1. 4 fundamentalne punkty wyjścia filozofii

• zdziwienie

• wątpienie

• cierpienie

• doświadczenie

2. Filozofia to umiłowanie mądrości a jednocześnie umiejętność stawiania pytań

3. WĄTPIENIE - stawianie pod znakiem zapytania czegoś co wiem ; filozofia to wątpienie metodyczne - wątpienie w coś co jest oczywiste. Wątpienie jest kluczem do wszystkich nauk, np. politologii. Kartezjusz uczynił myślenie i wątpienie punktem niepodważalnym swej filozofii - Cogito ergo sum

4. CIERPIENIE - w tym stanie ludzie stawiają sobie najważniejsze pytania, w stylu „gdzie jest Bóg?”, „dlaczego ja?”. Jest doświadczeniem bólu i zła. Politolog nie może być ślepy na cierpienie świata

5. DOŚWIADCZENIE - zdziwienie, wątpienie i cierpienie są formami doświadczenia, doświadczenie jest ich podstawą, źródłem filozofowanie

6. PYTANIA FILOZOFICZNE

1. BYT

Zdziwienie - „dlaczego jest coś, a nie nic?” „czym jest to coś?”, „czym jest istnienie” - pytania te są podłożem filozofowania. Odpowiedzi szuka się w tym, czego nie widać. Filozofia teoretyczna - ontologia

Ontologia - nauka o bycie, filozofia bytu, pyta o byt skąd się wziął, konfrontuje rzeczywistość i nierzeczywistość [ ontologia inaczej metafizyka - dział filozofii, który stara się odpowiadać na pytania o to z czego składa się Wszechświat i na jakich zasadach funkcjonuje ; nauka o wszystkim co jest- Wikipedia ]
b) POZNANIE

Wątpienie - stawia pod znakiem zapytania naszą pewność, pokazuje, że nasza pewność wcale nie jest taka pewna. Należy do filozofii teoretycznej. Jest to filozofia poznania rozumienia, nauka o poznaniu - Epistemologia [ bada skąd pochodzi, na ile jest wiarygodna i jakie są granice naszej wiedzy- Wikipedia ] Łączy się z hermeneutyką [ co to jest do cholery ] Filozofia ta konfrontuje rzeczywistość i nierzeczywistość

3. WARTOŚCI

Cierpienie - szukanie nadziei w cierpieniu, pytania o wartość, jak żyć, aby nie cierpieć. Jest to filozofia z punktu widzenia wartości. Agatologia [ co to jest do cholery ] - etyka - aksjologia [ogólna teoria wartości, nauka o wartościach, wieloaspektowe rozważania teoretyczne dotyczące pojęcia wartości - Wikipedia ] Należy do filozofii praktycznej ( jej twórcą jest Sokrates ). Konfrontuje i szuka różnic pomiędzy dobrem a złem

ONTOLOGIA a EPISTEMOLOGIA - zjawisko powstaje jeśli istnieje przedmiot i podmiot, jeśli filozofia akcentuje podmiot jest to epistemologia, jeśli zaś przedmiot jest to ontologia [ że coo <wow> ]

7. Podział filozofii :

1. teoretyczna ( ontologia, epistemologia ) zagadnienia związane ze zdziwieniem i zwątpieniem. Chce zrozumieć świat człowieka, ze względu na samo zrozumienie. Jej symbolem jest Immanuel Kant

• filozofia przyrody - zajmuje się całym wszechświatem - czas i przestrzeń

• antropologia - pyta całościowo o człowieka

• teologia filozoficzna - mówienie o Bogu z pominięciem wiary, objawień itp. ; szukanie i omawianie argumentów przemawiających za i przeciw istnieniu Boga - poznanie Boga, jego cech, relacje między Bogiem a rzeczywistością - teizm [wiara w istnienie bogów lub bogiń, ingerujących w losy świata ], ateizm, deizm, agnostycyzm [to pogląd, według którego nigdy nikomu nie uda się dowieść istnienia Boga, ale nie ma też możliwości dowiedzenia, że Boga nie ma ]

2. praktyczna - zagadnienia związane z cierpieniem. Jej symbolem jest Sokrates

• stara się zrozumieć rzeczywistość, świat człowieka pod kątem pytania - jak warto żyć ?

