczność wyłączająca ściganie

Uzyskaną informację dokumentujemy:

• notatka służbowa

• notatka urzędowa - art. 143§2 KPK

• protokół przyjęcia zawiadomienia o przestępstwie - art. 143§1 KPK

Przyjęcie informacji o przestępstwie:

• czas popełnienia przestępstwa

• miejsce popełnienia przestępstwa

• rodzaj czynu przestępczego

• sposób popełnienia przestępstwa

• zachowanie się ofiary i sprawcy przed, w trakcie i po popełnieniu przestępstwa

• sposób przyjścia i oddalenia się sprawcy

• kto jest osobą pokrzywdzoną

• skutki czynu przestępczego u ofiary

• osoby mogące mieć informacje o przestępstwie

• uzasadnione podejrzenia co do osoby sprawcy

• skutki czynu przestępczego u sprawcy

• jakich zmian dokonano na miejscu zdarzenia

• jaki stosunek łączy osobę informującą ze zdarzeniem (świadek bezpośredni, pośredni, sprawca, pokrzywdzony)

Kryminalistyczne zabezpieczenie miejsca przestępstwa:

1. Obowiązki policjanta

1. Stwierdzenie jakie zdarzenie zaistniało

2. Zorganizowanie lub udzielenie pomocy przed lekarskiej

3. Zatrzymanie sprawcy przestępstwa

4. Wszczęcie działań pościgowych

5. Zabezpieczenie przed zniszczeniem, zatarciem śladów

6. Ochrona mienia

7. Zebranie wstępnych informacji o okolicznościach i przebiegu przestępstwa, osobach pokrzywdzonych

8. Wezwanie w razie potrzeby specjalistycznych służb

9. Powiadomienie o przestępstwie i jego skutkach najbliższej jednostki Policji

10. Przekazanie kierownikowi grupy operacyjno - dochodzeniowej wszelkich poczynionych ustaleń

2. Rola dyżurnego jednostki Policji w organizowaniu wstępnych czynności:

1. Pouczenie osoby informującej o sposobie zabezpieczenia miejsca do czasu przybycia grupy

2. Skierowanie na miejsce policjantów celem sprawdzenia informacji i zabezpieczenia miejsca przestępstwa

3. Zorganizowanie i zarządzenie działań pościgowych, zaporowych, zasadzek w celu ujęcia sprawcy

4. Zawiadomienie niezbędnych służb ratunkowych (pogotowie medyczne, gazowe, straż pożarna)

5. Powiadomienie o zdarzeniu kierownictwa jednostki, dyżurnego jednostki nadrzędnej, prokuratora

6. Powiadomienie podległych i sąsiednich jednostek Policji na wypadek konieczności współdziałania

7. Zorganizowanie i wysłanie na miejsce grupy operacyjno - dochodzeniowej

8. Organizowanie w czasie działań wymiany informacji mających znaczenie w działaniach wykrywczych

9. Zapewnienie funkcjonariuszom prowadzącym działania niezbędnych środków (transport, łączność)

Grupy operacyjno - dochodzeniowe:

1. Rodzaje grup operacyjno - dochodzeniowych

1. Do wykonywania wstępnych czynności na miejscu zdarzenia

2. Do prowadzenia postępowania przygotowawczego

2. Podstawy formalne powoływania grup operacyjno - dochodzeniowych

1. Zarządzenie nr 3/00 KGP z 20,03,2000 r.(szczegółowe zasady organizacji i zakresu działania komend, komisariatów i innych jednostek organizacyjnych Policji (§6)

2. Zarządzenie nr 14/00 KGP z 18,10,2000 r.(zmieniające ww.)

3. Wytyczne 4/00 KGP z 15,12,2000 r.(o prowadzeniu postępowań przygotowawczych)

3. Podstawy faktyczne powoływania grup operacyjno - dochodzeniowych

1. Do wykonywania czynności wstępnych na miejscu zdarzenia:

1. Rodzaj czynu przestępczego

2. Możliwość ujawnienia i zabezpieczenia śladów

3. Możliwość wykrycia i ujęcia sprawcy

4. Możliwość zebrania innych dowodów dokonanego przestępstwa

5. Konieczność szybkiego reagowania na zdarzenia o cechach przestępstwa

2. Do prowadzenia postępowania przygotowawczego

1. Rodzaj przestępstwa

2. Duża skala trudności działań taktyczno - kryminalistycznych (technicznych)

3. Konieczność używania znacznych sił i środków

4. Kryteria uzupełniające:

1. NN sprawca

2. Seryjność działania sprawcy

5. Duża wartość utraconych przedmiotów

6. Szczególne właściwości utraconych przedmiotów

7. Duży zakres terytorialny działalności przestępczej.

4. Struktura grupy operacyjno - dochodzeniowej

1. Kierownik grupy

2. Zespół procesowy (dochodzeniowiec, technik, przewodnik psa tropiącego)

3. Zespół operacyjny

4. Zespół wspomagający (głównie prewencja)

5. Zadania kierownika grupy operacyjno - dochodzeniowej

1. Zapoznanie się ze wstępnymi ustaleniami

2. Wydanie poleceń odnośnie czynności wymagających natychmiastowej reakcji

3. Szybkie udanie się na miejsce zdarzenia z pozostałymi członkami grupy

4. Analiza sytuacji na miejscu zdarzenia

5. Ustalenie zakresu i charakteru działań z uwzględnieniem niezbędnych sił i środków

6. Podział zadań na poszczególnych policjantów grupy

7. Analiza napływających informacji (dokumentów)

8. Podejmowanie decyzji odnośnie dalszych czynności wykrywczych

9. Prowadzenie kroniki wydarzeń (przy ciężkich przestępstwach)

6. Zadania zespołu operacyjnego

1. Rozpoznanie środowiska ofiary

2. Rozpoznanie posesyjne miejsca zdarzenia, tras dojścia i odejścia

3. Kontrola miejsc przebywania elementu przestępczego

4. Penetracja miejsc zbywania przedmiotów pochodzących z przestępstwa

5. Wywiady o podejrzewanych osobach

6. Wstępne typowanie sprawców

7. Sprawdzenia alibi osób wytypowanych

8. Obserwacja miejsc i osób

9. Organizacja zasadzek

10. Przekazanie zadań OZI

11. Sprawdzenia informacji anonimowych

12. Podejmowanie innych czynności wynikających z ustaleń na miejscu zdarzenia

Źródła (podstawy) typowania sprawców:

• wnioski, ustalenia z miejsca zdarzenia

• motywy

• ślady z miejsca zdarzenia

• metoda dokonania przestępstwa

• wyniki użycia psa służbowego

• wyniki analizy czasowo - przestrzennej

• ewidencja policyjna

• rozpoznanie osobowe

• informacje od OZI

• informacje od innych policjantów

• podobne sprawy prowadzone w przeszłości

• informacje z ZK, Zakładów Poprawczych...

• informacje z UC, US, Wydziałów Komunikacji

• informacje z placówek służby zdrowia

• samooskarżenia

• informacje z Interpolu, policjantów z innych państw.

Planowanie działań wykrywczych:

1. Planowanie - działania polegające na projektowaniu czynności, które należy przeprowadzić w celu wykrycia sprawcy przestępstwa i udowodnienia mu winy.

2. Funkcje planowania:

1. określenie taktyki postępowania

2. koordynacja działań w ramach procesu wykrywczego

3. zabezpieczenie prawidłowej organizacji pracy

4. zapewnienie rytmiki, systematyczności czynności

5. wskazanie środków i metod.

3. Elementy planu:

1. określenie stanu faktycznego z zebranych dotychczas materiałów i informacji

2. siły i środki policyjne

3. cel konkretnych działań

4. Etapy planowania:

1. Intelektualny (koncepcyjny) - analiza materiałów, wersje, czynności do wersji, siły i środki

2. Techniczny (pisemny) - sporządzenie planu:

1. Charakterystyka materiałów

2. Wersje, okoliczności do wyjaśnienia

3. Czynności

4. Siły i środki oraz terminy

5. Analiza - powinno jej podlegać wszystko to co mamy w sprawie:

1. Rekonstrukcja przebiegu zdarzenia

2. Ocena faktów i okoliczności pod kątem ich logicznego związku z danym zdarzeniem

3. Ocena wartości śladów i ich związku z samym zdarzeniem

4. Ocena innych danych

5. Wnioski co do sposobu dokonania przestępstwa (motywy, środki, cechy sprawcy)

6. Czynności

Wersje - hipotezy oparte na zebranych materiałach w danej sprawie odnoszące się do charakteru zdarzenia, jego przyczyn i przebiegu, osób i ról w jakich te osoby w danym zdarzeniu występowały.

1. Podziały wersji:

1. Operacyjne - na materiałach operacyjnych, nie rodzą skutków procesowych, są sprawdzane przy pomocy metod i środków pracy operacyjnej.

2. Procesowe

2. Rodzaje wersji kryminalistycznych:

1. Zdarzenia - określenie, czy dane zdarzenie jest przestępstwem

2. Zagadnieniowa - określenie grupy osób, sprawców

3. Cząstkowa (szczegółowa) - wskazanie na konkretne osoby, związki z danym zdarzeniem.

3. Zasady budowy wersji:

1. Prostoty

2. Wielości

3. Mocnych podstaw

4. Wyboru czasu (w odpowiednim czasie - po analizie materiałów)

4. Metody budowy wersji:

1. Analiza materiałów, śladów z miejsca zdarzenia

2. Wnioskowanie przez analogię

3. Wnioskowanie z zestawu pytań

1. Kto wiedział, lub mógł wiedzieć?

2. Kto chciał lub mógł chcieć?

3. Kto uzyskał lub mógł uzyskać korzyści ze zdarzenia?

4. Kto mógł w danym czasie i miejscu popełnić czyn?

5. Jaką osobowość mógł mieć sprawca?

4. Wnioskowanie na podstawie motywu wiodącego

Przesłanki prowadzenia form pracy operacyjnej (głównie RO) po umorzeniu postępowania:

• Duży ciężar gatunkowy (seryjność działania, duża wartość mienia, jego szczególny charakter np. broń)

• NN sprawca, nie można go ustalić drogą procesową lub prostymi formami pracy operacyjnej

• Zebranie materiału dowodowego nie jest możliwe drogami jw.

• Nie można odzyskać skradzionego mienia za pomocą jw.

• Konieczność przygotowania sytuacji umożliwiającej wykorzystanie w procesie zebranych w toku pracy operacyjnej informacji.

Na efektywność prowadzonego RO mają wpływ:

• dobre OZI i prawidłowe ich wykorzystanie

• zaangażowanie i doświadczenie policjantów

• możliwość stosowania WTO

• prawidłowe dokumentowanie czynności

• prawidłowy nadzór

• stosowanie kombinacji operacyjnej

• właściwe współdziałanie pomiędzy jednostkami Policji

• właściwe przygotowanie i przeprowadzenie RO.

Organizacja, funkcjonowanie i zadania pionu kryminalnego

Ustawowe zadania Policji - art. 1 ust. 2 pkt. 4 Ustawy o Policji

1. Ochrona życia i zdrowia oraz mienia

2. Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego

3. Zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym

4. Wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców

5. Nadzór nad Strażami Gminnymi

6. Kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych

7. Współdziałanie z Policjami innych państw oraz organizacjami międzynarodowymi

Struktura Policji:

1. Rodzaje służb:

1. Kryminalna

2. Prewencyjna

3. Wspomagająca

2. W skład Policji wchodzą

1. Policja sądowa

2. WSPol, ośrodki szkolenia, szkoły policyjne

3. Wyodrębnione OP i AT

Podstawowe zadania pionu kryminalnego:

1. Rozpoznanie

1. Osobowe i środowisk przestępczych

2. Terenowe

3. Zjawisk i zdarzeń

2. Zapobieganie przestępstwom

3. Wykrywanie i ściganie sprawców

4. Doskonalenie, organizacja, kierowanie

Rozpoznanie - zarządzenie nr 039/96 KGP z dnia 18 grudnia 1996 roku - zespół czynności mających na celu zdobywanie, gromadzenie i wyjaśnianie informacji o interesujących Policję osobach, środowiskach i zdarzeniach oraz obiektach i miejscach.

1. Rozpoznanie osobowe:

1. Recydywiści

2. Szczególnie niebezpieczni przestępcy

3. Przestępcy profesjonalni

4. Osoby przebywające na przepustkach lub uciekinierzy z zakładów karnych

5. Nieletni i młodociani moralnie zagrożeni

6. Narkomani

7. Alkoholicy

8. Osoby z dewiacjami seksualnymi

9. Paserzy

10. Stręczyciele, sutenerzy, kuplerzy

11. Osoby o dużej podatności wiktymologicznej

12. „Meliniarze”

2. Rozpoznanie terenowe

1. Miejsca zamieszkania osób karanych i podejrzanych

2. Meliny

3. Kryjówki przestępców

4. Typowe miejsca działania złodziei

5. Miejsca i obiekty zbywania przedmiotów pochodzących z przestępstwa

6. Hotele, domy noclegowe, kampingi

7. Obiekty zagrożone przestępstwami

3. Rozpoznanie zjawisk i zdarzeń

1. Zaistniałe w danym miejscu przestępstwa, które nie zostały zgłoszone organom ścigania

2. Zjawiska alkoholizmu, w tym rozpijanie nieletnich i młodzieży

3. Zjawisko narkomanii i towarzyszące jej przestępstwa

4. Prostytucja zwłaszcza stręczycielstwo, sutenerstwo, kuplerstwo

5. Dewiacje seksualne

6. Nielegalne posiadanie i handel bronią palną i materiałami wybuchowymi

7. Rozpowszechnianie pornografii

8. Ucieczki przestępców z ZK

9. Ucieczki nieletnich z MOW, DW i ZP

10. Inne

Wykrywanie i ściganie - podniesienie efektywności:

1. pogłębienie rozpoznania środowisk przestępczych

2. stosowanie prostych form i metod pracy operacyjnej

3. podniesienie wartości informacji agenturalnych

4. ciągłe aktualizowanie kryteriów obejmowania osób inwigilacją

5. doskonalenie rozpracowywania zorganizowanych grup

6. poszukiwanie osób ukrywających się oraz przedmiotów

7. systematyczne wzbogacanie o nowe elementy taktyczne i techniczne pracy operacyjnej

8. poprawa koordynacji działań operacyjno - rozpoznawczych przez jednostki terenowe

9. stosowanie w większym stopniu w działalności operacyjno - rozpoznawczej metod i środków techniki operacyjnej

Zapobieganie:

1. Działania uniwersalne (ogólne)

1. Eliminacja czynników kryminogennych

2. Rozwijanie działań związanych z ochroną osób

3. Stymulowanie rozbudowy systemów zabezpieczenia technicznego

4. Szybkie przerywanie działalności przestępczej

5. Prowadzenie oddziaływania wychowawczego

2. Działania specyficzne (szczegółowe)

1. Zależne są od kategorii przestępstwa i stosuje się różne formy i metody pracy operacyjno - rozpoznawczej, dochodzeniowo - śledczej i administracyjno - porządkowej.

Komórka organizacyjna - jest to wyodrębniona część struktury organizacyjnej.

Zespół - komórka organizacyjna bądź ogniwo organizacyjne, w którym nie wyznacza się kierownika.

Samodzielne stanowisko - stanowisko podległe bezpośrednio kierownikowi jednostki Policji lub jego zastępcy, lub kierownikowi komórki.

