22.02.2007r.

PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE - WYKŁAD I

Upadłość instytucja, która chroni wierzycieli w sytuacji niewypłacalności dłużnika. Jest alternatywą dla innych sposobów przymusowego dochodzenia roszczeń, zwłaszcza dla egzekucji syngularnej. Jest ona dopuszczalna, gdy spełnione są następujące warunki:

1. upadłość odnosi się do przedsiębiorcy - dłużnika (podmiot upadłości)

2. wchodzi w grę w sytuacji, w której przedsiębiorca - dłużnik ma większą liczbę wierzycieli (art. 1 ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze)

Art. 1

§ 1. Ustawa reguluje zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami oraz skutki ogłoszenia upadłości, a także zasady postępowania naprawczego wobec przedsiębiorców zagrożonych niewypłacalnością.

§ 2. Przepisy ustawy stosuje się również do innych podmiotów określonych w ustawie.

Z powyższego przepisu wynika, że chodzi o wspólne dochodzenie roszczeń. Celem ustawy jest bowiem ochrona interesów wierzycieli niewypłacalnego przedsiębiorcy - dłużnika. Obecnie upadłość oznacza zarówno sytuację, gdy prowadzi ona do likwidacji, jak i zawarcia układu. Wynikają stąd dwie ścieżki upadłościowe:

• likwidacyjna

• układowa

Wyznacznikiem jednego z tych sposobów upadłości, w świetle przepisów ustawy - PrUN jest interes wierzycieli.

postępowanie upadłościowe

postępowanie likwidacyjne postępowanie z możliwością

zawarcia układu

Formuła upadłości może być również korzysta dla dłużnika, wywołując skutki, które mogą być korzystne dla jego majątku (np. od dnia ogłoszenia upadłości nie nalicza się odsetek).

Zdolność upadłościowa

Przesłanki (warunki) upadłości:

• podmiotowe

• przedmiotowe (określona sytuacja)

• procesowe (formalne)

Zdolność upadłościową mają przedsiębiorcy. W prawie nie ma jednolitej definicji pojęcia „przedsiębiorcy”, a każda ustawa , która się nim posługuje definiuje je na swój własny użytek. Taką definicję formułuje również art. 5 § 2 ustawy - PrUN.

Zatem, przedsiębiorcą jest:

• osoba fizyczna

• osoba prawna

• jednostka organizacyjne nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną

prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Art. 5 ustawy - PrUN przyznaje również zdolność upadłościową:

1. spółkom z o.o. i spółkom akcyjnym nieprowadzącym działalności gospodarczej

2. wspólnikom osobowych spółek handlowych, ponoszącym odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem

Dotyczy to wszystkich wspólników spółki jawnej, komplementariuszy spółki komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej. Osoby te uzyskały zdolność upadłościową z tytułu przynależności do spółki czy bycia jej wspólnikiem. Ogłoszenie upadłości spółki nie oznacza przy tym automatycznie ogłoszenia upadłości samych wspólników. Ich upadłość może być efektem upadłości spółki, w sytuacji, gdy w inny sposób wierzyciele nie mogą być zaspokojeni. Ogłoszenie upadłości wspólnika nie musi także w tym zakresie oddziaływać na sytuację spółki.

3. wspólnikom spółki partnerskiej

4. oddziałom banków zagranicznych w rozumieniu przepisów prawa bankowego

1.03.2007r.

PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE - WYKŁAD II

Art. 6 ustawy - PrUN wymienia podmioty, które nie mają zdolności upadłościowej. Są to:

• Skarb Państwa

• jednostki samorządu terytorialnego

• publiczne samodzielne zakłady opieki zdrowotnej

• instytucje i osoby prawne utworzone w drodze ustawy oraz utworzone w wyniku obowiązku nałożonego ustawą

• osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne

• uczelnie (chodzi tu wyłącznie o uczelnie niepaństwowe) - nowelizacja ustawy wprowadza jednak upadłość niepaństwowych szkół wyższych

Przesłanki merytoryczne upadłości

Upadłość dla danego podmiotu zaczyna być aktualna, kiedy jego kondycja finansowa ulegnie zachwianiu, gdy staje się on niewypłacalny. Podstawą ogłoszenia upadłości jest zatem zła sytuacja finansowa niepozwalająca na realizację jego zobowiązań względem wierzycieli.

Art. 10

Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny.

Można wyróżnić dwa rodzaje niewypłacalności:

1. niewypłacalność „sensu stricto” brak wykonalności przez dłużnika jego wymagalnych zobowiązań.

Art. 11

Ust. 1. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań.

Chodzi tutaj o wszelkie zobowiązania, choć w istocie powinna być tu mowa jedynie o zobowiązaniach pieniężnych (w nowelizacji ma pojawić się już to określenie). Dla ogłoszenia upadłości nie ma znaczenia, czy są to zobowiązania handlowe, czy prywatne. Wg orzecznictwa nie jest co do zasady przyczyną powstania niewypłacalności niemożności realizacji zobowiązań - chodzi o stan faktyczny.

2. niewypłacalność z art. 11 ust. 2 ustawy - PrUN - przyczyna niewypłacalności określona jest jako stan nadmiernego zadłużenia (tj. sytuacja, w której zobowiązania dłużnika przekraczają wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy zobowiązania te na bieżąco wykonuje). Nowelizacja zakłada skreślenie ust. 2 art. 11.

Mimo zaistnienia powyższych okoliczności, mogą wystąpić powody, dla których będzie możliwe uniknięcie upadłości. Mianowicie, można jej uniknąć, jeżeli istnieje szansa przywrócenia wypłacalności dłużnika. Stanowi o tym art. 12 ustawy - PrUN, zgodnie z którym „sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza 3 miesięcy, a suma niewykonalnych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika”. Oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie nastąpi jednak, gdy niewykonywanie zobowiązań na charakter trwały albo gdy oddalenie wniosku może spowodować pokrzywdzenie wierzycieli.

Ogłoszenie upadłości nie nastąpi także w dwóch szczególnych sytuacjach określonych w art. 13 ustawy - PrUN:

1. w przypadku dłużnika - bankruta, czyli w przypadku, gdy majątek dłużnika nie wystarcza nie tylko na zaspokojenie wierzycieli, ale nawet na zaspokojenie kosztów postępowania. Wówczas sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości (ust. 1)

2. sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości także razie, gdy majątek dłużnika obciążony jest hipoteką czy jednym z rodzajów zastawów (zastawem, zastawem skarbowym lub zastawem rejestrowym), bądź hipoteką morską w takim stopniu, iż pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Pierwszeństwo zaspokojenia przysługuje zatem wierzycielom, których wierzytelność została zabezpieczona zabezpieczeniem rzeczowym. Beneficjentami sprzedawanego majątku są w tym przypadku jedynie wierzyciele, których wierzytelność zabezpieczona jest zastawem / hipoteką (ust.2) tzw. prawo odrębności

Jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu, niż zostaliby zaspokojeni po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnika, ogłasza się upadłość dłużnika z możliwością zawarcia układu. Postępowania tego nie prowadzi się jednak, gdy z uwagi na dotychczasowe zachowanie się dłużnika nie ma pewności, że układ będzie wykonany, chyba że propozycje układowe przewidują układ likwidacyjny.

Natomiast, gdy brak jest podstaw do ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, ogłasza się upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika.

Istnieje możliwość zmiany postanowienia o ogłoszeniu upadłości w toku prowadzonego postępowania, a mianowicie:

• sąd może zmienić postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika na postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu, jeżeli podstawy przeprowadzenia takiego postępowania ujawniły się dopiero w toku postępowania

• sąd może zmienić postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika, jeżeli podstawy przeprowadzenia takiego postępowania ujawniły się dopiero w toku postępowania; obowiązek zmiany postanowienia o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika może wynikać także z przepisów ustawy.

Przesłanki procesowe

Postępowanie upadłościowe toczy się zawsze przed sądem rejonowym - sądem gospodarczym (sąd upadłościowy). Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd upadłościowy, właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika. Jeżeli dłużnik ma zakłady w obszarach właściwości różnych sądów i trudno ustalić, który z nich jest zakładem głównym, właściwy jest każdy z tych sądów. Jeżeli dłużnik nie ma w RP przedsiębiorstwa, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania albo siedziby dłużnika, a gdy dłużnik nie ma w RP miejsca zamieszkania lub siedziby, właściwy jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika.

Postępowanie upadłościowe wszczyna się tylko na wniosek, nigdy zaś z urzędu.

Art. 3

Postępowanie uregulowane ustawą może być wszczęte tylko na wniosek złożony przez podmioty określone w ustawie.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy - PrUN wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić:

• każdy wierzyciel, bez względu na wartość wierzytelności, która musi być jednak wymagalna. Wniosek taki może złożyć w każdym czasie, który uzna za stosowny

• dłużnik - do złożenia wniosku jest o obowiązany w terminie 2 tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Jest to zatem obowiązek dłużnika.

