MAKRO WWW.WSB2.NA16.pl
W gospodarce centralnie zarządzanej utrzymuje się trwała nierównowaga popytowa
W gospodarce rynkowej utrzymuje się trwała nierównowaga podażowa.
Mechanizmy równoważące gospodarkę to siły usiłujące przywrócić równowagę. Permanentnie przeciwstawiają się samopogłębianiu nadwyżki podaży.
Od strony nakładów PKB równy jest dochodom brutto, czyli jest równy sumie dochodów ludności oraz powiększony o amortyzację dochodów firm. PKP to inaczej produkt, dochód, produkcja, dochody.
PKB = PKNetto + Amortyzacja
Równowaga na rynku dóbr i usług to stan, w którym globalny popyt równy jest produktowi a przy tym spełniony jest przynajmniej jeden jeszcze warunek: równość oszczędności i inwestycji. Czyli ta równowaga pojawia się, gdy oszczędności w całości przekształcają się w popyt na inwestycje, a dochody osobiste w całości przeznaczone są na zakup dóbr i usług konsumpcyjnych
Punkt równowagi to pewien poziom PK.
PKB to wartość (wyrażona zawsze w jednostkach pieniężnych) dóbr i usług finalnych wytworzonych w gospodarce w określonym czasie.
PKB w długim okresie rośnie, ponieważ przybywa czynników produkcji (siła robocza, kapitał) poprawia się ich jakość (lepsza wydajność pracy, poprawa kapitału)
PKB w krótkim okresie. Zmiany PKB zależą od wahań popytu, który jest niestabilny. Największym wahaniem ulegają wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw, co za tym idzie wahania PKB w krótkim czasie.
PKB w trzech metodach. Te metody to:
Wartość dodana (metoda produktowa)
Wartość wydatkowa
Metoda dochodowa (PKB liczone jako dochód czynników wytwórczych
Zysk niepodzielny to zysk nieprzeznaczony na konsumpcje, a zatem zysk zaoszczędzony.
Stan równowagi jest wtedy, gdy AD = Y oraz S = I czyli Ye = Yo
Ca - Konsumpcja autonomiczna, to popyt konsumpcyjny istniejący w kraju niezależnie od rozmiarów dochodu.
Cy - popyt konsumpcyjny. Zależny od rozmiaru dochodu.
Podstawowy wzór: Cy = Y * MPC
Po wprowadzeniu stopy podatkowej: Cy=Y*MPC(1-t)
Cky - popyt na krajowe dobra konsumpcyjne. Zależny od rozmiaru dochodu
Cky = Y(MPC - MPIm)(1 - t)
MPIm - skłonność do zakupu importowanych dóbr konsumpcyjnych, to ułamek wskazujący, jaką część jednostki dochodu przeznacza się na zakup importowanych dóbr konsumpcyjnych.
I - Inwestycje, to zakupy kapitału trwałego.
Im - import. Ubytek dochodów za granicę
Im = Y * (1 - t) * MPIm
Ex - Export. Dochody z zagranicy. Jest to wielkość stała.
Krańcowa skłonność do konsumpcji i do oszczędzania to ułamki informujące, jaką część dodatkowego dochodu przeznacza się na konsumpcję a jaka jest oszczędzana.
MPC - Krańcowa skłonność do konsumpcji, to część dodatkowego dochodu przeznaczonego na konsumpcję przez dochód dodatkowy. MPC informuje, jaka część każdej dodatkowej jednostki dochodu przeznaczona jest na zakup dóbr konsumpcyjnych. Wzrost MPC przesuwa w górę funkcję popytu globalnego oraz przesuwa ku górze punkt równowagi na rynku dóbr i usług. Znaczy, że wzrost MPC powoduje wzrost Ye
MPS - Krańcowa skłonność do oszczędzania, to odłożona część dodatkowego dochodu przez dochód dodatkowy. MPS = 1 - MPC
MPC + MPS =1
Łączny wzrost produkcji i dochodu (wywołany pierwotnym impulsem popytu) obliczamy wzorem:
△D*(1/(1-MPC))
△D to ten pierwotny impuls
Łączny wzrost popytu globalnego w gosp. a całym przyrostem produktu z tego tytułu △Y = △AD*(1/(1-MPC))
Czyli np: popyt rośnie o 20 (△AD=20), MPC jest równe 0,7 czyli mnożnik jest M = 3,33 to Y wzrośnie, o 66,66, czyli w tym przypadku będzie to 166,66 bo produkt wynosił 100 w poprzednim okresie.
