Pojęcie prawa transp i pr przewozowego.
Transport to dział gosp narod tj rolnictwo itp. zajmujący się przemieszczaniem osób lub rzeczy przy użyciu odp środków transp z jednego miejsca na drugie. O użyciu śr transp, wybraniu takiej a nie innej metody przewozu i technologii decyduje rozwój gospodarki.
Przepisy normujące działalność transp krajowego oraz międzynarodowego to prawo transportowe.
Prawo przewozowe wchodzi w skład pr transp. Transport stanowi okrwśloną gałąź gosp narod. Jest ono szersze. Przewóz odnosi się do samego przemieszczania osób lub rzeczy.
Prawo transp ma charakter złożony tzn nie tylko kodeks cywilny, ale także inne gałęzie prawa. Przede wszystkim prawo cywilne, administr, międzynarod, międzyludowe. Podstawowy trzon to prawo cywilne. Ma ono największe znaczenie przy regulacji prawa transportowego. Reguluje ono stosunki prawne między przedsięb transp a ich klientami. Stosunki te mają charakter majątkowy a powstają na podst umowy zawartej między stronami. Rodzaje umów jeśli chodzi o pr cywilne:*umowa przewozu, *umowa spedycji, *um przeładunku, *um przechowania, *um najmu względnie czarteru śr transp, * inne. Do dziedziny pr administracyjnego należą przepisy regulujące: -organizacja transportu, -kwestie uprawnień do zawodowego uprawiania działalności transp. Przepisy administr stwarzają ramy prawne dla działalności przedsięb transportowego. Wywierają one wpływ na kształtowanie się stosunków prawnych między usługodawcą a usługobiorcą. Ta rola zaczyna maleć. Stały rozwój stosunków między krajami doprowadził do rozwoju prawa międzynarod w dziedzinie prawa transport. Porozumienia między państwami mają charakter konwencji lub inny. Mają charakter pr cywilnego bo regulują stosunki majątkowe między stronami. Przedmiotem porozumień mogą być kwestie o charakterze administracyjnym dotyczące ułatwień w odprawie cywilnej, rozwoju szlaków transportowych itp. Prawo transp nie jest monolitem, każda gałąź transp ma swoją specyfikę. Biorąc pod uwagę daną specyfikę dziedziny prawa całość pr transpo możemy podzielić na: biorąc pod uwagę rodzaj śr transp:*pr lotnicze, *pr morskie, *pr kolejowe, *pr transportu drogowego, *pr żeglugi śródl. Inne kryteria także istnieją chodzi tu o takie uregulowania śr transp których nie da się nazwać gałęziami z uwagi na kryterium swoistych śr transp odnosi się do:* tr pocztowy-przewóz przesyłek (samochodami, koleją, morzem i powietrzem), *tr kombinowany, *tr komunalny (miejski) jest to pojęcie zbiorowe, którym obejmuje się różne rodzaje przewozów przede wszystkim pasażerski.Aby dana dziedzina transp mogła funkcjonować muszą być normujące akty prawne. Jest to ustaw z dn 15 XI 84 pod nazwą prawo przewozowe. Nie obejmuje prawa morskiego i pocztowego. Ma zastosowanie do podst gałęzi transportu krajowego. Źródła pr transportowego:
System krajowego prawa przewozowego:*najdogodniejsze przepisy normujące umowę przewozu zawarte są w Kc, które jako lex generalis(prawo ogólne) mają z reguły tylko zastosowanie posiłkowe, zastosowanie bezpośrednie mają one do przewozów konnych oraz do innych nietypowych przewozów, *przepisy przewozowe szczególne zawarte są w trzech aktach normatywnych rzędu ustawy, jak też wydawanych na ich podstawie przepisów wykonawczych:-ustaw „prawo przewozowe” 15 XI 84, -kodeks morski, -ust o łączności obejmująca przepisy dot przewozu przesyłek oraz zbiorowych ładunków portowych.
Kodeks cywilny i jego zastosowanie. W kc um przewozu jest uregulowana w tytule XXV księgi III (art. 774-779) tytuł ten obejmuje 3 działy:*przepisy ogólme, *przewóz osób, *przew rzeczy. Postanowienia art. 774 kc definiuje um przewozu-gdzie przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działal swego przedsięb do przewozu za wynagrodzenie osób lub rzeczy. Kc nie podaje def przewoźnika, używamy tego terminu umownie a kto może mieć status przewoźnika wynika z pr administr lub jest to uregulowane w ust o działalności gospod z dn 23 XII 88. W odniesieniu do przewozu samochodów w transp międzynarodowym zastosowanie ma ust z dn 07 VIII 97. Ust o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego. Przewiduje ona koncesjonowanie przewoźników na warunkach panujących w UE. Przepisy zawarte w kc nie mają zastosowania do przewozów dokonywanych:* przez osoby nie mające statusu przewoźnika choćby za odpłatnością, tym bardziej do przewozów wykonywanych nieodpłatnie, *do przewozów dokonywanych przez przewoźników, którzy nie mają statusu przewoźn na mocy:-art. 774 kc stosuje się um o dzieło, -przewozy nieodpłatne to przepisy odnoszące się do um zlecenia. Dzieje się tak na podst art. 750 kc do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane inaczej. Wg art. 775 kc przepisy kc stosuje się do przepisów poszczególnymi rodz transp tylko o tyle o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami. Obecnie stosuje się przepisy kodeksowe bezpośrednio w odniesieniu do przewozów konnych. Podstawowe źródła prawa i akty normatywne. Przepisy przewozowe szczególne: 1transp kolejowy:* zagadnienia administr tr kolejowego reguluje ust o transp kolejowym z dn 27 VI 97 DzU 97 nr 96 poz591. Ust z dn 06 VII 95 o przedsięb państwowym PKP DzU nr 95 poz 473 95r, *komunikacja międzynarod. Konwencja Berneńska z dn 09 V 80 o międzynarodowym przewozie kolejami zwanej COTIF(reguluje kwestie natury ogólnej). Zał szczegółowe:-A (CIV) przewóz osób i bagażu, -B (CIM) przesyłki towarowe.
Posiłkowe znaczenie mają przepisy pr krajowego państw które są uczestnikami konwencji COTIF. Nad całością problematyki międzynarod przewozów kolejowych pieczę sprawuje organizacja międzynar przewozów kolejowych z siedzibą w Bern(Szwajc).2tr drogowy: *charakter administracyjny mają: -ust z dn 29 VIII 97 o warunkach wykonywania krajowego drogowego przewozu osób tj DzU 97 nr 141 poz 942, -ust z dn 02 VIII 97 o war wykonywania międzynarod transp drogowego. Konwencja międzynar Genewska o umowie międzynarod przewozu drogowego towaru (CMR). Jej postanowienia są wzorowane na konw CIM. Przewóz osób w transp drogowym w konw międzynarod odbywa się na podst porozumień biletarnych (dwustronnie, między 2-ma państwami). Przy przewozach drogowych znaczenie mają też konw celne: *konw dot międzynarod przewozu towarów przy zastosowaniu karnetów TIR. Dużą rolę odgrywa międzynarodowy związek tr drogowego IRU będący organizacją pozarządową.* konw celna Genewska 12 XII 72 w sprawie przewozów towarów w kontenerach. * konw celna Brukselska 06 XII 61 dot karnetów ATA dla warunkowej odprawy towarów. 3tr lotny:akty normatywne: -ust prawo lotnicze z dn 31 V 62 reguluje kwestie administracyjne. W odniesieniu do przewozów w komunikacji międzynarod zastosowanie ma konw Warszawska z dn 12 IX 29 o ujednostajnieniu niktórych prawideł dot międzynarod przewozu lotniczego. Protokół Haski z 55 a następnie uzupełniona konw w GUADALAJARA w 61r jest to konw o ujednostajnieniu niktórych prawideł dot przewozu lotniczego wykonywanych przez inną osobę niż przewoźnik umowny. Warunki przewozu zrzeszenia IATA. IATA-międzynarod zrzeszenie tr lotniczego. Warunki są wydrukowane na odwrocie dok przewozowych lub w oddzielnych broszurach. Kwestie adm międzynarod tr lotniczego regulowane są w konwencji Chicagowskiej o międzynarod lotnictwie cywilnym z dn 07 XII 44. Nad realizacją postanowień tej konw czuwa organizacja międzynarod lotnictwa cywilnego (ICAO). 