Kolegium Nauczycielskie

studia zaoczne - wychowanie przedszkolne i nauczanie początkowe

gr. I

NIEZBĘDNIK CZŁOWIEKA MÓWIĄCEGO

Opracowała: AGATA MAJKOWSKA

ĆWICZENIA ODDECHOWE

I. W pozycji stojącej:

1. Wdech nosem z uniesieniem ramion przodem w górę, a następnie wydech ustami.

2. W dłoniach nad głową trzymamy piórko lub kawałek waty, silnie dmuchamy w piórko tak, aby

jak najdłużej unosiło się w powietrzu.

3. W dłoniach w odległości 20 - 30cm od twarzy kartka papieru, dmuchamy na kartkę tak, aby

równomiernie odchylała się o niewielki kąt.

II. W pozycji siedzącej.

1. Siedząc na krześle, dłonie splatamy na karku.

Wdech - nosem z cofnięciem łokci, ściągnięciem łopatek i uwypukleniem klatki piersiowej.

Wydech - ustami z opadem tułowia w przód.

2. Siedząc na krześle przy stole, na którym znajduje się naczynie z wodą, w której zanurzona jest

rurka - wdmuchujemy ustami powietrze do wody przez rurkę.

3. Siedząc na krześle przy stole, na którym w odległości około 30cm stoi zapalona świeca.

Dmuchamy na płomień tak, aby nie zgasł, tylko pozostał jak najdłużej odchylony.

III. W pozycji leżącej.

1. Leżąc swobodnie przez 20sek oddychamy tak, by powietrze wpływało i wypływało nosem, przy
niewielkim ruchu klatki piersiowej. Następnie przez kilka minut oddychamy w sposób pełny -

wdychając nosem w kierunku dolnej części płuc a wydychając ustami.

2. Leżąc płasko na plecach jedną rękę kładziemy między brzuchem a żołądkiem, spokojnie

nabieramy powietrze nosem i wypuszczamy ustami. Podczas wdechu ręka unosi się, przy

wydechu ręka opada wraz z opadającym brzuchem.

3. Kładziemy się wygodnie na plecach, na przeponie umieszczamy lekką książkę i zaczynamy

wdech i wydech jednocześnie ustami i nosem. Książka powinna oddychać razem z nami.

Systematycznie można zwiększać ciężar książki.

ĆWICZENIA PRZEPONY

I. W pozycji stojącej:

1. Wdychamy nosem szybko powietrze i zatrzymujemy, tak jakbyśmy się zachwycali kwiatami i

wypuszczamy ustami.

2. Na jednym wydechu najdłużej wypowiadamy głośno, a następnie szeptem wybrana samogłoskę.

Można kontrolować stoperem długość jej przeciągania.

3. Wybieramy dowolny tekst i próbujemy wolno, na jednym dźwięki u, jednym oddechu zaśpiewać

kolejno całe zdania. Można wcześniej prześledzić tekst i zaznaczyć miejsca, w których bierzemy

oddech.

II. W pozycji siedzącej.

1. Bierzemy wdech i półgłosem liczymy na fali wydechowej, za każdym razem staramy się dojść do

wyższej cyfry.

2. Na jednym wydechu wypowiadamy tekst: Jedna mała żaba, druga mała żaba… staramy się

wyliczyć jak najwięcej żab na wydechu.

3. W siadzie prostym na długim wydechu oddalasz od siebie niewidzialne piórko, które stawia opór

na szybkim wdechu podnosząc ręce przed siebie lub w górę przyciągasz je do siebie.

III. W pozycji leżącej.

1. W leżeniu tyłem, ramiona wzdłuż tułowia, na brzuchu książka. Wdychamy powietrze nosem tak,

aby książka uniosła się, a następnie wolny wydech ustami z płynnym obniżaniem się książki.

2. Leżąc płasko ręce trzymając na przeponie wykonujemy szybkie wdechy i wydechy, jakbyśmy po

intensywnym biegu łapali powietrze, które ma dotrzeć do przepony.