• aksjologia, etyka ( nauka o wartościach moralnych ), agatologia, filozofia kultury

8. Definicje Filozofii :

1. wg Stanisława Kamińskiego ( ksiądz z KUL ) - historycznie zmienna ( co do problematyki i metody ) dziedzina ogólnych dociekań nad najgłębszą racją, strukturą, lub sensem rzeczywistości ( bytu ) oraz ostatecznymi warunkami wartościowego poznania lub naczelną postawą postępowania człowieka
   [ ujęcie ontologii, epistemologii i etyki ]

2. wg Arno Anzenbachera - krytyczna wiedza rozumowa o warunkach możliwości rzeczywistości doświadczalnej jako całości [ filozofia jako nauka podatna na krytykę ]

3. wg Sokratesa - poszukiwanie mądrości jako gotowości na śmierć [ najgłębsza definicja, Sokrates patrzył na filozofię przez pryzmat śmierci, autentyczni filozofowie zajmują się śmiercią i bardzo mało przejmują się umieraniem ]

9 ) Cechy charakterystyczne filozofii :

3. systematyczność [ gr. „systema”, tworzy pewną całość o określonej strukturze ]

4. fundamentalność [ „arche” - początek, pytanie o początek, pierwsza przyczyna, podstawa ]

5. uniwersalność [ zajmuje się całością, bytu, harmonią, kosmosem ]

6. racjonalność [ jest nauką rozumową, odrzuca mitologię - od mitu do logosu ]

7. krytyczność [ osądzać, wydawać oceny, wyjaśniać, tłumaczyć, porządkuje ]

JEST WIEDZĄ FUNDAMENTALNĄ, ŻADNA INNA NAUKA NIE SZUKA FUNDAMENTÓW !!

9. Koncepcje filozofii :

1. KLASYCZNA - koncepcja maksymalistyczna, „filozofia jest fundamentem” - Platon, Arystoteles, Sokrates wg tej koncepcji filozofia jest dziedziną :

- AUTONOMICZNĄ - oddzielna i samodzielna dziedzina ludzkiego poznania, ma swój przedmiot, ma swój przedmiot, którym się zajmuje i swoje metody ( przedmiot : byt jako byt, poznanie jako poznanie, wartość jako wartość )

- NAUKOWĄ - jak każda inna nauka jest dziedziną racjonalną, metodyczną i radykalnie krytyczną

- OPARTĄ NA NATURALNYCH ZDOLNOŚCIACH POZNAWCZYCH - odwołuje się do naturalnych źródeł ludzkiego rozumu

2. POZYTYWISTYCNA - koncepcja minimalistyczna, związana z powstaniem pozytywizmu ( XIX i XX wiek ) z narodzinami przeróżnych dziedzin np. nauk empirycznych, z rewolucją przemysłową.

- pozytywizm był niejako apogeum rozwoju ludzkości ( wg Augusta Comte : epoki teologiczna, do reformacji, metafizyczna, do rewolucji francuskiej i pozytywna )

- wg pozytywistów nic co nie poddaje się eksperymentom nie może być naukowe, nie jest nauką. Wniosek : filozofia nie jest nauką racjonalną, nie może być nauką autonomiczną, jest uzależniona od innych nauk przyrodniczych

- scjentyzm - [ pogląd filozoficzny wg którego prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości dostarcza tylko nauka, Według tego poglądu nauki szczegółowe, są jedyną drogą do uzyskania rzetelnej wiedzy o rzeczywistości ; zaufanie do nauki ].

- empiryzm - [filozofia zakładająca, że źródłem ludzkiego poznania są wyłącznie, lub przede wszystkim bodźce zmysłowe docierające do naszego umysłu ze świata zewnętrznego ; przeciwna racjonalizmowi ; ustalenia teorii bazując na własnych przeżytych doświadczeniach - wikipedia ]

- filozof powinien jak najlepiej znać nauki empiryczne, by móc je analizować, filozofia uzależniona od tych nauk, ponieważ nie posiadała swojego przedmiotu ani metod

- koncepcja została obalona, ponieważ jej główna teza przeczyła założeniom : Jeżeli podstawowym kryterium weryfikacji tez naukowych jest eksperyment [ empiryzm ], niemożliwej jest znalezienie takiego, który weryfikował tą wiedzę

3. LINGWISTYCZNO-ANALITYCZNA - filozofia ta pojawiła się pod koniec XIX wieku ( po epoce romantyzmu. Twierdziła, że możemy poznać tylko własny rozum

- była krytyczną odpowiedzią na romantyzm, była próbą przeanalizowania języka filozofów idealistycznych ( romantycznych ), zaczęto badać język tej filozofii

- filozofia jako nauka była tylko lingwistyką, musiała zajmować się analizą języka

4. IRRACJONALNA - nie jest to nauka, jedynie koncepcja. Filozofowie irracjonalni chcieli szukać odpowiedzi na pytania bez znajomości historii, rzeczywistość była oderwana od dziedzictwa przeszłości

10 ) METODOLOGIA FILOZOFII

Istnieje 5 metod filozofii, podział związany jest z różnorodnością widzenia świata przez filozofów :

1. metodologia fenomenologiczna

-najważniejszą rzeczą od której trzeba poznawać prawdę są zjawiska tzw. fenomeny

-twórcą tej metodologii jest niemiecki filozof Edmund Husserl [ początek XX wieku, jeden z twórców fenomenologii - jednego z kierunków teorii poznania ( epistemologii ) - Wikipedia ] - twierdził, że trzeba przestać zastanawiać się nad rzeczywistością, a zacząć opisywać zjawiska, bo tylko w ten sposób można pojąć istotę rzeczy

-metoda ta polega na dogłębnym, dokładnym opisywaniu rzeczy, które nam się jawią

2. metodologia logiczno-lingwistyczna

-zajmuje się ludzkim językiem, każde słowo wypowiedziane przez człowieka można rozwinąć w zdanie

-rzeczywistość dosłownie odwzorowuje się w myśli, natomiast myśl - w języku, jeśli myślenie wyraża się w języku to filozofia powinna skupić się na języku

-każda myśl to jakieś zdanie, należy więc dokonać analizy językowej zdań.