Stanowiska zastępcy jednostki (Komendanta):

• KGP - 3

• KWP - 3

• KPP - 3 (powyżej 500 etatów)

• KPP - 2 (poniżej 500 etatów)

• KP i KPs - 2 (powyżej 60 etatów)

• KP i KPs - 1 (poniżej 60etatów)

Nazwy komórek w służbie kryminalnej:

• kryminalna

• operacyjno - rozpoznawcza

• dochodzeniowo - śledcza

• do walki z PG

• do walki z przestępczością narkotykową

• do walki z korupcją

• obserwacji

• techniki operacyjnej (KWP)

• techniki kryminalistycznej

• laboratorium kryminalistyczne (KWP)

• poszukiwań i identyfikacji

• Międzynarodowej Współpracy Policji (KWP)

• analizy kryminalnej

Biuro Koordynacji Służby Kryminalnej KGP (Zarządzenie nr 11/00 KGP - regulamin KGP)

1. Struktura BKSK

1. Wydział Kryminalny

2. Wydział ds. PG

3. Wydział Dochodzeniowo - Śledczy

4. Wydział Techniki Operacyjne

5. Wydział Techniki Specjalnej

6. Wydział Metodyki i Strategii

2. Zadania BKSK (załącznik nr 3 ww. zarządzenia)

1. Koordynowanie czynności operacyjno - rozpoznawczych i dochodzeniowo - śledczych w zwalczaniu przestępczości kryminalnej i gospodarczej przez jednostki Policji

2. Opracowywanie metod i form wykonywania zadań przez służby kryminalne Policji

3. Współdziałanie z Policjami innych państw w sprawach dotyczących wspierania działań wykrywczych jednostek Policji, w realizacji zadań

4. Opiniowanie i propagowanie nowych rozwiązań technicznych oraz udzielanie pomocy w ich wdrażaniu w komórkach techniki operacyjnej jednostek Policji.

3. Zadania Wydziału Kryminalnego BKSK

1. Koordynacja czynności operacyjno - rozpoznawczych w odniesieniu do najpoważniejszych przestępstw kryminalnych przeciwko życiu i zdrowiu oraz mieniu, dokonywanych seryjnie bądź obejmujących swoim zasięgiem kilka miast, województw lub w związku z zorganizowanymi grupami przestępczymi

2. Koordynacja i organizacja poszukiwań na obszarze kraju osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości, niebezpiecznych przestępców, osób zaginionych, czynności przy identyfikacji zwłok, ustalaniu tożsamości osób, poszukiwanie rzeczy i mienia utraconego w wyniku przestępstwa

3. Inspirowanie powoływania grup zadaniowych w sprawach o znacznym ciężarze gatunkowym lub o dużym stopniu komplikacji, obejmujących swoim zasięgiem kilka województw oraz koordynacja realizowanych przez nie działań

4. Opiniowanie i wdrażanie systemów przeciwdziałania napadom na drogach

4. Zadania Wydziału Kryminalnego KWP

1. Rozpoznanie środowisk szczególnie niebezpiecznych przestępców

2. Pozyskiwanie i współpraca z OZI

3. Wszczynanie i prowadzenie, bądź przejmowanie do prowadzenia z jednostek podległych inwigilacji szczególnie niebezpiecznych przestępców

4. Wszczynanie i prowadzenie bądź przejmowanie do prowadzenia z jednostek podległych rozpracowań w sprawach poważnych przestępstw i o dużej skali trudności

5. Prowadzenie spraw identyfikacyjno - poszukiwawczych i operacyjno - poszukiwawczych w wypadkach szczególnej wagi

6. Programowanie i realizowanie zadań o charakterze profilaktycznym

7. Bezpośredni nadzór nad pracą operacyjną

8. Udział w wykonywaniu czynności na miejscu poważnego przestępstwa

9. Udział w grupach operacyjno - dochodzeniowych

10. Wykonywanie czynności w sprawach prowadzonych przez jednostki podległe

11. Udzielanie pomocy w rozwiązywaniu problemów złożonych

12. Ogólny nadzór nad realizacją zadań

5. Zadania pionu kryminalnego KMP (KPP)

1. Rozpoznawanie środowisk przestępczych oraz warunków i okoliczności sprzyjających popełnianiu przestępstw

2. Pozyskiwanie i współpraca z OZI

3. Inwigilowanie przestępców

4. Wszczynanie i prowadzenie rozpracowań

5. Organizowanie i koordynowanie działań wykrywczych

6. Prowadzenie spraw operacyjno - poszukiwawczych i identyfikacyjno - poszukiwawczych

7. Poszukiwanie rzeczy utraconych w wyniku przestępstwa

8. Programowanie i organizowanie (zadań) działań o charakterze profilaktycznym, współdziałanie z organami państwowymi, samorządowymi i społeczeństwem.

Zabójstwa

Śmierć gwałtowna - następuje wówczas, gdy na cały ustrój lub ważne dla życia układy lub narządy zadziała szkodliwy czynnik zewnętrzny w postaci urazu mechanicznego, cieplnego, elektrycznego lub chemicznego, powodując niemożność zachowania życia w zmienionych warunkach.

Rodzaje śmierci gwałtownej:

1. Uduszenia gwałtowne

1. Zagardlenia

1. Powieszenie

2. Zadzierzgnięcie

3. Zadławienie

2. Utonięcia

3. Unieruchomienie klatki piersiowej

4. Śmierć w ciasnym pomieszczeniu

5. Zatkanie otworów lub dróg oddechowych

2. W wyniku zastrzelenia

3. W wyniku otrucia

4. W wyniku oparzenia

5. Z głodu

6. Inne

Określenie czasu śmierci:

1. wyschnięcie rogówki i białkówki oka - po 1 godzinie

2. oziębienie twarzy, rąk, nóg - od 1 do 2 godzin

3. plamy pośmiertne - od 1 do 2 godzin

4. stężenie pośmiertne - pojawia się 0,5 - 2 godzin, zanika po 2 godzinach

5. objawy gnicia - po 2 dniach

6. fauna i flora na zwłokach - muchy po 10 godzinach, algi po 4 dniach

7. zmiany wskutek przebywania zwłok w wodzie

1. skóra praczek - po 6 godzinach

2. złuszczenie się naskórka - po 6 dniach

3. zabarwienie twarzy:

1. niebiesko - ciemne - po 48 godzinach

2. zielono - brunatne - po 2 tygodniach

3. zielono - czarne - po 5 - 6 tygodniach

Sprawcy zabójstw (motyw seksualny i rabunkowy):

• płeć - 83% mężczyźni

• wiek: do 16 lat - 3,1%

od 17 do 20 lat - 9,6%

od 30 do 49 - 51%

• karalność - nie karani 64%

• intoksykacja alkoholowa - 77,6%

• informacja o pracy i nauce - 48% nie uczy się i nie pracuje

• informacja o rejonie zamieszkania - 82% z terenu jednostki

Art. 148§1 KK - zabójstwo o motywie:

• rabunkowym

• seksualnym

• na zlecenie

• nieporozumienia rodzinne

• nieustalonym

• porachunków osobistych

• innych

Art. 148§2 KK - zabójstwo kwalifikowane o motywie jw.

Art. 148§3 KK - zabójstwo przez sprawcę uprzednio karanego za zabójstwo lub jednym czynem więcej niż jedna osoba

Art. 148§4 KK - zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia.

„Ciemna liczba” zabójstw:

• samobójstwa (w Polsce około 5600 - 6000 rocznie)

• zaginięcia

• nieszczęśliwe wypadki

• zgony „naturalne”

• zła kwalifikacja prawna (np. nieumyślne spowodowanie śmierci, rozbój, ciężki uszczerbek na zdrowiu zamiast usiłowania zabójstwa, dzieciobójstwo zamiast zabójstwa).

Planowanie zabójstwa:

1. wytypowanie ofiary

1. wywiad przeprowadzony w celu ustalenia wartości mienia, jego zabezpieczenia

2. wywiad dotyczący samej osoby

3. wywiad dotyczący zabezpieczenia samego obiektu

2. dobór odpowiednich narzędzi

3. ustalenie okoliczności w jakich ma być dokonane zabójstwo

4. zabezpieczenie się przed odpowiedzialnością karną (alibi)

Zabójstwa o motywie seksualnym - pozbawienie życia ofiary w związku z zaspokojeniem lub chęcią wzbudzenia popędu płciowego przez sprawcę:

1. zabójstwa na tle seksualnym (pozorne, akcesoryjne) - sprawca po stosunku świadomie zabija partnerkę celem zlikwidowania świadka zgwałcenia, lub chcąc uciszyć krzyk partnerki dławi ją lub zatyka drogi oddechowe;

2. zabójstwa z lubieżności (rzeczywiste, ekwiwalentne) - sprawca dokonuje zabójstwa zamiast stosunku płciowego, samo zabicie ofiary sprawia mu satysfakcję.

Symptomy zabójstwa seksualnego:

1. całkowite lub częściowe obnażenie zwłok

2. charakterystyczne ułożenie zwłok

3. ślady spermy

4. liczne obrażenia ciała i narządów płciowych

5. często śmierć w wyniku uduszenia

6. mało uczęszczane, ustronne miejsce

7. przeważnie seryjność działania (dotyczy głównie przestępstw z lubieżności)

Cechy zabójstwa z lubieżności:

1. przypadkowość w doborze ofiar

2. seryjność

3. stereotypowość działania sprawcy

4. staranny dobór miejsca działania

Cechy sprawcy zabójstwa z lubieżności:

• psychopatia wyrażająca się skrajnym sadyzmem

• frustracje w kontaktach seksualnych

• spryt i przebiegłość

• nieśmiałość, małomówność, poczucie poniżenia

• wczesna demoralizacja

• wiek generalnie nie większy niż 50 lat

• przeciętny wygląd zewnętrzny

Wyznaczniki seryjności działania sprawcy:

• modus operandi

• ten sam rejon działania sprawcy

• zbliżone do siebie cechy psychofizyczne sprawcy

• podobna geografia miejsc dokonywania zabójstw

Zabójstwa na zlecenie - motywy:

• porachunki osobiste (zatargi między przestępcami, grupami przestępczymi)

• utrudnienie lub zagrożenie dla przestępczej działalności

• walka o strefy wpływów między grupami przestępczymi

Zabójstwa motywowane porachunkami:

1. Popełniane z powodu nieporozumień, zatargów między przestępcami:

1. Rozliczenia finansowe

2. Brak lojalności

3. Wzajemne okradanie się

2. Zabójstwa będące przejawem działalności zorganizowanych grup przestępczych

1. Walka o strefy wpływów

2. Eliminowanie konkurencji

3. Zemsta za nielojalność

4. Zemsta za współpracę z Policją

5. Chęć pozbycia się świadka

6. Walka o przywództwo w grupie

3. Zabójstwa na tle doznanych osobistych krzywd fizycznych lub moralnych a także strat materialnych.

Działania Policji przy zabójstwach o motywie nieustalonym:

1. Dokładne odtworzenie ostatnich chwil życia ofiary z uwzględnieniem sytuacji w jakich się znalazła oraz osób, z którymi się kontaktowała

2. Dokładne poznanie życiorysu ofiary, we wszystkich możliwych płaszczyznach: rodzinnej, zawodowej, towarzyskiej.

3. Zastosowanie w czynnościach tzw. „METODY PODWÓJNEGO PIERŚCIENIA”

• I pierścień - osoby najbliższe: rodzina, znajomi...

• II pierścień - sprawcy podobnych przestępstw wytypowane na podstawie kryteriów:

• Motyw zabójstwa

• Czasowo - przestrzenny (np. hydraulicy, grupy remontowe, inkasent itp.)

• W związku z dowodami rzeczowymi (pozostawione narzędzia, odzyskanie skradzionych ofierze rzeczy)

• Wyniki przedsięwzięć operacyjno - rozpoznawczych (rozpoznanie osobowe, penetracja środowisk przestępczych)

• Możliwe kontakty towarzyskie, handlowe, seksualne.

Skład grupy do zabezpieczenia miejsca zabójstwa:

1. Dyżurny - kieruje na miejsce grupę operacyjno - dochodzeniową

2. Kierownik grupy operacyjno - dochodzeniowej, któremu podlegają:

1. Kierownik zespołu dochodzeniowego

1. Zespół do oględzin

2. Zespół do przesłuchiwania świadków

2. Kierownik zespołu operacyjno - rozpoznawczego

3. Kierownik zespołu analizy informacji

4. Kierownik zespołu wspomagającego:

1. Pościgowego

2. Zabezpieczającego miejsce zdarzenia

3. Penetracji terenu

3. Konsultanci (biegli medycy, psychiatrzy, psychologowie)

Źródła informacji o zabójstwach w 2000 roku (dokonanych i usiłowaniach):

• postępowania zakończone - 1227

• zawiadomienia osób pokrzywdzonych - 289

• zawiadomienia innych osób - 704

• zawiadomienia instytucji - 146

• zawiadomienia organów kontroli - 3

• zatrzymanie na gorącym uczynku lub w pościgu - 46

• w toku postępowania przygotowawczego - 9

• inne - 30

Zadania pracownika operacyjnego w grupie oper. - doch.

• rozpoznanie środowiska ofiary

• rozpoznanie posesyjne w rejonie miejsca przestępstwa

• kontrola lokali gastronomicznych

• kontrola melin

• kontrola miejsc zbywania przedmiotów

• rozpoznanie określonych środowisk kryminogennych

• przeprowadzanie wywiadów o określonych osobach

• sprawdzenia w sposób operacyjny alibi

• sprawdzenia osób wytypowanych w ewidencji

• analiza materiałów z prowadzonych inwigilacji, rozpracowań

• analiza zaszłości śledczych.

Czynności pracownika operacyjnego na miejscu zdarzenia:

• pościg za sprawcą

• użycie psa, zabezpieczenie zapachów

• czynności identyfikacyjne zwłok lub potwierdzenie identyfikacji

• uzupełnienie informacji przekazanej do KWP, określenie potrzeb w zakresie niezbędnych środków technicznych

• ustalenie i pozostawienie do dyspozycji grupy oper. - doch. Osób, które wg wstępnych ustaleń mogą być powiązane z zabójstwem

• prowadzenie rozpoznania wśród tych osób, które zgodnie z kierunkiem dochodzenia sprawstwa od przestępstwa i jego ofiary do przestępcy są w stanie udzielić informacji

• inne czynności zmierzające do wykrycia sprawcy

Taktyka przeprowadzania rozpoznania posesyjnego:

1. Określenie jego rozmiarów, terenu gdzie będzie prowadzone oraz niezbędnych sił.

2. Podział policjantów na grupy i przydzielenie im sektorów

3. Określenie sposobu prowadzenia rozmów, terminów, formy dokumentowania.

4. Opracowanie ankiety z jednakowym zestawem pytań:

• Dane osobowe ankietowanego

• Stosunek do ofiary

• Utrzymywane kontakty z ofiarą

• Czas ostatniego spotkania z ofiarą

• Opinie o ofierze

• Sugestie co do sprawcy zabójstwa

• Wiadomości o samym zabójstwie.

5. Przeprowadzanie rozpoznania poprzez umiejętne rozmowy, nakłanianie do szczerości

6. Przeprowadzenie instruktażu z osobami prowadzącymi rozpoznanie posesyjne w zakresie:

• Sposób nawiązania kontaktu

• Sposób pozyskiwania rozmówców

• Interpretacja problemów zawartych w ankiecie

7. Wykorzystywanie OZI

8. Wykorzystywanie informacji z ewidencji o osobach, które w przeszłości dokonały przestępstw z podobnych pobudek.

9. W drodze rozpoznania posesyjnego dążyć do ustalenia kanałów zbytu przedmiotów pochodzących z przestępstwa.

Przesłanki wszczynania RO przy zabójstwach:

1. Niemożność lub duża skala trudności w ustaleniu i ujęciu sprawcy zabójstwa w ramach postępowania przygotowawczego lub prostych form pracy operacyjnej

2. Niemożność lub duża skala trudności ustalenia w drodze jw. Wiadomości o źródłach dowodowych koniecznych do udowodnienia sprawstwa i winy.

