Wynikowy plan nauczania historii w klasach I a i I c LO w Suchowoli

Opracowany na podstawie programu nauczania historii w liceum i technikum, kształcenie w zakresie podstawowym; DKOS - 5002-07/07, z uwzględnieniem Podstawy programowe określonej Rozporządzeniem MENiS z dnia 26.02.2002 r., przygotowany przez mgr Danutę Rusel.

Plan przygotowany na podstawie publikacji:

• J. Choińska-Mika, W. Lengauer, M. Tymowski, K. Zielińska, Historia 1. Kształcenie w zakresie podstawowym. Podręcznik dla liceum i technikum, WSiP, Warszawa 2007;

• J. Choińska-Mika, K. Zielińska, Historia 1. Kształcenie w zakresie podstawowym. Poradnik dla nauczyciela liceum i technikum, WSiP, Warszawa 2007.

Zastosowane oznaczenia

Kategorie taksonomiczne celów nauczania:

A - zapamiętywanie wiadomości

B - zrozumienie wiadomości

C - zastosowanie wiadomości w sytuacja typowych

D - zastosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych

Poziomy wymagań w odniesieniu do propozycji zadań sprawdzających:

P - podstawowy

PP - ponadpodstawowy

Liczba godzin tygodniowo w klasie z zakresem podstawowym - 1;

Plan wynikowy z Historii

Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych

System zaoczny - 3 letni

Klasa II B Semestr III i IV Rok szkolny 2008/2009

Kształcenie w zakresie podstawowym

Opracował: Tomasz Groch

Numer programu nauczania: DKOS - 5002-25/03

Podręcznik: Zofia T. Kozłowska, Irena Unger, Piotr Unger, Stanisław Zając „Poznajemy przeszłość do końca XVII wieku”

Numer dopuszczenia: 103/05

Materiały pomocnicze: teksty źródłowe, filmy edukacyjne, mapy, atlasy historyczne

Prowadzący: Tomasz Groch

Liczba godzin: 2 godz./ tyg.

