JAMA USTNA - made by Podiceps

449. Zapalenia jamy ustnej rozlane i ograniczone

Zmiany zapalne jamy ustnej (układy oddechowy i pokarmowy)

1) rozlane (nieswoiste i swoiste, np. gruźlicze)

2) ogniskowe -> objawy guza (nadziąślaki - poj. zwyczajowe i kliniczne)

- „zapalne”

- naczyniowe -> krwawienia, na ogół owrzodziałe na powierzchni

- włókniste (rozrosty włóknistonabłonkowe) - podścielisko z tk. łącznej włóknistej, łagodny rozrost nabłonka płaskiego, ewentualne nacieki

- ogniskowe (klasyczne)

- rozlane w skojarzeniu z niedobrą protezą

- olbrzymiokomórkowe (ziarniniaki olbrzymiokomórkowe = obwodowe, Peripheral Giant Cell Granuloma - PGCG),

3) osteomyelitis - struktury kostne j. ustnej.

ad. nadziąślaki

• ziarninowanie

• nacieki przewlekłe włókniste

• protezy może przejść w zap. przewlekłe

• rozrośnięty nabłonek płaski

450. Ziarniniaki olbrzymiokomórkowe jamy ustnej - cechy kliniczno-morfologiczne

i diagnostyka róznicowa.

Ziarniniaki olbrzymiokomórkowe (obwodowe)

• typowe dla jamy ustnej

• komórki wielojądrowe - typu osteoklasta

• obwodowe

• centralne - w kościach szczęki

• u dzieci w zmianach dysplastycznych na obwodzie komórki olbrzymiokomórkowe

• podścielisko bogato komórkowe

• osteoblasty, między nimi hemosyderyna

• wnikanie do naczyń krwionośnych ale łagodne (to nie zmiana nowotworowa!!!).

Zmiany wtórne:

Osteoplazja:

- ewentualnie elementy kostne i zębowe w obrębie guza

- twardy - trudny do usunięcia

Diagnostyka różnicowa:

- przede wszystkim z torbielami prostymi i włókniakowatymi., częstymi w czaszce (komórki olbrzymie wielojądrowe na obrzeżu zmian kostnych -> ziarniniak olbrzymiokomórkowy)

451. Torbiele zębopochodne- porównaj torbiel zawiązkową z korzeniową.

Torbiele zębopochodne (cystis dentogenes), często przyczyną jest niewyrżnięty ząb, okolice siódemek i ósemek:

1. zawiązkowa (follicularis, dentigenous cyst)

2. korzeniowa (radicularis, okołowierzchołkowa)

- torbiele resztkowe

3. pierwotna

4. inne

Torbiel zawiązkowa (follikularna):

- występuje w każdym wieku, K:M = 1:1

- najczęściej w żuchwie

- obraz histologiczny: ściany wysłane nabłonkiem płaskim nierogowaciejącym (5-6 warstw), w szczęce ewentualne komórki kubkowate, w ścianie kryształy cholestatyczne, może być obecny nabłonek dróg oddechowych (komórki śluzowe)

- brak typowego nacieku zapalnego!!!

- prawdopodobnie jest to zejście procesu zapalnego

- możliwy rozwój raka podstawnokomórkowego w nabłonku

Torbiel korzeniowa:

- występuje w każdym wieku, K:M = 2:3

- ok. 70 % torbieli zębopochodnych (najczęstsza)

- najczęściej w okolicy wierzchołka zęba

- obraz histologiczny: w ścianie obfity naciek zapalny (głównie przewlekły, ewentualnie obecne granulocyty), złogi cholesterolu, wyściółka z nabłonka płaskiego nierogowaciejącego

- „torbiel zębopochodna”

- złośliwienie - ryzyko w zasadzie żadne

- złogi hemosyderyny

te same objawy kliniczne

452. Pierwotna torbiel zębopochodna (odontogenic keratocyst).

- występuje w każdym wieku, K:M = 1:1,3

- ok. 1,5 - 1,7 % torbieli zębopochodnych

- dwukrotnie częściej w żuchwie niż w szczęce

- głównie ulega zmianom zapalnym

- obraz histologiczny:

- torbiel wysłana nabłonkiem płaskim z cechami ortokeratozy

- wyściółka: nabłonek płaski ulega pełnemu rogowaceniu (otorebkowanie)

- brak nacieków zapalnych

- warstwa podstawna nabłonka palisadowata

- nabłonek w ścianie torbieli z tworzeniem prześwitów (torbiel postronna)

- żuchwa dominuje

- objawy bólowe

- guz w jamie ustnej

- destrukcja kości

- brak nacieków zapalnych

- pochodzi z nabłonka zębowego

- aberacje chromosomalne typowe

- potencjalnie agresywny

- nawracanie nawet po kilkudziesięciu latach

- rzadko naciekanie (bez przerzutów)

Różnicowanie z:

a) KCOT, który posiada następujące cechy:

- łagodny

- zębopochodny

- wielokomórkowy guz wewnątrz kostny

- nabłonek płaski z parakeratozą

- potencjalnie agresywny

- możliwe naciekanie

- brak wysp

2. ewentualnie z zespołem raka podstawnokomórkowego

- na skórze

- guzy w jamie ustnej

453. Niezębopochodne torbiele jamy ustnej.

Torbiele jamy ustnej:

I. zębopochodne

II. niezębopochodne

1. szczelinowe (pozostałości przewodów wieku płodowego)

2. naskórkowe

3. śluzowe - przede wszystkim w szczęce, związane ze śliniankami, na ogół towarzyszy proces zapalny

• górne drogi oddechowe

• żuchwa - rzadko

• powiększenie bardzo szybko - śluz -> niszczenie kości

4. proste i tętniakowate torbiele kostne

5. nowotworowe (torbielowata postać szkliwiaka, rak płaskonabłonkowy, np. ślinianek)

6. migdałkowe

454. "Keratocytic Odontogenic Tumor” - definicja, biologia, róznicowanie z

torbielą pierwotną.

