Agrobiznes zespala ze sobą te działalności człowieka które bezpośrednio lub pośrednio uczestniczą w wytwarzaniu finalnych produktów żywnościowych, począwszy od pozyskania surowców pierwotnych, a na gotowej żywności na stole konsumenta skończywszy.
Funkcje celu jest maks. zysku
Agrobiznes wyraża społeczny podział pracy w procesie wytwarzania żywności począwszy od pozyskania pierwotnych surowców a zakończywszy na produkcie kończącym żywnościowym.
Zatem:
Agrobiznes nie jest strukturą monolityczna, lecz zintegrowanym systemem wielu podmiotów
Nie jest arytmetyczną suma działów czy gałęzi gospodarki, lecz jest swoistą forma zespolenia ludzi, którzy wytwarzają żywność
Jest to społeczny proces wyt. żywności
Poszczególne człony agrobiznesu wzajemnie się przenikają (osmozą), a związki między nimi są wielopłaszczyznowe
Agrobiznes składa się z trzech agregatów ekonomicznych
Agregat I (zaopatrzenia)
Agregat II (rolnictwa)
Agregat III (przetwórstwa i obrotu)
W skład agrobiznesu wchodzą:
Agregat I
- przemysły wyt. środki produkcji dla rolnictwa oraz związane z nimi usługi
- przemysły wyt. środki produkcji dla przemysłu spożywczego oraz związane z nimi usługi
Agregat II
- rolnictwo rozumiane jako wyt. surowców do produkcji żywności oraz gotowej żywności
- rybołówstwo, leśnictwo i inne nierolnicze jednostki gospodarcze, wyt. surowców do produkcji żywności oraz gotowej żywności
Agregat III
- przetwórstwo rolno-spożywcze wraz ze świadczonymi usługami
- handel surowcami rolnymi oraz produktami żywnościowymi (hurtowy i detaliczny)
- usługi ( transport, łączność, budownictwo, nauka, oświata, doradztwo)
Do polskiego agrobiznesu „wchodzi”:
98% rolnictwa
27% Produkcji przemysłu (ogółem) (100% Przemysł spożywczy)
37% handlu (żywnością)
10% transport i łączność
23% budownictwo
8% leśnictwo
23% pozostałych
W całym polskim agrobiznesie powstaje 28,5% PKB
Agrobiznes to pojęcie szersze od łańcucha żywnościowego
Łańcuch żywnościowy - sekwencja (ciąg) procesów wytwórczych i usługowych koniecznych do uzyskania z surowca żywnościowego dojrzałych kulinarnie posiłków, dostosowanych do popytu
Rozciąga się „między polem a stołem”
Do łańcucha żywn. Nie należy produkcja środków produkcji oraz usług dla wszystkich ogniw agrobiznesu
W łańcuch znajdują się tylko usługi bezpośrednio z nimi związane np. mechanizacyjne (transport). Nie wlicza się więc usług infrastrukturalnych, finansowych, publicznych).
Agregat I
Zaopatrzenie w agrobiznesie zaopatrzenie rolnictwa (farmingu) w środki produkcji tj. w traktory, maszyny i narzędzia rolnicze, pasze przemysłowe, nawozy mineralne, środki ochrony roślin, leki weterynaryjne, nasiona, energię i materiały pędne, materiały budowlane, zwierzęta hodowlane oraz szeroko rozumiane usługi weterynaryjne, transportowe, mechanizacyjne itp. Do usług w agregacji i zaopatrzenia zalicza się też tzn. know-how czyli działalność naukowo-badawczą, szkoleniowo-oświatową i doradczą na rzecz rolnictwa.
Charakter usług - usługi to wszelkie czynności charakteryzujące się tym, że są nabywane (sprzedawane) w miejscach ich wyt.
Know-how - nowe techniki i technologie wytwarzania
Agregat II agrobiznesu to produkcja surowców pochodzenia rolniczego dla przemysłu przetwórczego (rolno-spożywczego), czyli produkcja żywności, używek oraz surowców dla przemysłu tekstylnego (włókna i skóry)
Surowce żywnościowe - przez surowce żywnościowe rozumiemy produkty wytw. W gospodarstwie rolnym, które w niewielkiej części mogą być konsumowane w postaci surowej a w pozostałych cz. służą do przetwarzania na żywność bardziej uszlachetnioną.