Temat jednostki lekcyjnej	Wymagania
		podstawowe	ponadpodstawowe
		po lekcji uczeń:
1. Organizacja pracy na lekcji historii.	• wie, jakie umiejętności będzie rozwijał na ponadgimnazjalnym etapie kształcenia [A];• rozumie, czym są standardy osiągnięć i w jakim celu są formułowane [B];• wie, jaki materiał nauczania przypadnie na poszczególne lata i semestry nauki [A];• wie, z jakich środków dydaktycznych będzie korzystać [A];• zna sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności oraz kryteria oceniania i wymagania na poszczególne oceny [A];
1. Pierwsze cywilizacje i ich twórcy.	• rozróżnia pojęcia - „historia”, „prehistoria”, „cezura”, „periodyzacja”, „kultura duchowa”, „kultura materialna”, „starożytność”, „antyk”, „starożytność klasyczna”, „średniowiecze”, „epoka nowożytna”, „epoka najnowsza” [B];• podaje przykłady faktów, zjawisk, procesów historycznych [B];• definiuje pojęcie „źródło historyczne” [B];• rozróżnia poszczególne typy źródeł historycznych i podaje ich przykłady [B];• czerpie informacje ze źródła pisanego i ikonograficznego [B];• definiuje pojęcia - „hominidy”, „antropogeneza”, „antropologia”, „paleolit”, „mezolit”, „neolit” [A];• wymienia osiągnięcia człowieka w okresie od paleolitu do neolitu [B];• wyjaśnia doniosłość rewolucji neolitycznej [C];		• uzasadnia stosowanie cezur w podziale dziejów na epoki [C];• wyjaśnia przyczyny różnic w periodyzacji dziejów Europy Zachodniej i Polski [C];• uzasadnia przydatność prowadzenia badań historycznych [C];• wymienia i porządkuje chronologicznie etapy rozwoju istot człowiekowatych [C];• wymienia i porządkuje chronologicznie epoki z najdawniejszych dziejów człowieka (od paleolitu do neolitu) [C];• odkrywa i nazywa różne kryteria klasyfikacji epok w najdawniejszych dziejach człowieka [C];
2,3. Cywilizacje Mezopotamii, Egiptu, Indii i Chin.	• wyjaśnia pojęcia - „miasto-państwo”, „ustrój teokratyczny”, „despocja wschodnia” [B];• wymienia najważniejsze osiągnięcia starożytnych ludów Bliskiego Wschodu [B];• wymienia największe państwa starożytnego Bliskiego Wschodu oraz sytuuje je w czasie i przestrzeni (na mapie) [C];• odróżnia miasta-państwa od większych organizmów państwowych i imperiów [B];• definiuje pojęcia - „despocja wschodnia”, „synkretyzm religijny” [A];• wyjaśnia związki między strukturą społeczną a wierzeniami religijnymi starożytnych Egipcjan [C];• wymienia główne osiągnięcia cywilizacji przedaryjskiej i aryjskiej w Indiach [A];• wyjaśnia pojęcia - „cywilizacja przedaryjska”, „cywilizacja miejska”, „warna”, „kasta”, „braminizm”, „hinduizm”, „buddyzm”, „taoizm”, „konfucjanizm” [C];• lokuje w przestrzeni cywilizacje przedaryjską, aryjską i chińską [B];		• wyjaśnia znaczenie stosowania żelaza, prawodawstwa oraz komunikacji dla funkcjonowania państw starożytnego Bliskiego Wschodu [C];• wymienia twórców potęgi perskiej [B];• porównuje imperium perskie z wcześniejszymi państwami Bliskiego Wschodu [C];• synchronizuje etapy dziejów Egiptu z dziejami cywilizacji mezopotamskiej [C];• odkrywa różnice i podobieństwa między cywilizacjami egipską i mezopotamską [C];• synchronizuje etapy rozwoju starożytnych cywilizacji Indii i Chin z dziejami Bliskiego Wschodu [C];• odkrywa związki hinduizmu, buddyzmu i konfucjanizmu ze strukturami społecznymi starożytnych cywilizacji azjatyckich [C];• odkrywa znaczenie hinduizmu, buddyzmu
4 Cywilizacje starożytne poza wielkimi rzekami. 5 Kształtowanie się świata greckiego. Między Spartą a Atenami.	• wymienia osiągnięcia Fenicjan, ich największe miasta, zajęcia jakimi zajmowali się Fenicjanie• wyjaśnia pojęcia - „diaspora”, „niewola egipska”, „niewola babilońska”, „Królestwo Izraela”, „Królestwo Judy”, „religia mojżeszowa”, „judaizm” [B];• podaje główne zasady religii mojżeszowej [B]; • identyfikuje postacie - Abrahama, Mojżesza, Saula, Dawida, Salomona, Heroda Wielkiego, [A];• lokuje w czasie i przestrzeni trwanie starożytnego Izraela [B];• wyjaśnia pojęcia: „imperium”, „satrapia”, „dualizm religijny”, • lokuje w czasie i przestrzeni istnienie Imperium perskiego • definiuje pojęcia - „kultura minojska”, „kultura mykeńska”, „agora”, „kolonia”, „metropolia”, „oligarchia”, „demokracja”, „arystokracja”, „tyrania”, „monarchia” [A];• lokuje w czasie i przestrzeni kultury minojską i mykeńską oraz Wielką Kolonizację [B]; • lokuje w czasie Wieki Ciemne, powstanie polis greckich [B];• rozróżnia formy ustroju greckich poleis [B];• rozróżnia przyczyny i skutki Wielkiej Kolonizacji [B];• rozróżnia i stosuje pojęcia - „strateg”,  „ostracyzm”, „demagog”, „hegemonia”, „urząd kolegialny”, „heloci”, „periojkowie” [B];• lokuje w czasie i przestrzeni oligarchię spartańską i demokrację ateńską [B];• identyfikuje postacie - Drakona, Solona, Pizystrata, Klejstenesa, Peryklesa, Likurga [A];• rozróżnia instytucje polityczne Sparty i Aten [B];• porównuje funkcjonowanie oligarchii i demokracji w starożytnej Grecji [C];• podaje daty - bitew pod Maratonem, Termopilami, Salaminą i Platejami, wojny peloponeskiej [A];• identyfikuje głównych greckich bohaterów wojen z Persami - Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa [A];• lokalizuje na mapie główne krainy Persji oraz miejsca bitew Greków z Persami [B]; i demokrację ateńską [B];• identyfikuje postacie - Drakona, Solona, Pizystrata, Klejstenesa, Peryklesa, Likurga [A];• rozróżnia instytucje polityczne Sparty i Aten [B];• porównuje funkcjonowanie oligarchii i demokracji w starożytnej Grecji [C];• podaje daty - bitew pod Maratonem, Termopilami, Salaminą i Platejami, wojny peloponeskiej [A];• identyfikuje głównych greckich bohaterów wojen z Persami - Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa [A];• lokalizuje na mapie główne krainy Persji oraz miejsca bitew Greków z Persami [B];• rozróżnia bezpośrednie i pośrednie przyczyny oraz skutki wojen grecko-perskich [B];• podaje daty wojny peloponeskiej [A];		• wyjaśnia jakie znaczenie zyskała sobie Kartagina• wyjaśnia pochodzenie nazw i tytułów - Izrael, Palestyna, Biblia, Stary Testament, Nowy Testament, Tora [C];• odkrywa związki między judaizmem a chrześcijaństwem [C];konfucjanizmu we współczesnej Azji [C];• wymienia dokonania króla perskiego Dariusza • odkrywa różnice istniejące między poszczególnymi cywilizacjami • wymienia krainy starożytnej Grecji oraz nazwy plemion greckich [A];• wymienia osiągnięcia kultur minojskiej i mykeńskiej [C];• wyjaśnia pochodzenie nazwy „Grecy” [C];• klasyfikuje język grecki jako jeden z języków indoeuropejskich [C];• wyjaśnia związki między kulturami - minojską mykeńską i grecką [C];• wyjaśnia znaczenie praw Drakona, reform Solona, reform Klejstenesa [C];• odkrywa ograniczenia i możliwości antycznej oligarchii i demokracji [C];• odkrywa podobieństwa i różnice między starożytną demokracją grecką a demokracją współczesną [D];• podaje daty - opanowania Jonii przez Persów, wybuchu powstania jońskiego, pokoju Kaliasa [A];• identyfikuje władców perskich - Cyrusa, Wielkiego, Dariusza I, Kserksesa oraz władcę lidyjskiego - Krezusa [A]; • wyjaśnia charakter i znaczenie kontaktów grecko-lidyjskich w Azji Mniejszej [C];• odkrywa znaczenie wojen grecko-perskich dla tradycji cywilizacji europejskiej [C];• odkrywa ograniczenia i możliwości demokracji ateńskiej [C];• odkrywa podobieństwa i różnice między starożytną demokracją grecką a demokracją współczesną [D];