-Metoda ta bada język jako zdanie, równocześnie jej metodą jest badanie zdań

3. metodologia hermeneutyczna

-filozofowie widzą świat jako tekst, a tekst jest po to, aby go interpretować, interpretacja jest kluczem tej metody

-cały czas interpretujemy ludzkie słowa, co mówią, kiedy i w jaki sposób, aby dobrze zinterpretować tekst lub mowę należy : uchwycić kontekst, rozumieć część z perspektywy całości, uchwycić przedrozumienie ( przesądy itp. )

4. metodologia metafizyczna

-badanie bytu jako bytu ( zgłębianie bytu )

-polega na oglądzie świata bytów w kontekście o ich istnienie i istotę

-dedukcja, w tej metodzie, to wyprowadzanie wniosków z analizy bytów i szukanie przyczyn zewnętrznych i wewnętrznych tych bytów

5. metodologia transcendentalna

-główną metodą filozofowania jest poznanie

-filozofowie transcendentalni badają ludzkie poznanie

-myślenie jest najpewniejsze - Myślę więc jestem - myślenie to poznanie, poznanie własnego myślenia prowadzi do poznania innych bytów.

-Ma swoje źródła w Kartezjuszu ( XVII wiek )

-Zajmowanie się poznaniem to szukanie drogi łączącej nas ze światem - „poznanie warunków umożliwiających wszelkie poznanie”

11 )Metoda ( „po drodze” ) - konkretna droga, którą idzie się ku prawdzie

- sposób systematycznie stosowalny, dobór i układ czynności podporządkowanych określonemu celowi, nadający się do wielokrotnego stosowania

- zespół reguł wyznaczających sposób postępowania w danej sprawie

12 )Metodologia - sposoby docierania do prawdy, które można stosować wielokrotnie

13) Podział nauk szczegółowych :

1. realne

• kulturowe : humanistyczne ( historia, estetyka, lingwistyka, religioznawstwo ), społeczno-ekonomiczne ( ekonomia, zarządzanie i marketing ), psychologia

• przyrodnicze : fizyka, chemia, geografia, biotechnologia, oceanografia

2. formalne [ świat umysłu ] : logika ( logika formalna, logika matematyczna )

NAUKI SZCZEGÓŁOWE - są to te dyscypliny, które nie są ani filozofią ani teologią. Nauki te odnoszą się i badają pewne szczegóły np. świat przyrody, świat kultury, świat umysłu. Wybierają sobie jeden szczegół któregoś ze światów ( np. politologia bada człowieka jako istotę polityczną ) i badają go

NAUKI REALNE - dyscypliny, które wybierają sobie wycinek tylko i wyłącznie ze świata przyrody lub ze świata kultury, a nigdy z tego „co jest w umyśle”. Badają to co istnieje bez względu na nas - realną i obiektywną rzeczywistość. Stosują metody indukcyjne tzn. wyprowadzanie wniosków z tego co widzą. Nauki realne o dyscypliny :

• empiryczne ( doświadczalne ) - badają świat przyrody i świat kultury ( procesy gospodarcze itd. )

• zredukowane tematycznie - zajmują się ściśle określonym wycinkiem rzeczywistości - redukują rzeczywistość do tego jednego przedmiotu

• metodycznie abstrakcyjne - każda nauka musi dokonać wyboru jakiejś metody

• różne metody mogą zajmować się tym samym przedmiotem ( np. o człowieku - politologia, psychologia ), ale punkt patrzenia na ten przedmiot zależy już od metody

NAUKI FORMALNE - wybierają wycinek bardzo konkretny, np. umysł ludzki - intelekt ( organ, który gromadzi wiedzę o wszystkim ). Stosują metody dedukcyjne tzn. „nie spostrzegam ale wnioskuje”

14) Nauki realne a filozofia.