4żegluga śródl. Problematyka adm uregulowana jest w ust o żegludze i spławie na śródlądowych drogach wodnych z dn 07 III 50 jak też wydanych na jej podst przepisów wykonawczych.5tr morski podst aktem regulującym tę problematykę jest kodeks morski ust z dn 01 XII 65 ostatnia nowelizacja 95r. Kodeks morski obejmuje przede wszystkim postanowienia o charakterze cywilno-prawnym, regulujące zarówno um przewozu osób i ład jak też czarter na czas, ubezp morskie a także um o dokonanie innych usł morskich (pilotaż, holowanie, maklerstwo), jak również reguluje problematykę wypadków morskich. Km obejmuje także przepisy o charakterze adm dot one min warunków uprawiania żeglugi, rejestracji st morskich, uprawnienia do podnoszenia bandery polskiej i inne. Km jest powiązany z konw i ze zwyczajami tj Reguły Haskie z 24r -reguły o ujednoliceniu niektórych zasad dot konosamentu.68r-1protokół brukselski, 79r-2protokół. Wersja znowelizowana to Reguły Hasko-Vizbijskie. Druga konwencja z24r o ujednoliceniu niktórych zasad dot ograniczenia odpowiedzialności właścicieli st morskich. Nowsza wersja pochodzi z 57r a następnie znowelizowana w Regułach Haskich z 79r . Wszystkie te konw były ratyfikowane przez Polskę. Konwencja Ateńska z 74r w sprawie przewozu morzem pasażerów i ich bagażu. Konw o ograniczeniu odpow za roszczenia morskie Londyn 76r. 6tr pocztowy. Akt normatywny: *ust o łączności z dn 23 XII 90 reguluje kwestie adm łączności(poczta+telekomunikacj)zawiera przepisy regulujące problematykę przewozu przesyłek pocztowych, problematykę zbiorczych ład pocztowych nadawanych przez poszczeg placówki pocztowe do przewozu innym przewoźnikom publicznym. *ust o państwowym przedsięb użyteczności publicznej „poczta polska” z dn 30 VII 97: -akt norm wykonawczy:1rozporządzenie Ministra łączności z 96r w sprawie korzystania z usł portowych o charakterze powszechnym, 2rozp MŁ w sprawie wykonywania ustawowego prawa zastawu na przesyłkach pocztowych, 3 uchwały rady ministra nr 86 z 91r w sprawie zasad przewozu ład kolejami.Komunikacja międzynarodowa-Światowa Konw Pocztowa Wiedeń 64r jak też załączniki uaktualniane co kilka lat.TRANZYT-dla tego rodzaju przewozów podst aktem jest Konw Barcelońska z 21r o wolności tranzytu. Postanowienia te mają charakter generalny i odnoszą się do wszystkich gałęzi transp w praktyce mają zastosowanie tylko w żegludze śródl. Dla innych gałęzi transp zastosowanie będą miały um międzynarodowe. PRZEWOZY KRAJOWE I MIĘDZYNARODOWE. Akty normatywne obowiązujące w zakresie transportu krajowego mają zasadnicze zastosowanie do przewozów międzynarod, jeżeli w odniesieniu do danej gałęzi transp nie ma uregulowania międzynarod. Jeżeli uwarunkowanie takie istnieje to przepisy krajowe, do takich przewozów mają zastosowanie jedynie posiłkowe. Przepisy umów międzynarod mają zastos tylko do przewozów w Konw międzynarod. UMOWA PRZEWOZU W ŚWIETLE PRZEPISÓW KC. Um przewozu została uregul w kc w podst stopniu w tyt XXV ksXXIII. Przez umowę przewozu przewoźnik zobow się w zakresie działalności swojego przedsięb do przewiezienia za wynagordzeniem osób lub rzeczy. Umowa przewozu powinna określać:-przedmiot przewozu: *przesyłka(termin stosow w pr przewozowym):towarowe i bagażowe, *ładunek (kod morski), -trasa przewozu-wynagrodzenie za przewóz:opłata za przewóz (morski przewóz pasażerski), należności za przejazd (prawo przewozowe), w transporcie rzecznym(przewoźne), transport morski (fracht).-śr przewozu(transportowy). STRONY UM PRZEWOZU: Aprzewóz osób:przewoźnik oraz podróżny. Bprzewóz rzeczy: przewoźnik i wysyłający. Um zawierana jest na rzecz osoby trzeciej czyli odbiorcy. Ani wysyłający ani odbiorca nie muszą być właścicielem. ZAWARCIE UM PRZEWOZ. Kc nie wymagają szczególnej formy zawarcia umowy. W praktyce stosuje się formę pisemną. Dok :bilet pasażerski, lista przewozowa i kwit bagażowy. PRAWA I OBOWIĄZKI STRON: 1wysyłający. Ciąży na nim obowiązek przygotowania i dostarczenia przewoźnikowi przesyłki w odpowiednim miejscu i czasie:* powinien podać dane wysyłającego i odbiorcy, *miejsce przeznaczenia, *oznaczyć wartość, *wystawić na żądanie przewoźnika listu przewozowego, *wydać przewoźnikowi dok niezbędne ze wzg na przepisy celne, podatkowe i adm, *zabezp i oznakować przesyłkę, *uiścić wynagrodzenie za przewóz, *zwrot pewnych wydatków lub opłat przy przewozie wyłożonych przez przewoźnika w związku z wykonywaniem przewozu(celne, składowe, ubezpieczeniowe). 2przewoźnik: *wykonanie przewozu zgodnie z treścią um, *odebranie przesyłki od wysyłającego, *po wykonaniu usługi zawiadomić odbiorcę i wydać jemu przesyłkę, *w razie powstania przeszkód w doręczeniu przesyłki przewoźnik ma obowiązek zawiadomić wysyłającego i czekać na dyspozycję, *zabezp przesyłkę zawiadamiając wysyłającego i odbiorcę, *sprzedać przesyłkę na r-ek kontrahenta (zepsucie przesyłki, nadmierne koszty przechowania). Przewóz osób-zapewnić warunki bezp i higieny odpowiadających rodzajowi transp oraz takie wygody jakie ze wzg na rodzaj transp uważa się za niezbędne, -troska o dobra osobiste podróżującego, -może zlecić wykonanie usł innemu przewoźnikowi, nie ma obowiązku osobistego wykonania usł, za czynności przewoźnika faktycznego lub następnego, odpowiada jak za własne czyny, -jeżeli odbiorca odmawia przyjęcia przesyłki lub nie można mu jej doręczyć należy zawiadomić wysyłającego. 3odbiorca-może żądać po nadejściu przesyłki wydania jej i listu przewozowego. ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEWOŹNIKA ZA ZDROWIE LUB ŻYCIE OSÓB. *do kwesti odpow przewoźnika wynikłej wskutek śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia:przepisy kc odnoszące się do wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym. --Zasada winy (generalna zasada odpow cywilnej z tyt szkody wyrządzonej na osobie lub mieniu czynem niedozwolonym) art. 415 kc”kto z winy swej wyrządził drugimu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia”.-przesłanki odpowiedzialności deliktowej (ex delicto):* fakt powstania szkody, wina sprawcy, związek przyczynowy między zachowaniem się sprawcy a powstaniem szkody-ciężar udowodnienia tych faktów leży na osobie poszkodowanej. Ustawodawca w przypadkach na to zasługujących jako zasadę odpowiedzialności przyjął zasadę ryzyka która nazywana jest zasadą odpowiedzialności obiektywnej za skutek bez wzg na winę lub brak winy po stronie osoby odpowiedzialnej. Jest to reguła w transporcie drogowym. Zasada ta stosowana jest w szczególności w przypadkach szkód wynikających z ruchu mechanicznych śr komunikacji wynikających w ruchu za pomocą sił przyrody. Posiadacz może zwolnić się od odpowiedzialności wykazując że szkoda powstała z jednej z następujących przyczyn: *wyłącznie z winy poszkodowanego, *wyłącznie z winy osoby trzeciej za którą nie ponosi odpowiedzialności, * skutek tzw siły wyższej. Gdy posiadacz pojazdu odda go innej osobie tj jest zwolniony od odpowiedzialności ale musi go oddać całkowicie , czyli ten drugi musi faktycznie nim dysponować i bezpośrednio nim kierować. Tylko w dwóch przypadkach odpowiedzialność na zasadzie winy: *gdy chodzi o roszczenia między osobą mechanicznych śr komunikacji w przypadku ich zderzenia, * w stosunku do osób przewożonych z grzeczności. Posiadacz mech śr komun nie jest zwolniony od odpowiedzialności bezpośredniego sprawcy szkody (zasada ryzyka). ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEWOŹNIKA Z TYT OPÓŹNIENIA PRZWOZU: zastosowanie mają tu ogólne przepisy kc odnoszące się do zobowiązań umownych, a w szczególności przepisy dot naprawienia szkody z tyt niewykonania lub nienależytego wykonania zobow. W świetle powstałych przepisów odpow przewoźnika oparta jest na zasadzie winy domniemanej, a jej przesłankami są: *fakt opóźnienia przewozu, *szkoda poniesiona przez podróżnego, *związek przyczynowy między pierwszym a drugim. Jeśli przewoźnik chce się uwolnić od odpowiedzialności czyli przeprowadzić ekskulpację musi udowodnić, że dołożył należytej staranności a nie wykonanie przewozu w terminie było spowodowane okolicznościami za które nie ponosi odpowiedzialności. W stosunku do wcześniejszego odjazdu mech śr komun mamy do czynienia ze zdarzeniem niedozwolonym poszkodowany musi udowodnić że taki fakt zaistniał. ZAKOŃCZENIE STOSUNKU PRAWNEGO. Stosunek prawny, który powstał na podstawie umowy przewozu kończy się z chwilą całkowitego wykonania um przewozu. Przedawnienie- termin po upływie którego nie można zaskarżyć roszczenia: *w odniesieniu do przewozu osób 1 rok od dnia wykonania przewozu, gdy przewóz nie został wykonany, który miał być wykonany (1rok), *w odniesieniu do przewozu rzeczy 1 rok jest liczony od dnia dostarcz przesyłki, w razie całkowitej jej utraty lub dostarczenia z opóźnieniem od dnia, w którym miała być dostarczona. USTAWA PRAWO PRZEWOZOWE. Odnosi się zasadniczo tylko do przewozów w transp krajowym. W odniesieniu do przewozów o charakterze międzynarod odnoszą się um międzynarod. Przepisy tej ust obejmują zasięgiem swego uregulowania wszelkie gałęzie transp krajowego z wyjątkiem transp konnego i morskiego. Przepisy ust nie mają zastosowania również do przewozów pocztowych. Ust ma zastosowania do: *śr transp kolejowego, samochod, lotniczego, żeglugi śródl, komunikacji komunalnej. Przepisy ust mają zastosowanie do przewozu osób jak i rzeczy dokonywanego na podstawie um przewozu. Mogą mieć zastosowania do usł spedytora gdy on sam dokonuje przewozu. Przepisy będą miały zastosowanie generalne w takim zakresie w jakim udało się je ujednolicić, natomiast nie obejmuje problematyki związanej ściśle ze specyfiką poszczeg gałęzi transp. Um przewozu ma charakter kwalifikowany tzn że o um przewozu mówimy gdy przewozu podejmuje się przewoźnik tzn przedsięb transp uprawnia do wykonania tego typu działalności w sposób profesjonalny i zarobkowy. Ust ta nie podaje def przewoźnika. Osoby podróżujące bez chęci uiszczenia opłaty za przewóz popełniają wykroczenie zwane szalbierstwem. Jeżeli okaże się że w trakcie podróży osoby takie poniosą szkodę to tu również mają zastosowanie przepisy wynikające z um przewozu. OBOWIĄZEK PRZEWOZU. Ust ta poświęca 4 artykuły (2,3,7,8). Art. 2 przewoźnik jest obowiązany do przewozu osób powszechnie dostępnych śr transp w relacjach podanych do widomości publicznej czyli tzw komunikacja otwarta. Przewoźnik może przewozić osoby w śr transp w całości lub w części zamówionych do określonego przewozu, jest to tzw komunikacja zamknięta. Przewozy towarowe-przewoźnik jest obowiązany do przewozu w kolejności zgłoszeń chyba że inna kolejność wynika z um zawartych z nadawcami lub z odpowiednich przepisów wydanych na podst ust. Kolejność zgłoszeń brana jest pod uwagę gdy przewoźnik nie jest w stanie wykonać przewozu w chwili gdy życzy sobie tego nadawca. Określony w ust obowiązek przewozu odnosi się do przewozu osób i rzeczy. Nie ma zastosowania do usł ubocznych:załadunek, spedycja, przeładunek. Przepisy kc nie regulują obowiązków przewoźnika do wykonania przewozu, nie robi też tego kod morski. Poczta Polska nie może odmówić nikomu wykonania przewozu. Ustawodawca w art. 7 wskazuje zwolnienia od obowiązku przewozu wtedy , gdy: *zachodzą okoliczności uniemożliwiające przewóz, których przewoźnik nie mógł uniknąć ani zapobiec ich skutkom, *klient nie zastosował się do przepisów przewozowych, *ze wzg na przedmiot przewozu nie ma możliwości jego wykonania przy użyciu posiadanych śr i urz transp. Przewoźnik ma obowiązek dokonania przewozu w takim zakresie środków jakie posiada i na takich warunkach. Obowiązek przewozu może być ograniczony (art. 8) przez MtiGM a w odniesieniu do lokalnego transportu zbiorowego przez wojewodę, ze wzg na: *potrzeby obronności lub bezpieczeństwa bądź w wypadku klęski żywiołowej. Przewoźnik też może ograniczyć obowiązek przewozu w razie: 1klęski żywiołowej, 2przerwy w eksploatacji, 3zszczególnych trudności spowodowanych przez klienta, 4z przyczyn ekonomicznych, których przewoźnik nie mógł wcześniej przewidzieć, 5z uwagi na bezpiecz ruchu, i za zgodą MTIGM bądź Zarządu Gminy , jeżeli ograniczenie obowiązku następuje na okres dłuższy niż 7dni. Ogranizenia mogą polegać na: *całkowitym lub częściowym zawieszeniu przewozu, *wyłączeniu z przewozu określonych kategorii przesyłek, relacji przewozowych lub punktów odprawy, a także ograniczenia te mogą dotyczyć, *zawieszenia przewozu we wskazanych dniach, *uzależnieniu przewozu od spełnienia określonych warunków. MTIGM może nałożyć na przewoźnika pewne zadania: *niezbędne z p-tu widzenia obronności i bezp państwa, *niezbędne w wypadku klęski żywiołowej. Środki na te zadania pochodzą z budzetu panstwa. USŁUGOBIORCA-występuje z inicjatywą zawarcia um, a obowiązek przewozu wynika dopiero z treści um. Jeżeli przewoźnik odmówi przewozu (bez uzasadnienia) należy wystąpić z roszczeniem na zasadzie winy (odpowiedzialnośc deliktowa). Regulaminy przewoźnika. Przewoźnik może wydawać regulaminy, które określają warunki obsługi podróżnych, odprawy oraz warunki przewozu osób. Regulamin przewoźnik jest skierowany do klienta i jest tylko propozycją, jeżeli jest sprzeczny z um to um jest ważniejsza. Zakres treści ujętej w regul zależy od przewoźnika: nie może to być sprzeczne z ogólnymi zasadami ani z przepisami prawa przewoz.
Regul nie są aktami normatywny. Przewoźnik jest zobowiązany podać do wiadomości publicznej stosowne przez niego taryfu, ceny. Przewoźnik jest obowiązany podać do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty, ustalone lub stosowane przez niego taryfy lub cenniki. Cennik- rozumie się prostą tabelę opłat za wykonanie usł transp. Taryfa jest to szersze pojęcie i oprócz cen obejmuje ponad to postanowienia odnoszące się do ich stosowania. Przewoźnik powinien zapewnić zainteresowanym bezpłatny wgląd do obowiązujących przepisów przewozowych wg art. 11 parag 2 prawo przewozowe. Umowa przewozu- problematyka ogólna. Istota um przewozu- kc obejmuje 1 wspólną def dla przewozu osób i rzeczy. W treści czynności prawnych prawa cywilnego rozróżnia się 3 rodzaje postanowień: 1 elementy przedmiotowo-istotne, 2elementy nieistotne (uboczne), 3el podmiotowo-istotne. Najważniejsze z nich to 1(esseutialia negotii)- zaliczamy do nich: *postanowienia konieczne do zakwalifikowania danej um do określonego typu um; czyli są to postanowi wyróżniające daną um spośród innych um i określają jej cechy chrakterystyczne. El istotne zawarte są w de ustawowej danej um. Umowa przewozu: -przedmiot przewozu, -trasę, -wynagrodzenie, -śr transporto. Elementy uboczne (naturalia negotii) -postanowienia ,które wiążą się z danym typem czynności prawnej chociaż nie stanowią jej el charakterystycznych; nieobjęcie w treści um tego typu postanowień powoduje tylko taki skutek, że w danym stosunku prawnym będą mieć zastosowanie przepisy prawne o charakterze wzglednie obowiązującym albo też zasady przyjęte zwyczajowo. W umowie na przewóz przesyłek do el ubocznych można zaliczyć: -post dot przygotowania przesyłki do przewozu(opakow, oznakow,zważenie), -dokonanie czynności ładunkowych. El pod-ist (accidentia negotii)- el te są istotne z p-ktu widzenia jednego lub też obydwu kontrahentów np. deklarowanie wartości przesyłki, terminu dowozu, oznaczenia miejsca siedzącego itp. Przedmiotem przewozu osób może być tylko osoba fiz tzn człowiek natomiast inna cech może być tylko uprawniająca do ulgowego przejazdu lub bezpłatnego. STRONY UM PRZEWOZU jedną ze stron um przew musi być zawsze przewoźnik. Za przewoźnika uważany jest przedsięb transport uprawnione d o podejmowania działań w sposób profesjonalny i zarobkowy. Kc nie określa również kto ma status pracy przewoźnika. Mogą nim być osoba prawna jak i fiz. Osoba fiz-człowiek, zdolność prawna -czyni nas podmiotem spraw, umów, z chwilą urodzenia nabywana do śmierci. Zdolność do czynności prawnych-zd do zawierania umowy lub inne zd do wykonywania praw i obowiązków (18lat). Ograniczoną zdolność maja osoby od 13-18 roku zycia jeżeli wykazują ogrniczenia umysłowe. Osoba prawna osoby które posiadają osobowośc prawną z chwilą wpisu do