Szymon Szymonowic, Simon Simonides herbu Kościesza (ur. 24 października 1558 we Lwowie, zm. 5 maja 1629 w Czernięcinie pod Zamościem) - polski poeta okresu renesansu, pochodzenia ormiańskiego. Stworzył polską nazwę gatunku - sielanka. Był synem Szymona z Brzezin, który był rektorem szkoły katedralnej i rajcą lwowskim. W roku 1575 studiował w Akademii Krakowskiej na wydziale sztuk wyzwolonych. Studia kontynuował we Francji i Belgii. Od 1586 roku związany był z Janem Zamoyskim, z którym współorganizował w latach 1593-1605 Akademię Zamojską. Za najważniejsze dzieło Szymonowica uznaje się Sielanki wydane w 1614 roku w Zamościu. Rok jego śmierci zamyka epokę polskiego renesansu.
Akademia Zamojska - wyższa uczelnia założona w 1594 roku przez Jana Zamoyskiego w Zamościu. W tym samym roku papież Klemens VIII zatwierdził powołanie Akademii w formie stosownej bulli, przy tej okazji dodając swój herb rodowy Aldobrandinich do godła Akademii. Statut Akademii zatwierdził w imieniu papieża biskup chełmski Stanisław Gomoliński. Oficjalne otwarcie uczelni odbyło się 15 marca 1595 roku. Akademia była pierwszą prywatną uczelnią a czwartą - po krakowskiej (1364), Lubrańskiego w Poznaniu (1519) i wileńskiej (1578) - wyższą uczelnią w Rzeczypospolitej. Uczelnie w Krakowie i Wilnie zostały ufundowane ze skarbca królewskiego, Akademia Lubrańskiego ze środków biskupów poznańskich, natomiast Akademia Zamojska była w całości opłacana przez wielkiego kanclerza będąc symbolem potęgi i ogromnych ambicji fundatora. Budynek dawnej Akademii Zamojskiej powstał w latach 1639-1648 w stylu wczesnobarokowym na wzór kolegiów jezuickich dzięki fundacji kanclerza wielkiego koronnego Tomasza Zamoyskiego. Autorami projektu byli Jan Jaroszewicz i Jan Wolff. Budynek pierwotnie mieścił sale wykładowe, stancje, mieszkania profesorskie, bibliotekę i drukarnię.
Bolesław Leśmian 1877-1937 jeden z najwybitniejszych liryków polskich lat międzywojennych. Mieszkał tu w okresie 10 maja1922-14maja1935, pracując jako notariusz najpierw przez rok przy Sądzie Pokoju, a potem przy Sądzie Okręgowym. W 1966r. w elewacji Domu Centralnego (ul. Żeromskiego) odsłonięto tablicę upamiętniającą jego pobyt w Zamościu, od 1979r. Ma także swoją uliczkę. Od 1976r. Organizowany był konkurs recytatorki im. B. Leśmiana, od 1985r. konkurs poetycki, a od 1991r. istnieje księgarnia jego imienia. Mieszkał w Domu Centralnym na I piętrze w 4-pokojowym mieszkaniu z balkonem (mieszkanie nr 13).
Leon Zdzisław Stroiński polski poeta pokolenia kolumbów, żołnierz Armii Krajowej. Stroiński urodził się w Warszawie, ale dzieciństwo i młodość spędził w Zamościu. Jego ojciec był radcą prawnym w Ordynacji Zamoyskich. Młody Stroiński, wraz z siostrą i rodzicami, mieszkał przy ul. Kościuszki, w wynajętym mieszkaniu. W Zamościu ukończył I Państwowe Liceum i Gimnazjum Ogólnokształcące.
Pokolenie Kolumbów (również jako: pokolenie "czasu burz" i "apokalipsy spełnionej") - nazwa pokolenia młodych polskich poetów i literatów, urodzonych około roku 1920, dla których okres wchodzenia w dorosłość przypadł na lata II wojny światowej.
Marek Michał Grechuta - polski piosenkarz, poeta, kompozytor i malarz, z wykształcenia architekt. Interesował się także rzeźbą i filozofią. Rodzice Marka Grechuty - Janina Wanda i Zygmunt, pochodzili z Zamojszczyzny. Mieszkali w samym centrum zamojskiego Starego Miasta, w kamienicy przy ul. Grodzkiej 7, gdzie 10 grudnia 1945 r. Marek przyszedł na świat. Wychowywał się w rodzinie wielopokoleniowej, bardzo ze sobą zżytej i uzdolnionej muzycznie. Ukończył zamojskie I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego. , zm. 9 października 2006 w Krakowie.