3. Konieczność przygotowania sytuacji umożliwiającej wykorzystanie w toku czynności procesowych zebranych nieprocesowo informacji (kombinacja).

Podstawy typowania osób podejrzanych o zabójstwo:

• wyniki oględzin miejsca zdarzenia

• dane dotyczące motywu

• okoliczności dokonania zabójstwa

• informacje o kontaktach ofiary

• dane dotyczące rysopisu sprawcy

• informacje o osobach dysponujących środkami i narzędziami do dokonania zabójstwa

• zaszłości śledcze i operacyjne

• dane z ewidencji

• dane pochodzące z pracy operacyjnej

• dane z placówek służby zdrowia

• dane o osobach przebywających na urlopach lub ucieczkach z ZK

• informacje od społeczeństwa w odpowiedzi na komunikaty w masmediach

• dane z Interpolu

Wyznaczniki seryjnego sprawcy zabójstw:

• Sprawca co najmniej dwukrotnie dokonuje zabójstwa

• Ofiarami są kobiety lub dzieci płci żeńskiej dobrane przypadkowo bez żadnych wcześniejszych kontaktów ze sprawcą

• Podobny modus operandi

• Zbliżone układy sytuacyjne dokonania zabójstwa

• Zabójstwa na określonym terenie - tam gdzie sprawca mieszka, pracuje, ma rodzinę...

• Zazwyczaj sprawca działa w zbliżonym okresie czasu

• Zbliżone cechy fizyczne i fizjologiczne

• Rzadko dochodzi do wytrysku

Specyfika organizacji działań przy seryjnych zabójstwach:

• Powołanie grupy operacyjno - dochodzeniowej

• Działania blokadowo - zaporowe i pościgowe

• Sprawdzanie alibi osób z kartotek

• Dokładne oględziny miejsca, zwłok

• Ustalenie tożsamości ofiary

• Ustalenie świadków

• Dokładny opis skradzionych przedmiotów

• Dokładna penetracja terenu wokół miejsca zdarzenia

• Obserwacja pogrzebu ofiary

• Ustalenie osób przebywających w miejscu popełnienia zabójstwa

• Budowanie wersji

• Współpraca ze społeczeństwem

• Instalacja bezpłatnych linii telefonicznych.

Bójki i pobicia

Przyczyny, okoliczności bójek i pobić:

• negatywny wpływ środowiska rodzinnego

• brak stałej pracy

• niepodjęcie nauki

• podatność na wpływ „złych środowisk”

• uprzednia karalność

• dewiacje psychiczne u części sprawców

• poczucie beznadziejności, brak perspektyw

• liberalizacja i demokratyzacja życia w Polsce

• narażenie na szwank poczucia honoru

• odmowa poczęstunku papierosem lub alkoholem

• wyśmianie ubioru, zachowania się

• potrącenie w tańcu

• zmuszanie do przyjęcia rzekomej „opieki”, „ochrony”

• wyeliminowanie konkurencji

• niesprawiedliwy podział łupu

• wzajemne okradanie się

• walki o wpływy

• podejrzenia o współpracę z Policją

Wstępne czynności po otrzymaniu informacji o bójce lub pobiciu:

1. Rola dyżurnego:

1. W sytuacji gdy jest wymagana natychmiastowa interwencja Policji:

1. Skierowanie na miejsce zdarzenia policjantów w celu przywróceniu porządku

2. Zapobieżenie groźnym dla życia i zdrowia skutkom zdarzenia

2. W sytuacji, gdy nie jest wymagana natychmiastowa reakcja Policji:

1. Ustalenie niezbędnych danych o okolicznościach zdarzenia

2. Ustalenie informacji o osobach pokrzywdzonych i sprawcach

3. Inne zadania Dyżurnego:

1. Pouczenie osoby informującej o sposobie zachowania się na miejscu zdarzenia

2. Skierowanie odpowiednich sił policyjnych

3. Zarządzenie działań pościgowych

4. Zawiadomienie pogotowia ratunkowego

5. Zapewnienie niezbędnych sił, środków

6. Skierowanie grupy operacyjno - dochodzeniowej

2. Na miejscu interwencji:

1. Szybkie udanie się na miejsce zdarzenia (ocena sytuacji, czy są potrzebne posiłki)

2. Podjęcie działań zmierzających do przerwania bójki

3. Użycie śpb

4. Działania pościgowe

5. Zatrzymanie, przeszukanie sprawców

6. Udzielenie pierwszej pomocy rannym, wezwanie pogotowia ratunkowego

7. Zabezpieczenie użytych narzędzi, innych przedmiotów, śladów, dowodów

Rola pracy operacyjnej w sprawach bójek i pobić:

• ustalenie uczestników zdarzenia (gdy jest znany rysopis) za pomocą metod i form pracy operacyjnej

• ustalenie faktów świadczących o próbie matactwa przez uczestników zdarzenia

• ustalenie wywierania wpływu przez sprawców na świadków, pokrzywdzonych

• ustalanie sprawców

• ustalenie, czy zdarzenie nie miało motywu porachunkowego

Samobójstwo - wg Hołysta - tylko takie akty samouszkodzenia, których bezpośrednim skutkiem jest zgon osoby.

W Polsce odnotowuje się 5600 - 6000 prób samobójczych rocznie, z czego około 5000 kończy się zgonem (2000 rok).

Przyczyny samobójstw:

• choroby psychiczne

• przewlekłe choroby

• hiv

• trwałe kalectwo

• nieporozumienia rodzinne

• zawód miłosny

• szkoła

• utrata źródeł zarobkowania, złe warunki ekonomiczne

• ciąża

• śmierć osoby bliskiej

Sposoby zamachów samobójczych:

• gaz

• trucizna

• środki nasenne

• podcięcie żył

• skok z wysokości

• powieszenie

• rzucenie się pod pociąg

• zastrzelenie.

Rozboje i kradzieże rozbójnicze

Bandytyzm drogowy w 1999 roku

• konwoje na osoby transportujące gotówkę:

• liczba napadów - 81

• dynamika - 202

• wykryto sprawców - 11

• liczba napadów z użyciem broni - 59

Sposób działania sprawców w „bandytyzmie drogowym”

• pobieranie opłat za przejazd przez terytorium RP na przejściu granicznym

• zatrzymanie samochodu na trasie przez zablokowanie drogi samochodem sprawców

• zatrzymanie samochodu przez rzucenie na drogę deski z gwoździami, kątownika

• zatrzymanie samochodu pod pozorem kontroli drogowej

• zatrzymanie samochodu pokrzywdzonego pod pozorem podwiezienia go

• rozbój w trakcie jazdy próbnej pod pozorem zakupu samochodu

Inne elementy modus operandi:

• posługiwanie się przez sprawców bronią palną - 30%

• posługiwanie się przez sprawców niebezpiecznymi przedmiotami (nożem, kijem bejzbolowym, pałkami, metalowymi rurkami, paralizatorami) - 90%

• podawanie ofiarom środków odurzających, psychotropowych lub alkoholu

• nagminne bicie i straszenie pokrzywdzonego

• wywożenie ofiar pokrzywdzonych do lasu w celu bezpośredniego dokonania przestępstwa

• wyrzucanie osób pokrzywdzonych z pojazdu będącego w ruchu

Charakterystyka sprawców rozbojów za 2000 rok:

• ogółem przestępstw stwierdzonych - 41 893

• ogółem podejrzanych - 19 337

• mężczyźni - 95%

• w wieku do 25 lat - 80%

• nieletni - 26%

• uprzednio karany - 62,5%

• recydywiści - 12%

• uczący się - 32%

• pracujący - 9%

• nie uczy się i nie pracuje - 50%

• bezrobotny - 7,5%

• niski poziom wykształcenia (przeważnie podstawowe, zawodowe)

Rozboje wg miejsca dokonania:

• uliczne

• drogowe

• w pomieszczeniach

• na kierowcach taksówek

• na osobach przewożących lub przenoszących pieniądze

Rozboje uliczne:

• na bombę - atakuje z tyłu, działa sam, uderza czymś w głowę

• na zaczepkę

• na podchód - na wabia, kobieta zapoznaje klienta i wyprowadza go w ustronne miejsce

• na handlarza - umawiają się z pokrzywdzonym w celu dokonania transakcji

• na trupka - doprowadzenie osoby do stanu nieprzytomności (środki nasenne, odurzające - zamiar dokonania zaboru musi być przed użyciem tych środków)

• z ręki - sprawca jednocześnie zabiera przedmiot i atakuje ofiarę

• na krawat - grupa dwuosobowa - jeden zagaduje, a drugi podchodzi z tyłu i przydusza ofiarę

Źródła informacji o rozbojach (2000 rok)

• postępowania zakończone - 37 762 (1 226 - kradzieży rozbójniczych)

• zawiadomienie osoby pokrzywdzonej - 34 064 (1 076 - kradzieży rozbójniczych)

• zawiadomienia innych osób - 1 714

• zawiadomienia instytucji - 291

• zawiadomienia organów kontroli - 46

• ujęcie na gorącym uczynku lub w bezpośrednim pościgu - 848

• w toku postępowania przygotowawczego - 179

• inne źródła - 620

Zadania dyżurnego jednostki Policji wymagające natychmiastowej reakcji:

• wysłuchanie relacji osoby zgłaszającej

• udzielenie lub zorganizowanie pomocy medycznej

• zanotowanie danych personalnych osoby zgłaszającej

• określenie kierunku ucieczki sprawcy

• powiadomienie patroli pieszych i zmotoryzowanych

• zorganizowanie działań penetracyjno - pościgowych

• skierowanie na miejsce grupy operacyjno - dochodzeniowej

• zapewnienie grupie niezbędnych sił i środków

• zapewnienie wymiany informacji

• powiadomienie jednostki nadrzędnej, prokuratora i kierownictwa jednostki

Wstępne czynności operacyjno - rozpoznawcze:

• wykorzystanie danych z ewidencji

• ustalenie świadków rozboju

• wstępne rozpoznanie polegające na przeprowadzeniu wywiadów z osobami zamieszkałymi w rejonie zdarzenia

• dyskretna obserwacja osób w rejonie dokonania rozboju

• nawiązanie kontaktów z OZI i zlecenie stosownych zadań

• sprawdzenie alibi wytypowanych osób podejrzewanych

• operacyjne zabezpieczenie miejsc grupowania się osób ze środowisk przestępczych

• operacyjne zabezpieczenie miejsc zbywania przedmiotów pochodzących z przestępstwa

Typowanie sprawców rozbojów:

• na podstawie miejsca zdarzenia

• na podstawie zbiorów ewidencji

• z rozpoznania osobowego policjantów

• na podstawie informacji uzyskanych od OZI

• informacji od policjantów wszystkich służb

• informacji z prowadzonych (obecnie i w przeszłości) postępowań przygotowawczych

• informacji z prowadzonych (obecnie i w przeszłości) rozpracowań i inwigilacji

• informacji z miejsc zbywania przedmiotów (bazary, targowiska, komisy, meliny)

• informacji z zakładów karnych, poprawczych i wychowawczych

• analizy czasowo - przestrzennej (sprawdzenie alibi)

• na podstawie następstw związanych z rozbojem (zmiany na ciele, odzieży, przedmiotów należących do sprawcy, nietypowego zachowania się osób - niepokój, strach, zdenerwowanie, znajomość szczegółów przebiegu przestępstwa u osób niewtajemniczonych, posiadanie przez osoby większej sumy pieniędzy i zbywanie przedmiotów z przestępstwa)

Algorytm wstępnych czynności operacyjno - śledczych - przedsięwzięcia merytoryczne podejmowane na miejscu napadu:

• śledcze oględziny miejsca napadu oraz miejsc poszczególnych jego etapów (drogi dojścia, odejścia)

• przesłuchanie osób, które ujawniły napad (np. członków rodziny ofiary)

• ustalenie rodzaju i cech skradzionego mienia

• odtworzenie przebiegu zdarzeń poprzedzających napad (ustalenie osób, które jako ostatnie zetknęły się z ofiara przed napadem)

• zrekonstruowanie hipotetycznego przebiegu napadu, w tym ustalenie dokładnego czasu napadu

Efektywność rozpoznania wyznaczają następujące zasady:

• szybkości - czas przeprowadzenia od momentu uzyskania informacji o zdarzeniu

• planowości - racjonalne i efektywne wykorzystanie sił i środków pozostających w dyspozycji

• kompletności - dotarcie do każdej posesji

• wszechstronności - uzyskanie wszystkich informacji mających związek z rozbojem oraz innych interesujących Policję

• jednolitości - opracowanie odpowiednich dostosowanych do charakteru zdarzenia ANKIET (pytań, kwestionariuszy) żeby uzyskać odpowiedzi na identyczne pytania.

Ankieta rozpoznania (należy ją stosować w każdym przypadku przeprowadzania rozpoznania posesyjnego na szeroką skalę, gdyż zwiększa to efektywność działań) - powinna zawierać pytania dotyczące:

1. danych osobowych ankietowanego

2. stosunku do ofiary (krewny, sąsiad itp.)

3. charakteru utrzymywanych kontaktów (rodzinne, sąsiedzkie, towarzyskie, służbowe, handlowe)

4. czasu ostatniego spotkania (bezpośredniego, telefonicznego, wizualnego)

5. opinii o ofierze (własnej, zasłyszanej) dot. jej zamożności, trybu życia, utrzymywanych kontaktów

6. wiadomości o napadzie (własnych i zasłyszanych) dot. motywu, czasu popełnienia i ujawnienia

7. sugestii co do sprawców - osobowych, środowiskowych

8. innych danych charakteryzujących zdarzenia

UWAGA! Ankieta w zakończeniu powinna posiadać rubrykę na spostrzeżenia własne policjanta dot. ewentualnego wytypowania rozmówcy jako sprawcy lub nadawcy przestępstwa oraz innych informacji interesujących policję. Można też zawrzeć informacje o przeprowadzeniu bardzo szczegółowej rozmowy z daną osobą.

Motywy upozorowania rozbojów:

• chęć ukrycia faktu wcześniejszego dokonania przywłaszczenia mienia

• próba wyłudzenia odszkodowania

• zamiar ukrycia faktu zagubienia dokumentów

• ukrycie przed rodziną rzeczywistych okoliczności utraty pieniędzy

• próba zrzucenia odpowiedzialności karnej na osobę, z którą zgłaszający ma konflikt

• usprawiedliwienie przed rodzicami późnej pory powrotu do domu i inne

Przesłanki wskazujące na upozorowanie rozboju:

1. Przesłuchanie osób pokrzywdzonych

1. Zbyt spokojny, beznamiętny sposób opisywania zdarzenia

2. Nielogiczność lub małe prawdopodobieństwo przebiegu relacjowanego zdarzenia

3. Nadmiernie szczegółowy opis wyglądu sprawców

4. Powtarzanie niektórych szczegółów w różnych wersjach

2. Przesłuchanie świadków (co do okoliczności przebywania pokrzywdzonego przed napadem)

1. Gdzie i z kim się kontaktował

2. Dokąd zamierzał pójść

3. Jaki cel mógł mieć zgłaszający o sfingowanym napadzie

4. Czy był pod wpływem alkoholu

3. Analiza wyników oględzin miejsca napadu w celu stwierdzenia:

1. Czy występują ślady obuwia „pokrzywdzonego” i sprawcy

2. Czy występują ślady świadczące o szarpaniu się „pokrzywdzonego” ze sprawcą

3. Czy występują ślady świadczące o zabraniu przez sprawcę z określonego miejsca utraconych przedmiotów

4. Analiza wyników oględzin ciała i odzieży „pokrzywdzonego” pod kątem:

1. Usytuowania śladów urazów fizycznych

2. Sprawdzenia, czy urazy mogły powstać w sposób podany przez „pokrzywdzonego”

3. Czy są one zbieżne z wynikami oględzin miejsca rozboju

5. Przeszukanie osoby i pomieszczeń w celu odnalezienia rzekomo zrabowanych przedmiotów

6. Przeprowadzenie kontroli materiałowej i finansowe mającej na celu:

1. Ustalenie, czy „pokrzywdzony” dokonał nadużyć

2. Czy zrabowana suma pieniędzy mogła być zgromadzona w danym okresie

Taktyka zwalczania wymuszeń rozbójniczych

Wymuszenie rozbójnicze - art. 282 KK - sprawca w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przemocą, groźbą bezpośredniego zamachu na życie, zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie doprowadza osobę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym, albo do zaprzestania działalności gospodarczej.