rejestru(spółki, przedsięb). Skarb państwa, sp zoo, sp cywilne -osoby prawne posiadające siedzibę. Kc określa termin podróżny, km -pasażer. Podróżnych nie można traktować jako: *członków obsługi danego śr komunikacji, *innych pracowników przewoźnika przewożonych słuzbowo w ramach stosunku pracy, *osób podróżujacych bez biletu. PRZEWÓZ RZECZY- drugą stroną umowy jest wysyłający. Wysyłającym może być dowolna os fiz lub prawna. Wysyłający nie musi zawierać um z przewoźnikiem osobiście. Może posłużyć się swoimi pracownikami, może również skorzystać z porady spedytora. Wysyłający nie musi być właścicielem rzeczy nadawanej do przewozu. Istotne jest to, że w jego imieniu zawarta została um. Przewoźmik nie ma prawa sprawdzenia tożsamości wysyłającego. Osobę , która faktycznie nadaje przesyłkę do przewozu jest osobą upoważnioną do wykonywania wszelkich czynności z tytułu um. ZAWARCIE UM PRZEWOZU um przewozu zawierana jest w drodze złożenia przez jedną ze stron tzw oferty oraz oświadczenia o jej przyjęciu przez drugą ze stron do której ta oferta jest skierowana. Oferta to stanowcza propozycja zawarcia stanowczej umowy zawierającej zarazem istotne postanowienia umowy:*oferta to ogłoszona taryfa, z którą występuje przwwożnik wobec klientów. Wg tego poglądu do zawarcia um przewozu wystarczy zamanifestowanie ze strony zainteresownych podmiotów woli zawarcia um na warunkach wynikających z um, co należy uznać za przyjęcie warunków przewoźnika. Drugi pogląd to wg którego z ofertą występuje klient , usługobiorca, który odczuwa potrzebę przewozu. Na przewoźniku ciąży tu obowiązek przyjmowania ofert klienteli. Reguła swobody kontraktowej czyli wolności umów. Zasada ta stanowi podst regułę w stosunkach cywilno-prawnych o ile przepisy nie stanowią inaczej. Pojęci swobody kontraktowej ozancza: *strony same decydują czy w ogóle mają zawrzeć określoną um, *strony mają możliwość wyboru kontrahenta, *treść um kształtują same strony wg swego uznania , w ramach przepisów bezwzględnie obowiązujących. Przewoźnik jest zwolniony z obowiązku przewozu: -gdy wystąpią uniemożliwiające przewóz okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć, -klient nie zastosował się do przepisów przewozowych, -ze wzg na przedmiot przewozu nie ma możliwości przewozu przy użyciu posiadanych środków. RÓŻNICE MIĘDZY PRZEWOZEM OSÓB I RZECZY: *przy przewozie os przewoźnik nie przejmuje pieczy nad przedmiotem przewozu, podróżny powinien sam dbać o siebie. Dzieci , os niepełnosprawne podróżują pod opieką, *przy przewozie os nie mamy do czynienia z problematyką spedycji czynności ładunkowych czy składowania, nie ma opakowania, oznakowania itp., *nie wskazuje się adresata przy przewozie osób, odbiorcy w miejscu przeznaczenia. ELEMENTY WSPÓLNE: -def um przewozu, -elementy przedmiotowo-istotne. ELEMENTY RÓŻNE: -kontrahent przewoźnika: *przewóz osób(podróżny, pasażer, organizacja przewozu grupowego), *przewóz towarowy (wysyłający, nadawca lub frachtujący). Przewóz osób. Do transp morskiego pasażerskiego podst aktem normatywnym jest kodeks morski. Sytuacje odrębne przy przewozie osób: 1przewóz w transporcie publicznym regularnym ma najczęstsze zastosowanie , 2przewóz w tr pub niregularnym-uruchomienie śr transp na specjalne życzenie, dostępny tylko dla zamawiającego. W przewozie os w transp nieregul występują pewne właściwe dla um najmu elementy śr transp wraz z obsługą: *el podróżny ma w pewnych granicach możność dysponowania śr transp w czasie przejazdu. *el -należność za przewóz oblicza się zazwyczaj wg odległości albo czasu trwania podróży a nie wg liczby przewożonych os, *el- nie używa się biletu na przejazd. 3przewóz śr trans najętym lub czarterowanym od przedsięb transportowego najczęściej w transp samochodowym lecz też w transp morskim czy śródlądowym (czarter na czas). 4przewóz pracowników śr transp zakładu pracy, 5inne przewozy o charakterze służbowym (młodz szkolna, wojsko i policja). 6przewóz z grzeczności. 7przewóz okazyjny odpatny przez osoby nie mającą statusu przewoźnika. ISTOTA UM PRZEWOZU. Należy ona do um o świadczenie usług, ma charakter um: 1odpłatnej, 2zobowiązującej, 3wzajemnej, 4konsensualnej-dochodzi do skutku na podst oświadczenia woli obu stron co do jej skutków. 5kwalifikowane jest wykonywana przez osoby zawodowo trudniące się przewozem, posiadające status prawny przewoźnika. Celem umowy jest przewożenie osób z jednego miejsca na drugie. Elementy przedmiotowo-istotne:( przedmiot przewozu, trasa, śr transp i rodzaj wynagrodzenia). Zawarcie umowy następuje w drodze oferty i jej przyjęcia, w drodze rokowań tylko w transp nieregularnym. Bilet stanowi -dowód zawarcia um przewozu, -dowód opłacenia należności przewozowych, -legitymuje posiadacza do korzystania z uprawnień przysługujących podróżnemu, nie jest papierem wartościowym, ma on charakter tzw znaku legitymacyjnego, stwierdzającego uprawnienia posiadacza do korzystania z określonej linii usł przewozowej. W razie zgubienia nie możemy udowodnić ze go mieliśmy. ROZKAD JAZDY W KOMUNIKACJI REGULARNEJ. Przewoźnicy w kom reg publicznej obowiązani są wydawać rozkłady jazdy i ustalać połączenia. Rozkład jazdyto ustalenie terminalne odjazdów i przyjazdów, śr transp w których przewoźnik zawarł inf dotyczące:- nazwa przewoźnika, -dzień wejścia w życie rozkładu jazdy i termin jego ważności, -droga przewozu (w km), -dni, godziny, minuty, miejsca przyjazdu, odjazdu, -rodzaj usług i śr przewozowych, -adresy i inne informacje. Warunkiem jest aby taki rozkład został podany do wiadomości publicznej na 7 dni przed dniem od którego będzie obowiązywał. Ustawa pp nakłada na przewoźnika os wg reg kom pub: -jest zobowiązany uzgadniać połączenia przy ustaleniu rozkładu jazdy. Ta koordynacja polega na ustaleniu wzajemnych połączeń pomiędzy różnymi rodzajami transp lądowego w p-ktach stycznych na podst rozkładu jazdy pociągów.polega też na opracowaniu rozkładu jaz autobusu w reg pub kom samochodowej pasażerskiej (obszarowej i międzyobszarowej) z uwzględnieniem lokalnego tr zbiorowego. PRAWA I OBOWIĄZKI STRON UM PRZEWOZU-ob. Przewoźnika jest dokonanie przemieszczenia podróżnego do określonego miejsca przeznaczenia lub też okr trasą, -przewoźnik powinien podejmować działania mające na celu ułatwienie korzystania ze śr transp, punktów odprawy, poruszania się os niepełnosprawnym. Istnieje możliwość rezerwacji miejsca-wygoda. OBOWIĄZKI PODRÓŻNEGO-zapłacenie za przejazd w wyskości ustalonej w umowie lub w taryfie jeżeli nie przysługuje mu prawo do przejazdu bezpłatnego. Zmiana um przewozu przez podróżnego. Podróżny ma prawo do zmiany lub odstąpienia od umowy. Zmiana może dotyczyć: -terminu rozpoczęcia podróży, -trasy, -klasy, -miejsca przeznaczenia i inne. Przepisy te nie dot komunikacji komunalnej. Dokonanie zmian może wiązać się z obowiązkiem dopłaty lub zwrotu części należności za przejazd. Dopłata -podróżny dopłaca przed rozpoczęciem przejazdu w kasie w razie rozpoczęcia przejazdu um możemy zmienić w transp kolejowym lub samoch. GRUPOWY PRZEWÓZ OS. Przedmiotem przewozu jest grupa osób z których żadna nie zawiera bezpośrednio z przewożnikiem um przewozu. Cechą charakter gpo jest występowanie 3 podmiotów(przewoźnik, grupa zorganizowana, organizator przewozu go). Organizatorem może być wyspecjalizowany w tej dziedzienie przedsięb (biuro podróży), organizacja , zw zawodowe, zakład pracy jak i osoby fiz , które spełniają określone warunki. Zawarcie umowy. Uczestnicy grupy nie zawierają um z przewoźnikiem indywidualnie, robi to za nich orgnaizator. Umowa o gpo nie odbiega od żadnej um o przewóz. Zakres ob. Przewoźnika bez zaian. Odpłatność bez zmian, uiszcza ją organizator jako strona umowy. Gpo może się odbywać w ramach kom otwartej (zbiorowy bilet na przejazd) w komunik zamkniętej (um jest zawarta z chwilą gdy przewoźnik zawiadomi organizatora o przyjęciu zamówienia, z jednoczesnym określeniem wysokości należności za przewóz). Zamówienie organizatora składa na specjalnym formularzu w formie pisemnej i zawiera: -nazwę, imię i nazw , adres organiz, -liczbę osób, -miejsce i czas rozpoczęcia przewozu, -odl przewozu, -rodzaj, klasę, zamawianych śr transp, -proponowane miejsca postoju śr transp. Obowiązki organizatora: -dostarczenie dokumenttów i inf niezbędnych do wyposażenia dok przewozowych, -pokrycie należności z tytułu um przewozu grupowego, -nadzór nad przestrzeganiem przepisów porządkowych przez uczestników grupy. Za szkody uczestnika odpowiada uczestrnik i organizator. ZMIANA LUB ODSTĄPIENIE OD UM PRZEWOZU. Organizator gpo może zmienić um przewozu lub odstąpi.