Koncepcja zintegrowanego zarządzania determinantami zdrowia w miejscu pracy
Bogusław Barański
Szkoła Zdrowia Publicznego
Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi
Determinanty zdrowia to
czynniki osobiste, społeczne, kulturowe, ekonomiczne i środowiskowe, które wpływają na stan zdrowia indywidualnych osób lub populacji
Zintegrowane zarządzanie zdrowiem to proces wykorzystania wiedzy umożliwiającej
optymalne kształtowanie determinant zdrowia pracujących zależnych od:
fizycznych warunków pracy
organizacji pracy i klimatu społecznego
stylu życia i kultury pracujących
wpływu przedsiębiorstwa na środowisko (emisje zanieczyszczeń, wpływ produktów na zdrowie i środowisko)
kapitału społecznego pracujących
Kapitał społeczny jest składnikiem narodowego bogactwa
Jego miarą jest :
zdolność ludzi do współdziałania i utrzymania rozwoju cywilizacyjnego
Poziom wykształcenia, umiejętności zawodowych i kultury współpracy
jakość warunków życia i pracy
Dobra praktyka w zintegrowanym zarządzaniu zdrowiem w miejscu pracy, a właściwie czynnikami wpływającymi na zdrowie, to:
System dobrej praktyki w zarządzaniu zdrowiem w miejscu pracy
deklaracja i zaangażowanie kierownictwa
aktywne uczestnictwo pracowników
wsparcie systemu przez profesjonalistów
ocena potrzeb w zakresie promocji zdrowia i podtrzymywania zdolności do pracy
identyfikacja zagrożeń zawodowych, ocena ryzyka, informowanie o ryzyku
plan działania ustalony przez pracodawcę i pracowników
skuteczny system zarządzania
uzgodnione wskaźniki do oceny zmian
roczne raporty i ocena wyników
Wskaźniki efektywności zintegrowanego zarządzanie zdrowiem obejmują trzy typy skutków zdrowotnych
Wypadki i choroby zawodowe
Choroby parazawodowe - w ich wieloczynnikowej etiologii występują czynniki zależne od środowiska pracy
Wypadki i choroby niezwiązane z pracą, którym można zapobiegać działaniami inicjowanymi i dofinansowanymi przez pracodawcę
Szacuje się, że około w Regionie Europejskim można by obniżyć poziom umieralności o około 30% poprzez znaczną poprawę jakości i zakresu ochrony i promocji zdrowia w miejscu pracy
( based on Murray Ch. and Lopez A. D. 1996)
The Global Burden of Disease. Vol. 1. Harvard University Press, MA.
W 2000 roku - 27 procent pracujących w krajach Unii Europejskiej uważało, że praca stwarza zagrożenie dla ich zdrowia i bezpieczeństwa
Większość z nich wiązała z pracą takie dolegliwości jak:
bóle kręgosłupa (33%)
stres psychiczny (28%)
ogólne zmęczenie (23%)
bóle mięsni karku i barków (23%)
Przykłady wskaźników do pomiaru skuteczności zarządzania zdrowiem
Częstość wypadków śmiertelnych przy pracy
Częstość ciężkich wypadków przy pracy
Częstość wypadków przy pracy (ˇĂ 3 dni zwolnienia
Zachorowalność i chorobowość na choroby zawodowe
Szacowana częstość chorób parazawodowych ( zachorowalność, śmiertelność, umieralność)
Zachorowalność (wg przyczyny, płci i wieku)
Absencja chorobowa
Oczekiwana długość życia pracowników w wieku 45 lat
Przykłady wskaźników do pomiaru skuteczności zarządzania zdrowiem
Odsetek palaczy tytoniu
Odsetek pracowników uczestniczących w badaniu potrzeb zdrowotnych
Odsetek pracowników oddawanych profilaktycznym badaniom lekarskim
Odsetek pracowników uczestniczących w programach promocji zdrowia ( w podziale na płeć, wiek, zawód)
Odsetek pracowników uczestniczących w programach szczepień (HBV, grypa)
Odsetek pracowników objętych programem podnoszenia kwalifikacji zawodowych
Przykłady wskaźników do pomiaru skuteczności zarządzania zdrowiem i środowiskiem
Wyniki oceny narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku pracy