Charakterystyka sprawców wymuszeń rozbójniczych w 2000 roku:

• przestępstw stwierdzonyc10 278

• ogółem podejrzanych - 4 121

• mężczyźni - 96%

• nieletni, młodociani - 60%

• uprzednio nie karani - 71%

• uprzednio karani - 29%

• recydywiści - 7%

• uczący się - 51,8%

• pracujący - 10%

• nie uczy się i nie pracuje - 32%

• bezrobotny - 4%

Wymuszenia rozbójnicze:

1. Bezpośrednie

1. W formie haraczu:

1. Wymuszenie zwrotu zaciągniętej pożyczki, długów w zawyżonych kwotach

2. Haracz za przejazd, na drogach

3. Od osób prowadzących działalność gospodarczą

4. Od osób trudniących się sex biznesem (agencje towarzyskie, masażu)

5. Za zwrot skradzionego pojazdu

6. Od osób, które nielegalnie dorobiły się

2. Pośrednie

1. Połączone z uprowadzeniem osoby

Wymuszenia anonimowe: - anonim zawiera:

• żądanie

• groźbę

• instrukcję postępowania

• może być pisany ręcznie, maszynowo, komputerowo

Wstępne czynności Policji po otrzymaniu informacji o wymuszeniu w formie anonimu:

• zabezpieczenie anonimu

• poddanie go badaniom (ślady daktyloskopijne)

• niezwłoczne (do 14 dni) przesłanie do KDA oryginału anonimu

Źródła informacji:

• zawiadomienie osoby pokrzywdzonej

• zawiadomienie innych osób

• zawiadomienie instytucji

• zawiadomienie organów kontroli

• zatrzymanie na gorącym uczynku lub w bezpośrednim pościgu

• w toku postępowania przygotowawczego

• inne źródła

Etapy wymuszenia haraczu:

• perswazji - zaproponowanie kwoty w zamian „za ochronę” - brak gróźb

• zmiękczania - występują groźby, że jak nie zapłaci to...

• działania - realizacja elementów zmiękczania - pobicie, uprowadzenie

• uzależnienia - występuje, gdy osoba po w/w etapach zgodziła się na płacenie, niejednokrotnie wchodzi ona w grupę przestępczą

Czynniki determinujące wykrywalność:

• większość informacji uzyskiwanych operacyjnie

• bezpośrednie informacje od ofiary są sporadyczne

• pokrzywdzeni to często osoby prowadzące działalność niezgodną z prawem lub na jego pograniczu (dlatego nie podają całej prawdy)

• pokrzywdzeni nie wierzą w skuteczność działań Policji

• dla zapewnienia swojego bezpieczeństwa wynajmują firmy ochroniarskie lub grupy przestępcze

• często między ofiarami występuje zmowa milczenia

• częste wywieranie nacisków na osoby pokrzywdzone i świadków (np. gdy zatrzymano sprawców)

• częste próby korumpowania policjantów, prokuratorów i sędziów

Taktyka wykrywania sprawców:

1. kierunek działań Policji - dokładne rozpoznanie grupy poprzez:

1. wykorzystanie OZI

1. docieranie do grup lub zainstalowanie się obok nich

2. działania dezintegrujące i dezinformujące

2. wykorzystanie świadka in cognito

3. wykorzystanie świadka koronnego

1. rozpoznanie powinno obejmować:

1. skład osobowy grupy (zmieniający się)

2. funkcje pełnione w grupie przez osoby

3. miejsca przebywania

4. posiadanie broni

5. rejony działania

6. kontakty z innymi grupami

2. zorganizowanie solidnego frontu odmowy płacenia haraczu

3. współdziałanie ze związkami pracodawców oraz lokalnymi samorządami

4. przygotowanie grup szybkiego reagowania

WYMUSZENIA ZA ZWROT UTRACONEGO POJAZU (Przestępstwo z art. 286§2 KK)

Etapy wymuszania haraczu za skradziony samochód:

• nawiązanie kontaktu z pokrzywdzonym

• oczekiwanie za pokrzywdzonym w umówionym miejscu i nawiązanie z nim kontaktu

• spotkanie z pokrzywdzonym w nowym miejscu, określenie miejsca, czasu i sposobu przekazania pieniędzy

• w wyznaczonym miejscu pokrzywdzony przekazuje pieniądze, po czym następuje czas oczekiwania na informację, gdzie znajduje się samochód.

Wstępne czynności Policji:

• przygotowanie pokrzywdzonego do sytuacji jaka go może spotkać ze strony oferenta

• obligatoryjne sporządzenie z tego notatki służbowej

• rozważenie kwestii przeprowadzenia rozmów ze wszystkimi pokrzywdzonymi

• obowiązek przeprowadzenia rozmowy, gdy pojazd nie miał AC, lub pokrzywdzony chce dać ogłoszenie o nagrodzie za pomoc w odnalezieniu pojazdu

Czynności o charakterze procesowym:

W przesłuchaniu należy uwzględnić:

• gotowość do złożenia okupu

• w jaki sposób sprawcy mogli ustalić jego dane

• czy sprawcy podali cechy pojazdu świadczące że pojazd znajduje się w ich posiadaniu

• w jakich okolicznościach sprawcy mogli dowiedzieć się o charakterystycznych cechach pojazdu

• potwierdzić fakt, że została zgłoszona kradzież pojazdu

Działania jednostki Policji przyjmującej zawiadomienie a niewłaściwej do prowadzenia sprawy:

• przyjęcie zawiadomienia

• potwierdzenie faktu kradzieży

• uzgodnienie z prokuratorem przekazania sprawy.

Czynności o charakterze operacyjnym:

1. przeprowadzenie rozmowy z pokrzywdzonym dot. gotowości i zakresu współpracy z Policją

2. ustalenie formy i zakresu współpracy

3. wysłanie szyfrogramu do jednostki, na terenie której będzie złożony okup (co najmniej na 3 godziny przed terminem złożenia okupu) z podaniem:

1. danych właściciela pojazdu

2. danych pojazdu

3. opisu sposobu nawiązania kontaktu

4. żądań sprawców

5. daty i godziny przybycia pokrzywdzonego

4. obligatoryjne ustalenie stacji abonenckiej, z której dzwonili sprawcy

Działania wykrywcze:

1. Udział pokrzywdzonego w złożeniu okupu (gdy wyraża gotowość):

1. Należy uwzględnić sytuację, że sprawcy mogą go znać, lub mogli mu po kradzieży zrobić zdjęcie

2. Przygotowanie pokrzywdzonego:

1. Pouczenie go (gdy składa swoje pieniądze), by:

1. Żądał bezpośredniego kontaktu fizycznego z osobą odbierającą okup

2. Odmówił pozostawienia okupu, gdy sprawcy nie pokażą samochodu

2. Uprzedzenie o możliwości utraty pieniędzy i przesłuchanie go na tę okoliczność.

3. Ochrona form i metod policyjnych stosowanych w sprawie:

1. Uzgodnić z pokrzywdzonym jego rolę, sposób zachowania się przy składaniu okupu

2. Ustalić sposób łączności z pokrzywdzonym

3. Ewentualne wyposażenie go w pakiet pułapki kryminalistycznej i „pakietu pieniędzy do pokazania”

4. Wykorzystanie pieniędzy przekazanych przez pokrzywdzonego (sam musi podjąć taką decyzję i nie zmienił jej):

1. Opracowanie planu i uzyskanie jego zatwierdzenia

2. Sporządzenie notatki z wyszczególnieniem w niej nominałów i numerów banknotów.

5. Opracowanie planu zasadzki (obligatoryjnie).

WYMUSZENIA POŁĄCZONE Z UPROWADZENIEM OSOBY

Postępowanie sprawców uprowadzenia osoby ma dwojaki charakter:

• uprowadzenie dziecka z zamiarem oddania go rodzicom lub opiekunom po otrzymaniu okupu (Często działa dwóch sprawców. Jeden opiekuje się dzieckiem, drugi nawiązuje kontakt z rodzicami. Najczęściej ofiarami są dzieci małe, które nie są w stanie przekazać informacji na temat sprawców, miejsca przetrzymywania).

• uprowadzenie dziecka lub osoby dorosłej z zamiarem pozbawienia ich życia (Zabójstwa sprawca (-cy) dokonują natychmiast po uprowadzeniu osoby w ustronnie miejsce i zacierają ślady, najczęściej poprzez zakopanie, utopienie zwłok).

Współdziałanie z osobą pokrzywdzoną:

• po sporządzeniu protokołu pouczyć osobę o zachowaniu w tajemnicy współpracy z Policją

• po otrzymaniu następnego anonimu, nie otwierać go tylko jak najszybciej dostarczyć na Policję

• ustalić miejsce i sposób przekazania otrzymanego anonimu

• ustalić plan kontaktowania się

• uczulić pokrzywdzonego aby nie podejmował żadnych działań na własną rękę

• podjąć działania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa pokrzywdzonemu.

Metody oddziaływania na sprawcę wymuszenia za pośrednictwem pokrzywdzonego:

• nawiązanie łączności za pomocą pokrzywdzonego ze sprawcą lub sprawcami (aby zorganizować zasadzkę)

• nawiązanie kontaktu

• wymiana korespondencji (uzyskanie materiału dowodowego np. pisma ręcznego śladów linii papilarnych)

• składanie listu w wyznaczonym miejscu z prośbą o:

• przełożenie terminu złożenia okupu

• zmniejszenie wysokości okupu

• rozłożenie okupu na raty

• wyznaczenie innego terminu złożenia okupu

• zmiana miejsca złożenia okupu

(zyskujemy w ten sposób na czasie potrzebnym do zorganizowania zasadzki)

• list powinien być złożony osobiście przez zagrożonego lub członka rodziny

• ze względów taktycznych powinien być włożony do pudełek, słoików, kopert, gdyż istnieje możliwość pozostawienia przez sprawcę śladów linii papilarnych

• za pośrednictwem pokrzywdzonego utrzymywać kontakt telefoniczny ze sprawcą.(rozmowy kontrolować i nagrywać na taśmę magnetofonową)

Rodzaje pułapek kryminalistycznych:

• sygnalizująca

• znakująca

• obezwładniająca

• rejestrująco - utrwalająca

• mieszana

Zasady stosowania zasadzek:

• powinna być dobrze przygotowana i zarejestrowana

• pisemny plan zasadzki (charakterystyka materiałów, siły i środki, cel, termin, osoby odpowiedzialne, przewidziane możliwie wszystkie warianty zachowania się sprawców)

Kategorie osób pokrzywdzonych:

• zainteresowani współpracą z Policją

• nie zainteresowani współpracą z Policją

Przejawy niechęci do współdziałania z Policją:

• Unikający zgłoszenia faktu uprowadzenia lub zwlekający w zawiadomieniu Policji

• odmawiający umożliwienia rejestracji rozmów telefonicznych w domu pokrzywdzonego

• dezinformujący lub nie informujący o sprawcy, o prowadzonych interesach i wynikających z tego zobowiązaniach

• prowadzący na własną rękę negocjacje z porywaczami

• nie informujący Policji o czasie i miejscu, formie złożenia okupu

• nielojalnie współdziałający wbrew wcześniejszym ustaleniom

Etapy postępowania Policji w sprawach wymuszeń:

• czynności operacyjne podejmowane z zasadami ścisłej konspiracji oraz przemyślanego działania policjantów zmierzające do ustalenia i ujęcia sprawców uprowadzenia, a przede wszystkim uratowania życia osobie uprowadzonej

• intensywne poszukiwania zmierzające do ustalenia miejsca pobytu osoby uprowadzonej lub jej zwłok

Czynności procesowe i operacyjne:

• zebranie wszechstronnych informacji o zdarzeniu, źródłach, metodach, przebiegu i okolicznościach zdarzenia

• utrzymywanie dyskretnego kontaktu i współdziałanie z najbliższymi uprowadzonego

• podejmowanie działań w celu nawiązania i utrzymania kontaktu ze sprawcami uprowadzenia za pośrednictwem osób, od których sprawcy żądają okupu

• organizowanie zasadzek i ZPO

• instalowanie pułapek kryminalistycznych z jednoczesnym zastosowaniem kombinacji operacyjnej oraz wykorzystywanie środków techniki operacyjnej

• zwrócenie się do społeczeństwa z apelem o pomoc w odnalezieniu osoby uprowadzonej

• wszczęcie rozpracowania operacyjnego zmierzającego do ustalenia sprawców uprowadzenia

Etapy działań wykrywczych:

1. wstępne czynności Policji po uzyskaniu informacji zmierzające do ustalenia:

1. danych osobopoznawczych ofiary

2. zdjęcia

3. czasu i miejsca zdarzenia

4. liczby i rysopisów sprawców

5. danych pojazdu, którym poruszają się sprawcy

6. świadków zdarzenia

7. żądań porywaczy

8. sposobów kontaktowania się z rodziną

9. motywów uprowadzenia i podejrzeń co do sprawców

10. możliwości finansowych ofiary i jej rodziny

11. sytuacji rodzinnej i ewentualnych konfliktów

12. kontaktów zawodowych i towarzyskich ze szczególnym uwzględnieniem środowisk przestępczych

13. informacji o sąsiadach nie utrzymujących kontaktów z rodziną uprowadzonego

14. przeprowadzenie oględzin miejsca

15. przesłuchanie świadków

16. zabezpieczenie rejestracji rozmów

2. nawiązanie kontaktów przez sprawców uprowadzenia (negocjacje)

1. uzyskanie czasu na przygotowanie realizacji przez negocjacje

2. nakłanianie sprawców do odstąpienia od dyktowanych warunków z uwolnieniem ofiary włącznie

3. ustalenie miejsca przetrzymywania uprowadzonego

4. uzyskanie wpływu na warunki złożenia okupu

5. ustalenie sprawcy przestępstwa

3. realizacja sprawy poprzez wykorzystanie sytuacji związanej ze złożeniem okupu:

1. opracowanie możliwych wariantów zachowania się sprawców

2. zaplanowanie sił i środków

3. zaplanowanie odpowiednich działań pościgowych i blokadowych

4. zaplanowanie konieczności użycia oddziałów AT

5. odpowiednie przygotowanie przez WTO paczki z okupem (nie można stosować imitacji banknotów)

6. wyznaczenie do złożenia okupu członka rodziny uprowadzonego

7. ustalenie sposobów łączności z policjantem (wyposażenie w razie potrzeby w kamuflowany sprzęt łączności)

8. uzyskanie oświadczenia o dobrowolnym uczestniczeniu w działaniach rodziny ofiary i konieczności poniesienia ryzyka (w protokole przesłuchania świadka)

9. objęcie obserwacją osoby przekazującej okup, w razie potrzeby udzielenie jej pomocy

10. w przypadku zaistnienia dogodnej sytuacji zainstalowanie w pojazdach figurantów urządzeń pozwalających na ich lokalizację

11. zarejestrowanie podjęcia okupu i zatrzymania sprawców

12. przy uwalnianiu osoby uprowadzonej ujawnienie i zabezpieczenie śladów i dowodów w miejscu jej przetrzymywania

4. taktyka postępowania po uwolnieniu osoby uprowadzonej

1. udzielenie pomocy medycznej

2. przesłuchanie pokrzywdzonego na okoliczności zdarzenia

3. przeanalizowanie posiadanej wiedzy pod kątem nowych informacji od pokrzywdzonego i przygotowanie planu realizacji

4. przeprowadzenie realizacji i końcowa analiza sprawy

5. analiza całokształtu zebranych materiałów i wypracowanie wniosków usprawniających działania wykrywcze i dowodowe (gdy pokrzywdzony nie chce współpracować)

1. intensyfikacja działań w oparciu o OZI

2. rozpoznanie grup i osób trudniących się uprowadzeniami (prowadzenie TR)

3. wykorzystywanie w pracy materiałów z rejestracji rozmów ze sprawcami (foto, video)

Zasady prowadzenia negocjacji:

• poinformowanie osoby negocjującej o pożądanym sposobie zachowania się

• konieczność rejestracji rozmów telefonicznych

• przedłużanie rozmów telefonicznych celem ich rejestracji

• inspirowanie sprawców do prowadzenia danych rozmów

• do dostarczania dowodów na fakt, że uprowadzony żyje

• określenie profilu (typ osobowości) sprawcy na podstawie rozmów, listów (przy udziale psychologa)

• włączenie jako członka rodziny policjanta (musi to być wiarygodne i dobrze zalegendowane)

• w przypadku ustalenia numeru telefonu, z którego kontaktuje się sprawca:

• zastosowanie procedury uruchomienia urządzenia „TESTER” (przy telefonach komórkowych)

• nagrywanie wszystkich prowadzonych rozmów

• rozpatrzenie możliwości i celowości zabezpieczenia miejsca aparatu wrzutowego poprzez obserwację.