KCOT:

- (def.) łagodny, zębopochodny, jedno- lub wielokomorowy guz wewnątrzkostny, wysłany nabłonkiem płaskim z parakeratozą, potencjalnie agresywny - możliwe naciekanie

- parakeratoza

- brak wysp w ścianie torbieli

- objawy: ból, guz kości z destrukcją, po usunięciu - nawroty

- histopatologia: grubość nabłonka płaskiego torbieli - 5 - 8 warstw

- guz potencjalnie agresywny - konieczna wieloletnia obserwacja pacjentów

- do tej pory nie opisano przerzutów (sprawdzałem ).

455. Szkliwiak - epidemiologia, przebieg kliniczny, typy histologiczne.

Szkliwiak (Ameloblastoma, Adamantinoma)

- jednakowo często u kobiet i mężczyzn

- najczęściej między 30 - 45 r. ż., rzadko u dzieci

- pacjentowi wypchało ząb i źle mu się „zamyka”

- czuje, że coś mu się powiększyło

- 70 % guzów w żuchwie

- postacie złośliwe (rzadkie)

- przerzuty do płuc

- figury podziałowe w obrazie mikroskopowym.

- charakterystyczny RTG - pusta przestrzeń z cienkimi przegrodami

Postacie histologiczne:

1) pęcherzykowy

2) splotowaty

3) akantotyczny

4) ziarnistokomórkowy (komórki oksyfilne jak w guzie Abrikosoffa)

5) desmoplastyczny

6) podstawnokomórkowy

7) jasnokomórkowy

8) torbielowaty (imituje torbiele).

456. Guz Pindborga (CEOT) - przebieg kliniczny oraz budowa histologiczna guza.

CEOT = Calcifying Epithelial Odontogenic Tumor

- ok. 1,5 % wszystkich guzów zębopochodnych

- wiek pacjentów: od wieku młodzieńczego do późnej starości, K:M = 1:1

- charakterystyczny raczej dla starszego wieku

- dwukrotnie cześciej w żuchwie niż w szczęce

- budowa histologiczna:

- gniazda i sznury komórek nabłonkowych, bez atypii, delikatne, zatopione w homogennej szklistej substancji

- koncentrycznie zwapnione

- wariant jasnokomórkowy zróżnicowane, 70% wznowy miejscowo złośliwy

- wariant klasyczny 14% wznowy

457. Raki płaskonabłonkowe jamy ustnej - etiologia, epidemiologia i typy

histologiczne.

Pierwotne npl. jamy ustnej:

- raki płaskonabłonkowe

- rak podstawnokomórkowy

- chłoniaki, szpicaki

- guzy gruczołów ślinowych

- guzy mezenchymalne

- znamiona barwnikowe

Rzadkie:

- fibromatozy, fibrosarcoma

- neurofibrosarcoma, Schwannoma malignom

- olfactory neuroblastoma

- Kaposi sarcoma

- ectomesenchymal chondromyxoid tumor

Raki płaskonabłonkowe:

- stanowią > 90 % guzów złośliwych jamy ustnej

- M >>K, ludzie młodzi

- etiologia: alkohol, tytoń, HPV

- makroskopowo: plama, guzek, owrzodzenie, naciek

Warianty specjalne (inne) raka płaskonabłonkowego są częste:

- verrucous (klinicznie koszmarny -> „kalafior”, cieknie ropą; histologicznie -> miejscowo złośliwy, minimalne naciekanie, martwica)

- basaloid

- papillary (brodawkowaty) -> małe brodawki

- spindle cell -> z komórek wrzecionowatych, imituje mięsaki

- acantholitic -> imituje raki gruczołowe

- adenosquamous

- cuniculatum - częsty w jamie ustnej, też w okolicach płciowych - zagłębienie, duży naciek z komórek/rozrost nacieków

458. "Ectomesenchymal chondromyxoid tumour" - cechy morfologiczne guza.

- guz łagodny zlokalizowany w przedniej grzbietowej, grubszej części języka

- wolno rosnący twardy lub elastyczny guzek, bez objawów ogólnych

- guz bez torebki, ale dobrze odgraniczony

- barwienia dodatkowe: ABpaS „+” , mucykarmin „-„ , GFAP „+” , CK „+” , S-100 „+” , SMA „+”

- budowa histologiczna: poligeniczne i wrzecionowate komórki, wielojądrowe, z jasną, zasadochłonna cytoplazmą

459. Przerzuty nowotworowe do jamy ustnej.

- w schyłkowej fazie choroby nowotworowej

- pierwotna manifestacja kliniczna choroby nowotworowej (guza obwodowego litego)

- przerzuty do tkanek miękkich jamy ustnej lub do kości drogą naczyń krwionośnych (czasem nawet z wykorzystaniem systemu żył przestrzeni zaotrzewnowej):

- kobiety: rak gruczołu piersiowego, narządu rodnego, nadnerczy, tarczycy

- mężczyźni: rak płuc, prostaty, nerki, nadnercza, skóry.

---