POLITYKA GOSPODARCZA I 28.02.2010 r.

dr Urszula Markowska - Przybyła

Ćwiczenia 2

Przedmiotem polityki jest Bank Centralny.

Narzędzia polityki:

• 
  operacje otwartego rynku,

• stopa dyskontowa, instrumenty oddziałujące na płynność bankową

• stopa rezerwy obowiązkowej. czyli podaż kredytów,

I grupa instrumentów:

Stopa dyskontowa - stopa po jakiej BC pożycza pieniądze innym bankom w tym bankom komercyjnym.

• rosnąca stopa dyskontowa spowalnia gospodarkę, kredyty drożeją, mniej inwestycji, mniejszy popyt globalny, (stopa ta nie jest doskonałym narzędziem),

• BC nie może zbyt często zmieniać stóp (zmiany nie mogą być częste i gwałtowne),

• może wzrastać ryzyko gospodarowania, zmniejsza się zaufanie do stopy dyskontowej,

• banki komercyjne SA coraz bardziej niezależne, (brak konieczności zaciągania kredytów w BC),

• na rynku występują kredyty preferencyjne (wtedy nie dotyczy nas stopa dyskontowa).

Operacje otwartego rynku - wycofanie lub dostarczanie pieniądza z i do rynku (środek dość skuteczny).

Banki komercyjne muszą chcieć kupić papiery i rynek papierów wartościowych musi być dobrze rozwinięty, musi dobrze funkcjonować - istotny warunek,

Stopa rezerw obowiązkowych - wcześniej zabezpieczenie wierzycieli, teraz reasekuracja ubezpieczeń.

Gdy stopa rezerw obowiązkowych rośnie - zmniejszenie akcji kredytowej, gdy spada - większa się akcja kredytowa ale bez przymusu.

Miękka - ekspansywna polityka pieniężna - występuje gdy zauważamy spowolnienie
i chcemy przyspieszyć.

Twarda - restrykcyjna polityka pieniężna - wzrasta tempo podaży pieniądza, wzrost stopy redystrybucyjnej i stopy rezerw obowiązkowych, ograniczenie akcji kredytowej, sprzedaż akcji. Zalecana w fazie górnej (rozkwitu) cyklu koniunkturalnego, gdy wzrasta inflacja.

II grupa instrumentów (typu administracyjnego):

• racjonowanie kredytów- ograniczenie w sposób administracyjny wysokości udzielanych kredytów (wysoka inflacja, wysoka stopa procentowa a firmy nadal biorą kredyty powodując wzrost). Bank Centralny ustala, że nie może być więcej kredytów niż …; zakłóca mechanizm rynkowy, szkodzi konkurencji pomiędzy bankami
  i przedsiębiorstwami.

• selektywna polityka kredytowa - ma zastosowanie w każdej gospodarce, zakłóca wolny rynek; stosowana przez władze publiczne (typu rząd), nastawiona na zaspokajanie potrzeb priorytetowych niewłaściwe zaspokajanych przez rynek.

Mechanizm rynkowy nie potrafi wytworzyć dóbr publicznych:

• 
  bezpieczeństwo narodowe,

• powszechna oświata,

• służba zdrowia, nie można uzyskać kredytu

• infrastruktura.

Banki prywatne udzielają kredytów na podstawie rentowności i ryzyka to zaś eliminuje pewne grupy podmiotów z kręgu kredytobiorców mimo że są one pożądane z punktu widzenia długofalowych celów społeczno - gospodarczych (m.in. twórcy dóbr publicznych ale nie tylko).

Selektywna polityka kredytowa polega na zastosowaniu pewnych procedur, które modyfikują zachowania inwestycji pożyczkowo - kredytowych (banków) i ułatwiają dostęp do kredytu pewnej kategorii pożyczkobiorców.

Kredyty dla branż uznawanych za ważne (rozwojowe) dla gospodarki.

Co jest ważne w selektywnej polityce kredytowej?