Krąg podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości poszerza ust. 2 art. 20 ustawy - PrUN.

Zgodnie z tym przepisem, wniosek o ogłoszenie upadłości mogą złożyć również:

1. w stosunku do spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej - każdy ze wspólników odpowiadających bez ograniczenia za zobowiązania spółki;

2. w stosunku do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - każdy, kto ma prawo je reprezentować sam lub łącznie z innymi osobami;

3. w stosunku do przedsiębiorstwa państwowego - także organ założycielski;

4. w stosunku do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa - także minister właściwy do spraw Skarbu Państwa;

5. w stosunku do osoby prawnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej oraz spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej, będących w stanie likwidacji - każdy z likwidatorów;

6. w stosunku do osoby prawnej wpisanej do Krajowego Rejestru Sądowego - kurator ustanowiony na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym

7. w stosunku do dłużnika, któremu została udzielona pomoc publiczna o wartości przekraczającej 100.000 euro - organ udzielający pomocy.

Jak z powyższego wynika, wniosku nie mogą zgłosić prokurent i pełnomocnik.

Niezłożenie wniosku pociąga za sobą określone w ustawie konsekwencje i sankcje. Sankcje za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości wg przepisów ustawy - PrUN:

• odpowiedzialność z art. 21 ust.3 spoczywa na podmiotach obowiązanych do złożenia przedmiotowego wniosku; jest to odpowiedzialność deliktowa za szkodę wyrządzoną niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Chodzi tu zarówno o szkodę wyrządzona upadłemu, jak i wierzycielom. Jest to przy tym przepis bardzo ogólny, rzadko stanowiący podstawę odpowiedzialności

• art. 299 KSH w odniesieniu do spółki z o.o.

Art. 299 KSH

§ 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.

§ 2. Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

§ 3. Przepisy § 1 i 2 nie naruszaj przepisów ustanawiających dalej idącą odpowiedzialność członków zarządu.

• zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, o którym stanowi art. 373 i nast.

• przepisy karne zawarte m.in. w ustawie - PrUN i KK

8.03.2007r.

PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE - WYKŁAD III

Szczególne sankcje za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości:

1. art. 373 - 377 ustawy - PrUN orzeczenie przez sąd na okres od 3 do 10 lat zakazu:

• prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz

• pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu

Zakaz ten może być wydany w stosunku do osoby, która:

• będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w terminie 2 tygodni od dnia powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości albo

• po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg handlowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, do których wydania lub wskazania była zobowiązana z mocy ustawy albo

• po ogłoszeniu upadłości ukryła, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłościowej albo

• jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniała postępowanie (art. 373 ust. 1)

• w stosunku do której już co najmniej raz ogłoszono upadłość, z umorzeniem jej długów po zakończeniu postępowania upadłościowego

• wobec której ogłoszono upadłość nie dawnej niż 5 lat przed ponownym ogłoszeniem upadłości (art. 373 ust. 3)

Zakaz w tym zakresie wydaje sąd rejestrowy. Postępowanie wszczynane jest na wniosek określonych podmiotów, wskazanych w art. 376. Są nimi:

• wierzyciel

• syndyk

• nadzorca sądowy albo zarządca

• Prezes UOKiK

• Prezes KNF

2. art. 299 KSH, zgodnie z którego § 1 jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Jest to odpowiedzialność gwarancyjna (choć niektórzy przedstawiciele doktryny twierdzą, iż jest to odpowiedzialność odszkodowawcza). Okoliczności wyłączające tę odpowiedzialność zostały jednak przewidziane w § 2

• złożenie wniosku w terminie lub wszczęcie postępowania upadłościowego

• niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania upadłościowego nastąpiło nie z jego winy

• pomimo niezgłoszenia wniosku albo niewszczęcie postępowania wierzyciel nie poniósł szkody

Z odpowiedzialnością z art. 299 KSH pozostaje w zw. odpowiedzialność z art. 586 KSH

Art. 586 KSH

Kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o ogłoszenie upadłości spółki handlowej pomimo powstania warunków, uzasadniających według przepisów upadłość spółki - podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Wniosek o ogłoszenie upadłości

Musi on odpowiadać wymaganiom przewidzianym w art. 22 i 23 ustawy - PrUN. Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości składa wierzyciel powinien:

• uprawdopodobnić swoją wierzytelność

• dołączyć wstępne propozycje układowe (gdy jest to wniosek o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu)

Bardziej szczegółowe wymogi muszą być spełnione przez dłużnika.

Z chwilą złożenia wniosku rozpoczyna się I faza postępowania upadłościowego, która trwa do ewentualnego wydania przez sąd postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Postępowanie upadłościowe toczy się zawsze przed sądem rejonowym - sądem gospodarczym (sąd upadłościowy). Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd upadłościowy, właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika.

Art. 26

Ust. 1. Uczestnikiem postępowania o ogłoszenie upadłości jest każdy, kto złożył wniosek o ogłoszenie upadłości, oraz dłużnik.

Stosownie do art. 31 ustawy - PrUN, sąd może powołać biegłego, do którego zadań należy m.in. wypowiedzenie się co do przesłanek upadłości, jak i co do rodzaju upadłości, która wchodzi w grę, tj. upadłości w formie zawarcia układu lub likwidacji - pozostaje do w zw. z art. 14 ustawy.

Postępowanie zabezpieczające

Zgodnie z art. 36 ustawy - PrUN, w postępowaniu upadłościowym sąd z urzędu przeprowadza postępowanie zabezpieczające majątek dłużnika. Sąd może w tym zakresie:

1. ustanowić tymczasowego nadzorcę sądowego (art. 38)

2. ustanowić zarząd przymusowy nad majątkiem dłużnika, jeżeli zachodzi obawa, że dłużnik będzie ukrywał swój majątek lub w inny sposób działał na szkodę wierzycieli, a także gdy dłużnik nie wykonuje poleceń tymczasowego nadzorcy sądowego (art. 40)

3. zawiesić egzekucje toczące się przeciwko dłużnikowi (art. 39) upadłość jest bowiem w istocie egzekucją uniwersalną

Wstępne zgromadzenie wierzycieli

Uregulowane w art. 44 - 50 ustawy - PrUN. Zwoływane jest przez sąd, jeżeli istnieją podstawy do ogłoszenia upadłości. Mają w nim prawo uczestniczyć:

1. dłużnik

2. tymczasowy nadzorca sądowy albo zarządca przymusowy ustanowieni w postępowaniu zabezpieczającym

3. wierzyciele, których wierzytelności stwierdzone są tytułami egzekucyjnymi

4. wierzyciele, jeżeli ich wierzytelności są bezsporne lub uprawdopodobnione i zostali dopuszczeni przez sąd

Zgromadzenie wierzycieli, może w drodze uchwały zadecydować o sposobie upadłości (tj. dalszego prowadzenie postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu lub likwidacji majątku). Oznacza to przerzucenie w tym zakresie kompetencji sądu na wierzycieli. Na wstępnym zgromadzeniu wspólników może także dojść do zawarcia układu, jeżeli uczestniczy w nim co najmniej połowa wierzycieli mających łącznie ³/₄ ogólnej sumy wierzytelności stwierdzonych tytułami egzekucyjnymi lub uprawdopodobnionych.

Sąd może wniosek o ogłoszenie upadłości:

1. oddalić, jeżeli nie zachodzą przesłanki upadłości

2. odrzucić

3. zwrócić

4. uwzględnić i wydać postanowienie o ogłoszeniu upadłości

Na powyższe postanowienia sądu przysługuje zażalenie, z tym, że postanowienie z pkt a) może zażalić jedynie wnioskodawca, z pkt d) - dłużnik. Sąd II instancji może postanowienie uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia sądowi rejonowemu. Sąd II instancji nie może natomiast orzec o upadłości.

Data upadłości data wydania postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości. Z tym dniem rozpoczyna się upadłość ze wszystkimi tego skutkami. Wyjątkowo sąd może wstrzymać czynności syndyka do czasu uprawomocnienia się postanowienia (art. 309 ustawy - PrUN).

15.03.2007r.

PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE - WYKŁAD IV

Postanowienie o ogłoszeniu upadłości musi zawierać elementy wskazane w art. 51 ustawy - PrUN, a mianowicie:

• zawierać dane indywidualizujące dłużnika - imię i nazwisko, nazwę albo firmę, miejsce zamieszkania albo siedzibę upadłego dłużnika (upadłego)

• określać sposób prowadzenia postępowania (mając na uwadze przede wszystkim dobro wierzycieli):

• upadłość likwidacyjna

• upadłość układowa

• określać, czy i w jakim zakresie upadły będzie sprawował zarząd swoim majątkiem, jeżeli postępowanie będzie prowadzone z możliwością zawarcia układu sąd może ustanowić:

• nadzorcę sadowego (zarząd władny)

• zarząd przymusowy

• wezwanie wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności w wyznaczonym terminie. Wezwanie to służy do sporządzenia listy wierzycieli. Osoby wpisane na tę listę mogą uczestniczyć w postępowaniu likwidacyjnym. W przypadku układu osoby z listy mają wpływ na jego treść (dotyczy on jednak wszystkich wierzycieli). Zgłoszenie wierzytelności jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem wierzyciela.

Długość powyższego terminu zależy od sądu, z tym, że nie może być on krótszy niż miesiąc, a dłuży niż 3 miesiące. Nie jest to termin zawity, a wierzyciele nie tracą możliwości zgłoszenia wierzytelności i wpisu na listę po jego upływie. Prawo to jednak wygasa, gdy syndyk dokonał części rozporządzeń majątkiem dłużnika

• wezwanie osób, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości należącej do upadłego, jeżeli nie zostały ujawnione przez wpis w księdze wieczystej, do ich zgłoszenia w wyznaczonym terminie (od 1 do 3 miesięcy), pod rygorem utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu upadłościowym. Wynika to z faktu, że syndyk sprzedaje majątek bez żądnych obciążeń rzeczowych i obligacyjnych

• wyznaczenie:

• sędziego-komisarza - czuwa nad całością postępowania upadłościowego, ustanawiany zarówno w postępowaniu likwidacyjnym, jak i układowym oraz

• syndyka - tylko w postępowaniu likwidacyjnym albo

• nadzorcę sądowego - w postępowaniu układowym albo

• zarządcę - ustanawiany w postępowaniu układowym

• oznaczenie daty wydania postanowienia

Skutki ogłoszenia upadłości co do osoby upadłego

Ogłoszenie upadłości pociąga za sobą utratę przez upadłego prawa zarządu, dysponowania i rozporządzania swoim majątkiem. Traci więc wszystkie atrybuty, które dotychczas mu przysługiwały, przede wszystkim jako właścicielowi swojego majątku. Prawo własności pozostaje jednak przy upadłym. Ponadto upadła spółka z o.o. pozostaje spółką z o.o. (spółka z o.o. „w upadłości likwidacyjnej / likwidacji”), spółka jawna - spółką jawną itd. Upadły zachowuje zatem swoją strukturę prawną, jak również strukturę organizacyjną.

Wszystkie organy osoby prawnej pozostają, a ograniczeniu ulegają ich kompetencje rola upadłego w postępowaniu może być bowiem aktywna. Z dniem ogłoszenia upadłości nie wygasają ex lege umowy zawarte przez upadłego, w tym przede wszystkim umowy o pracę.

Przepisy ustawy nakładają na upadłego obowiązek ścisłej współpracy upadłego z syndykiem. Ma obowiązek wydać wszystko, co stanowi jego majątek (może to nastąpić zarówno wprost, jak i pośrednio poprzez wydanie ksiąg, wskazanie miejsca położenia majątku). Wykonanie tego obowiązku upadły potwierdza oświadczeniem nie wykonanie tego obowiązku może pociągnąć za sobą konsekwencje wskazane w art. 373 ustawy - PrUN.

Na upadłego mogą być również nałożone środki przymusu na podstawie przepisów KPC dotyczących egzekucji świadczeń niepieniężnych. Sędzia-komisarz może także wydać zakaz opuszczania kraju. Jeżeli ogłoszono upadłoś z możliwością zawarcia układ zastosowanie znajduje art. 59 ustawy - PrUN.

Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego

majątek masa upadłościowa fundusze masy upadłościowej podział funduszy

(nie zawiera żadnych

zobowiązań, długów)

upadłość czynności likwidacyjne

Zgodnie z art. 61 ustawy - PrUN, z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłościową, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. W skład masy upadłościowej wchodzi majątek należąc do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego. Do masy upadłościowej nie wchodzą jednak składniki wymienione w art. 63 - 67 ustawy - PrUN.

22.03.2007r.

PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE - WYKŁAD V

Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego

Art. 61

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłościową, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego.

O masie upadłościowej można mówić zarówno w przypadku postępowania likwidacyjnego, jak i postępowania układowego. W skład masy upadłościowej wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego.

Mocą przepisów ustawy do masy upadłościowej nie wchodzą:

• mienie, które jest wyłączone od egzekucji wg przepisów KPC

• wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu

• mienie wyłączone uchwałą zgromadzenia wspólników

• nieściągalne wierzytelności oraz niezbywalne ruchomości wyłączone przez sędziego-komisarza

• środki pieniężne Zakładowego funduszu świadczeń socjalnych - środkami tymi zarządza sam upadły

Do masy upadłościowej nie wchodzą również składniki, do których upadły nie ma tytułu prawnego. Przepisy ustawy - PrUN wprowadzają domniemanie, iż rzeczy znajdujące się w posiadaniu upadłego w dniu ogłoszenia upadłości należą do majątku upadłego. Jest to jednak domniemanie wzruszalne.

Wyłączenia z masy upadłościowej

Wyłączeniu podlegają przedmioty będące własnością osoby trzeciej, a znajdujące się w posiadaniu upadłego (przede wszystkim na podstawie stosunków obligacyjnych).

Art. 70

Składniki mienia nienależące do upadłego podlegają wyłączeniu z masy upadłości.

W razie zbycia przez upadłego mienia, które podlega wyłączeniu, świadczenie otrzymane za zbyte mienie wydaje się osobie, do której mienie to należało, jeżeli świadczenie jest wyodrębnione w masie upadłościowej. Natomiast w razie zbycia przez zarządcę lub syndyka mienia podlegającego wyłączeniu, osoba ta może żądać wydania świadczenia wzajemnego uzyskanego w zamian za to mienie.

Wniosek o wyłączenie składnika mienia z masy upadłościowej rozpoznaje sędzia-komisarz w terminie miesiąca od jego złożenia, po wysłuchaniu syndyka, nadzorcy sądowego lub zarządcy. Wyłączenie z masy następuje w drodze postanowienia, na które upadłemu i wierzycielom przysługuje zażalenie. W razie oddalenia wniosku o wyłączenie z masy upadłościowej wnioskodawca może w drodze powództwa żądać wyłączenia mienia z masy upadłości.

W przypadku zabezpieczenie wierzytelności w postaci przewłaszczenia na zabezpieczenie, przedmiot przewłaszczony może pozostać w posiadaniu / dzierżeniu dłużnika. Natomiast z chwilą zawarcia umowy o przewłaszczeniu właścicielem przedmiotu staje się wierzyciel. W sytuacji ogłoszenia upadłości wierzyciela do masy upadłościowej wchodzą wszystkie należące do niego rzeczy, prawa czy wierzytelności przewłaszczone, niezależnie od tego, czy znajdują się w jego posiadaniu. W przypadku upadłości dłużnika, będącego posiadaczem / dzierżycielem przewłaszczonego przedmiotu, przedmiot ten nie staje się składnikiem masy i podlega z niej wyłączeniu.

Czynności upadłego dotyczące mienia wchodzącego w skład masy upadłościowej

Z chwilą ogłoszenia upadłości, upadły traci swoje trzy przywilej, jakie służą mu w odniesieniu do jego majątku, a mianowicie:

• zarządu

• korzystania

• rozporządzania

Wygasają także ustanowione wcześniej prokury i pełnomocnictwa.

Art. 75

Ust. 1. Jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego, upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania mieniem wchodzącym do masy upadłości.

Konsekwencje utraty przez upadłego prawa korzystania i rozporządzania mieniem:

1. art. 77 ustawy - PrUN dotyczy upadłości likwidacyjnej, a układowej, gdy sąd odebrał upadłemu prawo zarządu. Zgodnie z tym przepisem, czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłościowej są nieważne. Wynika stąd, że jeżeli upadły doprowadził do uszczuplenia masy zbywając przedmiot na rzecz osoby trzeciej, wówczas syndykowi zawsze służy roszczenie o jego zwrot.