1. podobieństwa

• każda dyscyplina nauk szczegółowych jak i filozofia wychodzą od doświadczenia

• doświadczenie potoczne, a nie nauka jest fundamentem filozofii i nauk potocznych ( doświadczenie potoczne - każda nauka realna musi posługiwać się jakąś metodą, ale metody te nie określają przedmiotu badań - przedmiot musi być doświadczony potocznie, czyli pozanaukowo - przednaukowo tylko tak można określić przedmiot badań. Nie można ustalić za pomocą jakiejś metody, że to właśnie ta metoda będzie odpowiednią , metodę należy uzyskać z zewnątrz ) [ nic nie rozumiem ]

2. różnice

• nauki realne są zredukowane tematycznie, filozofia nie jest ograniczona do żadnych aspektów, każde zagadnienie traktuje całościowo ( np. psychologia bada człowieka z perspektywy psycholog, a filozofia jako człowieka )

• mimo że punktem wyjścia filozofii i nauk realnych jest doświadczenie to nauki realne traktują je bardzo empirycznie, filozofia przekracza granice świata realnego ( pyt. nauk realnych : ile zębów ma niedźwiedź polarny?? Pyt filozoficzne- dlaczego jest coś, a nie raczej nic ?? )

• nauki realne są metodycznie abstrakcyjne, mają jedną metodę albo zbiór jednolitych metod, natomiast filozofia nie jest dziedziną abstrakcyjną, filozofia sama sobie określa i wybiera metody

15) Logika formalna - nauka o relacjach i związkach logicznych między zdaniami, szczególnie o związkach i relacjach wynikania i o regułach poprawnego wnioskowania

16) Nauki formalne a filozofia.

Zarówno filozofia jak i nauki formalne wychodzą od doświadczenia potocznego, filozofia nie jest metodycznie abstrakcyjną, a nauki formalne są.

FILOZOFIA A RELIGIA

17) Religia może być : monoteistyczna, politeistyczna, panteistyczna ( Bóg jest wszystkim ), a-teistyczne, prymitywna, prorocka ( na początku był prorok ), kosmiczna ( na początku była harmonia we wszechświecie ), plemienna, mistyczna, narodowa

18 ) Religia od łac. relegere ( Cyceron ), religare ( Lautaucjusz [???] ) - gromadzić, rozważać, zwracać uwagę. Istotne elementy :

• tradycja, dotycząca doktryny

• struktura społeczna ( nie ma religii jednoosobowych )

• przesłanie duchowe

• postać kultu

• odniesienie tego co światowe do tego co ponadświatowe

• to co ponadświatowe jest bardziej rzeczywiste niż to co światowe

19) Religia to :

wg F. Adlera - „stosunek człowieka do nadludzkiej mocy, w które człowiek wierzy”

wg N. Sonderbloma - „stosunek między człowiekiem a pozaświatową siłą w którą człowiek wierzy i od której czuje się zależny, stosunek wyrażający się w modlitwie, zaufaniu, bojaźni, ofiarach i etycznym zachowaniu"

wg Heinza Schlette - „jest sposobem ludzkiego istnienia na zasadzie stosunku do podstawy sensu ( poza którą nie można dalej wyjść, która zatem w tym rozumieniu jest ostateczna ), która jako coś, co stanowi fundament i nadaje sens, dotyczy interpretacji wszystkiego co istnieje jako całość oraz wszystkich sfer bytu”

20) Filozofia a religia. Podobieństwa.

Filozofia jest fundamentalna, racjonalna, uniwersalna, religia chce być wiedzą fundamentalną, chce być całą rzeczywistością, religia jest uniwersalna - więź z rzeczywistością, która rzuca światło na człowieka i poznanie. Filozofia jest czysto racjonalna a w religii mamy do czynienia z objawieniem, nie jest tak racjonalna jak filozofia, nie jest też nieracjonalna. Religie podkreślają, że nie są irracjonalne - racjonalny dyskurs o wierze - „coś co spada z nieba nie jest przeciwne rozumowi, a jest podstawą sensu”. Religia i filozofia mają podobne roszczenia -chcą mówić o wszystkim. Filozofii chodzi o :

• rozjaśnienie ludzkiej egzystencji ( odpowiedzi )

• chce dać człowiekowi orientację w świecie ( jak żyć )

• transcendowanie - przekraczanie istnienia i świata

Egzystencja ( istnieć od łac. ) - człowiek jest takim bytem „który ma siebie przed sobą”, możliwości przekraczania siebie istnieją tylko wtedy, kiedy istnieje Bóg. Religii chodzi o to samo - fundamentalna prawda o człowieku, transcendentowanie - żeby doszło do więzi muszę siebie przekroczyć

21) Filozofia a religia. Różnice.

Filozofia jest dyscypliną, która chce być czysto rozumową, chce mówić o przyrodzonych rzeczach - człowieku, Bogu, natomiast religia nie jest czysto racjonalna - tylko objawienie może dać prawdę ( łaskę) - rzeczywistość przekraczającą świat. Filozofia nie wychodzi jak religia od podstawowej fundamentalnej podstawy sensu- Boga. To co jest końcem filozofii ( filozofia może dojść do wniosku o istnieniu Boga ) jest początkiem religii ( religia wychodzi z założenia istnienia Boga ).

