Chirurgia szczękowo-twarzowa (wykład 8)
ANATOMIA ŻUCHWY
wyrostek dziobiasty, wyrostek kłykciowy, gałąź żuchwy, grzebień policzkowy, otwór bródkowy, spojenie bródkowe, szyja żuchwy, wyrostek skroniowy,
Żuchwa tworząc dolne piętro twarzowej części czaszki równocześnie odpowiadającą dolnemu masywowi twarzy (DMT) jest kością odznaczającą się dużą wytrzymałością na zginanie i rozciąganie. Przez swoje anatomiczne położenie-wysunięcie do przodu i brak osłony ze strony innych kości jest najbardziej narażona na przypadkowe urazy.
Z badań epidemiologicznych wynika że do złamań dochodzi częściej u mężczyzn niż u kobiet, stosunek 5:1.
Przyczyny złamań:
pobicia (62%)
wypadki komunikacyjne (22%)
wypadki w pracy (6%)
Żuchwa łamie się najczęściej w okolicy kła i zębów przedtrzonowych - 28,3% oraz kąta - 23,6% i zębów trzonowych - 22,9%.
Do złamań wyrostka stawowego żuchwy dochodzi w 14,1% przypadków. Linii pośrodkowej żuchwa łamie się w 5% przypadków. Złamania gałęzi żuchwy występują w 3,2%.
Złamania uzębionego odcinka żuchwy zalicza się do złamań otwartych, ponieważ w miejscu złamań błona śluzowa i okostna ulegają rozdarciu, przez które szpara złamania kontaktuje się bezpośrednio zębodołem.
Do złamań żuchwy może dojść w mechanizmie bezpośredniego tj. w miejscu przyłożenia siły urazu, lub mechanizmie pośrednim.
Rozróżnia się złamania pełne (całkowite rozdzielenie kości) lub niepełne, w zależności jak przebiega linia przełomu przez żuchwę. Są to najczęściej pęknięcia lub złamania podokostnowe tzw. złamania szczękowej gałązki, często u dzieci. Liczba linii przełomu przebiega przez żuchwę.
Podział złamań żuchwy:
pojedyncze
podwójne
wieloodłamowe
W złamaniach żuchwy istotny wpływ mają przemieszczenia jej odłamów.
Znając zakres działania poszczególnych mięśni przyczepiających się do żuchwy oraz przebieg szczelin.
W zależności od kierunku oraz rodzaju działającego urazu, występują złamania o różnym umiejscowieniu. Podział złamań może dotyczyć ich lokalizacji anatomicznej lub rodzaju.
Pierwszy uwzględnia występowanie złamań okolicy kłykciowej kąta gałęzi z wyrostkiem dziobiastym.
Wyróżnia się złamania o rokowaniu pomyślnym lub niepomyślnym, w zależności od obrotu odłamów oraz sił przeciwstawnia działających mięsni.
Izolowanie złamania wyrostka kłykciowego żuchwy:
złamania kłykciowe, gdy linia przełomu przebiega przez głowę żuchwy
złamania podkłykciowe wysokie, przebiega w połowie szyji żuchwy
złamania podkłykciowe niskie, złamania u podstawy wyrostka kłykciowego
obustronne złamania wyrostków kłykciowych.
Postępowanie z pacjentami po urazie twarzy.
ocena wstępna
historia choroby i badanie
Ocena wstępna:
wydolność sercowo - płucna
drożność dróg oddechowych
stan wentylacji
krwawienie
stan neurologiczny (kręgosłup szyjny)
Historia choroby i badanie fizykalne:
gdzie zdarzył się wypadek
kiedy
okoliczności
czy nastąpiła utrata przytomności
jakie dolegliwości występują obecnie (oraz alergie, przyjmowane leki, szczepienie przeciwtężcowe)
Żuchwę należy dokładnie zbadać zewnętrznie dotykiem z uwzględnieniem okolic stawów skroniowo-żuchwowych. Trzeba ocenić zgryz i uskoki wzdłuż płaszczyzny zgryzu oraz zwrócić uwagę na ewentualne rany szarpane dziąseł. Oburęczne badanie dotykiem potencjalnie miejsc złamań powinno być wykonane przez delikatny ucisk.
Ocena radiologiczna
Badanie radiologiczne żuchwy wymaga zwykle wykonania zdjęć w rzucie tylno-przednim, skośno-bocznym, wg Towne`a oraz zdjęcia panoramicznego. Czasami nawet te zdjęcia nie dostarczają niezbędnych informacji, dlatego też bywają pomocnicze badania uzupełniające, wraz ze zdjęciu zgryzowym.
Leczenie złamanej żuchwy ma na celu przywróceniu jej prawidłowej morfologii i czynności, więc leczeniem jest nastawienie i ustawienie w anatomicznej pozycji.
Wyróżnia się trzy podstawowe metody leczenia:
zachowawczo-ortopedyczne
chirurgiczno-ortopedyczne
chirurgiczne
Wybór metody zależy od:
ogólnego i miejscowego stanu chorego
typu złamania i towarzyszącego im powikłań
czasu upływającego od złamania
stanu złamania
Metody chirurgiczno-ort.:
wyciągi
szyny
szwy kostne
Najważniejszym czynnikiem leczenia chirurgicznego jest właściwe nastawienie złamania i przywrócenie poszczególnym odłamom właściwego położenia w stosunku do innych części złamanej kości. Najważniejsze we właściwym nastawieniu złamania kości jest przywrócenie zębom położenia w poprzednim zwarciu.
Zasady chirurgicznego leczenia złamań i towarzyszących im następstw morfologiczno-czynnościowych oraz estetycznych jest jednorazowa anatomiczna rekonstrukcja szkieletu czaskowotwarzowego. Stwierdzone śródoperacyjne ubytki kostne należy odbudować za pomocą własnopochodnych przeszczepów pobieranych z talerza kości biodrowej lub sklepienia czaszki.
1