ć od niej przed rozpoczęciem podróży lub w miejscu zatrzymania transp śr na drodze przewozu. Zmiana um przewozu może doty: -terminu odjazdu, -miejscowości przeznaczenia i śr transp. W celu zmiany um lub odstąpienia od niej organizator gpo powinien uzyskać od przewoźnika odpowiednie poświadczenie oraz ewen otrzymać zwrot lub dopłacić różnicę należności. Jeżeli organiz odstąpi od um w kom zamkniętej jest on obowiązany do zwrotu poniesionych przez przewoźnika kosztów związanych z organizacją przewozu. W razie zaś odstąpienia od um przez przewoźnika organiza przysługuje zwrot poniesionych kosztów. PRZEWÓZ BAGAŻU. Um przewozu os zapewnia podróżnemu zabranie ze sobą dzieci bezpatnie poniżej określonego wieku, bagażu podręcznego w tym również małych zwierząt. Rozróżnia się dwie kategorie bagażu: podręcznyu-podróżny przewozi ze sobą,i przesylka bagażowa-podróżny powierza przewoźnikowi. Warunki przewozu rzeczy, nie mogą :-zagrażać bezpieczeństwu i porządkowi w transporcie, -stwarzać możliwość wyrządzenia szkody podróżnym lub przewoźnikowi-przeszkadzać podróżnym i narażać ich na niewygodę. Rzeczy zabierane przez podróżnych przewozi się bezpłatnie jeżeli: -mieszczą się w normach masy i rozmiarach określonych w taryfie lub regulaminie przewoźnika. Warunki przewozu psa :-podróżny posiada ważny bilet dla psa, -aktualne świadectwo szczepienia psa, -pies jest trzymany na psy i ma założony kaganiec. W pomieszczeniach dla podróżnych dozwolony jest przewóz tylko nienabitej broni palnej. Przewożący ją powinien posiadać zezwolenie na jej posiadanie. Nie dotyczy policji itp. NIE MOGĄ BYĆ PRZEWOŻONE JAKO BAGAŻ : -rzeczy których przewóz jest zabroniony na podst odrębnych przepisów, -rzeczy niebezpieczne mogące wyrządzić szkodę osobom, -zwłoki i szczątki zwłok ludzkich. Rzeczy przewożone na warunkach szczególnych: -rzeczy nieopakowane oraz z zamontowanymi silnikami jeżeli podróżny zastosuje się do wskazówek przewoźnika w zakresie odpowiedniego umocowania tych rzeczy oraz zabezp silnika i materiału pędnego, -samochody osobowe w pociągach zwanych autokuszetkami, również z platform zestawionych z wagonów oraz wagonów z miejscami do leżenia. Max wymiary samoch: 151 cm wys, 250 cm szer. Umowe przewozu przesyłki bagażowej uważa się za zawartą z chwilą przekazania przesyłki przewoźnikowi i przyjęcia przez podróżnego kwitu bagażowego. Kwit bagażowy jest dok przewozowym, który warunkuje skuteczne zawarcie umowy przewozu przesyłki bagażowej. Jest on pisemnym dowodem zawarcia takiej umowy oraz jej treści. Powinien zawierać niezbędne dane do ustalenia: -tożsamość przesyłki-wysokość należności przewozowej. Przewoźnik wydaje podróżnemu kwit bagażowy na dowód przyjęcia przesyłki do przewozu. Kwit bag jest dok bezimiennym. Termin odbioru przesyłek bagażowych określa się wg rozkładu jazdy śr transp. Terminy odbioru przesyłek bag wynoszą nie więcej niż : *2h dla przesyłek zawierających żywe zwierzęta , *24h dla pozostałych przesyłek od chwili przybycia ich do miejsca przeznaczenia. Termin przewozu przesyłki określa się wg rozkładu jazdy śr transp. Przesyłkę bagażowa , która nie nadeszła do miejsca przeznaczenia w ciągu 14 dni po upływie terminu przewozu uważa się za utraconą. ODBIÓR PRZESYŁKI . przewoźnik wydaje przesyłkę bagażową posiadaczowi kwitu bagażowego i za zwrotem tego kwitu. W przypadku braku kwitu bagażowego żądający wydania musi spełnić 3 warunki aby przesyłka została mu wydana: *uprawdopodobnić swoje uprawnienie do odbioru przesyłki, *wylegitymować się ważnym dokum tożsamości, *złożyć pisemne oświadczenie. Ponadto przewoźnik może zażądać od podróżnego: -pisemnego stwierdzenia zawartości przesyłki, -komisyjnie ową przesyłkę sprawdzić. W wypadkach wątpliwych zażądać zabezpieczenia w wysokości odpowiadającej wartości wydanej przesyłki. Kontrola dok. przewozu osób i bagażu.
Przewoźnik lub osoba przez niego upowazniona legitymując się iden- tyfikatorem może dokonywać kontroli dokumentów prze- wozu osób lub bagażu. Identyfikator powinien zawierać:
nazwę przew., nr identyf. osoby dokonującej kontroli, zdjęcie kontrolują., zakres upoważnienia, okres wazności, pieczęć i podpis wysyawcy.
W razie stwierdzenia braku odp. dok. przewozu albo dok.`uprawniajacego do przewozu bezpl. lub ulgowego przewoźnik powinien pobrac właściwą należność lub opłatę dodatkową.
Przewoźnik lub os. przez niego upoważ. ma prawo: 1 w razie odmowy zapłacenia należności żądać okazania dok. umożliwiajacego stwier. tożsamosci
2 w razie odmowy zapłacenia należ. i niemozności ustalenia toż. ma prawo zwrócić się do funkcjonariusza policji i innych organów porządkowych, które mają zgodnie z przepisami prawa uprawnienia do ustalenia toż.
3 w razie uzasadnionego podejrzenia że dok. przewozu albo dok. uprawniający do przejazdu bezpł. lub ulg. jest podrobiony lub przerobiony zatrzymać dok za pokwitowaniem i przesłać go do wystawcy.
Odpow. przewożnika za bagaż. Przepisy przewozowe wychodzą z założ., że pieczę nad bagażem podręcznym sprawuje podróżny i to on sam ponosi ryzyko szkód substancji przewozu (utrata, uszkodzenie)
Przewoźnik ponosi odp. wtedy gdy szkoda wyniosła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa.
Ustawa- prawo przewozowe przewiduje szerszy zakres odp. przewoźnika, za rzeczy które podróżny przewozi ze soba i pod własnym nadzorem przewoźnik ponosi odp. jeżeli szkoda powstała z jego winy. Przeprowadzenie dowodu winy spoczywa na poszkodowanym. Przewożnik odp. za przewożone przez podróż. rzeczy jak za przesyłkę jeżeli podróż. umieści je bez możliwości sprawdzenia nad nimi stałego nadzoru w miejscu wskazanym przez przewożnika lub na ten cel przeznaczonym. Za szkody jakie powstały w czasie przewozu odpowiedzialność ponosi przewoźnik wg zasad przewidzianych do przewozu przesyłek towarowych.
Prowadzący pb. eksploa. środki tran. z pomieszczeniami przeznaczonymi do spania ponosi odp. za przewożone przez podróżnego rzeczy jedynie za rzeczy wnoszone do takich pomieszczeń czyli torby, walizki, plecaki, natomiast za inne rzeczy odp. prowadzącego pb. ogranicza się do wypadków gdy: przyjął je na przechowanie albo szkoda wynika z winy umyslnej lub rażącego niedbalstwa jego lub os. u niego zatrud. Prawo przewozowe ogranicza wys. odszkod. za utratę, ubytek, uszkodzenie bagażu ręcz. i przesyłek bag. do jej wartości rzeczy lub do jej części. Należność odszko.nie może przekraczać zwykłej wartości rzeczy.
Przewoźnik nie ponosi odp. za utratę lub uszkodzenie:pieniędzy, pap. wartościowych i cennych przedmiotów w szczególności kosztowności albo przedmiotów mających wart. naukową albo artystyczną chyba że rzeczy te przyjął na przechowanie albo szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa.
Odp. przewoź. opiera się na zasadzie ryzyka. Przewoźnik chcąc się uwolnić od odp. musi wykazć że szkoda powstała:skutek działania siły wyższej, wyłączna wina podróżnego, wyłącznie z winy os. 3, za którą przewoźnik nie ponosi odp.
Przewożnik odp. za zdrowie i życie podróżnego.
Przewoźnik odpowiada za szkody powstałe bez niczyjej winy, powstałe przypadkowo.