Natomiast zwrotu świadczenia osobie trzeciej sędzia-komisarz może nakazać tylko wówczas, gdy czynność została podjęta po ogłoszeniu upadłości a przed obwieszczeniem w Monitorze Sądowym Gospodarczym oraz pod warunkiem, że osoba ta przy zachowaniu należytej staranności nie mogła wiedzieć o ogłoszeniu upadłości

2. jeżeli po ogłoszeniu upadłości i jej obwieszczeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym dłużnik upadłego pozbawionego zarządu masą upadłościową spełnił świadczenie do jego rąk, to nie prowadzi to wygaśnięcia zobowiązania, chyba że równowartość świadczenia została przekazana przez upadłego do masy upadłościowej

3. powyższe zasady stosuje się także do czynności, które podlegają ujawnieniu w księdze wieczystej i właściwych rejestrach

4. zakaz obciążania masy upadłościowej dotyczy on nie tylko upadłego, lecz również syndyka i zarządcy, bowiem po ogłoszeniu upadłości nie można już obciążać składników masy upadłościowej

W przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, co do zasady upadły traci prawo zarządu, a zarząd mieniem wchodzącym w skład masy upadłościowej sprawuje zarządca. Wyjątkowo jednak, sąd może ustanowić zarząd własny (zarząd sprawowany przez upadłego) co do całości lub części majątku upadłego, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że:

• upadły daje rękojmię należytego jego sprawowania

• jego niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności.

Skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego

Uregulowane zostały w art. 83 - 118 ustawy - PrUN, przy czym przepisy te można podzielić na dwie grupy:

1. reguły ogólne (art. 83 - 99)

2. reguły dotyczące poszczególnych umów (art. 100 - 118)

Art. 83 i 84 ustawy podkreślają bezwzględnie wiążący charakter przepisów prawa upadłościowego. Art. 83 stanowi, że nieważne są postanowienia umowne, które przewidują na wypadek upadłości, pewne skutki, które zaistniałyby bez dokonania dodatkowych czynności.

Art. 83

Nieważne są postanowienia umowy zastrzegające na wypadek ogłoszenia upadłości zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest upadły.

Art. 84

Po ogłoszeniu upadłości zmiana lub wygaśnięcie stosunku prawnego, którego stroną jest upadły, są możliwe tylko według przepisów ustawy, a czynność prawna dokonana z naruszeniem przepisów ustawy jest bezskuteczna wobec masy upadłości, nawet jeśli umowa stron przewiduje inny skutek.

12.04.2007r

PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE - WYKŁAD VI

Skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego

Umowa nie może przewidywać skutków upadłości lub innych, które byłyby niezgodne z przepisami ustawy - PrUN. Przepisy te mają bowiem charakter bezwzględnie obowiązujący.

Podstawowe konsekwencje upadłości likwidacyjnej:

1. z chwilą ogłoszenia upadłości wszystkie zobowiązania stają się wymagalne; podstawą dochodzenia roszczeń przez wierzycieli jest umieszczenie ich wierzytelności na liście. Przepis art. 91 ust. 1 ustawy - PrUN ma na celu zrównanie sytuacji wierzycieli.

Art. 91

Ust. 1. Zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności jeszcze nie nastąpił, stają się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości.

2. następuje zamiana wierzytelności o charakterze niepieniężnym na zobowiązania pieniężne - ma to na celu umieszczenie wierzytelności niepieniężnych na liście wierzycieli.

Art. 91

Ust. 2. Zobowiązania majątkowe niepieniężne zmieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na zobowiązania pieniężne i z tym dniem stają się płatne, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił.

3. z dniem ogłoszenia upadłości nie nalicza się odsetek od wymagalnych wierzytelności. Przepis art. 92 ustawy - PrUN również ma na celu zrównanie sytuacji poszczególnych wierzycieli, ponieważ zobowiązania niektórych wierzycieli mogą być „odsetkowane”, inne zaś nie; różna może być także stopa odsetek. Należy przy tym pamiętać, iż odsetki nie są naliczane tylko przeciwko masie upadłości. Natomiast, odsetki można naliczać w stosunku do upadłego (i ewentualnie można je zrealizować po zakończeniu postępowania upadłościowego), współdłużników czy poręczycieli.

Z masy upadłości mogą być zaspokojone wierzytelności, należne od upadłego, za okres od dnia ogłoszenia upadłości. W związku z tym należy wyróżnić:

• wierzytelności upadłościowe - powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości (wierzytelności wierzycieli upadłego)

• wierzytelności w stosunku do masy upadłości - powstałe po ogłoszeniu upadłości. Wynikać mogą np. z działalności syndyka, kosztów postępowania. Odsetki od tych wierzytelności powinny być realizowane.

Zgodnie z art. 92 ust. 2 ustawy - PrUN, nienaliczanie odsetek nie dotyczy wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, wpisem w rejestrze, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym albo hipoteką morską. Odsetki te mogą być zaspokojone jedynie z przedmiotu zabezpieczenia.

4. dopuszczalność potrącenia (art. 93 - 96 ustawy PrUN). Przepisy te mają charakter szczególny, wyłączają stosowanie przepisów o potrąceniu z Kodeksu cywilnego. Po ogłoszeniu upadłości potrącenie może więc być dokonane jedynie zgodnie z przepisami ustawy - PrUN.

Zgodnie z art. 93 ust. 1 po ogłoszeniu upadłości istnieje możliwość potrącenia wierzytelności upadłego z wierzytelnością wierzyciela, z tym jednak zastrzeżeniem, iż obie wierzytelności muszą istnieć w dniu ogłoszenia upadłości, chociażby termin wymagalności jednej z nich jeszcze nie nastąpił (wyjątek od przepisów KC).

Oświadczenia o potrąceniu powinien przede wszystkim złożyć wierzyciel. Powinien to uczynić nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności (art. 96 ustawy - PrUN).

Potrącenie nie jest dopuszczalne, gdy:

• dłużnik upadłego nabył wierzytelność w drodze przelewu lub indosu po ogłoszeniu upadłości albo nabył ją w ciągu ostatniego roku przed dniem ogłoszenia upadłości, wiedząc o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości (art. 95 ust. 1 ustawy - PrUN)

• wierzyciel stał się dłużnikiem upadłego po dniu ogłoszenia upadłości (art. 95 ustawy - PrUN).

1. zobowiązania wynikające z umowy wzajemnej; ustawodawca w art. 98 ustawy - PrUN przyznaje syndykowi uprawnienie do kształtowania treści stosunku prawnego. Zgodnie z tym przepisem syndyk może:

• wykonać zobowiązanie i zażądać od drugiej strony świadczenia wzajemnego, jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości zobowiązania z umów wzajemnych nie zostały wykonane w całości lub w części

• odstąpić od umowy wzajemnej.

Na żądanie drugiej strony, syndyk oświadcza, czy od umowy odstępuje, czy też żąda jej wykonania. Żądanie powinno być złożone w formie pisemnej z datą pewną, oświadczenia syndyka zaś na piśmie w terminie 3 miesięcy od dnia przedstawienia żądania. Niezłożenie w terminie oświadczenia przez syndyka uważa się za odstąpienie od umowy.

Druga strona, na której ciąży obowiązek spełnienia świadczenia wzajemnego, może wstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, do czasu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wzajemnego. Strona traci jednak to uprawnienie, jeżeli w czasie zawarcia umowy wiedziała lub wiedzieć powinna o istnieniu podstaw ogłoszenia upadłości.

Jeżeli syndyk odstępuje od umowy, druga strona nie ma prawa do zwrotu spełnionego świadczenia (syndyk natomiast takiego zwrotu może się domagać), chociażby świadczenie to znajdowało się w masie upadłości. Strona może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu wykonania zobowiązania i poniesionych strat, zgłaszając te wierzytelności sędziemu-komisarzowi.

Bezskuteczność i zaskarżanie czynności upadłego (art. 127 - 135 ustawy - PrUN)

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości bądź ogłoszenie upadłości powodują określone konsekwencje co do czynności, których stroną był upadły przed tą datą. Z chwilą ogłoszenia upadłości mamy do czynienia z trzema źródłami bezskuteczności czynności upadłego. Będzie to zatem źródło:

1. wypływające ex lege z art. 127 i 128 ustawy

2. z postanowienia sędziego-komisarza

3. akcji pauliańskiej (art. 527 KC).

Przepisy te mają na celu ochronę wierzycieli. Wprowadzają konstrukcję bezskuteczności względnej, tj. w stosunku do określonego podmiotu (tutaj: syndyka).

Bezskuteczność, o której stanowią art. 127 i 128 ustawy, istnieje z mocy prawa, a wyrok sądu w tym przypadku ma charakter deklaratywny. W akcji pauliańskiej sąd natomiast stwierdza bezskuteczność czynności, a tym samym orzeczenie w tym przedmiocie ma charakter konstytutywny.

Art. 127 i 128 nie wymagają wykazania, że czynność prawna, która stała się bezskuteczna miała na celu pokrzywdzenie wierzyciela. W przypadku akcji pauliańskiej, jej konstrukcja opiera się właśnie na przesłance pokrzywdzenia wierzyciela.