Y - Dochód/produkt
△Y=(△AD*M) △Y=(AD-Yo)*M
M - Mnożnik jest to ułamek, im wyższa skłonność do konsumpcji tym wyższe wartości przybiera mnożnik.
Mnożnik powoduje zwielokrotnienie początkowego impulsu popytowego, czyli początkowej różnicy pomiędzy popytem globalnym a produktem. Mnożnik wymnaża stosunek ostatecznej zmiany produktu w punkcie równowagi do początkowej zmiany popytu, która naruszyła poprzednią równowagę. Mnożnik mówi nam o ile zmieni się produkt krajowy, jeśli popyt zwiększy się o jednostkę.
Podstawowy wzór: 1/(1-MPC)
Po wprowadzeniu stopy procentowej: 1/[1-MPC(1-t)]
Po wprowadzeniu handlu zagranicznego: 1/[1-(MPC-MPIm)(1-t)]
AD - Popyt globalny składa się z konsumpcji autonomicznej (Ca), konsumpcji zależnej od rozmiaru dochodu oraz pozostałych składników popytu globalnego (Rad, np. I czy G)
Podstawowy wzór: AD = Ca + Rad + Y * MPC
Po wprowadzeniu stopy podatkowej: AD = Ca + Rad + Y * MPC(1-t)
△AD=(AD-Yo)
S - Oszczędności
Podstawowy wzór: S=Y(1-MPC)-Ca // S=(Y*MPS)-Ca // S=Y-(Ca+Cy)
Po wprowadzeniu stopy podatkowej: S=Y[1-MPC(1-t)]-Ca
Po wprowadzeniu wydatków budżetowych, ale bez stopy podatkowej S=Y(1-MPC)-Ca-G
Po wprowadzeniu t i G(wydatków budżetowych i stopy podatkowej): S=Y[1-MPC(1-t)]-Ca-G
Po wprowadzeniu handlu zagranicznego: S=Y[1-(MPC-MPIm)(1-t)]-Ca-G-E
G - Wydatki państwa. Wprowadzenie wydatków państwa powoduje wzrost popytu globalnego o wielkość wydatków, więc zarazem równowaga na rynku kształtuje się na wyższym poziomie.
Dezoszczędności są wtedy, gdy S przyjmuje wartość ujemną, oznacza to, że państwo sięga po wcześniej zgromadzone zasoby ludności, sięga poprzez zaciąganie pożyczki np. przez sprzedaż obligacji.
Rad - pozostałe składniki popytu globalnego (all poza konsumpcją autonomiczna i konsumpcją zależna od rozmiarów dochodu, np. inwestycje, wydatki państwa, eksport)
Ye - Punkt równowagi. Obliczamy wychodząc od aktualnego dochodu wzorem: Ye=Yo+(AD-Yo)*M
Podstawowy: Ye=Yo+(Ca+Rad+Yo*MPC-Yo)*1/(1-MPC)
Po wprowadzeniu budżetu(G i t): Ye=Yo+{Ca+Rad+Yo*[MPC(1-t)]-Yo}*1/[1-MPC(1-t)]
Po wprowadzeniu handlu zagr.: Ye=Yo+{Ca+Rad+Yo*[(MPC-MPIm)(1-t)]-Yo}*1/[1-(MPC-MPIm)(1-t)]
t - Stopa podatkowa. Wprowadzenie podatku powoduje obniżenie Cy, co zarazem obniża popyt globalny, podatki również obniżają wartości mnożnika. A to wszystko powoduje obniżenie punktu równowagi na rynku i spadek produktu będzie głębszy.
Wprowadzenie opodatkowania dochodów przy innych warunkach niezmienionych uruchamia proces spadku koniunktury a więc wzrost bezrobocia i obniżenia się poziomu produkcji.
Wzór na wydatki niezbędne dla osiągnięcia pełnego zatrudnienia:
Wn = (Ye - Yo) / M Wn - wydatki niezbędne
Dla osiągnięcia pełnego zatrudnienia ważne jest jedynie to, by wydatki zwiększyły popyt globalny.