Odp. przewoźnika z tyt. opóźnienia przewozu:
przewoźnik ponosi odp. w razie przedwczesnego odjazdu śr. tr.
przewoźnik ponosi odp. za szkode jaka powstanie dla podróżnego bez względu na swoją wine
przewoźnik jest zobowiązany do naprawienia szkody powstałej na skutek opóźnienia przejazdu lub odwołania regularnie kursującego środka transportu jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa
Przesłankami odpowiedzialności przewoźnika sa: fakt opóźnienia przyjazdu lub odwołania regularnie kursujących środków tr.; poniesiona w związku z tym przez poróżnego szkoda; wina przewoźnika w postaci kwalifikowanej.
Odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu grupowego osób:
-przewoźnik odpowiada wobec organizatora grupowego przewozu osób za szkode powstałą w skutek: przedwczesnego odjazdu; opóźnionego odjazdu; odwołołania regularnie kursującego środka transportu.
PRZEWÓZ PRZESYŁEK TOWAROWYCH
przesyłka towarowa- stanowią ja rzeczy objęte jedną umową przewozu w celu przemieszczania z jednego miejsca nadania do miejsca przeznaczenia od jednego nadawcy do jednego odbiorcy.
Integralną część przesylki stanowi konwencjonalne opakowanie tej przesyłki: palety, kraty...
Wyrózniamy przesyłki: bagażowe, towarowe, ekspresowe.
Przesyłki ze względu na termin: zwyczajne, pospieszne (w transporcie lotniczym nie ma podziału zastosowania).
Wg prawa przewozowego zakazany jest przewóz rzeczy: których przewóz jest zabroniony na podstawie odrębnych przepisów; które z powodu swoich rozmiarów, masy lub innych właściwości albo ze względu na urządzenia przewoźnika lub warunki drogowe danej gałezi transportu nie nadają się do przewozu śr. tr.; rzeczy niebezpieczne, w rozumieniu odrębnych przepisów, chyba że zostały dopuszczone do przewozu na warunkach szczególnych.
Towary wyłączone z przewozu koleją oraz wykaz rzeczy niebezp. dopuszczonych do przewozu. Wyłączone: materiały i przedmioty wybuchowe, pzedmioty wypełnione materiałami wybuchowymi, materiały zapalające, gazy skroplone, materiały samozapalne, nadtlenki organiczne, materiały promieniotwórcze.
REGULAMIN DLA MIEDZYNARODOWEGO PRZEWOZU KOLEJAMI RZECZY NIEBEZPIECZNYCH
Zamówienie na przewóz złożone przewoźnikowi powinno zawierać: rodzaj i ilość wysyłanych rzeczy, date nadania. adres nadawcy, nazwe nadawcy, nazwe i adres odbiorcy, miejsce przeznaczenia, dane dotyczące śr. tr.Zamówienie jest składane w formie pisemnej. Jeżeli jest inaczej wymaga niezwłocznego, pisemnego potwierdzenia. Jeżeli w zamówieniu brak jest Sr. tr, to przewoźnik ustala liczbe, rodzaj i wielkośc środków niezbędnych do wykonania przewozu. W tr. kolejowym zamówienie na przewóz przesyłki ładowanej przez nadawce składa się tylko w określonym regulaminem trybie zamówinie śr.tr. Wtransporcie samochodowym zamówienie na przewóz rzeczy o masie powyżej 100 t należy składać na 10 dni, a w pozostałych przypadkach najpóxniej na 48h, przed zamierzonym nadaniem przesyłki.
W żegludze śródlądowej zamówienie na przewóz należy skłaać najpóźniej na 72h przed zamierzonym nadaniem przesyłki.
Przy przewozie wykonywanym przez przewożnika posługujacego sie podwykonawcami zamówienie składa się na 10 dni przed nadaniem przesyłki.
DOKUMENTY PRZEWOZOWE
list przewozowy: konkretyzuje waruhki umowy o przewóz w sposób dostępny dla wszystkich podmiotów uczestniczących w przewozie przesyłki, najczęściej dokument dwustronny, nie jest papierem wartościowym.
Funkcje listu przewozowego: dowodowa (potwierdza treść umowy, dowód zawarcia), legitymacyjna (kto ma prawo do ładunku posiadania tego listu lub jego odpisu umożliwia odbiór ładunku), instrukcyjna (sposób w jaki umowa powinna być wykonana), informacyjna (umożliwia kontrole prawidłowego wykonania umowy).
L.p. składa sie z: oryginał (dla odbiorcy, towarzyszy przesyłce w czasie tr. służy do dokonywania wpisów w czasie procesu przewozu), ceduła (towarzyszy przesyłce, zostaje na stacji przeznaczenia jako dowód dokonania przewozu), grzbiet (zostaje na stacji nadania), wtórnik (dla nadawcy, stanowi dowód nadania).
W l.p. nadawca zamieszcza: nazwa i adres nadawcy, podpis oraz określenie placówki przewoźnika, miejsce przeznaczenia, adres i nazwa odbiorcy, określenie rzeczy, masy, liczby sztuk przesyłki, sposobu opakowania, oznakowania, inne wskazówki co do wykonania przewozu zgodnie z przepisami przewozowymi.
PRAWA I OBOWIĄZKI WYSYŁAJĄCEGO
obowiazki przygotowania przesyłki do przewozu (przewoźnik może odmówić przyjęcia do przewozu rzeczy, których stan jest wadliwy, opakowanie niedostateczne, brak opadowania)
obowiazek oznakowania przesyłki oraz jej poszczególnych sztuk (miejsce nadania, nadawce, adres, miejsce przeznaczenia. odbiorce, adres)
ustalenie w dokumencie przewozowym wagi przesyłki, liczby sztuk
nadawcy przysługuje uprawnienie do zadeklarowania wartości rzeczy nadawanych do przewozu, jeżeli wartość tych rzeczy nie wynika z cennika, z rachunku sprzedawcy wtedy przewoźnik może sprawdzić stanu faktycznego przesyłki z danymi z listu przewozowego. Sprawdzeni powinno odbyć się przy nadawcy, w przypadku sporu nadawca ma prawo rządac aby wartość przesyłki została ustalona przez rzeczoznawce, koszty ponosi nadawca gdy wart. przesyłki przewyższa wiecej niż 20% wartość ustaloną przez rzeczoznawcę. W pozostałych przypadkach koszty ponosi przewożnik.
Dokonanie czynności ładunkowych (w miejscu załadowania i wyładowania)
UPRAWNIENIA NADAWCY:
nadawca może odstąpić od zawartej umowy lub wprowadzić do niej zmieny poprzez złożenie stosownego oświadczenia woli. Odstąpić może od umowy tylko nadawca. Odstąpienie polega na żądaniu wydania przesyłki w miejscu jej nadania pzred jej wysłąniem. Uprawnienia do zmiany umowy przewozu jest ograniczone jedynie przyczynami enumeratywnie wyliczonymi w ustawie. Zmiana umowy przewozu może polegać na żądaniu aby przewoźnik: wydał przesyłke w innym miejscu niż miejsce wskazane w liście przewozowym; wydał przesyłke innej osobie niż odbiorca wskazany w liście przewozowym.
Uprawnienia nadawcy do rozpożądzania przesyłką wygasa z chwilą gdy odbiorca: wprowadził zmiany umowy przewozu, przyjął list przewozowy, odebrał przesyłkę.
Okoliczności które zwalniaja przewożnika od wykonania żądań nadawcy lub odbiorcy: polecenie jest niewykonalne, wykonanie polecenia spowodowałoby zakłócenie w eksploatacji, wykonanie polecenia naruszałoby obowiązujące przepisy, nie zachowano szczególnych warunków obowiązujących w tym zakresie. Przewożnik ma obowiązek powiadomić osobę uprawniona o nimożności wykonania polecenia.
Należności wynikłe na skutek zmiany umowy przewozu ponosi ten kto wprowadza zmiany.
Jeżli w liście przewozowym brak wskazówek dot. sposobu postepowania z przesyłką wówczas przewożnik jest zobowiazany w trybie pilnym zwrócic sie do nadawcy lub osoby przez niego upoważnionej w l.p., a w razie zmiany umowy przewozu przez odbiorce, do odbiorcy o udzielenie tych wskazówek. Takie osoby maja 24h na udzielenie tych wskazówek. W razie nieudzielenia wskazówek przewoznik ma prawo oddac przesyłkę na przechowanie lub poddać ją likwidacji.
PRAWA I OBOWIAZKI PRZEWOŻNIKA
przewożnik ustala droge przewozu przesyłki, kieruje się drogą dostępną dla niego, nie jest zwiazane ze wskazaniami nadawcy.
przygotowanie śr.tr. do wykonania określonej usługi prewozowej
dokonanie przemieszczenia przesyłki do miejsca przeznaczenia oraz wydanie jej osobie wskazanej w l.p. jako odbiorca.
powinna być wydana w całości, w stanie niepogorszonym oraz we właściwym terminie.
przewożnik może odmówic przyjęcia przesyłki do przewozu:
gdy przewóz danych rzeczy jest zabroniony, dane rzeczy nie nadają się do przewozu posiadanymi przez przewoźnika śr.tr., z powodu ich rozmiaru, masy lub innych właściwości albo ze względu na urządzenia przewożnika lub warunki drogowe dla posiadacza śr.tr.
ze wzgledu na właściwości danych rzeczy, zostały one dopuszczone do przewozu tylko na warunkach szczególnych
obowiazek przewozu danych rzeczy został ograniczony w skutek całkowitego lub częściowego zawieszenia przewozu albo przez uzależnienie przewozu od spełnienia określonych warunków.