Przestępstwa porachunkowe

Przestępstwo porachunkowe - jest to czyn zabroniony przez ustawę karną, skierowany przeciwko osobie lub mieniu, będący odwetem za prawne lub bezprawne działanie lub zaniechanie, które przyniosło sprawcy lub zleceniodawcy rzeczywistą lub tylko subiektywnie odczuwaną szkodę osobistą.

Rodzaje przestępstw porachunkowych:

• zabójstwa

• bójki i pobicia

• rozboje

• wymuszenia rozbójnicze

• pozbawienie wolności

• zmuszenie do określonego zachowania się

• groźby karalne

• uszkodzenie mienia

• podpalenia

• inne

Stan zagrożenia:

• 1990 rok - 2%

• 1991 rok - 2%

• 1992 rok - 3 %

• 1999 rok - 79%

• wybuchy - 209

• podpalenia - 26

• zabójstwa - 110

• inne - 7

• Razem - 392 przestępstwa

Przyczyny przestępczości porachunkowej:

• podział łupów

• wzajemne okradanie się

• wymuszenia zwrotu długów

• posądzanie o współpracę z Policją

• przyznanie się do przestępstwa

• oskarżenia współsprawców

• wydanie łupów

• zwalczanie konkurencyjnej działalności

• odmowa płacenia haraczu

• odmowa lub rezygnacja z prowadzenia działalności gospodarczej

• likwidacja świadków przestępstwa

Porachunki między przestępcami - sposoby:

1. Ze względu na relacje zachodzące między osobami

1. W grupach przestępczych

2. Między grupami

3. Między indywidualnie działającymi przestępcami

2. Między przestępcami a osobami nie będącymi w konflikcie

1. Grupa przestępcza (zleceniodawca) a osoba fizyczna

2. Przestępca a osoba fizyczna

3. Grupa przestępcza a osoba fizyczna

3. Między osobami nie będącymi przestępcami

1. Zleceniodawca (wierzyciel, wspólnik) a wykonawca - ofiara (dłużnik)

Trudności wykrywcze:

• Dążenie sprawców i pokrzywdzonych do ukrycia faktu przestępstwa, jak i jego okoliczności i rzeczywistych motywów

• Obawa przed ingerencją Policji w interesy firm na pograniczu prawa

• Niechęć współpracy pokrzywdzonych z organami ścigania z obawy o odwet, zemstę

• Obawa przed ujawnieniem mechanizmów działania i kontaktów grup przestępczych

• Brak interakcji między ofiarą a sprawcą

• Pozostawienie śladów kryminalistycznych w postaci łusek z nabojów broni palnej, wliczając w cenę pozbycie się użytej broni palnej

• Prowadzenie działalności przestępczej w innym rejonie niż popełnienie przestępstwa

• Potrzeba zaangażowania dużej ilości sił i środków Policji

• Brak rozpoznania powiązań przestępczych i gospodarczych ofiary przestępstwa

Przedmiot wykrywania (sprawca) - punkty wyjścia dróg prowadzących do wykrycia sprawcy w ramach realizacji funkcji wykrywczej:

• miejsce przed zdarzeniem

• miejsce zdarzenia

• miejsce po zdarzeniu

• ofiara i jej środowisko

• środowisko skonfliktowane z ofiarą

• środowisko kryminogenne

• analiza posiadanych materiałów

• rozpoznanie terenowe

• wywiady, obserwacje

Kradzież w ujęciu prawnym - art. 278§1-5 KK:

• §1 - zabór w celu przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej

• §2 - uzyskanie cudzego programu komputerowego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej

• §5 - kradzież energii, karty bankomatowej

Kradzież w ujęciu kryminalistycznym:

• mieszkaniowa

• kieszonkowa

• sklepowa

• hotelowa

• samochodów

• metali kolorowych

• w instytucjach

• dóbr kultury

Okoliczności sprzyjające kradzieżom:

1. mieszkaniowym

1. brak właściwego zabezpieczenia

2. pozostawianie mienia w piwnicach, korytarzach

3. pozostawianie pod nadzorem starców, dzieci

4. złe wypełnianie obowiązków przez dozorców

5. zanik więzi sąsiedzkich

2. kieszonkowym

1. duży ruch w sklepach, bazarach, środkach komunikacji

2. duże natężenie ruchu turystycznego

3. stan psychofizyczny osób pokrzywdzonych

4. posiadanie przez pokrzywdzonego przy sobie wartościowych przedmiotów, dużej ilości pieniędzy

5. nieodpowiednie zabezpieczenie mienia przed kradzieżami (siatki, torebki, koszyki)

3. sklepowym

1. istnienie dużej ilości sklepów samoobsługowych

2. brak właściwego nadzoru personelu

3. nieprzemyślane rozmieszczenie towarów

4. jednolite, standardowe paczkowanie artykułów żywnościowych

5. duże natężenie ruchu w sklepach, przy kasach

6. brak zabezpieczenia towarów (głównie technicznego)

4. hotelowym

1. nieprzestrzeganie przepisów przez personel

2. rotacja gości

3. posiadanie przez gości przedmiotów wartościowych

4. łatwość dostępu do mienia gości

5. wprowadzanie przez gości osób przygodnych

6. łatwość wejścia do pomieszczeń hotelowych przez osoby korzystające z kawiarni, restauracji hotelowych

5. samochodów

1. słabe zabezpieczenie techniczne pojazdów

2. parkowanie na ulicach, parkingach niestrzeżonych

3. łatwość zdobycia dokumentów legalizacyjnych

4. łatwość w zarejestrowaniu samochodu

5. niedostateczna kontrola handlu używanymi samochodami

6. łatwość q zbyciu samochodu lub jego części

6. metali kolorowych

1. brak właściwego zabezpieczenia urządzeń

2. łatwość zbycia skradzionego mienia

3. osiągnięcie wysokich korzyści materialnych

4. brak kontroli punktów skupu złomu

Metody dokonywania kradzieży mieszkaniowych:

• wykorzystywanie braku zabezpieczenia mieszkania

• wejście pod legendą

• wykorzystywanie tricków sytuacyjnych

• osłabienie nadzoru

• zawarcie podstępnej znajomości

• występowanie w roli pomocy drogowej

• pozoracja wynajmu mieszkania

• senne zaskoczenie

• kradzież na „dzień dobry”

• wykorzystanie zręczności sprawców

• złodziej domowy

Kradzież kieszonkowa - skryty zabór cudzego mienia ruchomego znajdującego się na osobie, bądź przy osobie, sytuacyjnie związanego z osobą pokrzywdzoną, z wykorzystaniem stanu psychofizycznego lub wprowadzeniem jej w taki stan.

• zorganizowana działalność grupowa

• przemieszczanie się grup

• podział miejsc dokonywania kradzieży

• specjalizacja w doborze ofiar

• agresywność i zuchwałość działania

• bezwzględne egzekwowanie posłuszeństwa

• stosowanie kontr obserwacji

• prowadzenie aktywnego rozpoznania Policji

• rozwijanie i doskonalenie sekretnego języka złodziejskiego

Skład grupy kieszonkowców:

• robotnik - dokonuje kradzieży

• tycer - ochrona robotnika, sztuczny tłok, odbiera fanty

• świeca - kontr obserwacja

• konik - odbiera łup, oddala się z miejsca i wyjmuje pieniądze

Sposoby ustawiania pokrzywdzonych przez sprawców:

• „na siatkę” - sztuczny tłok

• „na ferment” - robienie zamieszania, jeden udaje wariata

• „na podsiadkę” - przy wsiadaniu jeden blokuje a dwóch kradnie

• „na obrót” - dotykanie ofiary aby się obróciła

• „na bałak” - zagadywanie

• „na chuch” - cebula, czosnek

• „z kopa” - kopnięcie w nogę, staw, nadepnięcie na palec

Cechy zachowania się kieszonkowców:

• dłuższe przebywanie w określonym miejscu

• stanie na zewnątrz kolejki i obserwacja kupujących

• nie interesowanie się towarami znajdującymi się w sklepie

• zaglądanie do koszyków, „obmacywanie” kupujących

• trzymanie w ręku gazet, reklamówek, kurtek

• zimą - brak rękawiczek

• „rozbiegane oczy”

Metody dokonywania kradzieży kieszonkowych:

• gołą ręką

• przy wykorzystaniu zasłony (płaszcz, siatka, torba)

• „na ostro” - przecinanie toreb żyletką, skalpelem

• „styl włoski” - goła ręka, ale sprawca stoi tyłem do ofiary

• „na blit” - kradzież sygnetów, łańcuszków

• „na sikora” - kradzież zegarka

Samoobrona złodziei kieszonkowych

• próba przekupienia policjantów

• docieranie do osób pracujących w organach ścigania przez znajomych, członków ich rodzin

• zastraszanie pracowników operacyjnych przez wykorzystanie materiałów kompromitujących

• wplątanie policjanta w kradzieże poprzez podrzucenie mu skradzionych przedmiotów

• spowodowanie zbiegowiska

• pisanie anonimów na policjantów

• samookaleczenia, symulacja choroby

• zaopatrywanie się w fałszywe dokumenty

• organizowanie napadów na policjantów

Zasady prowadzenia obserwacji kieszonkowców

• nie patrzeć złodziejowi prosto w oczy

• nie wolno udawać pijanego

• rozczłonkowanie grupy obserwacyjnej

• ciągła rotacja obserwatorów

• obserwacja powinna być prowadzona „sznureczkiem”

• policjant udaje zainteresowanie towarem, prowadzi rozmowy z innymi osobami

• przed dokonaniem kradzieży należy zbliżyć się do złodzieja

Metody kradzieży sklepowych:

• ukrywanie towaru przy sobie

• spożywanie artykułów spożywczych w sklepie

• kradzież przy wykorzystaniu kabin do przebierania się

• wykorzystanie nieobecności personelu

• kradzież przy wykorzystaniu tricków

• kradzież przy wykorzystaniu rekwizytów kradzież „kierowana” - dziecko na polecenie rodziców

• „metoda plamingu” - klej na dłoń, dotyka towaru i odchodzi

Kradzieże metali kolorowych - polegają na zaborze w celu przywłaszczenia części składowych konstrukcji metalowych sieci telekomunikacyjnych i trakcyjnych, armatury, urządzeń mechanicznych zbudowanych z metali kolorowych.

Metody:

• kradzież całego urządzenia i demontaż elementów z metali kolorowych

• wymontowanie z urządzenia funkcjonującego

• kradzież z urządzenia znajdującego się w magazynie przez pracownika

• odcinanie kabli ze słupów trakcyjnych, telekomunikacyjnych

• odkopywanie kabli spod ziemi

Sprawcy kradzieży (2000 rok):

• przestępstw stwierdzonych - 309 846

• osób podejrzanych - 47 608

• mężczyźni

• młodzi - do 25 lat

• nieletni - 9 648 (20,2%)

• nie karani - 32 062 (67,3%)

• karani - 4 510 (9,4%)

• recydywiści - 6 374 (13,3%)

• uczący się - 11 493 (24,1%)

• pracujący - 6 789 (14,2%)

• nie uczy się i nie pracuje - 20 781 (43,6%)

• bezrobotni - 5 347 (11,2%)

• niski poziom wykształcenia

• przy kieszonkach kobiet 15%

Czynności na miejscu zdarzenia:

• rozpoznanie środowiska ofiary

• rozpoznanie posesyjne (w rejonie zdarzenia, na trasie dojścia, odejścia sprawcy, miejsca, gdzie doprowadził pies, miejsca pozostawienia skradzionych przedmiotów)

• kontrola miejsc przebywania marginesu społecznego

• kontrola miejsc zbywania przedmiotów pochodzących z przestępstwa

• wywiady o podejrzanych osobach

• wstępne typowanie sprawców

• sprawdzenia alibi osób wytypowanych

• obserwacja osób - miejsc

• organizowanie zasadzek

• przekazanie zadań OZI

• sprawdzenia informacji anonimowych

• inne czynności operacyjno -rozpoznawcze

Współpraca pionu operacyjno - rozpoznawczego z dochodzeniowo - śledczym:

• powoływanie grup

• bieżący kontakt, wzajemne informowanie się o ustaleniach mających wpływ na dalsze kierunki wykrywania

• wspólne analizy zebranych materiałów operacyjnych pod kątem wykorzystania ich w postępowaniu przygotowawczym

• wspólne opracowywanie planów operacyjno - dochodzeniowych

• opracowywanie i realizacja wspólnych przedsięwzięć w celu przekształcenia materiałów operacyjnych w procesowe.

Kradzież z włamaniem (wg Hołysta) - jest to zabór mienia z zamkniętego pomieszczenia w celu przywłaszczenia go po uprzednim usunięciu fizycznej przeszkody stanowiącej zabezpieczenie tego pomieszczenia.

Charakterystyka sprawców:

• ogółem przestępstw stwierdzonych - 369 235

• ogółem podejrzanych - 57 508

• mężczyzna

• w młodym wieku (do 25 lat)

• nieletni - 33,6%

• uprzednio nie karany - 65,3%

• uprzednio karany - 15,3%

• recydywista - 11,8%

• uczący się - 36,4%

• pracuje - 7,2%

• nie uczy się i nie pracuje - 46,7%

• bezrobotny - 7,7%

• niski poziom wykształcenia (podstawowe, zawodowe).

Okoliczności sprzyjające dokonywaniu kradzieży z włamaniem:

• zły stan zabezpieczeń danego obiektu (osobowych i technicznych)

• usytuowanie obiektu

• duża anonimowość życia, szczególnie w dużych miastach

• brak ogrodzenia i oświetlenia obiektu

Elementy taktyki włamywaczy:

• wywiad włamywacza

• określenie czasu

• działania kamuflażowe

• przygotowanie alibi

• współpraca z paserem

Wywiad - całokształt czynności sprawcy kradzieży z włamaniem zmierzających do ustalenia danych o przyszłym obiekcie włamania za pomocą zbierania informacji, przeprowadzania „oględzin” i „obserwacji”.