Art. 127 ustawy - PrUN mówi o czynnościach prawnych dokonanych przez upadłego. W przepisie tym chodzi o czynności prawne nieodpłatne oraz fikcyjnie odpłatne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jak również o ugodę sądową, uznanie powództwa i zrzeczenie się roszczenia.

Art. 127

Ust. 1. Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli zostały dokonane nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej.

Bezskuteczne są również zabezpieczenie i zapłata długu niewymagalnego, dokonane przez upadłego w terminie 2 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jednak ten, kto otrzymał zapłatę lub zabezpieczenia może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania tych czynności za skuteczne, jeżeli w czasie ich dokonania nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości.

Art. 128 ustawy - PrUN dotyczy czynności z określonymi osobami lub transferów w ramach spółki. Czynności dokonane z tymi osobami są bezskuteczne. Chodzi tu o czynności dokonane przez upadłego w terminie 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszeniu upadłości z:

• małżonkiem

• krewnymi lub powinowatymi w linii prostej

• krewnymi lub powinowatymi w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie

• przysposobionym lub przysposabiającym

• wspólnikami, ich reprezentantami lub ich małżonkami, ze spółkami powiązanymi, ich wspólnikami, reprezentantami lub małżonkami tych osób - w przypadku upadłego będącego spółką lub osobą prawną

• spółką dominującą lub zależną.

Skutki uznania czynności za bezskuteczną - art. 134 ustawy - PrUN:

1. to co wskutek takiej czynności ubyło z majątku upadłego lub do niego nie weszło, podlega przekazaniu do masy upadłości, a gdy przekazanie w naturze jest niemożliwe, do masy upadłości powinna być wpłacona równowartość w pieniądzach;

2. świadczenie wzajemne zwraca się osobie trzeciej, jeżeli znajduje się w masie upadłości oddzielnie od innego majątku lub o ile masa upadłości nie jest nim wzbogacona. Jeżeli świadczenie nie podlega zwrotowi, osoba trzecia może dochodzić wierzytelności w podstępowaniu upadłościowym.

Wpływ ogłoszenia upadłości na postępowania sądowe i administracyjne

Konsekwencje te zależą:

1. od rodzaju upadłości oraz

2. od tego, czy pozostawiono zarząd własny upadłego (w przypadku upadłości układowej).

Jeżeli został zawarty układ, a zarząd pozostawiono przy upadłym to przy upadłym pozostaje zarówno legitymacja procesowa materialna, jak i formalna. Nadzorca sądowy wstępuje wówczas z mocy prawa do postępowań sądowych i administracyjnych. W sprawach cywilnych ma on uprawnienia interwenienta (w istocie nadzorca nie ma w rozstrzygnięciu sprawy żadnego własnego interesu, lecz stosuje się do jego udziału w postępowaniu odpowiednio przepisy o interwencji ubocznej i współuczestnictwie jednolitym).

Uznanie roszczenia, zrzeczenie się roszczenia, zawarcie ugody lub przyznanie okoliczności istotnych dla sprawy przez upadłego wymaga zgody nadzorcy sądowego. W przeciwnym razie czynności te nie wywierają żadnych skutków prawnych.

Jeżeli zarząd został odebrany upadłemu, traci on legitymację formalną. Wówczas postępowania sądowe i administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez zarządcę. Postępowanie to zarządca prowadzi na rzecz upadłego lub w imieniu własnym.

Z chwilą ogłoszenia upadłości postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające prowadzone przeciwko upadłemu w celu zaspokojenia należności, które objęte są z mocy prawa układem ulegają zawieszeniu z mocy prawa, a postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające co do należności, które nie są z mocy prawą objęte układem może zawiesić na wniosek lub z urzędu sędzia-komisarz. Gdy układ zostanie prawomocnie zatwierdzony, postępowania zawieszone zostają umorzone.

26.04.2007r.

PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE - WYKŁAD VIII

Wyróżnia się dwa rodzaje układów:

1. restrukturyzacyjny

2. likwidacyjny

Układ restrukturyzacyjny musi zawierać pewne propozycje układowe, o czym stanowi art. 267 ust. 1 ustawy - PrUN. Obowiązujące przepisy prawa dają możliwość złożenia propozycji układowych zarówno dłużnikowi, jak i wierzycielom.

Zgodnie z założeniem ustawodawcy, upadły powinien je sformułować już we wniosku o ogłoszenie upadłości, ewentualnie w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia przez sąd upadłości z możliwością zawarcia układu (z ważnych powodów sędzia-komisarz może jednak przedłużyć termin do zgłoszenia propozycji układowych do 3 miesięcy). Wynika stąd, iż propozycje układowe mogą pojawić się również po ogłoszeniu upadłości.

W przypadku upadłości likwidacyjnej propozycje układowe mogą zgłosić upadły oraz syndyk i rada wierzycieli. Sąd zmieni wówczas postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej majątek upadłego na postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu, jeżeli istnieją podstawy do takiej zmiany.

Propozycje układowe powinny określać sposób restrukturyzacji zobowiązań upadłego. Sposoby restrukturyzacji zobowiązań wymienia art. 270 ust. 1 ustawy - PrUN, z tym że wyliczenie to nie ma charakteru zamkniętego. Zatem, propozycje restrukturyzacji zobowiązań upadłego mogą polegać na:

• odroczeniu wykonania zobowiązań

• rozłożeniu spłaty długów na raty

• zmniejszeniu sumy długów

• konwersji wierzytelności na udziały lub akcje ma ograniczony zasięg podmiotowy, gdyż może znaleźć zastosowanie tylko do upadłego będącego spółką kapitałową

dług (zamieniany na akcje)

spółka kapitałowa wierzyciel (wierzyciele)

wierzytelność

objęcie nowych

udziałów / akcji w ramach

układu

podwyższenie kapitału zakładowego

(w drodze utworzenia nowych udziałów / akcji)

staje się udziałowcem /akcjonariuszem,

przestaje być zatem wierzycielem

• zmianie, zamianie lub uchyleniu prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność.

Ponadto jeżeli propozycje układowe przewidują spłatę wierzytelności z zysku przedsiębiorstwa upadłego, mogą one określać, jaka część zysku przeznaczona jest na spłatę wierzytelności w tym przypadku układ polega na tym, że wierzyciele dysponują częścią / całością zysku (art. 276 ustawy - PrUN).

Jakie wierzytelności wchodzą w zakres układu?

Co do zasady układ powinien obejmować wszystkie wierzytelności. Jednakże są i takie wierzytelności, które w zakres układu nie wchodzą i wówczas nie podlegają one restrukturyzacji - takie wierzytelności upadły powinien w pełni zrealizować. Sytuacja wierzycieli mających takie wierzytelności nie pogorszy się zatem w wyniku zawarcia układu.

Art. 272 ustawy - PrUN mówi o wszytkach wierzytelnościach upadłościowych oraz o odsetkach od tych wierzytelności za cały czas opóźnienia spełnienia świadczenia, tj. za cały okres do uchwalenia układu.

Art. 272

Ust. 1. Układem obejmuje się wszystkie wierzytelności w stosunku do upadłego powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, łącznie z wierzytelnościami zabezpieczonymi przez przeniesienie na zabezpieczenie własności rzeczy, wierzytelności lub innego prawa.

Ust. 2. Układem obejmuje się odsetki od wierzytelności wymienione w ust. 1 za cały czas opóźnienia spełnienia świadczenia.

Ust. 3. Układem obejmuje się także wierzytelności zależne od warunku, jeżeli warunek ziścił się w czasie wykonywania układu.

Wierzytelności nieobjęte układem zostały natomiast wymienione w art. 273 ustawy - PrUN. Zgodnie z ust. 1 tego artykułu, układ nie obejmuje:

1. należności alimentacyjnych oraz rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci

2. wierzytelności o wydanie mienia, o którym mowa w art. 70

3. wierzytelności, które za zgodą sędziego-komisarza zostały spłacone

4. wierzytelności, za które upadły odpowiada w zw. z nabyciem spadku po ogłoszeniu upadłości, po wejściu spadku do masy upadłości

5. składek na ubezpieczenie społeczne powinny być bezwzględnie zapłacone w pełnej wysokości.

Ust. 2 rozszerza katalog wierzytelności nieobjętych układem na:

1. wierzytelności pracownicze

2. wierzytelności zabezpieczone rzeczowo.

Wierzytelności te mogą jednak być objęte układem, jeśli wierzyciel wyrazi na to zgodę. W nowelizacji ustawy - PrUN podjęto próby „pogorszenia” w tym zakresie sytuacji wierzycieli wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo. Zgodnie z założeniem ustawodawcy, takie wierzytelności mogą być nieobjęte układem tylko pod pewnymi warunkami.

Ex lege układowi podlegają zobowiązania podatkowe!