Przewożne oblicza przewożnik. Stanowi ono należności przewozowe, tj. wynagrodzenie za samo przemieszczenie przesyłki i za realizowanie w ramach umowy przewozu innych usług lub świadczeń, które są wg taryfy oddzielnie opłacone, a także za usługi świadczone w ramach innych umów.
Przewoźnik oblicza wysokośc przewoźnego od najkrótszej drogi przewozu.
Przewożnik ma ponadto obowiazek przewieźć przesyłke towarową w oznaczonym terminie. Przez termin przewozu rozumie się okres, w ciągu którego przewożnik jest zobowiazany dokonać przemieszczenia przesyłki i wydania jej. Termin przewozu może wynikać: z przepisów prawnych, umowy stron, właściwości z zobowiązania.
Do terminu przewozu nie wlicza sie załadunku i wyładunku.
Termin wykonania przewozu może ulec przedłużeniu na o okres zatrzymania przesyłki z powodu:
sprawdzenia, w wyniku którego stwierdzono niezgodność z danymi z l.p. albo niezachowania przepisów dot. rzeczy dop. do przewozu w warunkach szczególnych.
wykonania czynności wymaganych w przepisach szczególnych.
zmiany umowy przewozu albo przeszkody w przewozie lub wydaniu przesyłki.
przeładowania lub konieczniści poprawienia załadowania.
wykonywanie szczególnych czynności dot. przesyłki.
Jeżeli przewożnik nie wykonuje przewozu w dni wolne od pracy wówczas bieg terminu przewozu ulega zawieszeniu na te dni. Przyczyna i czas przedłużenia oraz zawieszenie przewożnik powinien wykazać w l.p.
Jeżeli termin przewozu upływa w godzinach, w których punkt odprawy przewożnika nie jest otwart dla czynności spedycyjnych zakłócenie terminu następuje po upływie 2h od najbliższego otwarcia punktu dla tych czynności. Jeżeli termin przewozu upłynął w dniu ustawowo wolnym od pracy zakończenie terminu następuje o tej samej godzinie następnego dnia roboczego, chyba że przewoźnik dokonał juz tych czynności w dniu wolnym.
Termin przewozu przesyłki jest zachowany jeżli przed jego upływem przewożnik:
powiadomił odbiorce o nadejściu przesyłki, która ma być wydana w punkcie odprawy bądź tylko przygotował ja do odbioru, jeżeli nie był zobowiązany do powiadomienia odbiorcy.
pozostawił do rozporządzenia odbiorcy przesyłkę, która ma być mu wydana poza punktem odprawy. Obowiązek akwizycji
Przewożnik jest zobowiązany do zawiadomienia adresata o nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia chyba, że przesyłke dostarczył do odbiorcy lub na jego bocznicę kolejową Zawiadomienie ma zawierać datę i godz. Przygotowania przesyłki do odbioru. Odbiorca może na piśmie zwolnić przewożnika od obowiązku awizacji. Opóznienie awizacji może spowodowac opóznienie terminu przewozu, a tym samym odp. Przewoznika Przewoznik awizuje przesylke do spedytora: nr. rejestracyjne przewoz. , jego dane ; a ten powiadamia osoby uprawnione.
Przemieszczenie przesylki nie może odbywac się tylko przez 1 przewożni, może skorzystac z podwykonawcy,chyba że umowa stanowi inaczej
Odp. Wobec odbiorcy ładunku odpow. Przewoznik faktyczny( ten podpisujący umowę, pierwotny),
Układ prawny pomiędzy p. pierwotnym a podwykonawcą nie ma wpływu na usługe. Świadczenie przewoznika nie musi być przez niego wykonane osobiście, chyba że wynikałoby to z wyrażnego postanowienia mowy. Charakter prawny umowy przewozu pozwala na to aby przewoznik mógł posłużyć się innymi osobami. Przew. Ma do tego prawo(ex lege) bez potrzeby uzyskania zgody, jaki również bez potrzeby zawiadomienia go o tym.
Jednakże dalszy przewoznik nie wchodzi w ogóle w stosunek prawny z usługobiorcą lecz działa jedynie w charakterze podwykonawcy. Wobec klientów odpow. Ponosi jedynie pierwszy przewoznik tzn. ten który przyjął przesyłkę do przewozu i on też ponosi odpow. Za swoich podwykonawców wobec, nich może mu przysługiwać prawo regresu.
W okresie od przyjecia do przewozu, do chwili wydania jej odbiorcy na przewozniku ciąży obowiązek pieczy (czyli czuwania nad stanem przesyłki), bez względu na to czy on sam przewozi czy podwykonawca. Sprawując piecze nad przesyłką zobowiazany jest do zachowania należytej ostrożności.
W celu zabezpieczenia należności przewoznika, jak również należności przysługujacych poprzednim przewoznikom i spedytorom przewoznikowi przysługuje ustawowe prawo zastawu na przesyłce z wyjątkiem:
przesyłek organów władzy administracji państw.;
przesyłek wymiaru sprawiedliwości i organu ścigania;
Prawo zastawu może być wykonywane dopóki:
przesyłka znajduje się we władaniu przewoż. Lub o osoby, która ją dzierży w jego imieniu
albo dopóki może nią rozporządzać na podstawie odpow. Dokumentów
Jeżeli:
1)zachodzą przeszkody w przewozie bądź w wydaniu przesyłki a przewoznik nie może uzyskać od wysyłającego wykonanych wskazówek; jak również:
2)w przypadku zaginiecia dok. Przewozowych i braku możliwości ustalenia osoby uprawnionej do rozporzadzenia przesyłką, wówczas przewoznik winien dokonac likwidację przesyłki.
Przewożnik przystępuje do likwidacji:
1)niezwłocznie po upływie terminu odbioru żywych zwierząt, rzeczy niebezpiecznych lub ład. Łatwopsujących się ;
2)w pozostających wypadkach po upływie 30 dni od terminu przesyłki nie wcześniej jednak niż po upływie 10 dni od dnia zawiadomienia uprawnionego terminie likwidacji przesylki.
Obowiązek zawiadomienia o zamierzonej likwidacji osoby uprawnionej oraz zachowania 10 dniowego terminu, nie zachodzi w przypadku, gdy osoba taka
Nie jest nieznana, jednocześnie brak jest możliwości ustalenia tożsamości takiej osoby za pomocą dostępnych środków.
Likwidacje przesyłki przed upływem okr. Terminów powoduje odp. Przewoznika. Przewoznik może przystąpić do likwidacji przed upływem terminow, albo przechowanie pociąga za sobą koszty zbyt wysokie w stosunku do wartości przesyłki
Likwidacji dokonuje się w drodze
Sprzedaży, przekazania właściwej jednostce organ.,zniszczenia.
Sytuacja prawna odbiorcy.
Wskazanie osoby odbiorcy należą do wysyłajacego. Powinien być już oznaczony w chwili zawierania umowy o przewóz. Jeżeli w umowie nie zostanie wskazany odbiorca za uprawnionego do odbioru przesyłki uważa się wysyłającego. W konosamencie wystarczy określenie: na okaziciela, na zlecenie.
Przystąpienie do umowy przewozu jest uprawnieniem odbiorcy a nie jego obowiązkiem. Może on też dokonać zmiany umowy przewozu, ale pod warunkiem pokazania przewoznikowi wtórnika umowy przewozu. Po nadejściu przesyłki może żądać wydania; a przez jej przyjecie zobowiązuje się do zaplaty należności ciążących na przesyłce. Postanowienie to nie oznacza jednak zwolnienia wysyłającego od zapłacenia należ.
przewozowych. Jeżeli odbiorca nie wywiąże się ze swojego obow.
wówczas przewoznik może zwrócić się z roszczeniami do wysyłającego o ile odbiorca je uiści to tym samym wygasa obowiązek z tego tytułu po stronie wysyłającego.
Przeszkody w wydaniu lub przewozie przesyłki
Przeszkody trwałe- gdy pociągają za sobą w ogóle niemożność wykonania zobowiazania przez przewoznika
Przeszkody czasowe- tylko przedłużają realizację zobowiązania.
Nadawca może w l.p. umieścić wskazówki co do postępowania z przesyłką na wypadek:
1)przeszkody w przewozie powodującej niemożność wykonania umowy zgodnie z warunkami okr. w liście przew.
2)przeszkody w wydaniu powodujacej niemożność wydania przesyłki w miejscu przeznaczenia odbiorcy okr. w l.p.
Zasady odp. Przewoznika z tytułu przewozu przesyłek
może być oparta na odp. kontraktowej(jest to odpow. z tyt. Niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania) również toa odp. przew. może się opierać na odp. deliktowej(odp. z tyt. Czynów niedozwolonych )
Przesłanki odp. kontraktowej.
1.fakt powstania szkody
2.związek przyczynowy pomiędzy powstaniem szkody a działaniem lub zaniechaniem dłużnika
3.wina dłużnika.
