PRAWO KONSTYTUCYJNE POLSKI LUDOWEJ

Periodyzacja okresu:

1944 - 1947 - okres prowizorium ustrojowego (okres Krajowej Rady Narodowej)

1947 - 1952 - okres małej konstytucji

1952 - 1989 - okres konstytucji lipcowej

Prowizorium ustrojowe

Początek 1942 r. - powstanie Polskiej Partii Robotniczej

Przełom 1943/44 r. - w Warszawie powstaje Krajowa Rada Narodowa (z inicjatywy Gomułki; nie konsultowana z Moskwą):

- uchwalono statut tymczasowy Rad Narodowych

- we wszystkich jednostkach podziału administracyjnego zapowiedziano utworzenie Rad Narodowych

- KRN ogłasza się najwyższym organem uchwałodawczym i wykonawczym

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego:

- 21 lipca 1944 (oficjalna data powstania)

- 22 lipca 1944 - ogłoszenie manifestu

- utworzono w Chełmie Lubelskim przez KRN (oficjalnie)

- w rzeczywistości powstał w Moskwie; przed 21 lipca; nie został powołany przez KRN

- PKWN miał sprawować funkcję rządu

Manifest:

• zapowiadano reformę rolną

• zapowiadano odbudowę kraju

• poszanowanie własności

• zapowiadano przyrost terytorialny na zachodzie i północy

• kwestie ustrojowe:

- uznanie władz londyńskich za nielegalne, funkcjonujące na podstawie nielegalnej, faszystowskiej konstytucji kwietniowej

- jedynym organem legalnej władzy miała być KRN pełniąca rolę parlamentu; jej organem wykonawczym miał być PKWN

- zapowiedź przywrócenia swobód i wolności obywatelskich z zastrzeżeniem, że demokratyczne swobody nie mogą służyć wrogom demokracji

- do czasu uchwalenia nowej konstytucji obowiązywać miały podstawowe założenia konstytucji marcowej

Ustawa z 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania Rad Narodowych - organizowała aparat państwowy w okresie przejściowym

Krajowa Rada Narodowa:

• pełni funkcję parlamentu

• organ dominujący w państwie

• nie pochodzi z wyborów

• ustalono maksymalną liczbę członków na 444

• Skład:

- wszyscy, którzy znaleźli się w KRN przed 11 września 1944

- osoby delegowane przez organizacje polityczne, społeczne, zawodowe

- osoby delegowane przez wojewódzkie rady narodowe (po 5 z każdej)

- osoby dokooptowane przez KRN (zaproszone przez KRN - maksymalnie ¼ członków)

• Funkcje:

- nie pełniła funkcji ustrojodawczej

- ustawodawcza

- organ kontrolny w stosunku do organów wykonawczych

Akty KRN:

- Akt o reformie rolnej (dekret)

- o nacjonalizacji przemysłu

- o majątkach poniemieckich i opuszczonych

Prezydium KRN:

• Pełniło funkcję wewnętrznego kierownictwa KRN

• Pomiędzy posiedzeniami KRN pełniło wszystkie jej kompetencje z wyjątkiem ustawodawstwa

Przewodniczący / Prezydent KRN

• 31 grudnia 1944 r. zmieniono nazwę na Prezydent KRN

• Kompetencje:

- podobne do Prezydenta z konstytucji marcowej

- wyjątek: brak prawa rozwiązania parlamentu

• Miał dwoisty charakter prawny:

- głowa państwa

- przewodniczący parlamentu

---