Lista wierzycieli w postępowaniu upadłościowym z możliwością zawarcia układu

Lista wierzycieli w postępowaniu układowym służy określeniu, którzy wierzyciele mogą brać udział w zgromadzeniu wierzycieli i zawarciu układu. Zgodnie z przepisami ustawy - PrUN, w zgromadzeniu wierzycieli (które powinno się odbyć w terminie miesiąca od dnia zatwierdzenia listy wierzycieli) ma prawo uczestniczyć wierzyciel, którego:

1. wierzytelność została uznana

2. wierzytelność uzależniona jest od warunku zawieszającego lub uprawdopodobnienia - na wniosek takiego wierzyciela i po wysłuchaniu upadłego może on zostać dopuszczony do udziału w zgromadzeniu przez sędziego-komisarza

3. wierzytelność nie została umieszczona na liście wierzytelności, jeżeli przedstawi sędziemu-komisarzowi prawomocne orzeczenie sądu lub ostateczną decyzję administracyjną stwierdzającą jego wierzytelność.

W zgromadzeniu nie biorą natomiast udziału wierzyciele, których wierzytelności są sporne. Sędzia-komisarz może zwołać zgromadzenie wierzycieli wyznaczone w celu zawarcia układu także wtedy, gdy suma spornych wierzytelności nie przekracza 15% ogólnej sumy wierzytelności (w przeciwnym razie trzeba czekać, aż wierzytelności sporne staną się niespornymi).

Sędzia komisarz sporządza listę wierzycieli wg tzw. kategorii interesów. Sporządzana jest ona przede wszystkim w celu odbycia zgromadzenia, głosowania nad układem i jego zawarcia:

• układ przyjmowany jest w ramach poszczególnych grup wierzycieli

• propozycje układowe mogą być różne w stosunku do poszczególnych kategorii wierzycieli.

Zgodnie z art. 278 ust. 1 ustawy - PrUN po zatwierdzeniu listy wierzycieli sędzia-komisarz sporządza w celu głosowania nad układem, listy wierzycieli obejmujące poszczególne kategorie ich interesów:

1. wierzycieli, którym przysługują należności ze stosunków pracy oraz należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego

2. wierzycieli, których wierzytelności są zabezpieczone rzeczowo

3. wierzycieli będących udziałowcami / akcjonariuszami upadłego

4. pozostałych wierzycieli.

Przyjęcie (zawarcie) układu

Układ zostaje przyjęty jeżeli wypowie się za nim większość wierzycieli z każdej z list wierzycieli obejmujących kategorie interesów wierzycieli mających łącznie nie mniej niż ²/₃ ogólnej sumy wierzytelności, które uprawniają do uczestnictwa w głosowaniu. Wynika stąd, że układ musi zostać przyjęty w ramach wszystkich kategorii interesów.

Mimo nieuzyskania wymaganej większości, chociażby co do jednej z list wierzycieli, układ zostaje przyjęty, jeżeli większość wierzycieli z każdej z pozostałych list wyraziła zgodę na przyjęcie układu, a wierzyciele z tej listy, którzy wypowiedzieli się przeciwko przyjęciu układu, zostaną zaspokojeni na podstawie układu w stopniu nie mniej korzystnym niż w przypadku przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego.

Zmiana postanowienia o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego jest możliwa w przypadku:

• niezawarcia układu

• uprawomocnienia się postanowienia odmawiającego zatwierdzenia układu

• uchylenia układu przez sąd.

Przyjęcie układu nie oznacza jednak jego wejścia w życie. Dla swej skuteczności musi być bowiem zatwierdzony przez sąd w składzie 1 sędziego.

Art. 287

Ust. 1. Układ przyjęty przez zgromadzenie wierzycieli zatwierdza sąd.

W celu zatwierdzenia układu sąd przeprowadza rozprawę (jest ona obligatoryjna, odbywa się nie wcześniej niż po upływie tygodnia od zgromadzenia wierzycieli). Po przeprowadzeniu rozprawy sąd:

1. zatwierdza układ

2. odmawia zatwierdzenia układu:

1. jeżeli narusza on prawo albo

2. jeżeli jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany

3. może odmówić zatwierdzenia układu, jeżeli jego warunki są rażąco krzywdzące dla wierzycieli, którzy głosowali przeciwko układowi i zgłosili zarzuty.

Skutki układu

• układ jest skuteczny wobec wszystkich wierzycieli, których wierzytelności podlegają układowi, nawet gdy głosowali przeciw układowi bądź też ich wierzytelności nie zostały umieszczone na liście; układ nie wiąże jednak wierzycieli, których upadły umyślnie nie ujawnił i którzy w postępowaniu nie uczestniczyli - art. 290 ustawy - PrUN

• układ nie narusza praw innych osób powiązanych z dłużnikiem

1. układ nie narusza praw wierzycieli wobec poręczyciela upadłego oraz współdłużnika upadłego ani praw wynikających z hipoteki, zastawu, zastawu rejestrowego i hipoteki morskiej, jeżeli były one ustanowione na mieniu osoby trzeciej

2. układ nie narusza praw wynikających z hipoteki, zastawu, zastawu rejestrowego, zastawu skarbowego i hipoteki morskiej, jeżeli były ustanowione na mieniu upadłego, chyba że uprawniony wyraził zgodę na objęcie zabezpieczonej wierzytelności układem

po uprawomocnieniu się postanowienia zatwierdzającego układ sąd wydaje postanowienie o zakończeniu postępowania upadłościowego

prawomocnie zatwierdzony układ stanowi podstawę wpisu w księdze wieczystej i rejestrach; jeżeli układ przewiduje konwersję wierzytelności na udziały / akcje - zastępuje określone w KSH czynności związane z podwyższeniem kapitału zakładowego i objęciem udziałów / akcji

umorzenie postępowań egzekucyjnych i zabezpieczających, które zostały zawieszone z mocy prawa

10.05.2007r.

PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE - WYKŁAD IX

Upadłość likwidacyjna - fazy postępowania

1. ogłoszenie upadłości

2. ustalenie wierzytelności poprzez ich zgłoszenie na listę wierzytelności oraz wpisanie na tę listę pewnych wierzytelności z urzędu. Niezależnie od tej czynności i równolegle z nią następuje ustalenie majątku masy upadłości (typowa faza dla tego rodzaju upadłości)

3. likwidacja majątku masy upadłości

4. podział funduszy masy upadłości

5. zakończenie postępowania upadłościowego.

Ustalenie majątku masy upadłości

Zgodnie z przepisami ustawy - PrUN, czynność ta należy do syndyka. Podejmowana jest ona w celu ustalenia, czym syndyk dysponuje, tzn. ustalenia aktywów majątku (ściślej proporcji pomiędzy aktywami i pasywami). Po ogłoszeniu upadłości likwidacyjnej syndyk przystępuje do:

• sporządzenia spisu inwentarza,

• wstępnego oszacowania masy upadłości oraz

• sporządzenia planu likwidacyjnego. Jest to wstępny dokument, który powinien określać proponowane sposoby sprzedaży składników majątku upadłego, w szczególności sprzedaży przedsiębiorstwa (w całości), termin sprzedaży czy preliminarz wydatków.

Syndyk ma obowiązek złożyć sędziemu-komisarzowi spis inwentarza wraz z planem likwidacyjnym w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia upadłości. Na podstawie spisu inwentarza, innych dokumentów upadłego oraz oszacowania syndyk sporządza sprawozdanie finansowe (=bilans otwarcia + rachunek zysków i strat + inne sprawozdania) na dzień poprzedzający ogłoszenie upadłości.

Po sporządzeniu sprawozdania finansowego i jego zatwierdzeniu przez sędziego-komisarza rozpoczyna się likwidacja masy upadłości (art. 308 ustawy - PrUN). Jednakże przed rozpoczęciem likwidacji masy upadłości syndyk może:

• sprzedać ruchomości należące do masy w celu pokrycia kosztów postępowania

• sprzedać ruchomości, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub wskutek opóźnienia sprzedaży straciłyby znacznie na wartości albo których przechowanie pociąga za sobą koszty zbyt wysokie w stosunku do ich wartości.

Istnieje również możliwość wstrzymania likwidacji na żądanie upadłego do czasu uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Wstrzymanie likwidacji może zarządzić sędzia komisarz.

Art. 309

Sędzia-komisarz może wstrzymać likwidację masy upadłości do czasu uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości albo rozpoznania wniosku o zmianę postanowienia o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego na postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu.

Sposoby likwidacji masy upadłości

1. sprzedaż przedsiębiorstwa upadłego w całości lub jego zorganizowanej części

2. sprzedaż ruchomości

3. sprzedaż nieruchomości

4. ściągnięcie wierzytelności od dłużników upadłego

5. wykonanie innych jego praw majątkowych wchodzących w skład masy upadłości albo ich zbycie.