6 Republika rzymska ekspansja.	• podaje daty - założenia Rzymu, początku Republiki, zakończenia podboju Italii przez Rzym, wojen punickich [A];• identyfikuje postacie - mitycznych założycieli Rzymu, Tarkwiniusza Pysznego, Pyrrusa, Hannibala, Scypiona Afrykańskiego [A]; • wyjaśnia pojęcia - „wilczyca kapitolińska”, „pyrrusowe zwycięstwo”, „wojna punicka”, „republika”, „senat”, „patrycjusze”, „plebejusze”, „kolonia rzymska”, „obywatelstwo rzymskie”, „autonomia”, „imperium” [B];• wymienia i lokuje w przestrzeni krainy historyczne i państwa związane z dziejami Rzymu [B];• rozróżnia i stosuje pojęcia - „republika”, „obywatelstwo rzymskie”, „zgromadzenie ludowe”, „senat”, „konsul”, „dyktator”, „cenzor”, „kwestor”, „nobilowie”, „ekwici”, „trybun ludowy”, „plebs”, „proletariat”, „latyfundium”, „weteran”, „triumwirat”, „cesarstwo”, „pryncypat” [B];• podaje daty - śmierci Cezara, bitwy pod Akcjum, początku Cesarstwa Rzymskiego [A];• identyfikuje postacie - Spartakusa, braci Grakchów, Mariusza, Cezara, Oktawiana Augusta [A];• wyjaśnia przyczyny i skutki reform Grakchów oraz reformy wojskowej Mariusza [C]; wyjaśnia przyczyny i skutki dyktatury Cezara [C];		• porównuje sposób zakładania kolonii przez Greków i Rzymian [C]; • porównuje politykę Rzymu wobec podbitych ludów w Italii i na innych obszarach [C];• wyjaśnia przyczyny sukcesu ekspansji Rzymu, wyróżniając czynniki militarne, polityczne i kulturowe [C];• wyjaśnia przyczyny i skutki zwycięstwa Oktawiana w wojnie domowej [C];• lokuje w czasie i przestrzeni kryzys Republiki, podboje Cezara, I i II triumwirat [
7.Cesarstwo Rzymskie.	• podaje daty rządów Augusta [A]• identyfikuje postacie - Augusta, Trajana, Marka Aureliusza [A];• rozróżnia i stosuje pojęcia - „limes”, „pretorianie”, „ekwici”, „dekurionowie” [B];• wyjaśnia pojęcia - „pokój rzymski”, „romanizacja” [B];• wylicza zdobycze cywilizacyjne upowszechnione przez Rzymian w prowincjach [A];• lokuje w przestrzeni prowincje rzymskie i miasta założone przez Rzymian w Europie Zachodniej i Środkowej [B];		• wyjaśnia znaczenie miast i armii w procesie romanizacji prowincji [C];• wyjaśnia funkcjonowanie systemu zarządzania prowincjami w okresie pryncypatu [C];
8.Powstanie chrześcijaństwa. Upadek Cesarstwa rzymskiego.	• podaje daty - zdobycia Palestyny przez Rzymian, ukrzyżowania Jezusa, spisania Ewangelii, podróży misyjnych św. Pawła, początku prześladowania chrześcijan, ogłoszenia wolności wyznawania chrześcijaństwa, uznania chrześcijaństwa za religię panującą w Imperium Rzymskim [A];• identyfikuje postacie - Heroda Wielkiego, Poncjusza Piłata, czterech ewangelistów, Pawła z Tarsu, Nerona, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego [A];• rozróżnia i stosuje pojęcia - „auspicje”, „geniusz”, „religia tradycyjna”, religia objawiona”, „mesjasz”, „Ewangelia”, „Nowy Testament”, „teologia”, „apostoł”, „biskup”, „metropolita”, „patriarcha”,„ papież”, „katakumby”, „Kościół katolicki”,  „poganie”, „sobór powszechny”, „herezja” [B]; • lokalizuje na mapie - obszar życia i działalności Chrystusa, pierwsze gminy chrześcijańskie, stolice patriarchatów [B];• wymienia podstawowe cechy organizacji, doktryny i systemu wartości chrześcijaństwa w czasach starożytnych [A];• podaje daty - nadania obywatelstwa rzymskiego całej wolnej ludności Cesarstwa, reform Dioklecjana, ogłoszenia wolności wyznawania religii chrześcijańskiej, soboru nicejskiego, uznania chrześcijaństwa za religię panującą w Cesarstwie Rzymskim, ostatecznego podziału Cesarstwa na Wschód i Zachód, detronizacji Romulusa Augustulusa przez Odoakara [A];• identyfikuje postacie - Marka Aureliusza, Karakalli, Dioklecjana, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego, Attyli, Decjusza, Odoakra [A];• rozróżnia i stosuje pojęcia - „kolon”, „kolonat”, „tetrarchia”, „dominat”, „poganie”, „credo”, „sobór powszechny”, „herezja” [B]; • wyjaśnia pojęcia - „imperium Sasanidów”, „Cesarstwo Wschodu”, „Cesarstwo Zachodu”, „królestwa germańskie”, „Wędrówka Ludów”, „Cesarstwo Bizantyjskie” [B];• lokuje w przestrzeni - królestwa germańskie, Wędrówkę Ludów, miejsca bitew pod Adrianopolem i na Polach Katalaunijskich [B];• rozróżnia polityczne, społeczne i kulturowe czynniki kryzysu Imperium Rzymskiego na przełomie II i III w. [B];• odróżnia przyczyny pośrednie i bezpośrednie upadku Cesarstwa na Zachodzie [B];		• wyjaśnia związek wczesnego chrześcijaństwa z judaizmem [C];• wyjaśnia pierwotne znaczenie greckich słów apostolos i episkopos [B];• charakteryzuje etapy chrystianizacji Imperium Rzymskiego [C];• uzasadnia stwierdzenie, że „tożsamość europejska ma judeochrześcijańskie źródła” [D];• wyjaśnia przyczyny podziału Cesarstwa na Wschód i Zachód [C];• opisuje różnice pomiędzy Cesarstwem Wschodu i Cesarstwem Zachodu [B];• wyjaśnia przyczyny i wskazuje najważniejsze cechy procesu Wędrówki Ludów [C];
9. Powstanie państwa polskiego 10.Ziemie polskie w okresie rozbicia dzielnicowego.	• wyjaśnia pojęcia - „prawo książęce”, „trybut”, „biskupstwo misyjne” [B];• identyfikuje postacie - legendarnych przodków Mieszka I, Mieszka I, Dobrawy [A];• identyfikuje plemiona lechickie i wskazuje na mapie ich siedziby [A];• wskazuje na mapie obszary wchodzące w skład państwa Mieszka I [B];• rozróżnia polityczne i kulturowo-ideowe przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I [B];• wymienia i charakteryzuje bezpośrednie i długofalowe konsekwencje przyjęcia chrztu przez Mieszka I [C];• wyjaśnia pojęcia - „misja św. Wojciecha”, „zjazd gnieźnieński”, „arcybiskupstwo gnieźnieńskie” („polska metropolia kościelna”), „pokój budziszyński”, „koronacja królewska” [B];• identyfikuje postacie - biskupa Wojciecha, Bolesława Chrobrego, Ottona III [A];• podaje daty - misji św. Wojciecha, zjazdu gnieźnieńskiego, pokoju w Budziszynie, koronacji Bolesława Chrobrego [A];• rozróżnia terytorium państwa polskiego pod koniec panowania Mieszka I i pod koniec rządów Bolesława Chrobrego [B];• wyjaśnia pojęcia - „wieś służebna”, „organizacja służebna”, „pan grodowy” [B]; • wyodrębnia cezury w ramach okresu rozbicia dzielnicowego Polski [A];• wymienia i charakteryzuje zagrożenia zewnętrzne Polski w czasach rozbicia dzielnicowego [C];• odczytuje z tablicy genealogicznej podziały dynastii piastowskiej na poszczególne linie [B]		• charakteryzuje rolę Polan w procesie kształtowania się państwa polskiego [C];• wymienia i charakteryzuje czynniki państwowotwórcze na ziemiach polskich [C];• porównuje procesy państwowotwórcze na ziemiach polskich i innych obszarach Europy Środkowej [C];• charakteryzuje zmiany kulturowe, które były następstwem przyjęcia chrztu przez Mieszka I i chrystianizacji Polski [C];• wyjaśnia genezę zjazdu gnieźnieńskiego [C];• wymienia postanowienia zjazdu gnieźnieńskiego i wyjaśnia ich znaczenie [C];• ocenia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego [C];• identyfikuje postacie w ikonografii Drzwi Gnieźnieńskich [A];społeczne Polski wczesnopiastowskiej [C];• wymienia i charakteryzuje przejawy wzrostu roli możnowładztwa w państwie polskim [C]; • charakteryzuje procesy polityczne zachodzące na ziemiach polskich w czasie rozbicia dzielnicowego [C];• wyjaśnia, jakie czynniki sprzyjały postępującej decentralizacji państwa polskiego [C];