Czas włamania - czas potrzebny na przygotowanie samego włamania, pokonanie zabezpieczenia, splądrowanie pomieszczeń, zabór, swobodne oddalenie się od obiektu.

Działania kamuflażowe - przed, w trakcie i po, zacieranie śladów, przygotowanie rękawiczek, środków chemicznych dla psa, przygotowanie alibi (potwierdzenia swoje obecności w czasie włamania w miejscu, gdzie faktycznie sprawca nie był).

Współpraca z paserem - typowy paser, osoby wykorzystujące swoją działalność (np. sklepikarze, handlowcy, właściciele warsztatów mechaniki pojazdowej), rzemieślnicy. Formy współpracy z paserami:

• targowanie się z paserem już po dostarczeniu towaru;

• przed dokonaniem przestępstwa odpowiednie przekazanie np.: pozostawienie w depozycie dworcowym, a paserowi tylko kwit bagażowy.

Narzędzia do dokonywania przestępstw:

• narzędzia nadające się do użycia bez przeróbek (młotek, nożyce)

• narzędzia przystosowane do celów przestępczych lub specjalnie do tego wykonane przez sprawców (np. zaostrzone łomy)

• pseudonarzędzia (np. ciało ludzkie)

• narzędzia pomocnicze (lina, drabina, latarki)

Metody dokonywania włamań:

1. Przez okno

1. Wyrwanie okna

2. Wybijanie szyby

3. Wyrwanie krat

4. Przepiłowanie krat

5. Na plakat - przy włamaniu przez okno nakleja się na nie plakat

6. Na szprycę - nawiercenie otworu w oknie i otworzenie go za pomocą odpowiednio wygiętej szprychy od rower

7. Na parawan - zasłanianie

8. Na mikrusa - przy wykorzystaniu małej osoby

2. Przez drzwi

1. Na cugle - nawierca się dwa otwory, przez które za pomocą prowadnicy wprowadza się kawałek gumy lub rzemienia i otwiera zamek od środka

2. Na filung - przez drzwi klepkowe - usuwa się jedną klepkę i dostaje do wnętrza

3. Na pasówkę - przy użyciu dopasowanego klucza

4. Na klawisz - otwieranie zamka podklamkowego za pomocą wytrychu

5. Na rympał - metod siłowego wyważenia drzwi

6. Wyważenie drzwi

7. Ukręcenie kłódek

8. Wyrwanie krat

9. Na wosk - wstrzykuje się ciepły wosk do zamka, przez co zapadki pozostają w jednym położeniu

10. Na kwas - do zamków wstrzykuje się kwas, który rozpuszcza sprężynkę zapadki

11. Rozwiercenie zamków

3. Przez sufit:

1. Na parasol - użycie świdra i parasola, by spadający gruz nie robił hałasu

4. Przez podłogę

1. Na lewar

2. Na metro

5. Przez ścianę

1. Na ściankę

2. Na wyłom

Źródła informacji o przestępstwie (2000 rok):

Ogółem zakończonych postępowań - 384 892

• zawiadomienia pokrzywdzonego - 338694 (87,9%)

• zawiadomienia innej osoby - 26483 (7,01%)

• zawiadomienia instytucji - 8393 (2,1%)

• ujęcie na gorącym uczynku lub w bezpośrednim pościgu - 7271 (1,9%)

• w toku postępowania przygotowawczego - 731 (0,2%)

• zawiadomienie organów kontroli - 508 (0,1%)

• inne źródła - 2812 (0,5%).

Czynności policjanta na miejscu zdarzenia:

• zabezpieczenie miejsca i penetracja terenu

• wezwanie grupy operacyjno - dochodzeniowej

• ustalenie świadków zdarzenia

• zatrzymanie sprawców, jeżeli są

• inne (jak w algorytmach do innych przestępstw)

Czynności operacyjno - rozpoznawcze na miejscu zdarzenia:

• penetracja terenu

• ustalenie świadków włamania

• rozpoznanie osobowe polegające na przeprowadzeniu wywiadów z osobami zamieszkałymi w rejonie miejsca włamania, o osobach ze środowisk przestępczych, odpowiedzialnych za powierzone mienie, zatrudnionych w obiekcie włamania

• rozpoznanie posesyjne

• nawiązanie kontaktów z OZI i zlecenie stosownych zadań

• sprawdzenie alibi wytypowanych osób podejrzanych

• operacyjne zabezpieczenie miejsca grupowania się osób ze środowisk przestępczych

• operacyjne zabezpieczenie miejsc zbywania przedmiotów pochodzących z przestępstwa (bazary, targowiska, komisy, lombardy)

• wykorzystanie danych z ewidencji

Typowanie sprawców kradzieży z włamaniem:

• wnioski z ustaleń na miejscu przestępstwa

• wyniki analizy czasowo - przestrzennej

• ewidencja policyjna

• przedmioty i narzędzia związane z przestępstwem

• rozpoznanie osobowe

• informacje od OZI

• informacje od policjantów i innych służb

• rozpoznanie posesyjne

• zaszłości operacyjno - śledcze

• informacje z ZK i ZP

• informacje od instytucji (Urzędy Celne, Skarbowe, Wydziały Komunikacji)

• informacje z placówek służby zdrowia

• samooskarżenia

• informacje z miejsc zbywania kradzionych przedmiotów

Kierunki działań wykrywczych:

1. Od przestępstwa i jego ofiary do przestępcy

2. Od przestępcy do przestępstwa

3. Od przedmiotu przestępstwa do: Przestępcy i przestępstwa

1. Przestępstwa i przestępcy

Wytyczne do zwiększenia efektywności wykrywania sprawców przestępstw kradzieży z włamaniem o stratach powyżej 50 tys. Zł.:

• ujednolicić zasady postępowania

• przyjąć obligatoryjną zasadę prowadzenia tych spraw przez KPP, KMP

• dokonywać szczegółowej analizy zebranego materiału procesowego i operacyjnego

• nadać właściwą rangę zwalczaniu tej kategorii przestępstw przez zwiększenie nadzoru przełożonych

• egzekwować prawidłowe wykonywanie czynności zgodnie z zasadami taktyki zwalczania przestępczości kryminalnej

• opracować i wdrożyć programy szkoleń

• obejmować tego rodzaju sprawy formami pracy operacyjnej w postaci teczek rozpoznania lub rozpracowania

• pozyskiwać źródła informacji mające dotarcie do środowisk przestępczych.

Przesłanki wszczynania rozpracowań:

• niemożność wykrycia sprawcy lub duża skala trudności

• źródła dowodowe

• seryjność działania

• duża wartość

• modus operandi sprawcy

• przekształcanie materiałów operacyjnych w dochodzeniowe.

Wnioskowanie na podstawie oględzin:

• czy upozorowane czy rzeczywiste

• sposób dokonania przestępstwa

• ilość sprawców

• cechy sprawców

• czas przestępstwa

• kwalifikacje sprawców

• ilość mienia

• czy sprawca przyszedł pieszo, czy poruszał się środkiem transportu

• czy sprawca odniósł obrażenia na skutek włamania

Plan zasadzki:

1. Charakterystyka materiałów będących podstawą rejestracji zasadzki

2. Cel zasadzki

3. Czas i miejsce zasadzki

4. Niezbędne siły i środki

1. Nadzór

2. Dowódca

3. Skład grupy

4. Wyposażenie policjantów

5. Kto zapewnia łączność

6. Kto wykona czynności operacyjne

7. Opieka medyczna

5. Szczegółowe zadania osób odpowiedzialnych za wykonawstwo poszczególnych rzedsięwzięć podczas realizacji zasadzki

1. Czynności do wykonania

2. Czas i miejsce

3. Użyte środki

4. Osoby odpowiedzialne za wykonanie czynności

6. Postanowienia końcowe, np.:

1. Współdziałanie

2. Legenda do sytuacji

Taktyka zwalczania przestępstw kradzieży z włamaniem

Kradzież z włamaniem (wg Hołysta) - jest to zabór mienia z zamkniętego pomieszczenia w celu przywłaszczenia go po uprzednim usunięciu fizycznej przeszkody stanowiącej zabezpieczenie tego pomieszczenia.

Charakterystyka sprawców:

• ogółem przestępstw stwierdzonych - 369 235

• ogółem podejrzanych - 57 508

• mężczyzna

• w młodym wieku (do 25 lat)

• nieletni - 33,6%

• uprzednio nie karany - 65,3%

• uprzednio karany - 15,3%

• recydywista - 11,8%

• uczący się - 36,4%

• pracuje - 7,2%

• nie uczy się i nie pracuje - 46,7%

• bezrobotny - 7,7%

• niski poziom wykształcenia (podstawowe, zawodowe).

Okoliczności sprzyjające dokonywaniu kradzieży z łamaniem

• zły stan zabezpieczeń danego obiektu (osobowych i technicznych)

• usytuowanie obiektu

• duża anonimowość życia, szczególnie w dużych miastach

• brak ogrodzenia i oświetlenia obiektu

Elementy taktyki włamywaczy:

• wywiad włamywacza

• określenie czasu

• działania kamuflażowe

• przygotowanie alibi

• współpraca z paserem

Wywiad - całokształt czynności sprawcy kradzieży z włamaniem zmierzających do ustalenia danych o przyszłym obiekcie włamania za pomocą zbierania informacji, przeprowadzania „oględzin” i „obserwacji”.

Czas włamania - czas potrzebny na przygotowanie samego włamania, pokonanie zabezpieczenia, splądrowanie pomieszczeń, zabór, swobodne oddalenie się od obiektu.

Działania kamuflażowe - przed, w trakcie i po, zacieranie śladów, przygotowanie rękawiczek, środków chemicznych dla psa, przygotowanie alibi (potwierdzenia swoje obecności w czasie włamania w miejscu, gdzie faktycznie sprawca nie był).

Współpraca z paserem - typowy paser, osoby wykorzystujące swoją działalność (np. sklepikarze, handlowcy, właściciele warsztatów mechaniki pojazdowej), rzemieślnicy. Formy współpracy z paserami:

• targowanie się z paserem już po dostarczeniu towaru;

• przed dokonaniem przestępstwa

• odpowiednie przekazanie np.: pozostawienie w depozycie dworcowym, a paserowi tylko kwit bagażowy.

Narzędzia do dokonywania przestępstw:

• narzędzia nadające się do użycia bez przeróbek (młotek, nożyce)

• narzędzia przystosowane do celów przestępczych, specjalnie do tego wykonane przez sprawców (np. zaostrzone łomy

• pseudonarzędzia (np. ciało ludzkie)

• narzędzia pomocnicze (lina, drabina, latarki)

Metody dokonywania włamań:

6. Przez okno

• Wyrwanie okna, - Wybijanie szyby

• Wyrwanie krat

• Przepiłowanie krat

• Na plakat - przy włamaniu przez okno nakleja się na nie plakat

• Na szprycę - nawiercenie otworu w oknie i otworzenie go za pomocą odpowiednio wygiętej szprychy od rower

• Na parawan - zasłanianie

• Na mikrusa - przy wykorzystaniu małej osoby

7. Przez drzwi

• Na cugle - nawierca się dwa otwory, przez które za pomocą prowadnicy wprowadza się kawałek gumy lub rzemienia i otwiera zamek od środka

• Na filung - przez drzwi klepkowe - usuwa się jedną klepkę i dostaje do wnętrza

• Na pasówkę - przy użyciu dopasowanego klucza

• Na klawisz - otwieranie zamka podklamkowego za pomocą wytrychu

• Na rympał - metod siłowego wyważenia drzwi

• Wyważenie drzwi

• Ukręcenie kłódek

• Wyrwanie krat

• Na wosk - wstrzykuje się ciepły wosk do zamka, przez co zapadki pozostają w jednym położeniu

• Na kwas - do zamków wstrzykuje się kwas, który rozpuszcza sprężynkę zapadki

• Rozwiercenie zamków

8. Przez sufit:

• Na parasol - użycie świdra i parasola, by spadający gruz nie robił hałasu

9. Przez podłogę

• Na lewar - Na metro

10. Przez ścianę

• Na ściankę - Na wyłom

Źródła informacji o przestępstwie (2000 rok):

Ogółem zakończonych postępowań - 384 892

• zawiadomienia pokrzywdzonego - 338694 (87,9%)

• zawiadomienia innej osoby - 26483 (7,01%)

• zawiadomienia instytucji - 8393 (2,1%)

• ujęcie na gorącym uczynku lub w bezpośrednim pościgu - 7271 (1,9%)

• w toku postępowania przygotowawczego - 731 (0,2%)

• zawiadomienie organów kontroli - 508 (0,1%)

• inne źródła - 2812 (0,5%).

Czynności policjanta na miejscu zdarzenia:

• zabezpieczenie miejsca i penetracja terenu

• wezwanie grupy operacyjno - dochodzeniowej

• ustalenie świadków zdarzenia

• zatrzymanie sprawców, jeżeli są

• inne (jak w algorytmach do innych przestępstw)

Czynności operacyjno - rozpoznawcze na miejscu zdarzenia:

• penetracja terenu

• ustalenie świadków włamania

• rozpoznanie osobowe polegające na przeprowadzeniu wywiadów z osobami zamieszkałymi w rejonie miejsca włamania, o osobach ze środowisk przestępczych, odpowiedzialnych za powierzone mienie, zatrudnionych w obiekcie włamania

• rozpoznanie posesyjne

• nawiązanie kontaktów z OZI i zlecenie stosownych zadań

• sprawdzenie alibi wytypowanych osób podejrzanych

• operacyjne zabezpieczenie miejsca grupowania się osób ze środowisk przestępczych

• operacyjne zabezpieczenie miejsc zbywania przedmiotów pochodzących z przestępstwa (bazary, targowiska, komisy, lombardy)

• wykorzystanie danych z ewidencji

Typowanie sprawców kradzieży z włamaniem:

• wnioski z ustaleń na miejscu przestępstwa

• wyniki analizy czasowo - przestrzennej

• ewidencja policyjna

• przedmioty i narzędzia związane z przestępstwem

• rozpoznanie osobowe

• informacje od OZI

• informacje od policjantów i innych służb

• rozpoznanie posesyjne

• zaszłości operacyjno - śledcze

• informacje z ZK i ZP

• informacje od instytucji (Urzędy Celne, Skarbowe, Wydziały Komunikacji)

• informacje z placówek służby zdrowia

• samooskarżenia

• informacje z miejsc zbywania kradzionych przedmiotów

Kierunki działań wykrywczych:

4. Od przestępstwa i jego ofiary do przestępcy

5. Od przestępcy do przestępstwa

6. Od przedmiotu przestępstwa do:

1. Przestępcy i przestępstwa

2. Przestępstwa i przestępcy

Wytyczne do zwiększenia efektywności wykrywania sprawców przestępstw kradzieży z włamaniem o stratach powyżej 50 tys. Zł.:

• ujednolicić zasady postępowania -przyjąć obligatoryjną zasadę - prowadzenia tych spraw przez KPP, KMP

• dokonywać szczegółowej analizy zebranego materiału procesowego i operacyjnego

• nadać właściwą rangę zwalczaniu tej kategorii przestępstw przez zwiększenie nadzoru przełożonych

• egzekwować prawidłowe wykonywanie czynności zgodnie z zasadami taktyki zwalczania przestępczości kryminalnej

• opracować i wdrożyć programy szkoleń

• obejmować tego rodzaju sprawy formami pracy operacyjnej w postaci teczek rozpoznania lub rozpracowania

• pozyskiwać źródła informacji mające dotarcie do środowisk przestępczych.