Dążenie do równowagi jest dobre, gdy produkt, przy którym dojdzie do zrównoważenia na rynku dóbr i usług bliski jest punktowi potencjalnemu.
Produkt potencjalny - to taki punkt, przy którym nie ma przymusowego bezrobocia i osiągany jest najwyższy, możliwy w danych warunkach dobrobyt.
Polityka fiskalna - ogól decyzji dotyczących z jednej strony poboru podarków, a z drugiej strony wydatków państwa.
Obniżenie kursu to dewaluacja/deprecjacja. Najczęstszą przyczyna dewaluacji jest potrzeba wyrównania krajowej inflacji po to by kurs krajowej waluty nie był zbyt wysoki.
Podniesienie kursy to rewaluacja/rewaloryzacja/aprecjacja. Kurs krajowej waluty jest podnoszony najczęściej bądź, dlatego, iż napływ obcej waluty grozi wzmożeniem inflacji bądź, dlatego, iż rządy krajów partnerskich zagrożonych eksportową inwazją grożą kontrposunięciami.
Polityka pieniężna - zespół czynności zmierzających do zapewnienia gospodarce pieniądza w ilości dostosowanej do jej potrzeb. Niedostatek pieniądza prowadzi do spadku PKB, a nadmiar powoduje inflację, co w pewnym momencie hamuje tempo wzrostu. Czyli jest stabilizatorem koniunktury i warunkiem wzrostu.
Wpływ wprowadzenia polityki pieniężnej na PKB:
W gospodarce zrównoważonej (AD=Yo) Ye wzrasta. Warunkiem jest zrównoważony budżet i gospodarka.
W gospodarce niezrównoważonej zależy od MPC. Punkt równowagi się obniży jeśli MPC jest większe a podważy kiedy MPC jest mniejsze.
Rola polityki fiskalnej w stabilizowaniu gospodarki
Nieautomatyczne wydatki budżetowe (stabilizatory na żądanie)
Automatyczne stabilizatory koniunktury.
-Progresja podatkowa, czyli zmiana dochodów zmieni stopę podatkową, (Jeśli wskutek nadwyżki produktu nad popytem produkt obniży się do punktu równowagi, to stopa podatkowa obniży się)
-Zasiłki dla bezrobotnych (wzrost/spadek wydatków budżetowych)
Polityka kursowa - zmiany kursu walutowego podejmowane przez bank centralny wraz z zasadami, które tymi zmianami kierują są nazywane polityką kursową.
Zjawisko mnożnika podatkowego - obniżenie bądź likwidacja opodatkowania dochodów może doprowadzić do poprawy koniunktury gdyż spadek podatków pociąga za sobą wzrost globalnego popytu i wzrost wartości mnożnika i odwrotnie.
Wprowadzenie opodatkowania dochodów przy innych warunkach niezmienionych uruchamia proces spadku koniunktury a więc wzrost bezrobocia i obniżenia się poziomu produkcji
M=1/[1-MPC(1-t)]
Zjawisko mnożnika wydatków budżetowych to prawidłowość polegająca na tym, że im wyższe są wydatki państwa, tym wyżej kształtuje się punkt równowagi, niższe jest bezrobocie a wyższym produkt. Mnożnik ten informuje o ile wzrośnie produkt, jeśli wydatki budżetowe wzrosną o jednostkę.
Mnożnik zrównoważonego budżetu. Jeśli gospodarka osiągnęła punkt równowagi na rynku dóbr i usług, wzrost wpływów podatkowych o pewną wielkość i równoczesny wzrost wydatków budżetowych o tę samą wielkość pociąga za sobą wzrost punktu równowagi na rynku dóbr i usług. (czyli warunkiem jest istnienie równowagi w okresie, w którym ponoszone są wydatki i ściągane podatki). Mnożnik ten działa tylko dla gospodarki znajdującej się poniżej punktu równowagi. MPC < Yo/(Yo+Ca+I) (jeśli MPC mniejsze od ułamka z prawej to mnożnik jest uruchamiany)
M=1/[1-MPC(1-t)]
Mnożnik falbanowy zrównoważonego budżetu M=1/[1-MPC(1-t)-g]
(odnosi się do rozdziału, który nas nie obowiązuje).
