Wody podziemne i źródła.
Zasoby wód podziemnych powstają w wyniku przesiąkania przez warstwy przepuszczalne i szczeliny uskoków w litosferze wód opadowych i powierzchniowych. Są to wody wypełniające pory i pęknięcia w skałach. Głównymi czynnikami decydującymi o charakterze, wielkości i jakości wody są: wielkość opadów, gęstość sieci wód powierzchniowych, a przede wszystkim od rodzaju skał i sposobu ich zalegania. Skały łatwo przepuszczalne wody to: żwiry, piaski; a trudno przepuszczające - skały lite, np. granit, gnejs.
Infiltrująca w grunt woda wypełnia szczeliny bądź pory i gromadzi się ponad utworami trudno przepuszczalnymi.W ten sposób formuje się warstwa wodonośna. Jest to
warstwa posiadająca zdolność gromadzenia w sobie wodyi jej przewodzenia. Składa się ona ze strefy napowietrzania (aeracji) i strefy nasycenia (saturacji), która wyznacza zwierciadło wody.
Wody podziemne rzadko pozostają bez ruchu. Pod naporem siły ciężkości lub ciśnienia hydrostatycznego wypływają na powierzchnię w postaci źródeł.
Rodzaje wód podziemnych:
- woda zaskórna - zalega bardzo blisko powierzchni ziemi, podlega dobowym wahaniom temp., ich obfitość i głębokość zalegania zmienia się w ciągu roku, łatwo ulega zanieczyszczeniom
- woda gruntowa - zalega głębiej pod powierzchnią ziemi, podlega małym wahaniom temp., wykorzystywana jest przez człowieka
- wody artezyjskie - jeżeli utwory geologiczne
maja budowę nieckowatą, a warstwa wodonośna
znajduje się pomiędzy dwoma warstwami nieprze-
puszczalnymi, wówczas woda gromadząca się
na dnie niecki znajduje się pod ciśnieniem hydro-
statycznym i może sama wypłynąć na powierzchnię.
wody mineralne, wody podziemne zawierające sole miner. i gazy w ilości nie mniejszej niż 1g /litr. Rozróżnia się: solanki zwykłe, zawierające gł. sól kamienną; solanki gorzkie (tzw. woda gorzka, przeczyszczająca) - siarczany: magnezu i sodu; szczawy - wodorowęglany (kwaśne węglany): wapnia i sodu, oraz dwutlenek węgla; szczawy żelaziste - zawierające ponadto związki żelaza; wody siarkowe - siarkowodór, siarczki: sodu i wapnia oraz siarczany: gł. wapnia i magnezu; wody radoczynne - małe ilości pierwiastków promieniotwórczych. Część z tych wód mineralnych stanowią wody lecznicze. Do wód leczniczych zalicza się także wody termalne (cieplice) o temp. powyżej 20°C u źródła. Wody mineralnej i wody lecznicze stosuje się w balneoterapii do kąpieli leczniczych., przepłukiwań, okładów, kuracji pitnych, inhalacji itp.; do celów spożywczych używane są wody mineralne stołowe.
ŹRÓDŁO to naturalny, ześrodkowany w jednym miejscu wypływ wody podziemnej na powierzchnię
Rodzaje źródeł:
źródło dolinne - najczęściej źródła te tworzą się
wskutek wcięcia doliny w warstwę wodonośną -
woda wytryska wówczas na dnie doliny.
źródło warstwowe - powierzchnia ziemi przecina
warstwy wodonośne i na granicach warstw przepu-
szczalnych i nieprzepuszczalnych tworzą się źródła
źródło szczelinowe - wypływa ze szczelin skalnych; może być:
ZSTĘPUJĄCE WSTĘPUJĄCE
Do źródeł tych należą także źródła krasowe, zwane wywierzyskami
GEJZERY - to gorące źródła wyrzucające gwałtownie, w jednakowych odstępach czasu wodę i parę wodną. Woda jest wyrzucana do wysokości 30 - 70 m. Gejzery występują na obszarach wulkanicznych.