22) Relacje między religią a filozofią. Istnieją 4 sposoby kształtowanie tych relacji :

1. filozofia i religia nie mają ze sobą nic wspólnego

koniec XIX wieku, antyreligijna atmosfera wytworzona przez pozytywizm - religia to niższy stopień rozwoju ludzkości. Filozofia i religia zajmują się całkiem czymś innym, nie mają sobie nic do powiedzenia - równoległe drogi, zawsze są, ale odległe od siebie. Słabość : religijny filozof - dwie prawdy, które nie mają ze sobą nic wspólnego - schizofrenia

2. filozofia i religia są sprzeczne

• religia przeciwko filozofii : niektóre nurty chrześcijaństwa ( nurty fideistyczne - tylko wiara ) - Paweł jest przeciwny filozofii [ święty ???? ]

• filozofia przeciwko religii : nie można traktować religii poważnie ( Marks- religia to opium dla mas, uśmierza ból istnienia ale nie pomaga ). Istnieje prawdopodobieństwo, że religia bez rozumu stanie się totalitaryzmem, chociaż sam rozum tez jest zagrożony od środka - komunizmem

3. filozofia i religia stanowią jedność

w religiach wschodnich filozofia ma korzenie w religii. Nie mniej zawsze w religii chrześcijańskiej istniała pokusa, żeby utożsamiać rozum z wiarą - filozofia to mądrość - a mądrość to Jezus Chrystus - więc filozofia to jedność z wiarą ( filozofie chrystologiczne ). Jednak chrześcijaństwo stało się nietolerancyjne gdy w sposób absolutny wchłaniało w siebie rozum - moja wiara jest superrozumowa więc powinna być przyjęta przez wszystkich i można ludzi do tego przymusić. Niektórzy filozofowie przyjmowali to stanowisko - Kant i Jespers - wiarę i religię można wytłumaczyć w sposób czysto racjonalny - rozum wchłania wiarę. Jednak z istoty religii jest to niemożliwe. Wiara filozoficzna to jeszcze nie religia. W religii zawsze chodzi o społeczność a religia filozoficzna może być zamknięta na innych [ zakręcone ]

4. filozofia i religia są różnymi, „ale odniesionymi do siebie płaszczyznami” ( najlepsza koncepcja )

Różne drogi, nie muszą iść równolegle w nieskończoność, mogą przechodzić przez siebie

- religijny punkt widzenia - św. Tomasz z Akwinu - łaska, wiara buduje na naturze pokrewieństwo między wiarą a rozumem, może dotrzeć do człowieka niewierzącego. Wiara i rozum wypływają z jednego źródła - więc nie mogą być sprzeczne, muszą się uzupełniać

- filozoficzny punkt widzenia : nie ma niebezpieczeństwa schizofrenii „filozof religijny” ( „W demokracji zachodnioeuropejskiej, gdzie każdy światopogląd powinien być szanowany, zdarzają się sytuacje w których przedstawiciele tych demokracji, mimo że zawsze powinni być naturalni, nie są” ). Kluczem do rozwiązania tych problemów jest właśnie. Kolejnym problemem demokracji jest to, że rozum podobnie jak religia może okazać się nietolerancyjny - więc nie można opierać demokracji tylko na rozumie, który może być nietolerancyjny ( komunizm, hitleryzm ). Religia chrześcijańska chce współistnieć, w dobie globalizacji, z innymi kulturami, religiami - demokracja może istnieć, współistnieć z religią.

STANOWISKO CZWARTE - pozytywne, pokojowe współistnienie, wzajemne oczyszczanie się, kiedyś rozum oczyścił demonizującą się religię [czyżby prądy reformacyjne wpływające na kontrreformacyjną odnowę ], a teraz religia pokazuje granice rozumowi ; [optymalna koncepcja ]

23) FILOZOFIA I SZTUKA

1. wg polskiego malarza i myśliciela XX wieku Jerzego Nowosielskiego - niewiele osób jest czułych na sztukę, widział w sztuce cele, które mogą zbawić

2. „piękno zbawi świat” - „Idiota” Dostojewskiego

3. sztuka wysoka ( od niemieckiego kunst ), sztuka - pień, kawałek drewna ( od niemieckiego stoock )

4. DEFINICJE

• cechą swoistą sztuki jest to, że odtwarza rzeczywistość ( naśladuje )

• klasyczne rozumienie sztuki - wytwarza piękno, sztuką jest ta część działalności ludzkiej, która dąży do piękna

• nadaje rzeczom kształt, formę, strukturę

• jej cechą swoistą jest ekspresja ( XIX wiek ), akcent pada na artystę, który poprzez sztukę próbuje ukazać i wynaleźć życie wewnętrzne

• wywołuje przeżycia estetyczne

• wywołuje wstrząs, chce szokować - silne wrażenia

5. SZTUKA - dziedzina ludzkiej twórczości, która za pomocą tego co zmysłowe wytwarza piękno, prowadzące do dobroci.

6. Podobieństwa sztuka i filozofia

• wychodzą od tego samego doświadczenia - potocznego, codziennego

• obie dziedziny mają do czynienia z codziennymi pytaniami ludzi

• chodzi o tą samą prawdę - człowieka o świecie

24) Aby wyrażać się najpełniej potrzeba : FILOZOFII, SZTUKI i RELIGII.

25) Filozofia a ideologia. Ideologia także chce być przewodniczką do prawdy.