Dochód rozporządzalny to dochód po opodatkowaniu, czyli dochód pomnożony przez (1-t)
Luka deflacyjna/depresyjna to różnica między globalnym popytem niezbędnym dla osiągnięcia pełnego zatrudnienia, a globalnym popytem rzeczywistym. Luka ta pojawia się, gdy uchwalone wydatki są zbyt niskie.
Luka inflacyjna/ekspansywna to różnica między wydatkami niezbędnymi dla osiągnięcia pełnego zatrudnienia a wyższymi od nich wydatkami rzeczywiście poniesionymi. Luka ta pojawia się, gdy uchwalone wydatki są zbyt wysokie. Wtedy punkt równowagi przekroczy produkt potencjalny, a wiemy, że gospodarka nie może wytworzyć więcej niż wynosi produkt potencjalny, więc nadmierny popyt przekształca się w inflację. (zjawisko iluzji pieniężnej)
Łączne oddziaływanie kursu realnego i podaży krajowej pieniądza także jest stabilizatorem koniunktury. Gdy kurs sztywny jest zbyt wysoki w stosunku do kursu równowagi wyprzedaż walut zagranicznych przez bank centralny krajowym podmiotom powoduje spadek podaży krajowego pieniądza, co hamuje inflację.
Jeśli gospodarka znajduje się poniżej produktu potencjalnego i produkt rzeczywisty wyższy jest od popytu to oznacza to, że inwestycje są niższe od oszczędności.
Powody, dla których kraje prowadzą wymianę towarów
- powód bardziej techniczny niż ekonomiczny, mianowicie niemożność wyprodukowania produktu A w pierwszym państwie, kiedy drugie może ten produkt wyprodukować, a zarazem w państwie pierwszym można wyprodukować produkt B kiedy w drugim nie można.
- koszty wytworzenia w obu krajach różnią się bezwzględnie, czyli z dwu produktów jeden wytwarzany jest taniej w jednym kraju a drugi taniej w drugim, jest to kolejny powód, dla którego narody handlują miedzy sobą.
Zasada kosztów komparatywnych - za jej pomocą można objaśnić korzyści, jakie dwa kraje odnoszą z wymiany nawet wtedy, gdy samodzielnie mogą wytwarzać sprowadzane z zagranicy towary.
- jeśli kraj jest wydajniejszy w produkcji zarówno jednego jak i drugiego towaru, specjalizacja i wymiana okazują się również korzystne. Ten kraj, co jest taki wydajny po prostu lekko ograniczy produkcje jednego dobra a drugiego zwiększa (tego, którego inny kraj w ogóle nie wytwarza), dzięki czemu i tak produkcja łączna wzrośnie.
Popyt na obcą walutę powstaje przede wszystkim, dlatego, iż pewne towary można w tej tylko walucie nabyć. Im większy import z jakiegoś kraju tym większy jest popyt na jego walutę. Im większy popyt na polskie towary, tym większy popyt na polskie złotówki. Inflacja jest przyczyną spadku kursu równowagi waluty krajowej. Zmiana kursu równowagi zależy od zmian relacji poziomu cen w obu krajach. Polityka całkowicie płynnego kursu walutowego to pozostawienie kwestii kursu na pastwe żywiołów rynkowych. Jeśli rośnie atrakcyjność eksportowanych przez kraj towarów to kursy rosną. Jeśli nasila się inflacja to kursy spadają.
Kurs sztywny. Jego zasady to: bank centralny utrzymuje kurs na stałym poziomie oraz manewruje rezerwami walutowymi w celu zapewnienia równowagi na poziomie wyznaczonym przez kurs sztywny.
Kurs zbyt wysoki pociąga za sobą konsekwencje. Ponieważ produkty krajowe są droższe od zagranicznych to spada nie tylko eksport, ale też produkcja na rynek krajowy, która jest wypierana przez konkurentów zagranicznych. Utrzymanie sztywnego zbyt wysokiego kursu uderza w gospodarkę podwójnie: poprzez odpływ rezerw walutowych oraz przez spadek krajowego popytu, co powoduje ujemne efekty mnożnikowi.
A zbyt niski kurs sztywny prowadzi do wzrostu rezerw walutowych i wzrostu produkcji krajowej.
www.wsb2.na16.pl Defi 4