Trzy rodzaje przetwórstwa żywnościowego
- przemysłowe
- gastronomiczne
- kulinarne w gosp. domowych
Agregat III przetwarzania i dystrybucji żywności obejmuje przemysł spożywczy, obrót towarowy produktami rolnymi i żywnością, czyli handel hurtowy i detaliczny, w tym gastronomiczny. Zaliczamy do niego także handel zagraniczny, czyli eksport i import produktów rolnych oraz żywnościowych. Jest to agregat agrobiznesu, w którym koncentracja produkcji kapitału jest największa.
Rozwój III agregatu polskiego agrobiznesu jest najbardziej pożądany, gdyż warunkuje on unowocześnienie całej gospodarki żywnościowej.
Największym kapitałem w agrobiznesie dysponuje agregat II. Ten kapitał jest tu najbardziej bo w Polsce jest dużo gospodarstw.
Wadliwa struktura agrarna (powierzchniowa) polskiego rolnictwa polegająca na ogromnej przewadze małych gospodarstw (od 5 ha - 40% a do 10 ha - 70%) powoduje że tylko 20% gospodarstw uczestniczy w pełnym procesie rynkowym
Spośród 1 mln 200 tys. gospodarstw tylko 20% dostarcza aż 80% żywności na rynek
Średnia pow. Gosp. indywidualnego wynosi ok. 9 ha.
W przekroju całego kraju największe rozdrobnienie gosp. (przeważają gosp. do 5 ha) występuje w woj. Południowych (np. małopolska, świętokrzyskie, śląskie) natomiast na północy większe gdyż były tam PGR
W regionach o przewadze gosp. małych obok funkcji rolniczej tereny wiejskie muszą rozwijać inne formy działalności czyli tereny wiejskie muszą rozwijać się wielo funkcyjnie (drobna przedsiębiorczość, turystyka, handel, przetwórstwo żywności itp.)
Rozwój agrobiznesu:
Agrobiznes musi się jak każdy złożony organizm gospodarczy dążyć do równowagi strukturalnej. Oznacza to że nie ma w nim ogniw ważnych i nieważnych. Najlepsze wyniki osiąga się wówczas gdy rozwija się on kompleksowo. W danym przypadku „kompleksowo” nie oznacza równomiernie. Przez rozwój kompleksowy rozumie się taki proces, w którym funkcjonuje mechanizm likwidowania tzw. Słabych ogniw limitujących rozwój małego kompleksu.
AIII>AII>AI
Ten agregat rozwija się szybciej niż AgII
Tempo rozwoju agregatu w agrobiznesie jest zróżnicowane. Najszybciej powinien się rozw. Agregat przetwórstwa i handlu gdzie następowałby zyskowny skup produktów rolniczych wówczas rosnące dochody rolników pozostały by na zakup środków produkcji nie występowałoby zjawisko tzw. „nożyc cenowych”
Nożyce cenowe to rosnąca dysproporcja między dochodami rolników producentów rolnych a cenami środków produkcji.
Nożyce cenowe oznaczają że w długim okresie czasu producenci rolni muszą spróbować coraz większej ilości produktów aby zakupić ta samą ilość środków produkcji co w okresach poprzednich.
Niska dochodowość rolnictwa wynika nie tylko z cen produktów rolnych ale również z niskiej opłaty siły roboczej.
Wynika to z nadmiernego zatrudnienia w rolnictwie polskim około 30 os. na 100 ha (w krajach Zachodnich 5 os. na 100 ha.
Głównym problemem w polskim agrobiznesie są kwestie strukturalne polskiego rolnictwa.
Pojęcie i skład agrobiznesu:
Pojęcie agrobiznesu:
Agrobiznes zespala ze sobą te działalności człowieka które bezpośrednio lub pośrednio uczestniczą w wytwarzaniu finalnych produktów żywnościowych, począwszy od pozyskania surowców pierwotnych, a na gotowej żywności na stole konsumenta skończywszy.
Agrobiznes wyraża społeczny podział pracy w procesie wytwarzania żywności począwszy od pozyskania pierwotnych surowców a zakończywszy na produkcie kończącym żywnościowym.