11.Polska na drodze do państwa stanowego.	• podaje daty - koronacji Przemysła II, Wacława II i Władysława Łokietka, bitwy pod Płowcami [A];• wyjaśnia pojęcia - „starosta”, „procesy polsko-krzyżackie”, „procesy zjednoczeniowe” [B];• identyfikuje postacie - Jakuba Świnki, Przemysła II, Wacława II, Władysława Łokietka, wójta Alberta [A];• lokalizuje na mapie zasięg władztwa - Przemysła II, Wacława II, Władysława Łokietka [B];• wymienia środowiska społeczne dążące do zjednoczenia ziem polskich [A];• charakteryzuje okoliczności utrudniające zjednoczenie ziem polskich [C];• wyjaśnia znaczenie koronacji Przemysła II, Wacława II, Władysława Łokietka [C]; • identyfikuje przedmioty symbolizujące polską państwowość (włócznia św. Maurycego, Szczerbiec, królewskie insygnia) [A];• wyjaśnia pojęcia - „reforma pieniężna”, „statuty wiślicko-piotrkowskie”, „rada królewska”, „Korona Królestwa Polskiego”, „przywilej stanowy” [B];• identyfikuje postacie - Kazimierza Wielkiego, Zygmunta Luksemburczyka, Ludwika Wielkiego, Jadwigi Andegaweńskiej [A];• podaje daty - opanowania Rusi Czerwonej przez Kazimierza Wielkiego, założenia Akademii Krakowskiej, śmierci Kazimierza Wielkiego, wydania przywileju koszyckiego [A];• charakteryzuje główne cele i kierunki polityki zagranicznej Kazimierza Wielkiego [C];• wyjaśnia bezpośrednie i długofalowe następstwa przyłączenia Rusi Czerwonej do Królestwa Polskiego [C]; • wymienia i charakteryzuje reformy Kazimierza Wielkiego [C]• wyodrębnia główne cechy Królestwa Polskiego jako monarchii stanowej [B];		• wymienia i wyjaśnia polityczne, społeczne, ekonomiczne i kulturowe przesłanki zjednoczenia Polski [C];• ocenia różne koncepcje zjednoczenia ziem polskich [C];• porównuje Królestwo Polskie u schyłku panowania Kazimierza Wielkiego z monarchią piastowską w chwili śmierci Bolesława Krzywoustego (terytorium, ustrój, gospodarka, struktury społeczne) [C];• wyjaśnia zakres modernizacji Królestwa Polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego [C];
12.Unia Polski za Andegawenów i Jagiellonów.	• wyjaśnia okoliczności przejęcia rządów w Polsce przez Andegawenów [C];• wyjaśnia okoliczności wydania, treść oraz bezpośrednie i długofalowe konsekwencje przywileju koszyckiego [C];• wyjaśnia pojęcia - „bojarzy”, „unia krewska”, „unia horodelska” [B];• identyfikuje postacie - Władysława Jagiełły, Witolda, Zbigniewa Oleśnickiego [A];• podaje daty - unii w Krewie, unii w Horodle, panowania Władysława Jagiełły [A];• lokalizuje na mapie - Wielkie Księstwo Moskiewskie, terytoria Złotej Ordy [B];• wyjaśnia przyczyny i warunki unii krewskiej w kontekście sytuacji międzynarodowej [C];• porównuje poziom rozwoju Polski i Litwy wmomencie zawierania unii krewskiej [C];• wskazuje główne etapy dziejów unii polsko-litewskiej w XIV-XV w. [A];• wyjaśnia pojęcia - „pierwszy pokój toruński”, „przywilej czerwiński”, „przywilej warcki”, „przywileje jedlneńsko-krakowskie” [B];• podaje daty - wielkiej wojny z zakonem krzyżackim, bitwy pod Grunwaldem, pierwszego pokoju toruńskiego, przywileju czerwińskiego, przywileju warckiego przywilejów jedlneńskiego i krakowskiego [A];• lokalizuje na mapie - trasę pochodu Jagiełły pod Grunwald, obszar Żmudzi [B];• wyjaśnia przyczyny oraz bezpośrednie i długofalowe skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim [C];• wyodrębnia główne etapy konfliktu Polski i Litwy z Krzyżakami [A];• wyjaśnia okoliczności wydania przywilejów w Czerwińsku, Warcie, Jedlni i Krakowie, przedstawia ich treść i ocenia znaczenie [C];• wyjaśnia pojęcia - „sejmik ziemski”, „sejm walny”, „senat”, „izba poselska”, „druga unia polsko-węgierska”, „wojna trzynastoletnia”, „Związek Pruski”, „drugi pokój toruński”, „inkorporacja”, „Prusy Królewskie”, „Prusy Krzyżackie”, „przywileje cerekwicko-nieszawskie”, „polityka dynastyczna” [B];• identyfikuje postacie - Kazimierza Jagiellończyka, Piotra Dunina, Elżbiety Habsburżanki, Władysława Warneńczyka, Władysława Jagiellończyka, Jana Olbrachta [A];• wskazuje na mapie i nazywa kraje, w których w XV w. panowali przedstawiciele dynastii Jagiellonów [B];• lokalizuje na mapie obszary Prus Królewskich oraz Prus Zakonnych [A];• wyjaśnia okoliczności wydania i treść kolejnych przywilejów dla rycerstwa (szlachty) [C];• porównuje postanowienia pierwszego i drugiego pokoju toruńskiego [C];		• ocenia związek polsko-węgierski za Andegawenów, wskazując jego silne i słabe strony [D];• określa długofalowe znaczenie konfliktów polsko-krzyżackich dla państwa i społeczeństwa polskiego [C]; • ocenia znaczenie statutów wiślicko-piotrkowskich [C];• ocenia rządy Kazimierza Wielkiego z różnych punktów widzenia [C];• analizuje czynniki wzmacniające i osłabiające unię polsko-litewską w średniowieczu [D];• charakteryzuje skutki unii polsko-litewskiej w różnych dziedzinach (polityka, sytuacja społeczna i gospodarcza, kultura) [C];• charakteryzuje zakres władzy monarszej w Polsce i na Litwie, wskazując różnice [C];• wyjaśnia proces wzrostu roli politycznej stanu rycerskiego w Królestwie Polskim [C];• wymienia instytucje ustrojowe Królestwa Polskiego i charakteryzuje ich kompetencje [A];• porównuje rezultaty tzw. wielkiej wojny z zakonem krzyżackim i wojny trzynastoletniej [C];
13.Wielkie odkrycia geograficzne	Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]:- Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: kolonializm, konkwstador, nowy ląd,Identyfikuje postacie [A]: Krzysztof Kolumb, Ferdynand Magellan, Franciszek Pizarro, Lokuje w czasie i przestrzeni [B] przyczyny i skutki odkryć geograficznych,Wymienia [B]najważniejszych mistrzów włoskiego i europejskiego odrodzenia, najważniejsze dzieła Erazma z Rotterdamu, charakterystyczne cechy kręgu kultury prawosławia, charakterystyczne cechy kręgu kultury islamu,		Wyjaśnia [B], na czym polegała nowa, humanistyczna wizja człowieka, Boga i natury,Wyjaśnia [B], jaką rolę  w rozwoju cywilizacji odegrał druk,Charakteryzuje [B] czynniki, które sprzyjały upowszechnieniu renesansowej kultury w Europie.
14.Humanizm i odrodzenie w Europie i w Polsce	- Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: mecenas, mecenat, humanizm, renesans (odrodzenie), prawo rzymskie, władza suwerenna, władza absolutna, utopia, teoria heliocentryczna, kalendarz juliański, kalendarz gregoriański,Identyfikuje postacie [A]: Erazma z Rotterdamu, J. Gutenberga, Leobarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, A. Dürera, N. Machiavellego, T.More'a, A. Frycza Modrzewskiego, F. Rabalais'go, M. de Cervantesa, M. Kopernika,Lokuje w czasie i przestrzeni [B] narodziny i rozprzestrzenianie się kultury renesansowej,Wymienia [B]najważniejszych mistrzów włoskiego i europejskiego odrodzenia, najważniejsze dzieła Erazma z Rotterdamu, charakterystyczne cechy kręgu kultury prawosławia, charakterystyczne cechy kręgu kultury islamu,Wyjaśnia [B], na czym polegała nowa, humanistyczna wizja człowieka, Boga i natury,Wyjaśnia [B], jaką rolę  w rozwoju cywilizacji odegrał druk,Charakteryzuje [B] czynniki, które sprzyjały upowszechnieniu renesansowej kultury w Europie		-          Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: akademia, laicyzacja, rewolucja militarna, gimnazjum humanistyczne, Wymienia [B] nowe elementy wprowadzone przez humanizm do kultury umysłowej i duchowej, najważniejsze osiągnięcia cywilizacyjno - techniczne epoki wczesno nowożytnej,Wyjaśnia [B], na czym polegała nowa, humanistyczna wizja człowieka, Boga i naturyOkreśla [B] tempo upowszechniania humanizmu i kultury renesansowej