W przypadkach wskazanych w ustawie likwidacja ruchomości oraz wierzytelności i praw obciążonych zastawem rejestrowym może nastąpić także przez przejęcie ich przez wierzyciela będącego zastawnikiem zastawu rejestrowego, jeżeli umowa o ustanowieniu zastawu przewiduje zaspokojenie zastawnika w drodze przejęcia przedmiotu zastawu.

Skutki sprzedaży

• sprzedaż dokonana w postępowaniu likwidacyjnym ma skutki sprzedaży egzekucyjnej

Ustawa - PrUN w istocie nie reguluje skutków sprzedaży ruchomości. Skutki te określa zaś art. 879 KPC

Art. 879 KPC

Kto nabywa rzecz na podstawie przepisów niniejszego rozdziału, staje się jej właścicielem bez żadnych obciążeń i powinien ją natychmiast odebrać. Nabywcy nie przysługują roszczenia z tytułu rękojmi za wady rzeczy; przeciwko nabywcy nie można podnosić zarzutów co do ważności nabycia.

• co do zasady wszelkie prawa ciążące na nieruchomości (zarówno ujawnione, jak i nieujawnione przez wpis do księgi wieczystej) wygasają

• w miejsce prawa, które wygasło, uprawniony nabywa roszczenie o zaspokojenie wartości wygasłego prawa z funduszy masy upadłości

• niektóre prawa przechodzą jednak na nabywcę:

1. prawo pierwokupu ustawowego (np. art. 166 KC)

2. służebność drogi koniecznej

3. służebność ustanowiona w zw. z przekroczeniem granicy przy wznoszeniu budowli lub innego urządzenia

4. prawo użytkowania

5. dożywocie

Wszystkie powyższe prawa pozostają w mocy „ex lege”.

W pewnych wypadkach sędzia-komisarz, na wniosek wierzyciela nieruchomości władnącej, może postanowić, że również służebność gruntowa pozostaje w mocy.

Sprzedaż przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części

W przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa, syndyk powinien starać się sprzedać całe przedsiębiorstwo, gdyż:

• jest to najbardziej efektywny sposób likwidacji masy upadłości

• skraca postępowanie

• nie rozbija ewentualnie całkiem dobrze wyglądającej struktury rzeczowej przedsiębiorstwa

• w najpełniejszym zakresie chroni interesy pracowników upadłego.

Syndyk może zatem:

1. sprzedać przedsiębiorstwo w całości

Art. 316

Ust. 1. Przedsiębiorstwo upadłego powinno być sprzedane jako całość, chyba że nie jest to możliwe.

2. ustanowić dzierżawę na przedsiębiorstwie - oddanie przedsiębiorstwa w dzierżawę w drodze umowy dzierżawy na czas określony z prawem pierwokupu jest w istocie formą prowadzenia działalności gospodarczej przez syndyka. Z punktu widzenia ustawy - PrUN, jeżeli prowadzenie działalności gospodarczej przez syndyka miałoby trwać dłużej niż 3 miesiące, konieczne jest uzyskanie zgody rady wierzycieli.

Przed sprzedażą przedsiębiorstwa należy sporządzić opis i oszacowanie przedsiębiorstwa i jego zorganizowanej części, jeżeli nie dokonano tego wcześniej, tj. przy sporządzaniu spisu inwentarza i oszacowania. Składniki przedsiębiorstwa obciążone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym, hipoteką morską, a także prawami i roszczeniami osobistymi powinny być odrębnie oszacowane.

Zasadą jest, że sprzedaż przedsiębiorstwa przy sprzedaży likwidacyjnej odbywa się w drodze przetargu, do którego stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego (ze zmianami wynikającymi z art. 320 ustawy - PrUN). Od tej zasady przepisy ustawy przewidują dwa wyjątki:

1. jeżeli pierwszy przetarg nie dał efektów, tj. przetarg nie doszedł do skutku lub sędzia-komisarz nie zatwierdził wyboru oferty sędzia-komisarz wydaje postanowienie o ogłoszeniu nowego przetargu albo zezwala na swobodny wybór nabywcy przez syndyka (w tym ostatnim przypadku sprzedaż następuje na warunkach wynegocjowanych z syndykiem)

2. rada wierzycieli może wyrazić zgodę na sprzedaż z wolnej ręki odstąpienie od przetargu następuje na warunkach wskazanych przez radę wierzycieli.

Skutki sprzedaży przedsiębiorstwa:

• na nabywcę przechodzą wszelkie koncesje, zezwolenia, licencje i ulgi, które zostały udzielone upadłemu, chyba że ustawa lub decyzja o ich udzieleniu stanowi inaczej

• nabywca nabywa składniki wolne od obciążeń oraz nie odpowiada za zobowiązania upadłego

• kwestią problematyczną są natomiast zobowiązania podatkowe. W doktrynie uważa się, że nie przechodzą one na nabywcę przedsiębiorstwa upadłego (mamy tu bowiem w istocie do czynienia z nabyciem pierwotnym, nie zaś sukcesją).

Likwidacja wierzytelności i praw majątkowych

Likwidacja wierzytelności upadłego następuje przez ich ściągnięcie, a jeżeli ściągnięcie wierzytelności napotyka przeszkody albo roszczenie nie jest jeszcze wymagalne - likwidacja wierzytelności następuje przez ich zbycie. Likwidacja praw majątkowych upadłego następuje przez ich zbycie.

17.05.2007r.

PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE - WYKŁAD X

Podział funduszy masy upadłości

Fundusze masy upadłości ta część majątku dłużnika, która służy do zaspokojenia wierzycieli. Sama masa upadłości nie jest dzielona pomiędzy wierzycieli upadłego. Nie otrzymują oni ekwiwalentu swoich wierzytelności w postaci rzeczy czy praw (wyjątek - zastawnik), lecz zostają zaspokojeni z tego, co syndyk otrzyma z masy upadłości, a więc z funduszy masy. Otrzymują zatem zaspokojenie w formie pieniężnej.

W skład funduszy masy upadłości wchodzą przede wszystkim:

• sumy uzyskane z likwidacji masy upadłości

• dochód uzyskany z prowadzenia lub wydzierżawienia przedsiębiorstwa upadłego

• odsetki od tych sum zdeponowanych w banku,

chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej (pewne sumy uzyskane ze sprzedaży składników masy nie przekształcają się bowiem w składniki funduszów masy upadłości).

Wyjątek od powyższej zasady wprowadza art. 366 ustawy - PrUN, ustanawiający tzw. prawo odrębności.

Art. 366

Sumy uzyskane ze zbycia rzeczy i praw obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym i hipoteką morską przeznacza się na zaspokojenie wierzycieli, których wierzytelności były zabezpieczone na zbytych rzeczach lub prawach z zachowaniem przepisów ustawy. Kwoty pozostałe po zaspokojeniu tych wierzytelności wchodzą do funduszów masy upadłości.

Prawo odrębności polega na tym, że sumy uzyskane przez syndyka ze sprzedaży składników obciążonych rzeczowo, należące do majątku upadłego, nie wchodzą w skład funduszów masy upadłości, natomiast są wypłacane wierzycielom, których wierzytelności były zabezpieczone na tych składnikach majątku upadłego. Sumy te są więc odrębnie dzielone. Nadwyżka, tj. kwoty pozostałe po zaspokojeniu tych wierzycieli, wchodzi do funduszów masy upadłości i jest dzielona pomiędzy pozostałych wierzycieli.

Jak z powyższego wynika wierzyciele mający wierzytelności zabezpieczone rzeczowo zaspokajani są niezależnie od pozostałych wierzycieli, którzy z kolei zaspokajani są wg reguł ogólnych. Sprawia to, iż prawo odrębności jest instytucją działającą na korzyść wierzycieli, których wierzytelności są zabezpieczone rzeczowo.

Konsekwencje prawa odrębności:

1. sprzedaż składników obciążonych rzeczowo nie powoduje wzbogacenia funduszów masy upadłości

2. sumy uzyskane ze sprzedaży tych przedmiotów dzielone są wg odrębnego planu podziału

3. do funduszów masy upadłości wchodzi jedynie nadwyżka, czyli sumy pozostałe po zaspokojeniu wierzycieli mających wierzytelności zabezpieczone rzeczowo

4. wierzytelności osobiste zabezpieczone rzeczowo umieszcza się w ogólnym planie podziału tylko w takim zakresie, w jakim nie zostały zaspokojone z przedmiotu zabezpieczenia.

Dotyczy to tylko wierzytelności osobistych.