Przesłanki wszczynania rozpracowań:

• niemożność wykrycia sprawcy lub duża skala trudności

• źródła dowodowe

• seryjność działania

• duża wartość

• modus operandi sprawcy

• przekształcanie materiałów operacyjnych w dochodzeniowe.

Wnioskowanie na podstawie oględzin:

• czy upozorowane czy rzeczywiste?

• sposób dokonania przestępstwa

• ilość sprawców

• cechy sprawców

• czas przestępstwa

• kwalifikacje sprawców

• ilość mienia

• czy sprawca przyszedł pieszo, czy poruszał się środkiem transportu?

• czy sprawca odniósł obrażenia na skutek włamania?

Plan zasadzki:

7. Charakterystyka materiałów będących podstawą rejestracji zasadzki

8. Cel zasadzki

9. Czas i miejsce zasadzki

10. Niezbędne siły i środki

• Nadzór

• Dowódca

• Skład grupy

• Wyposażenie policjantów

• Kto zapewnia łączność?

• Kto wykona czynności operacyjne?

• Opieka medyczna

11. Szczegółowe zadania osób odpowiedzialnych za wykonawstwo poszczególnych przedsięwzięć podczas realizacji zasadzki

• Czynności do wykonania

• Czas i miejsce

• Użyte środki

• Osoby odpowiedzialne za wykonanie czynności

12. Postanowienia końcowe np.:

• Współdziałanie

• Legenda do sytuacji

Oszustwa, charakterystyka, sprawcy - art. 286 § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. cel działania sprawcy, osiągnięcie korzyści majątkowej. Oszustwo jest przestępstwem skierowanym przeciwko mieniu i polega na doprowadzeniu in­nej osoby do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą:

• wprowadzenia w błąd,

• wyzyskania błędu,

• wyzyskania niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Występują w tym p-stwie 4 osoby:

1. sprawca (odnosi korzyść z oszustwa)

2. os. oszukana (uczestnik konieczny),

3. os. ponosząca szkodę (nie musi to być osoba, którą sprawca oszukuje).

Stan zagrożenia oszustwami - stanowią 2.5% p-stw kryminalnych. Rośnie liczba szczególnie w p-stwach gosp. Wysoka ciemna liczba (nieujawniona ze wzg. na prestiż zawodowy, możliwość ośmieszenia lub gdy działa na granicy prawa i ujawnienie p-stwa nie leży w jej interesie).

Charakterystyka sprawców oszustw - inteligentni, łatwość nawiązywania kontaktów, mężczyzna, kobiety 12%, wiek 25-50 lat odpowiednie przygotowanie zawodowe, wyspecjalizowani, bezrobotni lub pracujący dorywczo, wywodzą się ze środowisk kryminogennych, „cwaniaczki”, duży % recydywy, coraz częściej pochodzą ze środowisk poważanych typu lekarskie, prawnicze, wzrost oszustw wśród nieletnich i młodocianych.

Ofiary oszustw - naiwne, łatwowierne, skłonne do zawierania nieuczciwych transakcji, szukające okazji do łatwego wzbogacenia się, w trudnej sytuacji życiowej.

Metody dokonywania oszustw - zależy ona od inteligencji oszusta, wykształcenia, znajomości problematyki, której dot. Oszustwo, danego zawodu lub funkcji:

1. oszustwa trickowe - (działania grupowe), -

1. oszustwa podczas transakcji regulowanych walutą obcą;

• na tapetę - polega na płaceniu cudzoziemcom fałszywymi lub wycofanymi z obiegu,

• na bramę - oszust występuje w roli pośrednika i prowadzi ofiarę do bramy gdzie ma niby mieszkać kupiec i znika drugą bramą wraz z pieniędzmi.

• Na policjanta - podczas wymiany gdy dewizy ma już oszust pada okrzyk policja i sprzedający pozostaje sam.

• Przewalanka - klient dostaje zamienioną kopertę z pociętym papierem lub małymi nominałami.

• Sprzedaż imitacji - oferowanie do sprzedaży reklamówek jako oryginalnych,

• Sprzedaż sfałszowanych - zagranicznych środków płatniczych, złota, przerobionych walut na wyższe nominały,

2. oszustwa przy sprzedaży biżuterii -

Na brylant - grupa 3 osobowa, polega na sprzedaży szkiełek os. która pobrała gotówkę np. z banku przez tzw cudzoziemca, który oferuje niby kamień szlachetny,

Na bransoletkach, pierścionkach, obrączkach - sprawców 2, jeden tzw. Cudzoziemiec sprzedaje biżuterię a drugi podchodzi i podbija cenę, więc oszukany płaci za imitację. Podobnie pożyczają oszuści drobne kwoty pod zastaw imitacji.

Na farmazon - polega na triku zamiany rzeczy o większej wartości na taką o mniejszej wartości tzw. Wolta, złoto tombak.

Na kupon - przeważnie Cyganie, sprzedaż wełny niskoprocentowej wełny jako wysoko, może też być zamiana metek.

Na friko (na łamane) - w bankach, sklepach, gdzie wykorzystuje się nieuwagę pracownika - zamiana banknotu z dużym nominałem na niski i sprawca zabiera banknoty rozmienione i ten rozmieniany.

Hazardowe - gra oznakowanymi kartami, pozorne tasowanie kart, umieszczanie kart w odpowiednim miejscu, preparowanie kostek do gry, opiłowanie wirnika w ruletce, trzy karty.

4. oszustwa zawodowe - niebezpieczne gdyż podważają autorytet niektórych instytucji państwowych, sprawcy podają się za ich pracowników (sfałszowane dokumenty, czasami umundurowani), oszuści spotykają się wielokrotnie (znikają po sfinalizowaniu lub wykryciu próby oszustwa), często posiadają „firmy” w walizkach.

5. oszustwa inseratowe - poprzez ogłoszenia w prasie i proponowanie potencjalnym ofiarom zawarcie b. korzystnej umowy lub wysokich dochodów w zamian za przekazanie jakiejś określonej sumy pieniędzy:

transakcje obcą walutą - miejsce zależy od inwencji sprawcy, np. pokoje hotelowe gdzie przekazuje się pieniądze a oszust znika pod pozorem przyniesienia zapłaty za nie

przy wynajmie lokali - sprawca posługując się sfałszowanymi dokumentami lub dysponując kluczami od cudzego mieszkania wynajmuje je innym osobom.

Na udziałowca - sprawcy stwarzają pozory że dysponują majątkiem nieruchomym, fałszywymi dokumentami spisują umowę np. na zakup sprzętu, pobierają pieniądze i nawet wystawiają pokwitowania.

Przy załatwianiu pracy - b. intratne, wynajęcie skrzynki pocztowej na fałszywe nazwisko i za fikcyjne informacje o pracy inkasują niewielkie kwoty, a następnie zwijają działalność.

6. oszustwa matrymonialne - sprawca poszukuje ofiar pośród kobiet, które chcą wyjść za mąż. Znajomość zawiązuje w różnych miejscach, także poprzez biura matrymonialne. Często pozostają na utrzymaniu kobiet, okradają je i uciekają nie pozostawiając śladów identyfikacyjnych, kobiety oszukują rzadko.

7. oszustwa w obrocie towarowym - tworzenie fikcyjnych spółek, fałszowanie dokumentów, słaby system sprawdzeń bankowych. Mechanizm oszustwa polega na pobraniu towaru, usługi z placówki handlowej lub zakładu produkcyjnego poprzez fikcyjną firmę, często na wielomilionowe sumy.

Źródła wiadomości o p-stwie - os osób pokrzywdzonych, instytucji, operacyjne, uzyskane w toku innego pp., biały wywiad.

Rola dyżurnego jednostki w organizowaniu czynności wstępnych - 1. ustalić okoliczności popełnienia p-stwa, przedmiot, metodę, dane pokrzywdzonego, sprawcy, 2. zorganizować działania pościgowe, zmierzające do ujęcia sprawcy, 3. powiadomienie sąsiedniej jednostki, gdy potrzeba działań blokadowych, 4. wysłać patrol, a potem grupę celem wykonania czynności, 5. powiadomić kierownictwo jednostki, a w przypadku dużych strat jednostkę nadrzędną.

Czynności wstępne po uzyskaniu informacji o oszustwie - zakres uzależniony jest od czasu jaki upłynął od p-stwa, rozmowa z pokrzywdzonym należy ustalić czas, miejsce p-stwa, metodę działania, straty poniesione, opis cech utraconych przedmiotów, rysopis sprawcy, możliwości rozpoznania, kierunek ucieczki, środek transportu, świadków, ewentualnie działania pościgowe z udziałem pokrzywdzonego, oględziny miejsca i dokumentów.

Taktyka prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach o oszustwo - planowanie czynności oper. I dochodzeniowych, uzależniona jest od sytuacji czy pokrzywdzony zna oszusta czy nie. Gdy tak to jego inf. Dot. Sprawcy są wiarygodne i należy rozważyć możliwość jego uczestnictwa w czasie zatrzymania bądź innych czynności operacyjnych. Gdy oszust nie jest znany to należy rozważyć jego sposób działania, dane o miejscu, czasie spotkania, kontaktach towarzyskich, i innych ułatwiających zatrzymanie. Pokrzywdzonym lub świadkom należy wytłumaczyć jak mają postępować w przypadku spotkania ze sprawcą.

Przebieg pp. - czynności procesowe i wykrywcze należy realizować wg planu, najważniejsze przesłuchanie pokrzywdzonego dot. Czasu, miejsca, okoliczności, w jakich pokrzywdzony nawiązał kontakt z oszustem, stosunki łączące, jakich rekwizytów używał, sposób działania, suma strat, rodzaj przedmiotów (cechy charakterystyczne), dokumenty pozostawione przez sprawcę, personalia oszusta, rysopis i wszelkie inne okoliczności dot. przebiegu oszustwa. Należy rozważyć sporządzenie portretu pamięciowego, po zatrzymaniu sprawcy należy go przeszukać, pomieszczenia mieszkalne, firmę, w celu ujawnienia przedmiotów, sfałszowanych dokumentów, narzędzi, przedmiotów służących do charakteryzacji, przeprowadzić okazanie, przedstawienie zarzutów, przesłuchanie aby wyjaśnić wszelkie okoliczności p-stwa i może innych oraz przeprowadzić niezbędne ekspertyzy kryminalistyczne.

Rola pracy operacyjnej w procesie wykrywania sprawców oszustw - w przypadku nieznajomości sprawcy przez pokrzywdzonego gdy sprawca realizuje p-stwo w stadiach należy dokonać planowych obserwacji w miejscu spotkania, przygotować zasadzkę. W sytuacji gdy pokrzywdzony nie ma kontaktu ze sprawcą można wszcząć RO wtedy gdy działanie sprawcy wskazuje na jego wysokie kwalifikacje, długotrwałe działanie i zawiłość sprawy. W RO wszechstronna analiza materiałów, typowanie na podstawie ewidencji kryminalnej, zapytania do innych jednostek, rozpoznanie osobowe, terenowe, inwigilacja, OZI. Można wykorzystać inne metody pracy operacyjnej, pamiętać o tym aby przekształcić w procesowe.

Zapobieganie oszustwom - wszelkie trudności wynikają nie tylko ze zróżnicowanych sposobów postępowania sprawców ale też z postępowania osób pokrzywdzonych. Należy informować społeczeństwo o najczęściej stosowanych metodach działania sprawców i przestrzegać przed niebezpiecznymi przestępcami np. poprzez media. Ważne pozyskiwanie OZI i kontrola melin.

Charakterystyka fałszerstw i ich sprawców - w ujęciu normatywnym - fałszowanie i puszczanie w obieg pieniędzy i papierów wartościowych, fałszowanie urzędowych znaków wartościowych, puszczanie w obieg lub używanie fałszywych urzędowych znaków wartościowych, fałszowanie i używanie przedmiotów opatrzonych fałszywymi znakami urzędowymi, fałszowanie narzędzi pomiarowych i ich używanie, fałszowanie dokumentów oraz przygotowanie do tego, poświadczenie nieprawdy, użycie oraz wyłudzenie poświadczenia nieprawdy i posługiwanie się nim, bezprawne zniszczenie dokumentu, niszczenie lub bezprawne zmienianie znaków granicznych, podrabianie lub przerabianie znaków akcyzy.

270 kk - fałszerstwo dokumentu, intelektualny i materialny,

271 kk - poświadczanie nieprawdy, przez funkcjonariusza publicznego,

272 kk - wyłudzenie poświadczenia, poprzez wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego,

273 kk - używanie dok. z art. 271 i 272,

274 kk - zbywanie własnego lub cudzego dok. stwierdzającego tożsamość,

275 kk - posługiwanie się dok. stwierdzającym tożs. Innej osoby,

276 kk - niszczenie, uszkadzanie, ukrywanie, usuwanie dok.

277 kk - niszczenie znaków graficznych.

Przestępstwa pozakodeksowe:

art. 21 Prawa Probierczego - nielegalne wytwarzanie znaczników probierczych, przechowywanie.

art. 22 jw. - wybijanie cech bez uprawnień.

art. 16 Dekr. o państw, służbie geodezyjnej -puszczenie znaku geodezyjnego

Charakterystyka sprawców fałszerstw.1. Wiek i płeć - udział kobiet około 20%, - udział nieletnich ok. 3%, - najczęściej wiek sprawcy od 30 do 50 lat, - około 10% sprawców w wieku ponad 50 lat,

Sprawcy rekrutują się. z grup starszych, jak złodzieje, ale przy fałszerstwach pieniędzy i książeczek są też dzieci.

2. Wykształcenie. Wyższy poziom wykształcenia w stosunku do ogółu przestępców kryminalnych. Dużo jest o wykształceniu średnim.

3. Zawód: ślusarz, mechanik, fotograf, drukarz, grawer. 4. Karalność - sprawcy stanowili ok. 10%, kolpor.erzy - 40%. 5. Działalność grupowa.

W bardziej skomplikowanych fałszerstwach współdziała: technik poligraf, specjalista fotograf, znawca technologii papieru, znający się na.handlu walutą. Przy fałszerstwach monet grupy są mniej liczne

Stan zagrożenia fałszerstwami i ocena wykrywalności - większość fałszerstw i falsyfikatów ujawniana jest na terenie miast, oprócz fałszerstw polskich i zagranicznych środków pieniężnych sporo jest fałszerstw dokumentów legalizujących nabycie i posiadanie samochodu, stwierdzających tożsamość, uprawniających do przekroczenia granicy, świadectw, dyplomów, książeczek oszczędnościowych, czeków, dokumentów odpraw celnych, opłat skarbowych, ubezpieczeń, znaków akcyzy. Wielkość „ciemnej liczby” uzależniona jest od rodzaju dokumentu będącego przedmiotem fałszerstwa, i skuteczności działań kontrolnych, poziomu wykrywania organów ścigania, niedbalstwa pracowników instytucji, uznania p-stwa za błahe, słabe zabezpieczeń dokumentów, niechęci do organów ścigania i niewiara w ich skuteczność.