Skład:
Agregat I
- przemysły wyt. środki produkcji dla rolnictwa oraz związane z nimi usługi
- przemysły wyt. środki produkcji dla przemysłu spożywczego oraz związane z nimi usługi
Agregat II
- rolnictwo rozumiane jako wyt. surowców do produkcji żywności oraz gotowej żywności
- rybołówstwo, leśnictwo i inne nierolnicze jednostki gospodarcze, wyt. surowców do produkcji żywności oraz gotowej żywności
Agregat III
- przetwórstwo rolno-spożywcze wraz ze świadczonymi usługami
- handel surowcami rolnymi oraz produktami żywnościowymi (hurtowy i detaliczny)
- usługi ( transport, łączność, budownictwo, nauka, oświata, doradztwo)
Jakie wielkości maksymalizuje agrobiznes:
Maksymalizacja zysku, konsumpcji, możliwości wyboru.
Jaki jest % udział poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej:
98% rolnictwa
27% Produkcji przemysłu (ogółem) (100% Przemysł spożywczy)
37% handlu (żywnością)
10% transport i łączność
23% budownictwo
8% leśnictwo
23% pozostałych
Jaki % PKB tworzy agrobiznes w tym rolnictwo i łańcuch żywnościowy:
28,5% w tym rolnictwo 4% a łańcuch żywnościowy 24.5%
Jakie sa najważniejsze działalności usługowe w poszczególnych agregatach.
Agregat I, tj zaopatrzenie w agrobiznesie, obejmując zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji tj. w traktory, maszyny i narzędzia rolnicze, pasze przemysłowe, nawozy, mineralne środki ochrony roślin, leki weterynaryjne, nasiona, energię i materiały pędne, materiały budowlane, zwierzęta hodowlane oraz szeroko rozumiane usługi (weterynaryjne, transportowe, mechanizacyjne itp.). Do usług w agregacie zaopatrzenia zalicza się know-how, czyli działalność naukowo-badawczą, szkoleniowo-oświatową i doradczą na rzecz rolnictwa.
Charakter usług-usługi to wszelkie czynności, charakteryzujące się tym, że sa nabywane, sprzedawane w miejscu ich wytworzenia.
Agregat II, tj. rolnictwo, to według Dawisa produkcja surowców pochodzenia rolniczego oraz przemysłu przetwórczego (rolno-spożywczego), czyli produkcja żywności i używek oraz surowców dla przemysłu tekstylnego (włókna i skóry)
Agregat III tj. przetwarzania i dystrybucji żywności, obejmuje przemysł spożywczy, obrót towarowy produktami rolnymi i żywnością, czyli handel hurtowy i detaliczny, a tym gastronomię. Zaliczamy do niego także handel zagraniczny, czyli eksport i import produktów rolnych oraz żywności. Jest agregat agrobiznesu, w którym koncentracja produkcji i kapitału jest największa.
Na czym polega kompleksowy rozwój agrobiznesu:
Agrobiznes musi się jak każdy złożony organizm gospodarczy dążyć do równowagi strukturalnej. Oznacza to że nie ma w nim ogniw ważnych i nieważnych. Najlepsze wyniki osiąga się wówczas gdy rozwija się on kompleksowo. W danym przypadku „kompleksowo” nie oznacza równomiernie. Przez rozwój kompleksowy rozumie się taki proces, w którym funkcjonuje mechanizm likwidowania tzw. Słabych ogniw limitujących rozwój małego kompleksu.
Dochodowość gospodarstw: : Wadliwa struktura agrarna polskiego rolnictwa polegająca na olbrzymiej przewadze drobnych gospodarstw do 5ha= 40%, a do 10 ha = 70%, powoduje, że tylko 20% gospodarstw uczestniczy w pełnym procesie rynkowym. Z pośród 1mln 200 tys. Gospodarst, tylko 20% dostarcza aż 80% żywności na rynek.
„Nożyce cenowe” to rosnąca dysproporcja między dochodami rolników a cenami środków produkcji. Nożyce cenowe oznaczają, że w dłuższym okresie czasu, producenci rolni muszą sprzedawać coraz większe ilości swoich produktów, aby zakupić tą samą ilość środków produkcji co w okresach poprzednich.
Zatrudnienie: Nadmierne zatrudnienie w rolnictwie polskim wynosi ok. 30 os./ 100ha.
Średnia gospodarstw. Średnia powierzchnia gospodarstwa indywidualnego w Polsce wynosi ok. 9 ha. W przekroju całego kraju największe rozdrobnienie gospodarstw (przeważają do 5 ha) występuje w województwach południowych. Na północy i na zachodzie większe powierzchnie.
+Model dynamicznego rozwoju