Gleba - zewnętrzna warstwa litosfery zbudowana z materiału mineralnego i organicznego. Poziomy glebowe : A0 - ściółka - dominuje w niej słabo rozłożona materia organiczna. A1 - poziom próchniczno-mineralny materia organiczna silnie rozłożona, powstaje próchnica która podlega reakcja chemicznym z minerałami. A2 - poziom wymywania(eluwialny) - materiał wymywany przez wodę i przenoszony w głąb profilu glebowego. B - poziom wymywania(iluwialny) - osadzają się tu związki wymyte z poziomu A2. C - skała macierzysta gleby, rozwijają się tam procesy glebotwórcze. Czynniki glebotwórcze - klimat - najważniejszy czynnik decydujący o powstawaniu gleby. Ciepły i wilgotny - intensywne wietrzenie chemiczne skał, duża ilość wody opadowej prowadzi do erozji gleby i wypłukiwania soli mineralnych. Suchy - mało wody opadowej, migracja soli w górę profilu glebowego, po wyparowaniu wody sól krystalizuje się. Umiarkowany - wolne tempo rozkładu materii, dochodzi do większej jej akumulacji. Zimny - słabo rozwija się roślinność, niska temp, powolny rozkład biomasy. Biosfera - zależy od niej ilość biomasy, dostarczanej z obumierających roślin i zwierząt, oraz kształtowanie właściwości chemicznych gleby. Skały podłoża - decydują o intensywności wietrzenia, ilości składników mineralnych, przemieszczaniu się wody. Rzeźba terenu - decyduje o możliwości gromadzenia się zwietrzeliny lub luźnego osadu. Człowiek - modyfikacja procesów glebotwórczych przez zmianę użytkowania powierzchni. Czas - powstawanie różnych typów gleby. Gleby strefowe - strefa klimatów okołorównikowych - klimat równikowy wybitnie wilgotny, bujne lasy liściaste - czerwone i żółte gleby ferralitowe - deszcze powodują intensywne przemywanie gleb, nie dochodzi do akumulacji próchnicy, ulega ona szybkiej mineralizacji i wraca do obiegu. Klimat podrównikowy(wilgotny i suchy) wilgotne lasy monsunowe, suche lasy podrównikowe, sawanny - czerwone gleby ferralitowe, cynamonowoczerwone i czerwonobure - wietrzenie laterytowe, zachodzi w czasie pory deszczowej, w porze suchej wysychanie gleb. Strefa klimatów zwrotnikowych i podzwrotnikowych - monsunowy i morski, bujne lasy liściaste - czerwonoziemy i żółtoziemy - gleby powstające pod bujną roślinnością leśną dostarczającą dużą ilość biomasy. Klimat śródziemnomorski, mało drzew, twardolistne krzewy - gleby cynamonowe - brązowe zabarwienie poziomu próchniczno-mineralnego z powodu uwalniania związków żelaza podczas wietrzenia chemicznego skał podłoża. Klimat zwrotnikowy i podzwrotnikowy kontynentalny, pustynie i półpustynie - szaroziemy, buroziemy, gleby pustyń - przesuszone podłoże, niewielka ilość materii organicznej. Strefa klimatów umiarkowanych ciepłych - umiarkowany ciepły kontynentalny i suchy, stepy i półpustynie - czarnoziemy, gleby kasztanowe - w ciągu roku roślinność usycha dostarczając biomasę, najlepiej rozwinięty poziom próchniczno-mineralny. Klimat umiarkowany ciepły morski, lasy liściaste mieszane - gleby brunatne i płowe - gleby dość żyzne, wysokie opady sprzyjają rozkładowi minerałów w glebach. Strefa klimatów umiarkowanych chłodnych - klimat umiarkowany chłodny, lasy iglaste i torfowiska - marzłociowe gleby tajgi, gleby bielicowe i płowe - wieloletnia zmarzlina, zawierają grubą warstwę nierozłożonej ściółki, mało próchnicy. Strefa klimatów okołobiegunowych - klimat subpolarny, tundra - gleby tundrowe - ich rozwój ogranicza wieloletnia zmarzlina, niskie temp ograniczają rozwój materii. Klimat polarny, brak roślinności - na obszarach wolnych od lodu tworzą się pokrywy skalne. Gleby śródstrefowe - gleby aluwialne(mady rzeczne) - występują w dolinach rzek, w profilu glebowym na przemian jaśniejsze i ciemniejsze warstwy, gleby o dużej żyzności, wystepują : Nizina Chińska, Nizina Gangesu, w delcie i dolinie Nilu, Amazonki, Dunaju. Rędziny - rozwijają się na podłożu węglanowym, zawierają dużo próchnicy, odczyn zasadowy, mogą być kamieniste, występują nad Morzem Śródziemnym, Półwyspie Indochińskim. Czarne ziemie - występują w zagłębieniach terenu w których wystepuje wysoki poziom wód gruntowych, gleby żyzne wystepują na wielu obszarach kuli ziemskiej ale nie zajmują dużych powierzchni. Gleby niestefowe - w małym stopniu zależą od strefowych klimatów i roślinności, gleby słabo wykształcone, występują w górach lub na wydmach nadmorskich.