Sposoby zabezpieczenia banknotów - produkowane w wyspecjalizowanych zakładach państwowych, trzy podstawowe techniki drukarskie, 1. druk wypukły (oznaczenie serii i numeru), 2. płaski (ornamenty tła), 3. wklęsły (portrety, nominał,). Każdy napis i rycina wykonane w różnych kolorach i grubości o wielkości do 1 mm. Farby najwyższej jakości, odporne na ścieranie, trwałe, o wyrazistym kolorze (farby luminescencyjne, fotochromowe, reagują na podczerwień i są zmienne optycznie). Papier odporny na zginanie, nie przezroczysty, dobrze przyjmujący farbę. Znak wodny, podrabiany poprzez nadruk farbą lub wytłaczany. Włókna barwne, rozsiane po całej powierzchni banknotu, widoczne pod lampą UV. Nitka zabezpieczająca, pasek 1-2 mm z metalu lub metalizowany, naśladownictwo poprzez naklejanie. Confetti, małe krążki umieszczone w masie papierowej, naśladowanie poprzez nakładanie kropek farbą (w polskich nie stosuje się). Zabezp. Utajone, niewidoczne w zwykłym świetle, ujawnia się pod odpowiednimi lampami, np. włókna, nitka.

Zabezpieczanie monet przed fałszerstwami - najważniejsze - stop monetarny, treść elementów plastycznych, wartość nominalna, wizerunek plastyczny, data emisji. Bicie monet z materiałów wielowarstwowych. Bardzo ważna regularność karbowania otoku, rozstawienia ząbków, precyzja wykonania i ich liczba

Stan zagrożenia fałszerstwami. Nigdy nie stanowiły one zagrożenia dla porządku, ich liczba jednak rośnie:

- 1977 - 7497 (wykrycie - 97.2%),

- 1978,1979,1980 - w granicach 7000 przy ok. 97% wykrycia.

Duża jest też ciemna liczba. Wynika to z nieświadomości posiadania falsyfikatów, rezygnacji ze ści­gania z obawy o własne dobro itp. Największe zagrożenie w dużych miastach. Globalnie wykrywal­ność jest wysoka, ale przy fałszerstwach pieniędzy tylko ok. 40%.

Metody fałszowania polskich i obcych banknotów - mimo różnych metod i środków wyróżniamy trzy etapy działalności fałszerskiej

1. Etap organizacyjno-przygotowawczy - zdobycie oryginalnego banknotu, uzyskanie papieru o zbliżonych cechach, zgromadzenie farby, płyty cynkograficznej, przygotowanie pomieszczenia itp.

2. Etap produkcji - czynnością zasadniczą jest przygotowanie matryc, najtrudniejszy etap i najniebezpieczniejszy dla fałszerza, potrzebne wysokie kwalifikacje.

Polskie i zagraniczne banknoty fałszowane są najczęściej poprzez podrabianie - metody:

1. drukowania - poprzez wykorzystanie urządzeń i mat. poligraficznych z różnych zakładów pracy. Gdy robione są na kradzionym papierze banknotowym to b. wysoka jakość. Niektóre cechy uzyskane ta metodą papier zbliżony kolorem i grubością do autentycznego, świecenie w promieniach UV, znak wodny nadrukowany, wszędzie druk płaski, blada kolorystyka, numeracja zmienna bez cech typograficznych.

2. kserograficzna (mała poligrafia) - sfałszowane na ksero, banknot retuszowany, kolory blade, niedokładna grafika, na zgięciach pozostają białe linie.

3. rysunku odręcznego - fałszuje się te o najwyższych nominałach, potrzebne duże umiejętności plastyczne, metoda mało efektywna.

4. grafiki artystycznej - fałszowanie metodą drzeworytu, linorytu, wykorzystanie druku sitowego, dodanie zer, cięcie banknotów na paski i preparowanie ich.

Fałszowanie monet - przeważnie podrabianie, sposobem odlewniczym, tłoczenia i rytowniczym. Metoda odlewnicza polega na odciśnięciu oryginalnej monety w masie formierskiej składającej się z dwóch części. W złożone w dwie formy wlewa się metal i uzyskaną monetę szlifuje się i obrabia. Metoda tłoczenia jest bardziej skomplikowana i wymaga stosowania pras o odpowiednim nacisku i stempli z rysunkiem negatywowym monety oryginalnej. Tworzenie matrycy wymaga metod grawerskich. Fałszowanie monet to ok. 0.1 %ogólnej wartości ujawnianych falsyfikatów.

Fałszerstwo Książeczek oszczędnościowych PKO.

Są to najczęstsze fałszerstwa. Przyczyn jest wiele jak: rozwój działalności PKO, łatwość sfałszowania książeczki PKO, mała efektywność pracowników poczty i PKO, zbyt długi czas trwa­nia rozliczeń z PKO. Urzędnicy nie zwracają uwagi, iż z reguły fałszerz nie wypełnia rubryki "z przeniesienia", niezbyt udolnie podrabiają stempel. Dowodem fałszerstwa jest podobny charakter pisma w książeczce i na dowodzie wpłaty. Również należy bardziej sprawdzać dowody osobiste, szczególnie odcinek suchej pieczęci. Fałszerstwa książeczek polegają na przerabianiu tj. zmianie treści istniejących zapisów. Prze­robienie może dotyczyć strony tytułowej jak i wpisów. Jest kilka wariantów: 1. Sprawcy otwierają książeczki na własne nazwisko, a potem je fałszują (nieletni, nieświadomi o-biegu dokumentów, prymitywni). 2. Otwierają książeczki np. na skradzionych lub sfałszowanych dowodach - najliczniej występuje. 3 Kradną książeczki i dowody i po sfałszowaniu pobierają pieniądze. Do najczęstszych technik fałszowania należą:

- przerobienie oryginalnych wpisów, tj. dopisywanie cyfr i słów, odcisk datownika ten sam,

- wywabianie wpisów i nanoszenie nowych, odcisk stempla bz.,

- podrabianie wpisów i odcisków datowników,

- podrabianie wpisów i posługiwanie się oryginalnymi datownikami.

Podrabianie datowników to: wycinanie i naklejanie, rysunek odręczny, przy pomocy kalki, chałupnicze (kółko i czcionki).

Fałszerstwa świadectw i dyplomów. Mogą być podrabiane i przerabiane. Częściej występują przerabiane. Stosuje się metody me­chaniczne i chemiczne. Sprawcy popełniają jednak wiele błędów:

- wpisywanie dary wystawienia wcześniej, jak wyprodukowano druk, wypełnianie świadectw długopisem, a ważny tylko czarny atrament, błędne nazwy przedmiotów,

• nieudolne wywabianie wpisów i nanoszenie treści nowych, podobieństwo wszystkich podpisów,

• plamy, ślady wycierania, wadliwy odcisk pieczęci,

• przypadki fałszu intelektualnego. Niewłaściwa treść.

Fałszowanie dowodów osobistych i rejestracyjnych.

Przerabianie poleca na usunięciu fotografii i umieszczeniu swojego zdjęcia. Jeżeli różny wiek przerabia się datę urodzenia. Należy też podrobić suchą pieczęć. Cechy świadczące o przerobie­niu to- mechaniczne uszkodzenie faktury podłoża wokół zdjęcia, nic pokrywanie się godła i pieczęci na zdjęciu i poza nim, brak na zdjęciu wizerunku godła, grudki kleju wystające spod zdjęcia, cechy przerobienia dat, pogrubianie znaków graficznych, niewłaściwe wypełnienie rubryk, błędy ortograficzne i merytoryczne. Przy dok. rejestracyjnych przeważnie bywają kradzione blankiety, a potem wypełnione wpisy.

Fałszerstwa paszportów - podrobiony paszport (całkowicie sztywny), oryginalny z zamienionymi sfałszowanymi kartkami, oryginalny ze zmienionymi wpisami, oryginalny wydany na podstawie fałszywych danych, oryginalny z naniesionymi danymi i fotografią. Przerabianie polega najczęściej na: sfałszowaniu danych właściciela, terminu ważności, wymianie zdjęcia posiadacza na tego który będzie przekraczał granicę sfałszowaniu stempli kontroli granicznej, wymianie kart dok. paszportowego.

Źródła wiadomości o fałszerstwie i sprawc.

1. Źródła oficjalne - skarbiec emisyjny NBP o ujawnianiu falsyfikatów, oddziały NBP też o falsy­fikatach, zakłady, instytucje, lokale też o falsyfikatach, placówki PKO, UPT, osoby pokrzyw­dzone, instytucje.

2. Źródła poufne - OJ, OZ, TW, materiały z p.p., materiały inwigilacji i RO, anonimy, rozpoznanie.

3 Spostrzeżenia własne Policji - ujawnianie kolportera.

Czynności po uzyskaniu wiadomości. - zebrać wszystkie dane - powiadomić jednostkę nadrzędną, - dokonać oględzin falsyfikatu - nie tylko falsyfikaty, ale i miejsca produkcji, narzędzia. Przy og­lędzinach należy korzystać z oryginalnych egz. Celem oględzin jest ustalenie, czy jest fałszerstwo metody, narzędzi, środków, cech charakterystycznych. Przy oględzinach należy korzystać z lup, mikroskopu, lamp kwarcowych. Czasami potrzebny jest biegły,

• przesłuchanie świadków - świadkami są pokrzywdzeni, osoby, które zetknęły się z kolporterami i inne osoby, które mają wiadomości,

• przesianie falsyfikatów do ekspertyzy,ustalenie zakładów, gdzie mogą być produkowane falsyfikaty oraz osób, które mają kwalifikacje,

• typowanie np. ewidencji kryminalno-rozpoznawczej,

• przekazanie zadań TW, OZ,

• zapoznanie fałszywych funkcjonariuszy Policji z fałszerstw i wyznaczanie zadań do rozpoznania,

• dążenie do zlokalizowania ośrodka fałszerskiego,

• powiadomić o pojawieniu się obiegu falsyfikatów z podaniem ich cech rozpoznawczych i zasad postępowania w przypadku ujawnienia nowych falsyfikatów: placówki i oddziały PKO, UPT, zakłady handlowe, osoby tam zatrudnione pouczyć,

• przeprowadzić akcję defalsyfikacyjną w porozumieniu z NBP.

Akcja ta polega na tym, że NBP z inicjatywy Policji wycofuje na pewien czas pieniądze o określonych nominałach, eliminując falsyfikaty,

• aktywizować pracę operacyjną w środowiskach,

• czasami obserwacja określonych miejsc (kantory, bazary) itp. miejsca zaopatrywania się w surowce, jak też osoby,

• objęcie teczkami obiektowymi wytypowanych zakładów poligraficznych, grawerskich itp.,

• przeprowadzanie instruktażu funkcjonariuszy Policji celem zwracania uwagi przy przeszukaniach,

• wszystkie pojawiające się falsyfikaty w międzyczasie wysłać do badań,

• przeprowadzić przeszukanie w ramach postępowania przygotowawczego.

Zatrzymanie sprawców fałszerstwa lub kolportażu.

Zatrzymanie jest to etap przekształcenia materiałów operacyjnych w materiały procesowe. Dlatego rozważyć należy moment, gdy za wcześnie to może być niekorzystnie. Zatrzymanie powinno być dokonano w taki sposób, aby stanowiło dozę zaskoczenie dla sprawcy, jest to ważne w późniejszym procesie dowodzenia. Zatrzymaniu musi towarzyszyć przeszukanie. Dlatego ważne jest przygotowanie się do tego tzn. niezbędne rozpoznanie, osoby, obiektu. Czasami wymaga to kombi­nacji operacyjnej. Należy opracować plan.

Przeszukanie u sprawcy. Przeszukanie umożliwia zabezpieczenie dowodów. Przeszukanie ma na celu ujawnienie i za­bezpieczenie falsyfikatów, narzędzi (matryce, formy odlewnicze, czcionki), materiałów i surowców, półfabrykatów, wszelkiego rodzaju zapisków, innych śladów i dowodów. Przeszukaniu mogą być poddane pomieszczenia, tereny otwarte (ogrody, lasy, ogródki działkowe), osoby oraz rzeczy (środki transportu, walizki).

Przesłuchanie podejrzanych Należy dążyć do wyjaśnienia następujących faktów i

- do kogo falsyfikat należał, czy była to pierwsza transakcja, - sposób rozprowadzenia falsyfikatów, - osoby, które zajmowały się rozprowadzeniem, - sposób komunikował się z fałszerzem, - sposób rozliczeń.

2. O fałszerstwo.

czas i okoliczności powzięcia zamiaru, - miejsce produkcji, - sposób przygotowania produkcji, - przebieg procesu produkcji, - uzyskanie kopii, - sposób kolportażu, - wykorzystywane urządzenia, - sposób zaopatrzenia w surowce, - okres działalności, - skład personalny grupy, plan przygotować.

Eksperyment kryminalistyczny w sprawach fałszerstw. Jest przeprowadzany w celu sprawdzenia okoliczności istotnych dla sprawy. Jest to doświad­czenie lub sztuczne odtworzenie zdarzeń lub fragmentów. Eksperyment może dostarczyć nowych okoliczności lub doprowadzić do zmiany postawy podejrzanego. Przedmiotem eksperymentu mogą być: widoczność zjawisk lub rzeczy, słyszalność głosu dochodzącego z określonego miejsca, możli­wość dokonani- jakiejś czynności w danych warunkach, mechanizmu powstawania śladów.

Rola biegłych przy fałszerstwach. Opinia jest najczęściej potrzebna do stwierdzenia, czy zakwestionowane znaki są autentycz­ne, na czym polega fałszerstwo, czy zabezpieczone narzędzia były używane do produkcji falsyfika­tów, jaką techniką wykonano falsyfikaty, jaki jest skład chemiczny falsyfikatów oraz matryc, jaką ilość mógł podejrzany wyprodukować przy użyciu zakwestionowanych matryc. Ekspertyzy prowadzą: Departament Skarbcowo Emisyjny NBP, Bank PKO SA, Instytut Kryminalistyki (poszczególne zakłady), Wydziały Kryminalistyki, Urzędy Probiercze, osoby z listy biegłych.

Praca operacyjna przv fałszerstwach.

1. Typowanie sprawców. Wytypowanie powinno być poprzedzone analizą materiałów, a szczególnie przedmiotu fałszerstwa, technik itp. Typowanie odbywa się na podstawie ewidencji kryminalno-rozpoznawczej, wyników oględzin i badań falsyfikatów, rozpoznanie informacji o osobach zatrudnionych w specja­listycznych zakładach mających dostęp do środków, danych o osobach niepracujących, informacji o Cyganach, danych rysopisów, poufnych osobowych źródeł, materiałów inwigilacji, RO., teczek operacyjnych, informacji ze źródeł ogólnospołecznych, informacji ze źródeł zewnętrznych (zagranicznych) o nowych fałszerstwach, informacji z pionu PG. Należy stosować szerokie współdziałanie pionów.

2. Rola inwigilacji w zwalczaniu fałszerstw. Powinno się dążyć do następujących ustaleń: czym osoba się zajmuje, jaki prowadzi tryb życia, kontakty, symptomy świadczące o działalności przestępczej, wyjazdy poza miejsce zamieszkania, zainteresowania, zaopatrywanie się w fachową literaturę, zdolności manipulacyjne, jakimi po­mieszczeniami dysponuje, czy utrzymuje kontakty z cinkciarzami, gdzie może zapatrywać się w środki, czas produkcji, sposób kolportażu. Rozpracowanie operacyjne. Podejmowane czynności zmierzać będą do ustalenia i rozpracowania: wszystkich fałszerzy i kolporterów uprzednio karanych, osoby, które z uwagi na uzdolnienia, kwalifikacje zawodowe, miejsce zatrudnienia mogą dokonywać fałszerstw, środowiska kantorów. środowiska Cyganów, zakładów pracy, gdzie są, warunki, miejsc i źródeł zaopatrywania się w materiały, miejsc kolportażu. W zwalczaniu przestępstw fałszerstw znalazły zastosowanie metody takie jak:

- współpraca z poufnymi osobowymi źródłami informacji, - wywiad, - ewidencja kryminalno-rozpoznawcza. Ważne jest tez koordynowanie działań między jednostkami, zwłaszcza, gdy te same falsyfikaty pojawiają się w kilku rejonach kraju.

13

---