1. W potocznym użyciu w ideologii nie chodzi o prawdę tylko o interes, korzyść ; ideologizować - działać na swoją korzyść

2. Ideologia w znaczeniu negatywnym

• XIX wiek w dziele Marksa i Engelsa „Ideologia niemiecka” : interesowny odcień słowa ideologia, rzeczywistość ludzka to : baza i nadbudowa ; baza - normalne życie, praca + środki produkcji ; nadbudowa : usprawiedliwić niesprawiedliwość ( fałsz ) bazy w sposób religijny, artystyczny ; ideologia- duchowe usprawiedliwianie nieszczęścia, burżuazyjna filozofia równała się ideologii, w komunizmie żadna ideologia nie będzie potrzebna, bo nie będzie nieszczęścia

Filozofia = ideologia ( niesprawiedliwe usprawiedliwianie niesprawiedliwości : anihilacja ideologii )

3. ideologia pozytywizmu

• prymat scjentyzmu i empiryzmu

• ideologia = religia, filozofia( metafizyka, ontologia ) : coś czego nie da się zweryfikować eksperymentalnie

• relacje : należy je zwalczać, bo nie da się zweryfikować i sprowadzić do fizyki i matematyki

4. racjonalizm krytyczny Karla Poppera i Hansa Alberta ( szkoła wiedeńska ) - inspiracja neopozytywizmem

• za pomocą eksperymentu można poznać prawdę - genialny sceptycyzm ; jeżeli jakąś teorię da się udowodnić to będzie to prawda ; wszystko co racjonalne da się i trzeba sprawdzić do matematyki - Popper krytykował te postawy

• Popper pozostawiał miejsce dla metafizyki

• Falsyfikacyjność [zasady falsyfikowalności jako kryterium naukowości (popperyzm) - Wikipedia ] : teoria na którą „nie ma haka”, nie można jej podciąć, nie może być teorią naukową ; prawdziwy naukowiec powinien potrafić krytykować swój pogląd, wiedzę i wynalazek, teorie ; naukowe jest to co można sfalsyfikować ; teorie które się nie dają sfalsyfikować są dogmatyczne - zamknięte na polepszenie.

5. Ideologia - wezwanie do działania na rzecz zmiany porządku społecznego

6. Relacje filozofia- ideologia :

• Ideologia - praktyczna / filozofia teoretyczna ; w oparciu o teorię stworzyć konkretny porządek społeczny, chodzi o skuteczne działanie

• Filozofia spełnia w dojrzałej ideologii rolę jednej z podstaw teoretycznych na których ideologia buduje sobie dla zachowania porządku. Ideolog szuka takiej prawdy, która najbardziej jej odpowiada. Ideologia zinstrumentalizuje filozofię.

• Filozofia może ulegać ideologizacji. Musi działać tak aby nie ulec ideologizacji negatywnej i zajmować się poszukiwaniem prawdy samej w sobie.

26. Wolność w filozofii

1. determinizm - neguje ludzką wolność, ponieważ człowiek podlega pewnym uwarunkowaniom ( genetycznym, społecznym itp. )

2. indeterminizm - człowiek jest wolny, pomimo determinizmów

3. „wolność znajduje się w sieci zależności” - istnieje skoro może być ograniczana i determinowana

4. bycie człowiekiem zakłada bycie wolnym - nie ma sporu między determinizmem i indeterminizmem

5. pytania filozoficzne - czym jest ta wolność ? czy to, że możemy wybierać między czymś a czymś znaczy, że jesteśmy wolni ?

6. człowiek jest wolny w swoim „nie” innemu człowiekowi

• Jean Paul Sartre

• Drugi to piekło

• Drugi to zagrożenie, zło, które nam zagraża, dlatego sprzeciwiamy się

• W takim wypadku najbardziej wyrażę swoją wolność, mówiąc NIE

• Szczyt wolności - unicestwienie wartości, która jest najważniejsza dla innego człowieka, ale wartości nie da się zniszczyć - można z niej jedynie szydzić i to jest wolność

7. człowiek jest wolny w swoim „tak” ( człowiekowi ? )

• św. Augustyn, Tischner, hermeneutyka,

• nie zawsze drugi jest piekłem, np. bezbronne dziecko

• wobec dziecko można powiedzieć „nie” ale także „tak”

• przeciwieństwem szyderstwa jest wspaniałomyślność - pozwolić „być” drugiemu tylko dlatego, że jest człowiekiem

• szczytem wolności jako wspaniałomyślności jest ofiara

8. rzeczą do której nie można zmusić jest dobro !!

27 ) Prawda w filozofii.