15.Reformacja-rozłam w chrześcijaństwie zachodnim.	Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: nepotyzm, symonia, sprzedaż odpustów, reformacja, alfabetyzacja, luteranizm, kalwinizm, Kościół ewan-gelicko - augsburski, Kościół ewangelicko - refor-mowany, protestanci, hugenoci, pastor, Kościół anglikański, Kościół narodowy, edykt nantejski, pokój augsburski, sobór trydencki, reforma katolicka, kontrreformacja, kolegium jezuickie, inkwizycja, Indeks Ksiąg zakazanych, zbór, konfederacja warszawska, dysydenci (różnowiercy), -Arianie (bracia polscy), unia brzeska, unici (grekokatolicy), dyzunici, -Identyfikuje postacie [A]: Marcina Lutra, F. Melanchtona, Karola V Habsburga, Henryka VIII, J. Kalwina, Filipa II Habsburga, Henryka IV Burbona, św. -Wymienia [B] najważniejsze przyczyny rozłamu w Kościele zachodnim -Wymienia [B] najwybitniejszych reformatorów Koscioła zachodniego -Wymienia i wskazuje na mapie [B] kraje, które oparły się nowinkom religijnym -Wskazuje na mapie i omawia [B] terytorialny zasięg  rozwoju reformacji w Europie, -Wyjaśnia [B] znaczenie soboru trydenckiego dla Kościoła katolickiego i całego chrześcijańskiego -Określa [B] zasięg terytorialny reformacji na ziemiach Rzeczpospolitej oraz wymienia najważniejsze ośrodki różnowiercze w Polsce i na Litwie.		- Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: idea powszechnego kapłaństwa, doktryna podwójnej predestynacji, konsystorz, trydenckie wyznanie wiary,Identyfikuje postacie [A]: Fryderyka Mądrego, T Münzera, Gustawa I Wazy, J. Łaskiego, Ś. Hozjusza, -Wymienia i wskazuje na mapie [B] kraje, które oparły się nowinkom religijnym, oraz wyjaśia przyczyny takiego stanu, -Wyjaśnia [B] rolę humanizmu w kształtowaniu się podstaw reformacji, --Wyjaśnia [B] przyczyny rozpowszechniania się reformacji w krajach europejskich i charakteryzuje sposoby oraz środki, dzięki którym nowe idee szybko się rozpowszechniały, -Charakteryzuje [B] działania podjęte przez Kościół rzymskokatolicki wobec reformacji, -Charakteryzuje [B] polityczne, społeczne i kulturowe uwarunkowania pokojowego współistnienia wyznań na obszarze polsko litewskiej Rzeczpospolitej,
16 Demokracja Szlachecka w polsko - litewskiej Rzeczpospolitej.	- Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: przywilej szlachecki, Rzeczpospolita, sejmik, sejm walny, izba poselska, senat, królewszczyzna, konstytucja sejmowa, konstytucja Nihil Novi, demokracja szlachecka, ruch egzekucyjny, lustracja królewszczyzn, kwarta, wojsko kwarciane, unia realna, unia lubelska, Rzeczpospolita Obojga narodów, interreks, sejm konwokacyjny, elekcja viritim, konfederacja warszawska, artykuły henrykowskie, pacta conventa,Identyfikuje postacie [A]: Jana Olbrachta, Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta, Henryka Walezego, Anny Jagiellonki, Stefana Batorego,Wymienia [B] uwarunkowania oraz główne postanowienia unii lubelskiej, najważniejsze postanowienia artykułów henrykowskie,Wymienia [B] najważniejsze przywileje stanu szlacheckiego i charakteryzuje ich treść,Wymienia [B] instytucje ustrojowe stanowiące podstawę polskiego parlamentaryzmu,Wyjaśnia [B] znaczenie konstytucji Nihil Novi dla rozwoju systemu politycznego Królestwa Polskiego,Omawia [A] skład sejmu walnego,Lokalizuje w czasie i przestrzeni [B]: panowanie kolejnych Jagiellonów, uchwalenie konstytucji Nihil Novi, zawarcie unii lubelskiej, pierwszą wolną elekcję,Charakteryzuje [B] program ruchu egzekucyjnego,		-Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: artykuły mielnickie, Statut Łaskiego, kaptur,Identyfikuje [A] postać Jana Łaskiego, -Wymienia [A] najważniejsze elementy ideologii społeczno - politycznej szlachty polskiej -Wymienia [A] instytucje ustrojowe stanowiące podstawę polskiego parlamentaryzmu oraz charakteryzuje ich kompetencje, -Wyjaśnia [B] genezę oraz znaczenie przywilejów szlacheckich dla przemian ustrojowych w państwie Jagiellonów -Wyjaśnia [B] znaczenie unii lubelskiej dla Polski i Litwy rozróżniając różnorodne aspekty związku obu państw, -Wyjaśnia [B] znaczenie pierwszych wolnych elekcji dla dalszej ewolucji ustroju Rzeczpospolitej, -Wyjaśnia [B] znaczenie ruchu egzekucyjnego dla rozwoju demokracji szlacheckiej -Charakteryzuje [B] funkcjonowanie głównych elementów systemu politycznego polsko - litewskiej Rzeczpospolitej, -Określa [B] cechy charakterystyczne związku Polski i Litwy jako unii realnej.
17 Kryzys Rzeczpospolitej w drugiej połowie XVII stulecia.	-   Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: latyfundium, Kozacy, potop szwedzki, rokosz Lubomirskiego,, klient, liberum veto, konfederacja,Identyfikuje postacie [A]: Jana Kazimierza,              J. Wiśniowieckiego, B. Chmielnickiego, Karola X Gustawa, J. Radziwiłła, S. Czarnieckiego,                 A. Kordeckiego, J. Lubomirskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego,Lokalizuje na mapie [B] Zadnieprze, lewobrzeżną i prawobrzeżną Ukrainę, Lokalizuje w czasie [B]: wybuch powstania Chmielnickiego, ugodę w Perejasławiu, potop szwedzki, ugodę w Hadziaczu, pokój w Oliwie, rozejm w Andruszowie, traktat w Buczaczu, bitwę pod Wiedniem, traktaty welawsko - bydgoskie, rokosz Lubomirskiego,Wymienia w porządku chronologicznym [A] kolejnych władców Polski - reprezentantów dynastii Wazów, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego,Wymienia dokonania [A] A. Kordeckiego i Stefana Czarneckiego,Wymienia [A] następstwa potopu szwedzkiego, rozróżniając skutki bezpośrednie i długofalowe,Wymienia [B] najważniejsze przejawy kryzysu systemu politycznego Rzeczpospolitej,Wymienia [B] bezpośrednie przyczyny załamania gospodarczego Rzeczpospolitej w drugiej połowie XVII wieku,  Wyjaśnia [B] genezę i skutki powstania Chmielnickiego,Wyjaśnia znaczenie [B] ugody kozacko - rosyjskiej w Perejasławiu,Wyjaśnia genezę i wymienia [B] warunki ugody w Hadziaczu,Wyjaśnia [B] następstwa ugody kiejdańskiej,Wyjaśnia przyczyny rokoszu Lubomirskiego.		- społecznych na Ukrainie i zasięg powstania Chmielnickiego,Wyjaśnia [B] przyczyny niepowodzenia ugody w Hadziaczu,Wyjaśnia [B], jakie czynniki doprowadziły do zmiany postawy mieszkańców Rzeczpospolitej wobec Szwedów w latach potopu,Wyjaśnia [C], na czym polegało załamanie pozycji Rzeczpospolitej na arenie międzynarodowej w dobie potopu szwedzkiego,Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcie [B]: kozacy rejestrowi,Identyfikuje postacie [A]: Jerzego II Rakoczego, B. Radziwiłła, P. Sapiehę, Wymienia [A] następstwa polityczne, społeczne i gospodarcze potopu szwedzkiego, Wyjaśnia [B] przyczyny kryzysu systemu politycznego Rzeczpospolitej,Wymienia [B] długofalowe przyczyny załamania gospodarczego Rzeczpospolitej w drugiej połowie XVII w.,Wymienia [B] najważniejsze przyczyny napięć
18.Rzeczpospolita w dobie unii polsko - saskiej.	- Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: protektorat, anarchia, republikanci, Familia, Identyfikuje postacie [A]: Augusta II Wettina, Stanisława Leszczyńskiego, Piotra I Wielkiego, Karola XII, Augusta III Wettina, S. Konarskiego, Wyjaśnia [B] pojęcie metaforyczne: sejm niemy, Wyjaśnia [B] okoliczności zawiązania unii polsko - saskiej, Wyjaśnia [B], kiedy rozpoczęło się i na czym polegało ożywienie kulturalne czasów saskich,Wymienia [A] postanowienia sejmu niemego, Wymienia [A] najważniejsze przejawy narastającego kryzysu suwerenności Rzeczypospolitej, Lokuje w czasie [B]: panowanie Augusta II, panowanie Augusta III, sejm niemy, sejm pacyfikacyjny, powstanie Collegium Nobillium, powstanie Biblioteki Załuskich,Charakteryzuje [B] konsekwencje wielkiej wojny północnej dla Rzeczypospolitej, wyróżniając następstwa polityczne, gospodarcze i społeczne,Charakteryzuje [B] inicjatywy edukacyjne podejmowane w Polsce przez pijarów.		- Identyfikuje [A]postacie: braci Załuskich,                         F. Bielińskiego, Wyjaśnia [B] genezę konfederacji tarnogrodzkiej, Ocenia [A] następstwa sejmu niemego, Wymienia [A] okoliczności sprzyjające nasilaniu się obcych ingerencji w wewnętrzne sprawy Rzeczpospolitej, Ocenia [C] znaczenie dokonań pijarów w Polsce.
