Analityczna teoria Junga

Osoby, które miały wpływ na Junga : Bleuler, Janet, Freud oczywiście.

Od Freuda jego poglądy odróżniało :

• myślenie zarówno przyczynowe (historia człowieka), jak i teleologiczne (cele i aspiracje człowieka) : charakter PROSPEKTYWNY I RETROSPEKTYWNY

• nacisk na rozwój, dążenie do całości

• naciska na filogenetyczne i wspólne dla całego rodzaju ludzkiego źródła osobowości

• podstawy osobowości są archaiczne, prymitywne, wrodzone, nieświadome i prawdopodobnie uniwersalne

Motyw predyspozycji (archetypów) : powodują selektywną uwagę - będzie później.

Elementy struktury osobowości wg. Junga by Krokiet

1. Ego

2. Nieświadomość osobowa

1. jej kompleksy

3. Nieświadomość zbiorowa

1. archetypy

2. persona

3. anima

4. animus

5. cień

4. Jaźń

Postawy: introwersji, ekstrawersji

Funkcje psychiczne :

1. Myślenie

2. Uczucie (=wartościowanie)

3. Doznawanie (=percepcja)

4. Intuicja (=percepcja podprogowa)

Ego

• Świadoma psychika.

• Składa się z uświadomionych spostrzeżeń, wspomnień, myśli i uczuć.

• Jest odpowiedzialne za poczucie tożsamości oraz ciągłości

• Jednostka traktuje je jako centrum świadomości

Nieświadomość osobowa

• Składa się z doświadczeń jednostki, które początkowo były świadome, ale zostały wyparte, lub doznań, które były zbyt słabe wy wywrzeć świadome wrażenie (podprogowe)

• Treści nieświadome mogą być dostępne świadomości (jak przedświadomość u Freuda) : dwustronna komunikacja ego nieświadomość osobowa

Kompleksy :

• są ustrukturalizowaną konstelacją uczuć, myśli, spostrzeżeń i wspomnień istniejącą w nieświadomości osobowej.

• Mają swoje jądro, działające „jak magnes”.

• Jądro kompleksu wywodzi się częściowo z doświadczeń całego gatunku z danym obiektem, a częściowo z indywidualnych.

• Im większą moc posiada jądro, tym więcej wiąże ze sobą doświadczeń. Np. jądro patriotyzmu i za tym, kult bohaterów, obchodzenie świąt, tradycjonalizm, itp.

• Kompleks może działać jak autonomiczna osobowość, mająca własne życie psychiczne i własną energię. Może przejąć kontrolę nad osobowością i wyk. psychikę do własnych celów

Nieświadomość zbiorowa

• ma największą moc i siłę oddziaływania. W przypadku zaburzeń psych. wytłumia ego i nieświadomość osobową

• jest magazynem w którym zgromadzone są ukryte ślady pamięciowe będące spuścizną przeszłych doświadczeń naszych przodków, jest produktem EWOLUCJI

• ma charakter uniwersalny. Wg. Junga związana jest z tym, że mamy podobną strukturę mózgu

• Wspomnienia czy reprezentacje nieświadomości zbiorowej nie są wrodzone same przez się, natomiast mają one charakter predyspozycji powodujących, że reagujemy SELEKTYWNIE na świat. np. wiedza o matce, jako wrodzony potencjalny schemat mózgowy

• Stanowi podłoże całej struktury osobowości. Wyrastają z niej ego, nieświadomość osobowa i inne struktury.

• Potencjalne wyobrażenia aktualizują się jako konkretne spostrzeżenia lub pojęcia poprzez utożsamienie z przedmiotami świata, odpowiadającymi temu wyobrażeniu [trochę jak identyfikacja u Freuda]

• Pominięte i zignorowane przez świadomość procesy nieświadome znajdują swój irracjonalny wyraz w symptomach, np. fobiach, omamach, itp.

Archetypy

• inne nazwy : archetypy, dominanty, wyobrażenia pierwotne, imago, wyobrażenia mitologiczne i wzorce zachowania

• Archetyp jest uniwersalną formą pojęciową zawierającą spory ładunek emocjonalny.

• Taka forma pojęciowa tworzy wyobrażenia, które w życiu odpowiadają pewnym aspektom rzeczywistości

• Archetyp tworzy się poprzez utrwalone w psychice zapisy powtarzających się przez wiele pokoleń doświadczeń.

• Archetypy działają jak silnie naładowane, autonomiczne źródła energii, które skłaniają każde pokolenie do powtarzania i rozwijania tych samych doświadczeń

• Berger wysunął przypuszczenie, że archetypy u ludzi są odpowiednikami sensorycznych detektorów, odkrytych i niższych gatunków zwierząt [PREPROCESERÓW!!!!!!]