Odpowiedzialność przewoznika kształtuje się na zasadzie winy.Przewoznik ponosi
Odp.za osoby,które mu podlegają.Przewoznik ponośi odp.za winę umyślną jak jak również za
Niedołożenie należytej staranności.Zasada winy domniemanej ma ograniczony zasięg stosowania i odnosi się do
Przypadku gdy dany przewóz odnosi się do K.C
(transp.konny i komunikacja komunalna.)
Odszkodowanie nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki.
Odpow.przewoznika z tytułu przewozu przesyłek
Może wynikać przede wszystkim z dwóch przyczyn:1)z tytułu szkód samej substancji przesyłki(utrata uszkodzenie.)2)z tytułu nie dotrzymania terminu przewozu.
Odp.przewożnika za szkody substancji przesyłki:
Szkoda transportowa -szkody w samej substancji przesyłki(całkowita utrata przesyłki,ubytek,uszkodzenie,zniszczenie,szkody o charakterze mieszanym)
Utrata-kiedy nie dotarła do odbiorcy.
Ubytek-brak części przesyłki.
Uszkodzenie-częściowo nieprzydatna do kożystania
W sposób zgodny z przeznaczeniem.
Zniszczenie-całkowite unicestwienie przewożonego ładunku.Odnośi się do całej przesyłki lub części.
Wysokość odszkodowania
Odszkodowanie-wyrównanie szkód efektywnych(rzeczywistyh)jak i również korzyści jakie poszkodowany mógby osiągnąć gdyby mu
Szkody nie wyrządzono.
Odsetki oblicza się:1)z tytułu niezapłaconych należności od dnia w którym należność powinna
Być zapłacona.2)z innych tytułów od dnia wniesienia reklamacji lub doręczenia wezwania do zapłaty.
Odszkodowanie powinno być ustalone na podstawie wszystkich składników ceny danego towaru,dotyczy to szczególnie ceny za opakowania.
Ogólne przyczyny zwalniające przewoznika z odpowiedzialności jeżeli udowodni że szkoda powstała:1)z przyczyn powstałych z winy odbiorcy nadawcy:niewłaściwy dobór środka transportowego,niewłasciwe załdowanie i ubezpieczenie przesyłki.2)
Przyczyny wynikające z właściwosći towaru.3)w skutek siły wyższej.
Ponadto na gruncie prawa przewozowego przewoznik
Nie ponosi odpowiedzialności za ubytek przesyłki której masy i liczby sztuk nie sprawdził przy nadaniu przesyłki jeżeli dostarczył
Ją bez śladów naruszenia.
W przypadku gdy pojemnik transportowy został zamknięty przez nadawcę,a plomby założył sam nadawca,stan pojemnika transportowego
Jak również stan plomb w momencie wydania przesyłki odbiorcy nie jest naruszony.przyjmuje się ze szkoda w substancji przesyłki przewożonej w kontenerze nie powstała w czasie przewozu.
Przyczyny zwalniajace szczególne:(przesłanki uprzywilejowane)
1)nadanie pod nazwe niezgodną z rzeczywistością,nieścisłą lub niedostateczną,rzeczy
wyłączonych z przewozu
lub przyjmowanych do przewozu na warunkach
szczególnych albo nie zachowanie przez nadawce
warunków.2)brak niedostateczności lub wadliwości opakowania rzeczy narażonych w tych warunkach na szkode w skutek ich naturalnuch własciwości,jeżeli przewoznik w powyższych sytuacjach chce się zwolnić od odpowiedzialnosci musi wykazać że:A)przedmiotem przewozu była przesylka wymagająca okreśonego
opakowania dla jej bezpiecznego przewozuB)
przesyłka była wadliwie
opakowana lub pozbawiona opakowania.C)
naturalne włsciwosci przesylki narażaly ją w tych warunkach na szkodę.
3)szczególna podatność rzeczy na szkode w skutek wad lub naturalnych właśćiwości.4)ładowanie,
rozmieszczanie lub wyładowywanie rzeczy przez nadawce lub odbiorce.5)przewóz przesyłek które zgodnie z przepisami lub umową powinne być dozorowane.
Jeżeli przewożnik na podstawie okolicznosci danego wypadku wykaże,
Że utrata, ubytek lub uszkodzenie mogły powstać wskutek co najmniej jednej z tych przyczyn domniemywa się
Ze szkoda własnie z nich wynika.Przy przesylkach
Które z powodu swoich właściwości tracą na wadze,przewożnik odpowiada tylko za te części ubytku które przekraczają normę ubytku
Ustalone zgodnie z przepisami lub zwyczajowo przyjęte.
Odp.przewożnika z tytułu
Niedotrzymania terminu
Przewozu przesyłek
A)odp.na podstawie K.C
Do tej odpow.stosuje się generalne postanowienia odnoszące się do dłuznika,
Który popada w zwłoke wsutek niespełnienia świadczenia we właściwym terminie,z przyczyn za które ponosi odpowiedzialnosc.
Przewoznik jest zobowiazany do naprawienia szkody z tytulu zwłoki niezależnie od odpow.szkód w samej substancji przesyłki.
Wysokośc odszkodowania nie jest przy tym ograniczona do wartosci przesyłki,jest oparta na zasadzie winy domniemanej.B)odpow.na podstawie ustawy Prawo przewozowe-przewoznik
Odpow.w wysokości podwójnej kwoty przewozneego.Odpow.przewoznika na zasadzie ryzyka.
Przewoznik zwolniony od
Odpow.,gdy opóznienie w przewozie przesylki powstało:1)z przyczyn powstałych po stronie nadawcy lub odbiorcy nie
Wywolanych winą przewoznika.2)z właściwości towaru3)w skutek siły wyzszej.
Występując z roszczeniem
Usługobiorca muisi udowodnić1)fakt poniesienia szkody w skutek opóznienia.2)wysokość szkody.3)związek przyczynowy miedzy szkodą a opóznieniem.
Odpow.przewożnika z innych tytułow.Przewoznik odpow.za szkode wynikła
1)z utraty2)nienależytego
wykorzystania dokumentów wymienionych w liscie przewozowym.Odpowiedz
ta opiera się na zasadzie winy.\
Dochodzenie roszczeń w transporcie.
A)przedawnienie roszczen
W transp.
Roszczenie polega na tym
Ze jeden podmiot(uprawniony) może żądaćwe właśiwym terminie od drugiego podmiotu(zobowiazanego)
Spełnienia odpowiedniego
Świadczenia np.wydanie
Przesyłki lub zapłacenia
Odszkodowania.
Wg .ust.prawo przewoz.
Plus aktów wydanych na jej podstawie roszczenia w transporcie przedawniaja się z upływem roku.
Przewiduje się dwa wyjatki od tego terminu:1-roszczenie wobec przewoznika z tytułu opóznienia w przewozie pzresyłek które nie spowodowało szkodysubstancji ładunku,
Ulegają przedawnieniu z upływem dwóch miesiecy od dnia wydania przesylki;
2-odnosi się do roszczen
regresowych miedzy przewoznikami, w przypadkach takich termin przedawnienia wynosi 6 miesiecy od dnia w którym przewoznik naprawił szkode,albo od dnia w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.
Przerwanie, zawieszenie
Biegu przedawnienia
Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się,a rozpoczety ulega zawieraniu co do wszelkich roszczen jeżeli z powodu sily wyzszej uprawniony nie może dochodzic ich przed sądem
Lub innym organem uprwnionym do rozpoznawania spraw danego rodzaju-przez czas
Trwania przeszkody.Bieg
Przedawnienia zawiera się
Na okres od dnia złozenia reklamacji lub wezwanie do zaplaty do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamacje lub wezwanie do zapłaty i zwrócenie załączonych dokum.Termin przewidziany do wniesienia takiej reklamacji lub wezwania do zaplaty wynosi 3 miesiace,po uplywie zawierania przedawnienie
Biegnie dalej.
Ustalenie stanu przesyłki
Protokolarne ustalenie
Stanu przesylki jest:1)podstawową metodą
Rozliczenia się przewoznika wobec uslugobiorcy tak z ilosci jak i z jakosci wydawanej
Odbiorcy przesylki 2)ma ono znaczenie dowodowe przy ustaleniu kwestji od[powiedzialnosci przewoznika za szkody powstale w substancji przesylki.
Stwierdzienie stanu przesylki powinno nastapic
W formie protokolu,wg.ustawy protokolu o stanie przesylki,natomiast w praktyce nazywany jest protokolem szkodowym.
Protokolarne stwierdzenie szkody konieczne jest tylko przy szkodach tkzw
Częścowych,a mianowicie
Ubytek,uszkodzenie,zniszczenie,zepsucie przewozonych rzeczy.
W przypadku utraty nie jest to konieczne bo wtórnik wystarczy do dochodzenia roszczeń.
Do sporządzenia protokolu
Obowiązany jest przewoznik który robi to z własnej inicjatywy albo na rzadanie osoby uprawnionej.Przewoznik
Powinien ustalic bezwłocznie w formie protokolarnie stan przesyłki i okoliczności powstalej szkody jeżeli
Przed wydaniem przesyłki
Okazało się ze doznała ona ubytku bądź uszkodzenia.ąąąa
aaaaaaaaa
ąą