PYTANIE 12 Z PIERWSZEJ KARTKI
Proces uczenia się upośledzonych umysłowo. Czynniki wpływające na uczenie się osób upośledzonych umysłowo. Pojemność poznawcza. Tempo uczenia się. Aktywność poznawcza i jej kształtowanie.
Większość dzieci rozwija się w ten sposób, że określonemu ich wiekowi odpowiada określony wiek rozwoju. Sytuacja taka pozwala statystycznie ustalić normy rozwoju. Istnieje jednak duże zróżnicowanie indywidualne między osobami niepełnosprawnymi intelektualnie w tym samym wieku i ilorazie inteligencji oraz wieku i ilorazie inteligencji społecznej. Proces uczenia się przebiega jednak w zasadzie w ten sam sposób u każdego dziecka. Podstawową formą czynności dziecka w okresie szkolnym jest uczenie się. Zawsze występują elementy:
-odbierania informacji;
- ich umysłowa przeróbka;
-wykorzystanie w praktyce wiadomości i umiejętności powstałe w wyniku przeróbki informacji.
Wg Okonia: „Uczenie się- jest procesem w toku którego- na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Jest ono rodzajem ludzkiej działalności, który w latach dzieciństwa i młodości uzyskuje przewagę nad innymi formami, tj. nad zabawą, pracą.”
Uczenie się to proces zdobywania i gromadzenia doświadczeń, w wyniku czego powstają nowe formy zachowania się i działania lub następuje modyfikacja zachowań i działań wcześniej nabytych.
U osób z odchyleniami w rozwoju występują jednak w tym procesie pewne zaburzenia:
Odbieranie informacji, np. wady wzroku i słuchu
Przeróbka informacji w Centralnym Układzie Nerwowym
Zastosowanie wiadomości i umiejętności w praktyce na skutek, np. kalectwa narządu ruchu, wad wymowy.
Upośledzenie umysłowe, np. nie tylko utrudnia przeróbkę informacji w wiedzę w CUN lecz najczęściej obniża precyzję odbioru informacji oraz możliwość i prawidłowość wykorzystywania wiedzy w praktyce.
Efekty uczenia się zależne są między innymi od pamięci, koncentracji uwagi, motywacji, zainteresowań, zdolności.
Czynniki , które pobudzają do działania oraz wpływają na uczenie się może podzielić na dwie grupy:
Czynniki znajdujące się poza organizmem (nagrody, kary, osoba nauczyciela, oceny)
Czynniki znajdujące się w organizmie (dążenia, pragnienia)
Wśród osób niepełnosprawnych intelektualnie czynnikiem wpływającym na uczenie się jest, np.:
Motywacja - Osoby upośledzone umysłowo często nie mają motywacji do nauki. Brak motywacji może wynikać z porażek
i frustracji, jakich doświadczały podczas dotychczasowej nauki. Frustracja może spowodować brak ciekawości oraz utratę zainteresowania dla określonego zajęcia oraz mieć wpływ na uczenie się. Odpowiednie motywowania - nagrody i kary - znacznie silniej wiążą uwagę dzieci upośledzonych umysłowo i wpływają na motywację.
Koncentracja uwagi - Zdolność koncentracji uwagi odgrywa pierwszoplanową role w procesie uczenia się. Funkcję uwagi można traktować jako funkcję niezbędną do opracowywania i ujmowania w pewne struktury różnorodnych bodźców docierających do organizmu.
Czynniki społeczno- ekonomiczne - Stwierdzono, że niedostateczne żywienie oraz podobne braki materialne, które mają szkodliwy wpływ na narządy zmysłowe i organizm oddziałują na zdolność skupienia uwagi, zdolność uczenia się oraz na inteligencję. Ubóstwa nie można jednak uznać za przyczynę braku zdolności do uczenia się, lecz często mu ona towarzyszy.
Brak bodźców zmysłowych i emocjonalnych - brak odpowiednich bodźców emocjonalnych, tj. utrata miłości i uczucia ma wpływ na opóźnienie w nauce.
Zaburzenia sfery emocjonalnej
Rozwój mowy
Prawidłowy poziom rozwoju procesów poznawczych umożliwia dziecku w okresie szkolnym uzyskiwanie efektów w jego głównej działalności uczenia się. Procesy poznawcze to procesy psychiczne prowadzące do uzyskania orientacji w otoczeniu poprzez odzwierciedlanie przedmiotów i ich cech oraz uzyskanie wiedzy o świecie poprzez spostrzeżenia, myślenie oraz pamięć. Upośledzeni umysłowo nie są pozbawieni potrzeb poznawczych i samorzutnego dążenia do uczenia się lub doskonalenia sprawności. Upośledzeni przejawiają formy aktywności poznawczej odpowiadającej ich poziomowi rozwoju, nie wskazują jednak aktywności poznawczej właściwej dla ich wieku metrykalnego.
U osób z upośledzeniem umysłowym przeważa myślenie na poziomie konkretnym, cechują się wolniejszym tempem przetwarzania informacji, mniejszą pojemnością pamięci i mniejszym zakresem słów. Rytm procesów myślowych jest u dzieci z upośledzeniem umysłowym bardzo zwolniony, co wynika z małej ruchliwości procesów nerwowych. Często powstają zaburzenia równowagi procesów pobudzenia i hamowania w formie przewagi pobudzenia nad hamowaniem. Dziecko szybko rozprasza się w toku nauki, nie potrafi powstrzymać się od reagowania na nieistotne bodźce. Jeżeli wystąpi przewaga procesów hamowania, dzieci mogą nie nadążać za tokiem lekcji, stają się mało spostrzegawcze, bierne, nie zgłaszają się do odpowiedzi. Zły stan zdrowia czasem obniża ogólną aktywność dziecka, w związku z czym maleje jego zainteresowanie nauką szkolną. Te cechy prowadzą do zaburzeń tempa uczenia się.
Proces chorobowy czy tez kalectwo dziecka zaburza lub uniemożliwia formy aktywności typowe dla zdrowych rówieśników. W życiu chorych dorosłych choroba przede wszystkim zmienia kierunek aktywności przejawianej do okresu jej wystąpienia. U dziecka brak lub zmniejszenie aktywności jest czynnikiem, który zaburza lub opóźnia jego rozwój.
Aby ukształtować w odpowiedni sposób aktywność poznawcza dzieci niepełnosprawnych intelektualnie należy spełnić kilka warunków:
Materiał, który dziecku podsuwamy, musi być odpowiedni dla jego poziomu rozwojowego (należy określić „sferę najbliższego rozwoju”, tj. zakres umiejętności, który w toku prawidłowego rozwoju powinien wystąpić bezpośrednio po opanowaniu umiejętności już przez dziecko posiadanych.
Należy liczyć się z możliwościami dziecka i zauważać trudności programów zajęć dydaktycznych ponieważ nieliczenie się może prowadzić do nauczania pozornego.
Zachowana być musi właściwa proporcja między aktywnością poznawczą samorzutną a kierowaną.
Stwarzanie dziecku właściwego poczucia bezpieczeństwa.
Obserwowanie aktywności i zainteresowanie.