• Archetypy mogą przenikać się i łączyć się ze sobą (mędrzec + bohater = król)

• Archetyp może stanowić jądro kompleksu nieświadomości osobowej może przenikać do świadomości, drogą skojarzeń (mity, sny, wizje, rytuały, objawy neurotyczne, psychotyczne, dzieła sztuki zawierają wiele treści archetypowych)

• poznane przez Junga archetypy to między innymi : a. narodzin, odrodzenia, śmierci, mocy, magii, jedności, bohatera, dziecka, boga, demona, starego mędrca, Matki Ziemi, zwierzęcia

• Niektóre archetypy są tak zautonomizowane, że należy je traktować jako systemy wchodzące w skład całej osobowości : mowa o personie, animie, animusie i cieniu.

Persona

• jest maską, jaką przyjmuje jednostka w odpowiedzi na konieczność dostosowania się do obyczajów i tradycji społecznych oraz do własnych potrzeb archetypowych. Persona jest ROLĄ SPOŁECZNĄ, przypisaną jednostce.

• jest osobowością publiczną w odróżnieniu od osobowości prywatnej

• persona wyłania się z archetypu, przypomina Freudowskie superego

Anima i animus

• [wiadomo] : kobiecy aspekt mężczyzny i męski kobiety mają charakter archetypowy

• wynik doświadczeń całego gatunku z przedstawicielami płci przeciwnej

• odpowiedzialne za przejawianie cech płci przeciwnej i zbiorowe wyobrażenia dot. płci przeciwnej, przyczyniające się do rozumienia osób płci przeciwnej i określających sposoby reagowania na nie

Cień

• składają się na niego zwierzęce popędy

• odziedziczony po niższych gatunkach

• uosobienie zwierzęcej strony natury ludzkiej,

• Archetyp obejmuje pojęcie grzechu pierworodnego, a rzutowany na zewnątrz : szatana lub wroga

• w znacznym stopniu przenika ego, a także wypełnia treści nieświadomości osobowej

• podobieństwo do Freudowskiego id

Jaźń

• [obszar pomiędzy nieświadomością a świadomością - ale to nie zupełnie to]

• archetyp reprezentujący ludzkie dążenie do jedności, wyrażany przez mandalę

• stanowi centrum osobowości, wokół którego koncentrują się inne systemy

• scala systemy os., zapewnia jedność, równowagę, stabilność

• jaźń jest CELEM, który jednak rzadko udaje się osiągnąć, ale do którego ludzie dążą

• osiągnięcia jej szuka się najczęściej w religii

• Chrystus i Budda najbardziej rozwiniętymi wyobrażeniami archetypu jaźni

• Jaźń może się rozwijać gdy inne elementy osobowości są w pełni rozwinięte i zróżnicowane (w wieku średnim!!!)

Postawy

Esktrawersji - ukierunkowuje aktywność na obiektywny świat zewn.

Introwersji - uk. akt. na subiektywny świat wewn.

Osobowość każdej jednostki zawiera OBIE POSTAWY, jedna ma charakter dominujący, druga - stłumiony i nieświadomy.

Funkcje psychologiczne

1. myślenie - cel : zrozumienie świata i siebie samego

2. uczucie (wartościowanie)

3. doznanie (percepcja) - cel : tworzenie reprezentacji

4. intuicja (percepcja nieświadoma)

Racjonalne : 1 i 2 (myślenie i uczucie). Posługują się rozumowanie, ocenianiem, abstrahowaniem i generalizowaniem. Umożliwiają człowiekowi doszukiwania się porządku we wszechświecie.

Irracjonalne : 3 i 4 (doznanie i intuicja) : „Ponieważ opierają się na percepcji tego, co konkretne, jednostkowe i akcydentalne”

Nie są one rozwinięte w równym stopniu. [top list]

1. funkcja wyższa (dominująca)

2. funkcja pomocnicza

3. ---

4. funkcja niższa (stłumiona i nieświadoma)

Synteza wszystkich 4 funkcji oznacza pełne urzeczywistnienie jaźni. (integrację)

Wzajemne oddziaływania poszczególnych systemów osobowości

Rodzaje oddziaływań :

1. kompensacja słabości innego systemu (np. w marzeniach sennych ekstrawertyka mamy skłonności introwersyjne)

2. przeciwstawienie się innemu systemowi

• ego vs cień

• ego vs nieświadomość os.

• persona vs anima / animus

• persona vs nieświadomość osobowa

• nieświadomość zb. vs ego

• nieświadomość zb. vs persona

• introwersja vs ekstrawersja

• myślenie vs uczucia

• doznanie vs intuicja

3. połączenie się (synteza) - FUNKCJA TRANSCENDENTNA

Dynamika osobowości

Osobowość jako CZĘŚCIOWO ZAMKNIĘTY UKŁAD ENERGETYCZNY.

Częściowo bo pobiera E z zewnątrz i wydatkuje ją, np. przez pracę fizyczną.

Również stymulacja może powodować wewn. przemieszczenia E (np. przemieszczenie uwagi)

Osobowość nie może osiągnąć stanu równowagi, najwyżej stan względnej równowagi.