19Rzeczpospolita pod rosyjską protekcją.I rozbiór Polski.	-   Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia: komisja skarbowa, komisja wojskowa, stronnictwo staroszlacheckie, Szkoła Rycerska, prawa kardynalne, Rada Nieustająca, Komisja Edukacji Narodowej, Identyfikuje [A] postacie: Stanisława Augusta Poniatowskiego, Katarzynę II, T. Rejtana,   Fryderyka II, Józefa II,Wymienia [A] reformy pierwszych lat rządów Stanisława Augusta, Wymienia [A] postanowienia sejmu rozbiorowego (1773-1775), Charakteryzuje [B] zadania Komisji Edukacji Narodowej, Charakteryzuje [B] program polityczny stronnictwa staroszlacheckiego,  Charakteryzuje [B] stanowisko państw europejskich wobec I rozbioru,Wyjaśnia [B] przyczyny zawiązania i działania konfederacji barskiej, Wyjaśnia [B] uwarunkowania międzynarodowe i wewnętrzne I rozbioru, Lokuje w czasie: ostatnie bezkrólewie, konfederację barską, I rozbiór Polski,		- Identyfikuje postacie [A]: S. Poniatowskiego (ojca),      A. K. Czartoryskiego, K. Radziwiłła,                       W. Rzewuskiego, K. Sołtyka, M. Repnina, S. Korsaka, A. Ponińskiego, Charakteryzuje [B] politykę rosyjską wobec Polski w pierwszych latach rządów Stanisława Augusta.Wyjaśnia [B] uwarunkowania międzynarodowe  I rozbioru,Wyjaśnia [B] okoliczności uchwalenia praw kardynalnych, Formułuje [C] własna ocenę działania konfederacji barskiej, Porównuje [C] zasięg aneksji dokonanych przez Rosję, Prusy i Austrię oraz charakteryzuje poszczególne obszary pod względem rozwoju społeczno - gospodarczego, Wskazuje [B] na mapie terytoria, które Rzeczpospolita utraciła w wyniku I rozbioru,Charakteryzuje [B] programy stronnictw politycznych w dobie rewolucji,Formułuje [D] własna ocenę rewolucji francuskiej.
20.Wielka Rewolucja Francuska.	-  Definiuje [A], rozróżnia i stosuje [B] pojęcia: burżuazja, stan trzeci, Stany Generalne, Zgromadzenie Narodowe, Zgromadzenie Konstytucyjne (Konstytuanta), Gwardia Narodowa, Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, Zgromadzenie Prawodawcze (Legislatywa), żyrondyści, jakobini, konstytucja, monarchia konstytucyjna, lewica, prawica, Konwent Narodowy, Komitet Ocalenia Publicznego, Trybunał Rewolucyjny, powszechne prawo wyborcze, przewrót termidoriański, Dyrektoriat, siostrzana republika, sankiulota, Identyfikuje [A] postacie: Ludwika XVI, Marii Antoniny, Ch.de Talleyranda, M.J. de la Fayette'a, G. Dantona, M. Robiespierre'a, Wymienia i wyjaśnia [B] bezpośrednie i długofalowe przyczyny wybuchu rewolucji w 1789r. Wymienia [B] główne zasady Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, Wymienia i charakteryzuje [B] główne etapy rewolucji francuskiej, Wyjaśnia [B] przyczyny zniesienia monarchii we Francji.		- Definiuje [A], rozróżnia i stosuje [B] pojęcia: wielka trwoga, konstytucja roku III,Identyfikuje [A] postać E. Sieyèsa,Wyróżnia [B] przyczyny polityczne, ekonomiczne, społeczne, kulturowe rewolucji 1789r., Charakteryzuje [B]podstawy ideowe rewolucji francuskiej,Charakteryzuje [B] system władzy we Francji po uchwaleniu konstytucji z 1791r.,Wyjaśnia [B] przyczyny i przejawy radykalizacji francuskiej.
21Rzeczpospolita w dobie Sejmu Wielkiego.	Definiuje [A], rozróżnia i stosuje [B] pojęcia: inteligencja, Komisja Edukacja Narodowej, Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, styl stanisławowski, sejm czteroletni (Sejm Wielki), stronnictwo patriotyczne, ugrupowanie dworskie, stronnictwo hetmańskie, czarna procesja, szlachta nieposesjonaci, prawo o miastach, prawo o sejmikach, Konstytucja 3 maja, monarchia konstytucyjna, szlachta posesjonaci, Order Virtuti Militari, konfederacja targowicka, Identyfikuje [A] postacie: Stanisława Augusta Poniatowskiego, Canaletta, M. Bacciarellego,                  S. Małachowskiego, K.N. Sapiehę, I. Potockiego, A.K. Czartoryskiego, F.K. Branickiego, S. Staszica,  H. Kołłątaja, J. Dekerta, Sz. Potockiego, S. Rzewuskiego, Lokuje w czasie [B] wydarzenia: sejm czteroletni, uchwalenie Konstytucji 3 maja, wojnę w obronie Konstytucji 3 maja, Wymienia [A] przemiany cywilizacyjne, które dokonały się w Rzeczpospolitej w czasach panowania Stanisława Augusta,Wymienia i charakteryzuje [B] reformy Komisji Edukacji Narodowej, Wymienia [A] reformy Sejmu Wielkiego,Charakteryzuje [B] przejawy ożywienia kulturalnego w czasach stanisławowskich,		-  Wyjaśnia [B] zasięg i znaczenie przemian cywilizacyjnych, które dokonały się  w Rzeczpospolitej w czasach panowania Stanisława Augusta,Wymienia i objaśnia [B] na wybranym przykładzie cechy stylu stanisławowskiego,Charakteryzuje [B] nastroje społeczne w przededniu zwołania Sejmu Wielkiego,  Charakteryzuje [B] przejawy aktywizacji stanu mieszczańskiego w dobie sejmu czteroletniego,Wyjaśnia [C] charakter zmian społecznych, które nastąpiły w Rzeczpospolitej w dobie stanisławowskiej,Porównuje [D] rozwiązania ustrojowe wprowadzone na mocy Konstytucji 3 maja z założeniami konstytucji amerykańskiej oraz konstytucji francuskiej (z 1791r.).
22,Kres istnienia I Rzeczypospolitej.	- Definiuje [A], rozróżnia i stosuje [B] pojęcie: uniwersał połaniecki, Identyfikuje postacie [A]: T. Kościuszki, J. Kilińskiego, J. Jasińskiego,Lokuje w czasie [B]: II rozbiór, wybuch powstania kościuszkowskiego, III rozbiór, Porządkuje chronologicznie [B] wydarzenia z okresu powstania kościuszkowskiego, Wyjaśnia [B] przyczyny wybuchu powstania kościuszkowskiego,Wyjaśnia [B] uwarunkowania międzynarodowe i wewnętrzne II rozbioru Polski,  charakteryzuje{B} położenie  międzynarodowe Rzeczypospolitej w dobie powstania kościuszkowskiego,charakteryzuje[B] dokonania- T.Kosciuszki,J.Kilinskiego,J.Jasińskiego,ocenia [C]wpływ wydarzeń zachodzących     w rewolucyjnej Francji na sytuację Polski		-  Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcie [B]: krakowska szkoła historyczna,Identyfikuje [A] postać A. Madalińskiego, Wyróżnia [B]etapy powstania kościuszkowskiego, Porównuje [B] zasięg kolejnych aneksji oraz charakteryzuje poszczególne obszary pod względem rozwoju gospodarczego, Ocenia [C] znaczenie postanowień uniwersału połanieckiego dla przebiegu powstania kościuszkowskiego, Formułuje własną opinię nas temat przyczyn utraty niepodległości przez Polskę oraz szans na ocalenie niepodległego bytu państwa [D].
23 Kongres Wiedeński i system Świętego Przymierza	- Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: kongres wiedeński, Święte Przymierze, legitymizm, zasad restauracji, równowaga sił, epoka Metternicha, Określa [A] genezę i wymienia skutki kongresu wiedeńskiego,Podaje [A] daty roczne: rozpoczęcia kongresu wiedeńskiego i powstania Świętego Przymierza,  Identyfikuje postacie [A]: Aleksandra I Romanowa, Fryderyka Wilhelma III Hohenzollerna, Franciszka I Habsburga, K. Metternicha, Ch. Talleyranda, Wyjaśnia przyczyny i skutki [B] zawiązania Świętego Przymierza, Rozróżnia [B] postanowienia terytorialne i polityczne kongresu wiedeńskiego,Lokuje w czasie i przestrzeni [B]: obrady kongresu wiedeńskiego, zmiany terytorialne w Europie po kongresie wiedeńskim,Ocenia [D] zakres postanowień o charakterze kontrrewolucyjnym podjętych na kongresie wiedeńskim.		-   Definiuje [B], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: porządek legitymistyczny, system metternichowski,Podaje daty roczne [A]: bitwy pod Waterloo, zamknięcia kongresu wiedeńskiego, Wyjaśnia [B] przyczyny rozbieżności pomiędzy uczestnikami kongresu wiedeńskiego, Lokuje w czasie i przestrzeni [B]: sto dni Napoleona,Odkrywa [C] znaczenie kongresu wiedeńskiego w dziejach XIX wiecznej Europy.

