2.
Wielowymiarowość
W odchyleniu od normy możemy wyróżnić trzy wymiary:
Organiczny
Psychiczny
Społeczny
Wymiar organiczny- to stan uszkodzenia somatycznego, to to co staje się w organizmie pod wpływem czynnika patogennego.
Wymiar psychiczny- chodzi tu o następstwa uszkodzenia dla psychicznego funkcjonowania osoby
Wymiar społeczny- może sprowadzić do pytania o to, czy i na ile stan uszkodzenia rzutuje na społeczne funkcjonowanie człowieka, oraz pytania o miejsc i rolę osoby niepełnosprawnej w społeczeństwie.
Niewątpliwie stan uszkodzenia rzutuje na społeczne funkcjonowanie człowieka, nie musi mieć jednak charakteru zaburzającego .Osobie niepełnosprawnej przychodzi żyć w świecie urządzonym przez człowieka pełnosprawnego i na miarę jego możliwości. Osoba niepełnosprawna napotyka dwie grupy barier zewnętrznych:
Fizyczne (architektoniczne)-stanowiące element przestrzeni człowieka przestrzeni życia człowieka. Proces ich likwidacji postępuj powoli, aczkolwiek wszystkich ich wyeliminować się nie da.
Postawy społeczne - te niepożądane, ważące na poczuciu godności człowiek, powodujące nieustanną walkę o uznanie osoby niepełnosprawnej za normalnego człowieka. Zmiana stosunku społeczeństwa nie dokona się z dnia na dzień, na to trzeba czasu wiedzy i doświadczenia.
Kanadyjczyk, Nirje stwierdził, że w zjawisku upośledzenia umysłowego mamy trzy rodzaje wynikające z:
Faktu uszkodzenia centralnego systemu nerwowego,
Ograniczających rozwój niekorzystnych warunków życia,
Świadomości własnego stanu upośledzenia hamującej rozwój i aktywność społeczną
Następstwa pierwotne:
W przypadku upośledzenia umysłowego to uszkodzenia centralnego ukł. nerwowego, u niewidomych skutki uszkodzenia analizatora wzroku, u głuchych -analizatora słuchu itd.
Skutkiem uszkodzenia kory mózgowej jest osłabienie wydolności komórek nerwowych - skutkuje to wolniejszym procesem uczenia się czy wolniejszym procesem poznawczym.
Kolejne są ograniczenia w rozwoju wskutek niekorzystnych warunków życia.
W przypadku lekko upośledzonych umysłowo badania pokazują, iż 80% wywodzi się z zaniedbanych społecznie i kulturowo środowisk.
Nadopiekuńczość- w znacznej mierze ogranicza samodzielność dziecka, Rodzice nadmiernie chroniąc dziecko, odbierają mu możliwość stania się samodzielną i niezależną osobą. Nie dają mu szansy rozwoju i uczenia się na własnych błędach. Dziecko nabiera przekonania, że rodzice nie wierzą w jego możliwości, a ono do niczego się nie nadaje. Wychowywanie w atmosferze ciągłego lęku o bezpieczeństwo i zdrowie dziecka, hamuje jego spontaniczność i ciekawość świata.
Zaniechanie- przy napotkaniu trudności rodzic wycofuje się z rehabilitacji dziecka, przyjmuje że dziecko nie jest warte zainteresowania, brak akceptacji czynnej czyli niepodejmowanie rehabilitacji i edukacji.
W przypadku niesłyszących: do dziecka niesłyszącego trzeba mówić od urodzenia.(mowa matczyna to nie tylko głos ale także mimika, uśmiech, ruch warg.)- dziecko to odbiera wzrokiem i zaczyna stopniowo rozumieć i uczy się mowy niewerbalnej.
Mamy więc zjawisko nawarstwiania się. Są to następstwa wtórne, które musiały się pojawić,
Trzeci rodzaj to świadomość bycia osobą niepełnosprawną, to może mieć charakter hamujący bądź mobilizujący aktywność.
Pierwsza droga- porównywanie siebie z otoczeniem, dziecko zyskuje do siebie dystans i spostrzega to czym się różni od innych.
Druga droga- to przejmowanie „definicyjnego obrazu” upośledzenia umysłowego, ślepoty, głuchoty, kalectwa fizycznego, choroby psychicznej i z czasem funkcjonowanie zgodnie z tym obrazem. Nie chce odkryć czegoś nowego, bo jest przekonana że tego nie potrafi ( zgodnie z przyjętym obrazem własnej osoby).