- Prawda, która nie angażuje nas duchowo, unosi się ponad naszymi głowami

- Prawda, która nas angażuje, o którą się walczy

- Prawda jako coś najistotniejszego dla ludzkiej wspólnoty, podstawa więzów grupowych

1. stanowisko negatywne wobec prawdy - sceptycyzm ( rozglądam się ) : prawdy nie można poznać racjonalnie

2. stanowisko pozytywne - można ją poznać

• ) Koncepcje prawdy :

1. klasyczna koncepcja prawdy, korespondencyjna

2. koherencyjna

3. pragmatyczna [ problem obiektywności ]

4. postmodernistyczna

5. dialogiczna

Klasyczna

-twórca Arystoteles ( wcześniej Parmenidas, Platon )

-„albowiem mówić, że to co jest, nie jest, a to co nie jest jest to fałsz, zaś mówić, ze to co jest, jest, a to co nie jest, nie jest, to prawda”

-czyste fakty właściwie nie istnieją, dopiero człowiek nadaje im sens - człowiek jako podmiot myślący, który je interpretuje

- [ problem kryterium ]

koherencyjna koncepcja prawdy [ spójność, spoistość, łączność ; Teoria koherencji «teoria filozoficzna, w myśl której prawdziwość sądu polega na jego niesprzeczności względem sądów uprzednio przyjętych ]

-Georg Hegel ( I poł. XIX wieku )

- Francis Bradley „prawda to zgodność myśli między sobą”

• prawda to wewnętrzna spójność myśli czy twierdzeń w obrębie większego systemu

• prawdziwe jest stwierdzenie, jeśli jest zgodne z innymi twierdzeniami tworzącymi system

• możliwy jest taki zbiór myśli, które tworzą harmonijny system, ale uważamy, że to nie może być prawdziwe ( łyżeczka zanurzona w wodzie- załamana )

• rodzi się pytanie : który system możemy uznać za prawdę ??

Ewidencjonalistyczna koncepcja prawdy

• evidentia - oczywistość, łac.

• „prawdziwym sądem jest ten, któremu przysługuje oczywistość narzucająca się wszystkim”

koncepcja hermeneutyczna- dialogiczna

• prawda się odsłania, następuje spotkanie między ludźmi

NIE MA JEDNEJ ZADOWALAJĄCEJ KONCEPCJI PRAWDY

Tischner - „A jednak pytanie o prawdę wraca”

Aletheja ( gr ) - prawda ( dosłownie nieskrytość )

3 główne koncepcje prawdy mają charakter relacyjny

28 ) Tomasz z Akwinu- „veritas est adaequatio intellectus et rei”- „prawda jest zgodnością rozumu i rzeczy” Intellectus - rozum, myśl, sąd, intelekt

współczesna wersja Kazimierza Hajdukiewicza :

„Myśl <m> jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy myśl <m> stwierdza, że jest tak a tak i tak a tak jest właśnie”

cum respondeo ( współ - odpowiadać ) - korespondencyjna, tzn. pozostająca wspólnie [ klasyczna ?? ]

Prawda jest wartością autoteliczną [ ??? ], pozostaje wartością i celem samym w sobie : poznanie prawdy jest celem ludzkiego działania.

Rozkwita tu koncepcja wolności jako wspaniałomyślności.

Słabości tej koncepcji :

• wieloznaczność pojęcia zgodność ( łac. dorównać - adaequatio ), na czym ma polegać ta zgodność : identyczność, podobieństwo, odwzorowanie

• jak wielkie ma zachodzić podobieństwo żeby mówić o zgodności

• koncepcji brak uniwersalności, na czym polegać ma prawda sądów rzeczy nieistniejących?

• Problem z rozwiązaniem paradoksu „prawdomównego kłamcy” - :”to co teraz mówię jest kłamstwem”

• Alfred Tarski, najwybitniejszy polski logik (XX wiek) [ odnosi się do niego to co wyżej, albo niżej ]

• Już sceptycy podkreślali, że w definicji tej brak jest kryterium prawdy, kiedy zgodność jest zgodnością? Kryterium prawdy jest doświadczenie, ale jak mamy to doświadczenie zweryfikować ? co wybrać w kryterium : zdanie większości czy autorytetu ? Ani jedno ani drugie.

• Uproszczone rozumienie rzeczy, przedmiotu, faktu, rzeczywistości do której odnosi się sąd, myśl, itp. ; rzecz istnieje niezależnie od podmiotu myślącego ? nieprawda ! Człowiek jest bytem interpretującym dlatego wszystkie rzeczy zdane są na łaskę, język, wrażliwość interpretatora

• Żeby zbliżyć się do prawdy potrzebny jest pozytywny ładunek

• Doświadczenie kłamstwa : jest złem, nikt nie chce żeby mu je czyniono, przeciwko niemu się buntujemy, prawda jeśli jest między ludźmi to łączy, jeśli nie ma to dzieli, prawda łączy przez dialog - rozmowę, dialog to coś więcej niż kompromis to fundamentalna podstawa, zawsze w dialogu dokonuje się wymiana ( milcząca lub słowna )

• W tym sensie : prawda jest warunkiem zrozumienia w dialogu między ludźmi, jest warunkiem zrozumiałości w tym dialogu, a tym samym jest wzajemna szczerością między ludźmi i jednocześnie wspólnym otwarciem na świat

• W dialogu prawda się odsłania

• Prawda jest nam dana jako zadanie ( poszukiwania prawdy )

29) Problem „etosu” ( etyki ) w filozofii.