24.Królestwo Polskie w dobie konstytucyjnej (1815-1830).	-  Wymienia[A]: polityków decydujących o sytuacji politycznej w Królestwie Polskim w latach 1815-1830, liberalne zapisy w konstytucji Królestwa Polskiego, przejawy łamania konstytucji,przywódców opozycji legalnej i nielegalnej w Królestwie Polskim, Definiuje [A], rozróżnia i stosuje [B] pojęcia: monarchia konstytucyjna, unia personalna, Towarzystwo Filomatów, Towarzystwo Filaretów, Towarzystwo Patriotyczne, Podaje daty [A]: powstania Królestwa Polskiego, nadania konstytucji Królestwu Polskiemu, rządów Aleksandra I i Mikołaja I w królestwie Polskim, Identyfikuje postacie [A]: Aleksandra I, Mikołaja I, M. Nowosilcowa, Konstantego Romanowa, W. Łukasińskiego, P. Wysockiego,Wyjaśnia [B]: symbolikę godła Królestwa Polskiego, przyczyny i charakter zmian sytuacji wewnętrznej Królestwa polskiego, przyczyny ukształtowania się Si sposoby działania opozycji politycznej w Królestwie Polskim, Lokuje w czasie i przestrzeni [B]: Królestwo Polskie, rozwój opozycji w Kongresówce,Porównuje [B]: zapisy konstytucyjne oraz praktykę polityczną Aleksandra I i Mikołaja I w Królestwie Polskim,Odczytuje i interpretuje [B]: symbolikę godła państwowego Kongresówki, źródło ikonograficzne - obraz ukazujący otwarcie obrad sejmu Królestwa Polskiego,Ocenia [D]: szanse powodzenia działań opozycji legalnej i nielegalnej w Kongresówce,	- Podaje daty [A]: zniesienia jawności obrad sejmu Królestwa Polskiego, powstania Wolnomularstwa Narodowego, sądu sejmowego na członkami Towarzystwa Patriotycznego, Wymienia [A]: organa władzy Królestwa polskiego,  Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: Wolnomularstwo Narodowe, kaliszanie,wielkiego, powstania Wolnomularstwa Narodowego, sądu sejmowego na członkami Towarzystwa Patriotycznego,  Identyfikuje postacie [A]: J. Zajączka, B. i W. Niemojowskich, W. Heltmana, T. Krępowieckiego, Ocenia [D]: rolę wielkiego księcia Konstantego we życiu politycznym Królestwa Polskiego.
25.Powstanie listopadowe.	- Wymienia [A]: cywilnych polityków stojących na czele rządu polskiego oraz dowódców wojskowych w okresie postania listopadowego, głównodowodzących armii rosyjskiej, najważniejsze bitwy z czasów wojny polsko - rosyjskiej, kolejne etapy powstania, Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: Noc Listopadowa, dyktatura, cytadela, rusyfikacja,Podaje daty [A]: Nocy Listopadowej, detronizacji Mikołaja I jako króla polskiego, upadku powstania listopadowego, bitwy pod Olszynką Grochowską,   Identyfikuje postacie [A]: A.J. Czartoryskiego, J. Chłopickiego, J. Krukowieckiego, M. Mochnackiego, L. Lelewela, J. Sowińskiego, Wyjaśnia [B]: bezpośrednie i pośrednie przyczyny wybuchu oraz upadku powstania listopadowego,Lokuje w czasie i przestrzeni [B]: Noc Listopadową, detronizację Mikołaja I, bitwę pod Olszynką Grochowską, Porównuje [C]: stanowisko konserwatystów i rewolucjonistów wobec polityki władz powstania, Odczytuje i interpretuje [B]: symbolikę powstania listopadowego, karykaturę, Ocenia [D]: szanse zwycięstwa powstania listopadowego.	powstania listopadowego, Lokuje w czasie i przestrzeni [B]: bitwę pod Stoczkiem, bitwę pod Ostrołęką,Ocenia [D] postawy polskich dowódców w okresie powstania listopadowego.
26Zabór pruski i austriacki w latach 1815-1840. Rabacja galicyjska i powstanie krakowskie.	-  Wymienia [A]: formy walki Polaków o przetrwanie narodowe, przywódców ruchów powstańczych w 1846r.,Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: Wielkie Księstwo Poznańskie, Rzeczpospolita Krakowska, praca organiczna, rabacja galicyjska, powstanie krakowskie, polityka germanizacyjna, Podaje daty [A]: utworzenia Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Rzeczpospolitej Krakowskiej,Identyfikuje postacie [A]: K. Marcinkowskiego, H. Cegielskiego, T. działyńskiego, E. Raczyńskiego, L. Mierosławskiego, J. Szeli, J. Tyssowskiego, E. Dembowskiego, Wyjaśnia [B]: różnice w położeniu chłopów w trzech zaborach, wpływa Wielkiej Emigracji na działania powstańcze w kraju, przyczyny i skutki rabacji galicyjskiej, Lokuje w czasie i przestrzeni [B]: Wielkie Księstwo Poznańskie, Rzeczpospolitą Krakowską, rabację galicyjską, powstanie krakowskie, Porównuje [B ]: politykę państw zaborczych wobec kwestii chłopskiej na ziemiach polskich, Odczytuje i interpretuje [B] obraz alegoryczny,Ocenia [D]: skuteczność polityki zaborców wobec Polaków	-  Wymienia [A]: organy władzy państwowej na ziemiach polskich pod panowaniem Prus i Austrii, instytucje polskie w zaborach pruskim i austriackim,Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: sejm prowincjonalny, sejm stanowy, Bazar, Podaje datę [A] nadania konstytucji Rzeczpospolitej Krakowskiej, Identyfikuje postacie [A]: A. Radziwiłła, E. Flottwella, G. Potworowskiego, D. Chłapowskiego, Wyjaśnia przyczyny [B] upadku powstania krakowskiego,Lokuje w czasie i przestrzeni [B] germanizacyjną politykę władz pruskich i austriackich, Porównuje program [B] Rządu Narodowego (1846r.) z programami obozów politycznych Wielkiej Emigracji,Ocenia [D]: skuteczność działań powstańczych podjętych przez Polaków w 1846r.
27.Powstanie styczniowe	- Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: powstanie styczniowe, Komitet Centralny Narodowy, dekret uwłaszczeniowy, Kraj Nadwiślański,Wyjaśnia pojęcia metaforyczne [B]: biali, czerwoni, państwo podziemne, branka,  Wymienia [A]: pośrednie i bezpośrednie przyczyny powstania styczniowego, reformy Wielopolskiego, skutki klęski powstania styczniowego, dyktatorów powstania styczniowego, Podaje daty [A]: wybuchu postania styczniowego, uwłaszczenia chłopów w zaborze rosyjskim, Identyfikuje postacie [A]: A. Zamoyskiego, A. Wielopolskiego, L. Kronenberga, M. Langiewicza, R. Traugutta, T. Berga, Wyjaśnia [B] przyczyny i skutki powstania styczniowego, Lokuje w czasie i przestrzeni [B] walki z okresu powstania styczniowego, Porównuje [D] organizację polskich władz i chara-kter walk w powstaniach listopadowym i styczniowym,Ocenia [C]: politykę A. Wielopolskiego,Odkrywa [C] stosunek Polsków z Galicji do państwa.	- Ocenia: możliwości interwencji państw zachodnich na rzecz państwa, Identyfikuje postacie [A]: A. Gillera, J. Dąbrowskiego, Z. Sierakowskiego, E. Jurgensa, K. Majewskiego, J. Hauke-Bosaka, S. Brzóski,Wymienia [A]: skutki wojny krymskiej dla sytuacji w Królestwie Polskim, przywódców polskich obozów politycznych w przededniu wybuchu powstania styczniowego,Podaje daty [A]: manifestacji patriotycznych w Kongresówce, objęcia dyktatury powstania przez R. Traugutta,