• nie może naruszać zasad globalnej polityki pieniężnej - oznacza że rozmiary tych kredytów nie mogą być zbyt duże w porównaniu do całości polityki kredytowej,

• muszą zapewniać efektywną alokację zasobów (dobra publiczne są ważne ale nie lokuje się tam gdzie dana branża upada),

III grupa instrumentów (inne pozostałe instrumenty):

• nieformalne metody oddziaływania Banku Centralnego na system bankowy, np. sugestie w sprawie zakupu papierów wartościowych; zalecenia ale nie przymus; zachęta do łączenia się banków w celu stabilności;

• regulacja lub deregulacja systemu bankowego - większe lub mniejsze bariery wejścia na rynek bankowy,

• deregulacja powoduje większą konkurencję ale też mniejsze bezpieczeństwo na rynku,

Polityka pieniężna w Polsce - Narodowy Bank Polski - jako Bank Centralny, docelowo Europejski Bank Centralny.

Rada Polityki Pieniężnej - prezes Sławomir Skrzypek,

Celem NBP - utrzymanie stabilności złotego, od 1999 r. strategia bezpośredniego celu inflacyjnego, od 2004 r. na poziomie 2,5 % ± 1%, cel inflacyjny obecnie wynosi …? (trzeba znać aktualną wartość - jaki jest punkt odniesienia czy np. rok do roku).

NBP współpracuje z różnymi instytucjami, np. MF i KNF w Polsce. W 2007 r. powstało porozumienie pomiędzy NBP, MF i KNF którego celem jest dbanie o stabilność finansową - od 2008 r. Komitet Stabilności Finansowej.

NBP zagranicą współpracuje z Bankiem Świtowym, Europejskim Bankiem Centralnym
(w szczególności).

W strefie Euro 16 państw: Austria, Belgia, Cypr, Hiszpania, Francja, Grecja, Słowacja, Słowenia, Malta,

Państwa, które posługują się walutą Euro ale nie są w strefie: Watykan, San Marino, Andora, Monako.

EBC - Europejski System Banków Centralnych (EBC i 27 banków narodowych),

Eurosystem - 16 państw ze wspólną walutą,

Kryteria konwergencji - warunki które należy spełnić, aby uczestniczyć w unii monetarnej, dot. kursu waluty, inflacji, długu publicznego, deficytu oraz rozwiązania prawne (niezależność BC).

Kryteria konwergencji:

• kryteria fiskalne,

• kryteria monetarne,

• kryteria legislacyjne,

• kryteria kursu walutowego.

Kurs waluty (złotego do euro) ma utrzymywać się przez 2 lata na poziomie ok. ± 15%.

System kursu walutowego zupełnie płynny od 12.04.2000 r.

Liberalna polityka - spadek lub wzrost wartości złotego.

Bank centralny zastrzega sobie prawo do interwencji na rynku walutowym.

Uważnie obserwować kryteria konwergencji z Maastricht!!!!

POLITYKA GOSPODARCZA I 28.02.2010 r.

dr Urszula Markowska - Przybyła

Ćwiczenia 3 POLITYKA BUDŻETOWA

Polityka budżetowa zajmuje się sposobami wykorzystywania dochodów i wydatków publicznych w realizacji celów stojących przed państwem.

Interwencjonizm państwowy - 30% PKB nie powinny przekraczać wydatki i dochody budżetowe,

Ile obecnie %PKB zajmują dochody i wydatki budżetowe?

Budżet państwa - roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej, kontroli, ochrony, prawa, sądów i trybunałów, administracji rządowej na okres jednego roku kalendarzowego.

- zespół narzędzi i środków służących do realizacji świadomie określonych zadań społeczno - gospodarczych państwa,

- źródło gromadzenia funduszy,

Czym jest podatek? - to świadczenie na rzecz państwa mające charakter przymusowy, bezzwrotny i powszechny.

Podatki progresywne oznaczają iż stopy wzrastają wraz ze wzrostem przychodu (n. podatek dochodowy).

Funkcje polityki budżetowej (dziedziny):

• alokacyjna,

• redystrybucyjna,

• stabilizacyjna.

Funkcja alokacyjna - oznacza rozdział środków pomiędzy sektor prywatny i publiczny
i dalszą alokację wewnątrz tych sektorów.