Energia psychiczna

• jest przejawem E życiowej, tj. E organizmu, jako systemu biologicznego

• pochodzi z procesów metabolicznych

• Jung nazywa ją „libido” oraz „energią psychiczną”

• nie określa związków pomiędzy E psychiczną, a E życiową, ale uważa, że zachodzą pomiędzy nimi oddziaływania wzajemne

• jest konstruktem hipotetycznym

• znajduje wyraz w postaci aktualnych lub potencjalnych sił

Aktualne siły : np. życzenia, chęci, uczucia, uwaga

Potencjalne siły są dyspozycjami, np.: zdolności, tendencje, postawy

Wartość psychiczna - ilość E psychicznej zawartej w danym elemencie osobowości.

• Jest miarą natężenia. Jeśli jakiemuś pojęciu przypisujemy wartość, znaczy, że ma ono znaczną moc wzbudzania i ukierunkowywania zachowania.

• Można określić tylko względną wartość E psychicznej, pytając o hierarchę preferencji

Siła organizująca [jądra] kompleksu - określona jest przez liczbę różnych grup elementów, które powiązane są z jądrem kompleksu.

Sposoby badania :

1. bezpośrednia obserwacja + wnioskowanie analityczne liczba el. powiązanych z jądrem kompleksu

2. wskaźniki (symptomy) kompleksu skojarzenia słowne (jeśli się zastanawia podając skojarzenie, tzn. wypiera i to słowo może być jądrem)

3. siła ekspresji emocjonalnej pomiary fizjologiczne

Zasada ekwiwalencji energii = zachowania energii (I prawo termodynamiki)

Gdy energia zostanie wydatkowana na wywołanie pewnych efektów, to ta sama ilość energii pojawi się w jakiejś innej części systemu

Zasada entropii (II prawo termodynamiki)

Mówi iż dystrybucja energii psychicznej dąży do utrzymania równowagi pomiędzy systemami o różnych potencjałach tworzy się NAPIĘCIE i energia płynie z systemu o wyższym potencjale do systemu o niższym potencjale.

Wykorzystanie E :

1. Cele zasadnicze (przetrwanie)

2. nadwyżka : aktywność kulturalna i duchowa (celem naszego gatunku jest samourzeczywistnienie)

Synchroniczność

Czyli [mistyka] u Junga : Istnieją zjawiska synchroniczne, tzn. w pewien mistyczny sposób współwystępujące, np. sny o śmierci i śmierć w rzeczywistości. To inny porządek zjawisk, nie przyczynowo-skutkowy.

Archetyp ma charakter psychoidalny, co oznacza, ma charakter zarówno fizykalny, jak i psychiczny.

Sedno sprawy : archetyp nie wywołuje zjawiska fizycznego, tylko może prowadzić do świadomości tego zjawiska, mimo, iż nie jest ono spostrzegane, ma własności umożliwiające synchroniczne wystąpienie tych zjawisk.

Stadia rozwoju :

1. Wczesne dzieciństwo - libido zaangażowane w przetrwanie

2. Przed ukończeniem piątego r. ż. - pojawiają się potrzeby seksualne i rozwijają. Dominują w okresie dojrzewania. W okresie młodzieńczym dominują potrzeby seksualne i procesy witalne.

3. około 40-tu lat - zasadnicza reorientacja w sferze wartości. ekstrawersja introwersja. zaangażowanie w wartości kulturowe. „Okazja” do wystąpienia wielu poważnych zaburzeń osobowości.

U Junga regresja nie zawsze jest zła. Czasem, jako zjawisko chwilowe, służy dalszemu rozwojowi.

Różne rzeczy

Proces indywiduacji : Aby samourzeczywistnienie osiągnąć, poszczególne struktury muszą się zróżnicować i rozwinąć w tym procesie.

Funkcja transcendentna - Odpowiada za ponowną integrację struktur, które w procesie indywiduacji zostały zróżnicowane.

Sublimacja - przemieszczenie E od bardziej prymitywnych, procesów do procesów o charakterze duchowym i kulturowym. Ma charakter progresywny.

Wypieranie - Ulokowanie energii w nieświadomości w przypadku niemożności jej wyładowania, ani poprzez popędy, ani poprzez sublimacje. Zgodnie z zasadą entropii E z podświadomości „atakuje” świadomość, jeśli zachodzi różnica potencjałów. Ma charakter regresywny.

Symbol :

1. Wyraża dążenie do zaspokojenia zablokowanych sygnałów popędowych

2. Wyraża treści archetypowe

[Ponieważ w tym roku wyjątkowo kolokwium nie było, a być powinno, a ja nie zdążyłem skończyć streszczenia przed zajęciami, to pozwalam sobie zaniechać dalsze pisanie. Pozwoliłem sobie również uprościć wszystko co jest po sile organizującej jądro kompleksu]

5

„OSOBOWOŚĆ” autor notatek : Piotr Krokowski

Hall, Lindzey - Teorie osobowości, rozdz 4

---