Kolejność zaspokajania wierzycieli

Uregulowana jest w art. 342 - 346 ustawy - PrUN. Rządzi się ona dwoma zasadami:

• zasada uprzywilejowania (pierwszeństwa) wprowadza różne kategorie wierzytelności, wg których kolejności musi odbywać się zaspokajanie wierzycieli

• zasada proporcjonalności zakłada, że w ramach danej kategorii, zaspokajanie odbywa się proporcjonalnie. Zgodnie z tą zasadą, jeżeli funduszów masy upadłości nie wystarcza na zrealizowanie wszystkich wierzytelności w ramach danej kategorii, to powinny być one zaspokajane proporcjonalnie.

Art. 344

Jeżeli suma przeznaczona do podziału nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich należności, należności dalszej kategorii zaspokajają się dopiero po zaspokojeniu w całości należności poprzedzającej kategorii, a gdy majątek nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich należności tej samej kategorii, należności te zaspokaja się stosunkowo do wysokości każdej z nich.

Kategoria I obejmuje:

• koszty postępowania upadłościowego (korzystają ze wszystkich przywilejów)

• składki na ubezpieczenie społeczne (chodzi tu o składki przypadające na czas po ogłoszeniu upadłości układowej, gdy później nastąpiła zmiana postanowienia o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości likwidacyjnej)

• należności z tytułu stosunku pracy

• należności powstałe na skutek czynności syndyka - przede wszystkim są to należności z umów zawartych przez syndyka i ewentualnie odszkodowania z tytułu niewykonania obowiązków wynikających z zawartych umów

• należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia z bezpodstawnym wzbogaceniem masy upadłości możemy mieć do czynienia w sytuacji, w której syndyk uznał czynność dokonaną przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości za bezskuteczna, jednakże pewne środki (sumy) związane z tą czynnością do masy już wpłynęły

• wierzytelności zasądzone orzeczeniem sądu albo objęte ostateczną decyzja administracyjną, które zostały wydane przeciwko upadłemu po ogłoszeniu upadłości, jeżeli należności te podlegają zaspokojeniu z funduszów masy upadłości (są to zatem wierzytelności w stosunku do masy i dlatego powinny być realizowane w tej kategorii).

Kategoria ta jest podwójnie uprzywilejowana, ponieważ:

1. wierzytelności w niej wymienione zaspokajane są w pierwszej kolejności

2. wierzytelności te są realizowane bez konieczności podziału funduszów masy należności tej kategorii powinny być zaspokajane przez syndyka za zgodą sędziego-komisarza na bieżąco w miarę wpływu do masy upadłości stosownych sum. W ramach tej kategorii bardziej uprzywilejowane są jednak koszty postępowania upadłościowego, które pokrywa się niezwłocznie w miarę posiadanych funduszy (nie jest przy tym konieczna zgoda sędziego-komisarza).

Kategoria II obejmuje przede wszystkim:

• podatki i inne daniny publiczne kategoria ta obejmuje podatki zaległe, powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości (podatki należne po tym dniu, jako wierzytelności w stosunku do masy upadłości, powinny być realizowane w ramach I kategorii)

• należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne należne za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości wraz z należnymi od nich odsetkami i kosztami egzekucji.

Kategoria III obejmuje przede wszystkim wierzytelności z umów (wierzytelności handlowe powstałe w ramach prowadzonej przez upadłego działalności gospodarczej) wraz z odsetkami za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości. W tej kategorii umieszcza się również wierzytelności zabezpieczone rzeczowo, które nie zostały w pełni zaspokojone w ramach prawa odrębności.

Kategoria IV obejmuje głównie odsetki, które nie zostały przyporządkowane do wierzytelności umieszczonych w powyższych kategoriach.

W doktrynie spór wywołuje kwestia, w której z ww. kategorii zamieścić odsetki od należności związanych z czynnościami podejmowanymi przez syndyka. Proponuje się je zamieszczać:

• w ramach I kategorii razem z podstawowymi należnościami (np. kredyt wzięty przez syndyka wraz z należnymi od niego odsetkami)

• w obrębie IV kategorii.

Art. 345 ustawy - PrUN w zakresie kolejności zaspokojenia wierzytelności zabezpieczonych na tym samym przedmiocie odsyła do przepisów Kodeksu cywilnego.

Zakończenie i umorzenie postępowania upadłościowego oraz ich skutki

Po likwidacji masy upadłości i dokonaniu podziału funduszów masy zasadniczo kończy się postępowanie upadłościowe. Zakończenie postępowania upadłościowego powoduje odzyskanie przez upadłego pełni praw w zakresie dysponowania majątkiem, oczywiście pod warunkiem, że pozostały składniki majątku, które mogą być zwrócone byłemu upadłemu (odnosi się to do głównie do upadłości układowej).

Umorzenie postępowania upadłościowego istota umorzenia polega w tym przypadku na tym, iż postępowanie upadłościowe kończy się bez likwidacji majątku upadłego / zawarcia układu. Jest to wyjątek od zasady, że postępowanie upadłościowe powinno prowadzić do zaspokojenia wierzycieli. Przesłanki umorzenia postępowania upadłościowego zostały enumeratywnie wymienione w art. 361 ustawy - PrUN. Są one następujące:

1. majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania

2. wierzyciele zobowiązani uchwałą zgromadzenia wierzycieli albo postanowieniem sędziego-komisarza nie złożyli w wyznaczonym terminie zaliczki na koszty postępowania, a brak jest płynnych funduszów na te koszty

3. wszyscy wierzyciele, którzy zgłosili swoje wierzytelności, żądają umorzenia postępowania.

Skutki umorzenia postępowania:

• prawomocne postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego stanowi podstawę do wykreślenia wpisów dotyczących upadłości w księdze wieczystej i w rejestrach

• postanowienie o umorzeniu postępowania ogłasza się w drodze obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym

• z dniem uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego upadły odzyskuje prawo zarządzania swoim majątkiem i rozporządzania jego składnikami

• po umorzeniu postępowania upadłościowego umarza się wszczęte przez syndyka, nadzorcę sądowego albo zarządcę niezakończone procesy o uznanie za bezskuteczną czynności dokonanej przez upadłego ze szkodą dla wierzycieli. W innych postępowaniach cywilnych upadły wchodzi w postępowaniu na miejsce syndyka albo zarządcy.

Zakończenie postępowania upadłościowego następuje:

1. przy upadłości likwidacyjnej po ukończeniu ostatecznego planu podziału masy upadłości

2. w ramach procedury podziału, gdy wszyscy wierzyciele zostaną zaspokojeni.

Skutki zakończenia postępowania upadłościowego są podobne jak skutki przy umorzeniu postepowania.

W przypadku spółek prawa handlowego ogłoszenie upadłości spółki traktowane jest jako podstawa rozwiązania spółki:

• art. 85 KSH dot. spółki jawnej - w przypadku ogłoszenia upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po ukończeniu postępowania upadłościowego; wniosek o wykreślenie spółki z rejestru składa syndyk

• art. 270 pkt 3 KSH - rozwiązanie spółki (z o.o.) powoduje ogłoszenie upadłości spółki

art. 289 KSH

• § 1 w przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreślenie z rejestru składa syndyk

• § 2 spółka nie ulega rozwiązaniu w przypadku, gdy postępowanie kończy się układem lub zostaje z innych przyczyn uchylone lub umorzone

• art. 459 pkt 3 KSH - rozwiązanie spółki (akcyjnej) powoduje ogłoszenie upadłości spółki

art. 477 KSH

• § 1 w przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreślenie z rejestru składa syndyk

• § 2 spółka nie ulega rozwiązaniu w przypadku, gdy postępowanie kończy się układem lub zostaje z innych przyczyn uchylone lub umorzone.

Uprawnienie syndyka do złożenia w powyższych sytuacjach wniosku o wykreślenie spółki z rejestru jest uprawnieniem szczególnym, gdyż z momentem wydania przez sąd postanowienia o zakończeniu postępowania upadłościowego syndyk traci swoje wszystkie kompetencje.

Uchylenie postępowania upadłościowego następuje w razie prawomocnego odrzucenia albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

dalej jako PrUN

art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - „przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Ze przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej)”

Art. 43¹ kodeksu cywilnego - „przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, która nie jest osobą prawną, a której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową”

por. także: art. 479² kpc, art. 4 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, art. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, art. 36 ustawy o KRS

art. 119 - 123 ustawy - PrUN dot. skutków ogłoszenia upadłości co do spadków nabytych przez upadłego, zaś art. 124126 ustawy - PrUN - wpływu ogłoszenia upadłości na stosunki majątkowe małżeńskie upadłego.

w postępowaniu likwidacyjnym lista służy ustaleniu, którzy wierzyciele mogą brać udział w podziale funduszów własnych

Por. uwagi dot. listy wierzytelności i zgłoszenia wierzytelności na stronach 16 i 17

24

---