28.Zaborcy Polski w II połowie XIX w. i na początku XX wieku.	Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: narodnicy, terror indywidualny, mienszewicy, bolszewicy, Duma, państwo dualistyczne, Wymienia [A]: władców Austrii, Rosji i Niemiec panujących na początku XX wieku, ludy podbite przez Rosję u schyłku XIX w., narody monarchii habsburskiej, reformy przeprowadzone w państwach zaborczych, Podaje daty [A]: rewolucji 1905r. w Rosji, powołanie Dumy, początku polityki kulturkampfu, powstania Austro-Węgier, Identyfikuje postacie [A]: Mikołaja II, W. Lenina,        P. Stołypina, O. von. Bismarcka, Wilhelma II, Franciszka Józefa,Wyjaśnia [B] pojęcia metaforyczne: odwilż posewastopolska, krwawa niedziela, kulturkampf, Wyjaśnia [B] przyczyny i skutki: rewolucji 1905r., kulturkampfu, powstania Austro-Węgier, Rozróżnia przyczyny i skutki [B] (pośrednie i bezpośrednie) rewolucji 1905r., kulturkampfu, powstania Austro-Węgier, rozłamu w rosyjskim ruchu socjalistycznym,Lokuje w czasie i przestrzeni [B]: odwilż posewastopolską, wojnę rosyjsko-japońską, rewolucję 1905, kulturkampf,	- Definiuje [A], rozróżnia i stosuje pojęcia [B]: Ochrana, eserowcy, Związek Wszechniemiecki,Podaje daty [A]: powstania organizacji Ziemia i Wola, podziału SDPRR na frakcje mienszewików i bolszewików, powstania Związku Wszechniemieckiego, Identyfikuje postacie [A]: I. Hryniewieckiego, Aleksandra II, G. Plechanowa,Wyjaśnia przyczyny [B] i skutki rozłamu w rosyjskim ruchu socjalistycznym.
29Wybuch i przebieg I wojny światowej.	powstania Austro-Węgier, rozłamu w rosyjskim ruchu socjalistycznym,Lokuje w czasie i przestrzeni [B] powstanie dwóch przeciwstawnych bloków militarnych, zna miejsca najważniejszych bitew, pojęcia; system wersalski, Ententa, Wymienia [A]: władców Austrii, Rosji i Niemiec panujących na początku XX wieku, zna udział Polaków na frontach I wojny światowej
30.Odzyskanie niepodległości przez Polskę. Kształtowanie się polskich granic	pamięta i potrafi wyjaśnić w wypowiedzi ustnej lub pisemnej pojęcia: dekret, Sejm Ustawodawczy.(B) zna następujące wydarzenia: przejęcie władzy przez Polską Komisję Likwidacyjną na terenie zachodniej Małopolski (28-30 X 1918), utworzenie Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej w Lublinie (6/7 XI 1918), przekazanie przez Radę Regencyjną władzy  Piłsudskiemu w odrodzonym państwie polskim (11-14 XI 1918), mianowanie Piłsudskiego Tymczasowym Naczelnikiem Państwa (22 XI 1918), utworzenie rządu Jędrzeja Moraczewskiego (18 XI 1918), wybuch powstania wielkopolskiego (27 XII 1918).(A) potrafi omówić/przedstawić odbudowę państwa polskiego w latach 1918-1922 - problem ustroju i władzy.(B)	potrafi podać przyczyny i skutki wyżej wymienionych wydarzeń oraz uporządkować je według ważności.(C ) potrafi przedstawić i wyjaśnić w ciągu przyczynowo-  -skutkowym: rolę wielkich jednostek w historii;  wydarzenia polityczne w Polsce w roku 1918;  porównać koncepcje ustrojowe, polityczne i gospodarcze formułowane w Polsce w 1918 roku.(C ) potrafi porównać wyżej wymienione procesy.(C ) umie ocenić postawę społeczną i działalność Piłsudskiego.(D)umie uzasadnić oceny.(D)
31.Wybuch II wojny światowej.	pamięta i potrafi wyjaśnić w wypowiedzi ustnej lub pisemnej pojęcia: wojna totalna, wojna błyskawiczna(B). zna następujące wydarzenia: zajęcie przez Polskę Zaolzia oraz części Spisza i Orawy (2-11 X 1938), wypowiedzenie przez Niemcy polsko--niemieckiej deklaracji o nieagresji (28 IV 1939), pakt Ribbentrop-Mołotow (23 VIII 1939), polsko-brytyjski traktat sojuszniczy (25 VIII 1939), napaść Niemiec na Polskę (1 IX 1939), napaść ZSRR na Polskę (17 IX 1939), bitwa nad Bzurą (9-20 IX 1939), bitwa pod Kockiem (5 X 1939).(A) potrafi omówić/przedstawić: działania militarne podczas kampanii wrześniowej; działania dyplomatyczne stron konfliktu - budowa koalicji antyhitlerowskiej i tworzenie przez Niemców systemu sojuszy.(B)	potrafi podać przyczyny i skutki wyżej wymienionych wydarzeń oraz uporządkować je według ważności.(C ) potrafi przedstawić i wyjaśnić w ciągu przyczynowo-  -skutkowym: przyczyny i konsekwencje wybuchu IIwojny światowej; sposoby i skuteczność rozwiązywania konfliktów międzynarodowych przez wielkie mocarstwa i Ligę Narodów;  wydarzenia w Europie w latach 1938-1939.(C) potrafi porównać wyżej wymienione procesy.(C ) umie: ocenić dowodzenie i przebieg kampanii wrześniowej; porównać koncepcje ustrojowe, polityczne i gospodarcze.(D)
32.Wojenne losy obywateli II RP.	potrafi omówić/przedstawić: eksterminacja narodu polskiego i wyzysk gospodarczy terenów okupowanych przez Niemców; terror i przemoc na ziemiach polskich w latach wojny.(B) pamięta i potrafi wyjaśnić w wypowiedzi ustnej lub pisemnej pojęcia: Holokaust, eksterminacja, getto, szmalcownicy.(B) zna następujące wydarzenia: początek wysiedleń Polaków i Żydów z ziem wcielonych do Rzeszy, zakładanie pierwszych gett (X-XII 1939), założenie obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu (27 IV 1940), utworzenie pierwszego obozu zagłady dla Żydów - w Chełmnie nad Nerem (XII 1941), rozpoczęcie masowych deportacji Żydów z getta warszawskiego do obozów zagłady (22 VII 1942), utworzenie Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom (27 IX 1942), powstanie Rady Pomocy Żydom, kryptonim Żegota (4 XII 1942), powstanie w getcie warszawskim   (IV 1943).(A) potrafi omówić/przedstawić: eksterminację Żydów; terror i przemoc w Europie Środkowej w latach wojny.(B)	potrafi podać przyczyny i skutki wyżej wymienionych wydarzeń oraz uporządkować je według ważności.(C ) potrafi przedstawić i wyjaśnić w ciągu przyczynowo-  -skutkowym: zaciskanie się spirali nazistowskiego terroru; rozwój ideologii rasistowskiej.(C ) umie: zająć negatywne stanowisko wobec niemieckiego programu zagłady Żydów; uzasadnić zbrodniczy charakter akcji eksterminacyjnych. (D)
33.Kształtowanie się powojennej Polski	pamięta i potrafi wyjaśnić w wypowiedzi ustnej lub pisemnej pojęcia: państwo podziemne, akcje sabotażowo-dywersyjne, akcja „Burza”, Delegatura Rządu, kurier, Generalne Gubernatorstwo.(B) zna następujące wydarzenia: utworzenie Krajowej Rady Narodowej (31 XII 1943/1 I 1944), powstanie Rady Jedności Narodowej (8/9 I 1944), ogłoszenie przez PKWN manifestu (22 VII 1944), powstanie warszawskie (1 VIII 1944-2 X 1944), powstanie komunistycznego Rządu Tymczasowego (31 XII 1944), rozwiązanie AK (19 I 1945), aresztowanie i proces szesnastu przywódców Polski Podziemnej (III-VI 1945).(A) potrafi omówić/przedstawić: działania militarne  i momenty przełomowe w II wojnie światowej; zachowanie państwowości polskiej w warunkach okupacji ;rozgrywkę między Londynem a Moskwą - walkę dyplomatyczną i zbrojna o władzę na ziemiach polskich.(B)	potrafi podać przyczyny i skutki wyżej wymienionych wydarzeń oraz uporządkować je według ważności.(C ) potrafi przedstawić i wyjaśnić w ciągu przyczynowo-  -skutkowym: rozwój idei powstańczej w Polsce okresu wojny; zmiany w polityce Stalina w sprawie polskiej.(C ) potrafi porównać wyżej wymienione procesy.(C ) umie formułować oceny działań komunistów i obozu niepodległościowego.(D) umie uzasadnić oceny.(D)

---