Icchok Lejb Perec ur. 18 maja 1852 w Zamościu, zm. 3 kwietnia 1915 w Warszawie - polski i żydowski pisarz, jeden z głównych twórców literatury jidysz. Zajmował się również krytyką literacką i teatralną. Urodzony w Zamościu i długo związany z tym miastem światowej sławy pisarz był także adwokatem i działaczem społecznym. Niespełna 20-letni próbował sił w biznesie (zakładał szkołę, piwiarnię, młyn), ale bez powodzenia. W 1876 roku (po kursach w Warszawie) zdał egzamin i zdobył koncesję na prowadzenie kancelarii adwokackiej. Prowadził ją w Zamościu przez 11 lat. Koncesję władze rosyjskie odebrały mu z powodu zarzutów (formułowanych głównie przez żydowskich religijnych ortodoksów) o używanie i propagowanie języka polskiego i bronienie polskich "buntowników". Bogata twórczość literacka Pereca obejmuje poezję, prozę (głównie nowele), dramaturgię i publicystykę. Pisał w języku jidysz, hebrajskim i polskim. Już za życia uznano go za klasyka literatury żydowskiej, przede wszystkim z powodu świetnych nowel.
Stefan Meller ur. 4 lipca 1942 w Lyonie,- polski dyplomata, historyk, publicysta, profesor nauk humanistycznych, w latach 2005-2006 minister spraw zagranicznych. Pochodził ze spolonizowanej rodziny żydowskiej, jego ojcem był dyplomata Adam Meller. Jego rodzice uczestniczyli w antyniemieckim ruchu oporu we Francji, do Polski powrócili w 1946. Zmarł w Warszawie po długiej i ciężkiej chorobie. Został pochowany na warszawskich Starych Powązkach.
Sebastian Fabian Klonowic (niekiedy Klonowicz), łac. Acernus (ur. ok. 1545 w Sulmierzycach w Wielkopolsce, zm. 29 sierpnia 1602 w Lublinie) - polski poeta, kompozytor , wykładowca w Akademii Zamojskiej, sympatyk ruchu reformacyjnego. Całe swe życie spędził w kręgu wyznaczonym przez trzy miasta: Lublin, Lwów i Zamość. Z inspiracji Jana Zamoyskiego został w roku 1589 kierownikiem szkoły w Zamościu.
Melchior Stefanides-pierwszy rektor zamojskiej akademii.
Zamość powstał na „surowym korzeniu". Duże, jak na owe czasy, miasto zaprojektowano i wybudowano w szczerym polu. Jako datę powstania Zamościa przyjmuje się 10 kwietnia 1580 r, czyli dzień, w którym hetman Jan Zamoyski wydał akt lokacyjny miasta. Chciał on, by Zamość był siedzibą rodu, twierdzą ważnym ośrodkiem handlowym, religijnym i naukowym. Do realizacji tego projektu hetman zaangażował włoskiego architekta Bernarda Morando. Szachownicowy układ ulic, centralnie usytuowany rynek i bastionowe fortyfikacje to najbardziej charakterystyczne elementy koncepcji urbanistycznej miasta. Fundator wyłożył pieniądze na budowę fortyfikacji, najważniejszych gmachów - pałacu, akademii, kolegiaty. Wybudował też z własnych środków kilka domów mieszczańskich, które miały być wzorem dla osadników.
Piotr Kazimierz Szewc (ur. 27 sierpnia 1961 r. w Zamościu), polski prozaik, eseista, poeta. Syn Mariana Szewca i Wandy Twardziszewskiej. Ukończył Technikum Rolnicze w Zamościu (1976-1981), a następnie polonistykę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (1986). Debiutował na łamach "Kameny". Po przyjeździe do Warszawy dziennikarz "Za i Przeciw" (1986-1989) oraz "Życia Warszawy" (1991-1992). Od 1996 r. redaktor działu polskiej literatury współczesnej miesięcznika "Nowe Książki". Wywiady z pisarzami publikował m.in. w "Plusie-Minusie" - dodatku do dziennika "Rzeczpospolita". Jego powieść Zagłada przetłumaczono na języki: francuski, włoski, niemiecki, angielski, węgierski, norweski i chorwacki. Julian Stryjkowski we wstępie do obcojęzycznych wydań tej książki zestawiał nazwisko młodego pisarza z takimi mistrzami literatury jak Marcel Proust czy Bruno Schulz.Za Zagładę został wyróżniony nagrodą literacką im. Stanisława Piętaka (1987), wyróżnieniem literackim im. B. Prusa (1988) i Nagrodą Artystyczną Młodych im. St. Wyspiańskiego (1990). Zmierzchy i poranki zostały w 2000 r. nominowane do Nagrody Nike.
Stara baśń: powieść z IX wieku - powieść historyczna autorstwa Józefa Ignacego Kraszewskiego. Powieść została wydana w 1876 przez Spółkę Księgarzy Warszawskich, (reprezentowanej przez firmę Gebethner i Wolff w Warszawie), która w tym roku zaczęła wydawanie cyklu powieści historycznych Kraszewskiego, mających objąć całe dzieje Polski.
„Otwarta Twarda” to plenerowa impreza kulturalna, która ma przybliżyć bogactwo historii, kultury i sztuki oraz intelektualnego i duchowego dorobku narodu żydowskiego - zarówno tego minionego jak i współczesnego - warszawskiej społeczności żydowskiej skupionej obecnie m.in. wokół śródmiejskiej Synagogi Nożyków. Jednym z najważniejszych założeń programowych „Otwartej Twardej” jest integracja środowiska lokalnego - mieszkańców dzielnicy Śródmieście, szczególnie tych mieszkających i pracujących w okolicy Placu Grzybowskiego.