Wyniki ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy biorąc pod uwagę fizyczne, chemiczne, biologiczne, ergonomiczne i psychospołeczne czynniki szkodliwe
Zużycie energii na jednostkę produktu
Zużycie wody na jednostkę produktu
Ciężar odpadów na jednostkę produktu
Ilość odpadów niebezpiecznych
Objętość uwalnianych do środowiska ścieków
Przykłady wskaźników do pomiaru skuteczności zintegrowanego zarządzania zdrowiem
Koszty absencji chorobowej
Koszty reintegracji po długotrwałym zwolnieniu chorobowym
Wzrost wydajności w następstwie szkolenia zawodowego
Poprawa wizerunku i zaufania do firmy
Badania Przemysłowej Kasy Ubezpieczeń Zdrowotnych
BKK i Niemieckiej Federacji Obowiązkowych Ubezpieczeń Wypadkowych i Prewencji (HVBG) ujawniły, że:
1 € zainwestowane w zintegrowane zarządzanie zdrowiem (ZZZ) w przedsiębiorstwie dawało od 2,3 € do 4,9 € dzięki zmniejszeniu absencji chorobowej
absencja może się zmniejszyć od 12% do 36 %
10 do 15 % osób objętych ZZZ wyzwalało się z nałogu palenia
system zdrowia publicznego stosując ZZZ w miejscu pracy może zyskać od 2,3 € do 5,9 € za każde zainwestowane Euro
ENWHP Newsletter • No.3 • September 10th, 2003
Volkswagen AG / Niemcy
Urząd Miasta Dortmund
Oczekiwane rezultaty dobrej praktyki w zarządzaniu zdrowiem w miejscu pracy
utrzymanie dobrego stanu zdrowia pracowników
wydłużenie oczekiwanego okresu życia
wydłużenie okresu sprawności fizycznej i psychicznej
podtrzymanie zdolności do pracy
poprawa kwalifikacji zawodowych
wzrost kapitału społecznego
zmniejszenie kosztów ponoszonych przez ZUS i NFZ
niższe koszty leczenia i rehabilitacji
skuteczniejsza prewencja wypadkowa
skuteczniejsza prewencja rentowa
Kluczowi partnerzy w zarządzaniu zdrowiem w miejscu pracy
Władze rządowe i samorządowe
Instytucje ubezpieczeniowe i finansowe
Pracodawcy, pracownicy i ich organizacje
Organizacje społeczne, pozarządowe
Służby medycyny pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska
środowiska i Stowarzyszenia zawodowe
Instytucje naukowe i edukacyjne
Powody zainicjowania
Narodowego Forum Zdrowia Pracujących
znaczący wpływ pracy na zdrowie pracujących i ich rodzin
potrzeba poprawy stanu zdrowia i zdolności do pracy populacji w wieku produkcyjnym
znaczna fragmentaryzacja ochrony i promocji zdrowia w miejscu pracy
potrzeba upowszechnienia skutecznych modeli zarządzania determinantami zdrowia w miejscu pracy
inicjatywy polityczne Unii Europejskiej wskazujące na potrzebę międzyresortowej współpracy dla poprawy zdrowia i bezpieczeństwa i dobrostanu społecznego pracujących
zalecenia konferencji i strategie Światowej Organizacji Zdrowia i Międzynarodowej Organizacji Pracy
Co to jest Narodowe Forum Zdrowia Pracujących ?
Platforma dyskusji dla pracodawców, pracobiorców, instytucji publicznych i usługodawców o celach, zasadach, mechanizmach, kosztach i skuteczności związanego z miejscem pracy systemu zarządzania determinantami zdrowia
Seria konferencji i seminariów na szczeblu krajowym, regionalnym i gminnym
Cele Narodowego Forum Zdrowia Pracujących
Wzmocnienie społecznej dyskusji nad rolą przedsiębiorstw i instytucji publicznych w podtrzymywaniu zdrowia i zdolności do pracy pracujących
Wypracowanie innowacyjnych modeli i metod zarządzania determinantami zdrowia pracujących
Upowszechnianie przykładów dobrej praktyki w zarządzaniu determinantami zdrowia w przedsiębiorstwach i instytucjach publicznych
Wzmocnienie narodowej wielo-sektorowej strategii podtrzymywania zdrowia i zdolności do pracy populacji w wieku produkcyjnym