Sektor publiczny - bezpośrednio określa się wielkość środków przeznaczanych na konkretne zadania, co zasądza zakres i formę rodzajów usług publicznych.

Sektor prywatny - korygowanie cen dóbr, usług czynników produkcji za pomocą dotacji (subsydiów) i podatków.

KRZYWA LAFFERA (str. 389 w książce)

Przychody z tyt.

Podatków ← punkt przegięcia

Stopa opodatkowania (%)

Trudność prowadzenia polityki budżetowej polega na tym że nie wiadomo ile %wynosi punkt przegięcia.

Krzywa Laffera - ilustruje, że zwiększanie stóp podatkowych najpierw korzystnie wpływa na sytuację finansową państwa oraz zakres udostępnianych dóbr publicznych i dóbr społecznych. Po przekroczeniu pewnej granicy dalsze zwiększanie obciążeń podatkowych będzie powodowało zmniejszenie dochodów, jako skutek wystąpienia zjawiska przeciążenia podatkowego, powodującego zmniejszenie podstawy opodatkowania.

Funkcja redystrybucyjna - oddziaływanie na ostateczny podział dochodów w społeczeństwie

I płaszczyzna - podatki i pieniężne transfery socjalne,

II płaszczyzna - nieodpłatne zaspokajanie potrzeb przez sektor publiczny określonymi usługami społecznymi,

III płaszczyzna - ma pośredni wpływ na podział dochodów - oddziaływanie na pierwotne warunki dystrybucji dochodów,

Funkcja stabilizacyjna - wykorzystywanie dochodów i wydatków do stabilizowania gospodarki (ograniczanie inflacji, bezrobocia, stabilności cen, wysokiego zrównoważonego tempa wzrostu gospodarczego).

PASYWNA I AKTYWNA POLITYKA BUDŻETOWA

Pasywna polityka budżetowa - stabilizacja w długim okresie, jak najmniejszy udział państwa w gospodarce, mają zastosowanie automatyczne stabilizatory koniunktury.

I progresywne podatki Zalety: działają samodzielnie, nie wymagają

II zasiłki - system pomocy społecznej żadnej decyzji, działają szybko.

Wady: Mechaniczny charakter ich relacji na zmiany poziomu popytu zagregowanego.

Aktywna polityka budżetowa (dyskrecjonalna) - ma miejsce gdy rząd stosuje wybrane środki w celu przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom oraz w celu stabilizacji cen czy ograniczaniu bezrobocia. Wymaga wprowadzenia zmian legislacyjnych.

Podstawowe rodzaje aktywnych działań:

• zmiana struktury podatków i wysokości stawek,

• zmiana podziału transferów z budżetu państwa,

• zmiany wydatków na roboty i inwestycje publiczne.

Zbyt duży nacisk pod wpływem opinii społecznej.

Opóźnienia w reakcji na zakłócenia w funkcjonowaniu gospodarki:

o PKB - 12 tygodni,

o popycie globalnym - 12 tygodni,

o stopie procentowej - 1 tydzień,

o podaży pieniądza - 4 tygodnie.

Okres od powstania zakłócenia do wystąpienia wszystkich efektów działań podjętych
w ramach polityki budżetowej dziel się na fazy:

• fazę rozpoznania - główny jej element to prognozowanie i programowanie rozwoju sytuacji gospodarczej,

• fazę decyzyjną - wybór instrumentów oddziaływania, określenie skutków projektowanych zmian,

• fazę instrumentalną - obejmuje postępowanie administracyjne i legislacyjne.

Efekt wypierania inwestycji publicznych przez sektor prywatny, źródło tendencji inflacyjnych.

Finansowanie deficytu - obciąć wydatki, zwiększyć dochody, dodruk pieniądza, rolowanie długu.

Warunki konwergencji z Maastricht - 3% PKB, 60% dług publiczny.

Na terenie UE nie istnieje praktycznie jedna polityka budżetowa, a jedynie polityka budżetowa poszczególnych krajów - członków UE.

PRZECZYTAĆ: Deficyt str. 393 i Polityka zatrudnienia - regulowanie rynku pracy str. 398.

---