Heraklit ( VI-V w. p.n.e. )

1. ethos ( gr. - tutaj ) - oznaczenie miejsca pobytu, domostwa, ojczyzny, zwyczaju, obyczaju, moralność

2. żyjemy i istniejemy w etosie, żyć to poruszać się między wartościami etycznymi

3. podstawowy problem etyki : jak żyć, wg jakich wartości

4. czym jest natura wartości etycznych ? co umożliwią ludziom wartości etyczne ? - pytania etyczne

5. cel życia wg etyki : szczęście w życiu

6. pierwszy jako dyscyplinę naukową etykę wyróżnił Arystoteles, wcześniej pojawiała się u innych bez określenia dyscypliny

7. 3 aktywności wg Arystotelesa : teoretyczna - poznanie ( wiedza ) ; pojentyczna ( wytwarzanie ) ; praktyczna ( działanie )

8. Etyka - racjonalna nauka o moralności ( wartościach moralnych )

9. Etyka - filozoficzny namysł nad ludzkim życiem w świecie w perspektywie dobra i zła moralnego

10. Pierwszym filozofem zajmującym się zagadnieniami etycznymi - Sokrates

11. Herbert „Pan Cogito o cnocie”

12. Cnota jest fundamentem etyki starożytnej, zajmujący się etyką pisali gł. o cnocie

30) Etyka Sokratesa

Uwarunkowania :

• filozofowie w V w. p.n.e. zajmowali się „arche” - początkiem świata, jego naturą, Sokrates jako pierwszy postawił pytania etyczne, o człowieka

• w epoce S niepodzielnie panowali sofiści ( sofos - mądry ) - zawodowi nauczyciele, którzy uczyli głównie bogatszych ludzi, ludzi władzy, uczyli właściwej argumentacji ( starożytna reklama i marketing )

• S podkreślał, że zasady etyczne są ważniejsze od rezultatów, bardziej od spraw kosmologicznych zainteresowany antropologicznymi

• Co czyni życie ludzkie szczęśliwym ?? Etyka ma być narzędziem prowadzącym do szczęścia

• Odkrył głębszy sens cnoty ( arete ), była relatywna, inna dla malarza, króla... S sprzeciwił się temu, odkrył pewną stałość, istotną dla ludzkiego szczęścia

31) Jak Sokrates rozumiał naturę cnoty :

1. jest zaletą, dobrą postawą człowieka, podstawą dobra

2. nie ma natury relatywistycznej, ta sama dla każdego i dla wszystkich, charakter uniwersalny

3. prawa rządzące cnotami wywodzą się z natury człowieka ( nie są przez ludzi wymyślane ), sedno etyki w powszechności ; XX wiek kwestionował istnienie prawa naturalnego

4. cnota jest dobrem najwyższym, jedynie o nią warto się w życiu starać, nawet za cenę własnego życia ( przykład S )

5. jest czymś najbardziej pożytecznym, nie można rozdzielać dobra i pożytku, pożytek jest zależny od dobra, które służy ludzkiemu szczęściu ; dobro jest sukcesem

6. najbardziej pożyteczna, tylko ona może dać autentyczne szczęście, życie cnotliwe wg zasad etycznych

7. jest wiedzą, intelektualizm etyczny charakterystyczny dla S

8. jest jedna, jest wiedzą, wszystkie cnoty są czymś jednym

9. cnoty można się nauczyć, każdy może - do szczęścia można dojść

cnoty : sprawiedliwość, męstwo, honor

32) Hedonizm

• gr. hedone - przyjemność

• Arystyp z Cyreny, uczeń S, pociągnęły go rozważania S, zwłaszcza pojęcia : szczęścia i cnota

• Wyróżniał dwa stany w życiu : przyjemne i przykre

• Przyjemność to jedyne dobro

• Każda przyjemność to prawda, ulotna, ale trzeba się starać, tak aby trwała wiecznie, należy układać sobie przyjemności

• Nie myśl co po śmierci, chwytaj co najprzyjemniejsze

• Przyjemność ma naturę cielesną

• Jest to stan pozytywny, trzeba o niego zabiegać

• Cnota polega na umiejętności życia szczęśliwego

• Cnotliwe życie to życie o charakterze egoistycznym

33) Etyka Arystotelesa

• wychodził od cnoty i szczęścia

• pierwszy stworzył cały system etyczny ( S niejako wstęp )

• wszystko co istnieje dąży do jednego celu, swojego dobra

• cnota to umożliwienie, umiejętność osiągania dobra

• w życiu zmierzamy do różnych dóbr ( wyższych i niższych ) Czy istnieje cel, który przyporządkowuje sobie wszystkie ?? W etyce celem ostatecznym jest SZCZĘŚCIE - Eudaimonia

• jaka jest natura ludzkiego szczęścia ? musi być związana z naturą samego człowieka, najwyższe szczęście osiągają filozofowie - „rozumność”

---