3. Leżąc naśladujemy syczące węże, próbujemy wytrzymać jak najdłużej na jednym oddechu,

można wzmacniać i wyciszać syczący dźwięk.

ĆWICZENIA KIEROWANIA DŹWIĘKU NA MASKĘ

I. W pozycji stojącej:

1. Przedłużanie głoski ,,m” udając mruczenie kota zwrócenie uwagi na wibracje skrzydełek nosa

oraz delikatne i bez wysiłku wybrzmiewanie ze zmienną intonacją.

2. Swobodne i bez wysiłku wymawianie przedłużonego ,,m” w otoczeniu samogłosek np. mmmaaa,

mmmooo, aaammm, uuummm.

3. Podobnie jak głoskę ,,m” przedłużać głoskę ,,n”, zaczynając od wybrzmiewania w izolacji,

przechodząc do logatomów, a kończąc na zbitkach sylabowych.

4. Na przemienne wymawianie cicho i głośno głoski ,,sz” podczas zabawy ,,Wiejący wiatr”.

Ćwiczenie można wzbogacić ruchami ciała i rąk, intensywnymi - przy wybrzmiewaniu głośnego

,,sz” i delikatnymi przy lekkim wietrzyku.

II. W pozycji siedzącej.

1. Wybrzmiewanie połączeń samogłoskowych z szerokim otwieraniem jamy ustnej:

- naśladowanie pogotowia ratunkowego a-u, u-u!

- odgłos straży pożarnej e-u.

2. Wybrzmiewanie głoski ,,ż” przy odtwarzaniu syren na statku oraz lecącego odrzutowca.

3. Płynne i śpiewne łączenie samogłosek a o e u y i na jednym wydechu.

III. W pozycji leżącej.

1. Ziewanie z otwartymi ustami, aktywne powtarzanie dźwięków zawierające głoski tylnojęzykowe,

np. ak-ka, ag-ga, ok.-ko, og-go, ek-ke, eg-ge

2. Utrzymując dźwięk na jednym tonie wymawiaj mmmaaa, mmmeee, mmmooo, mama mija,

marmolada, mamałyga, manna, madonna.

3. Prowadź dźwięk ,,a” od tonów niskich po wysokie.

ĆWICZENIA ARTYKULATORÓW

I. Ćwiczenia usprawniające język.

1. Wysuwać język poziomo na zewnątrz jamy ustnej i cofać go w głąb, ćwiczymy szeroko

otwierając usta, podczas wysuwania język ma być zaostrzony i wydłużony, cofając go zwracamy

uwagę aby się nie unosił do góry i dotykał warg.

2. Wykonujemy tzw. ,,Masaż języka zębami” tj. przeciskamy szeroki rozpłaszczony język miedzy

zbliżonymi do siebie siekaczami.

3. Czubkiem języka na przemian uderzamy o dziąsła górne i dolne, zwracamy uwagę na szerokie

otwieranie jamy ustnej, a zwłaszcza na szybkie przemieszczenie języka z dołu do góry i

odwrotnie.

II. Ćwiczenia usprawniające wargi.

1. Na przemian nakładamy górną wargę na dolną i odwrotnie, pamiętamy o ścisłym przyleganiu

warg do powierzchni ciała nad i pod wargą oraz możliwie jak najdalszym wysuwaniu warg.

2. Napełniamy powietrzem na przemian powietrzem powierzchnię pod górną warga, a potem dolną.

3. Wciągać policzki do wewnątrz jamy ustnej miedzy łuki zębowe, maksymalnie zmniejszać

obojętność jamy ustnej.

III. Ćwiczenia usprawniające żuchwę.

1. Opuszczamy i unosimy szczękę dolną, pamiętamy o energicznych i rytmicznych ruchach szczęki

oraz szerokim otwieraniu ust.

2. Przesuwamy dolną szczękę w przód i w tył, podczas lekkiego rozchylenia warg, pamiętamy o

maksymalnym przesunięciu szczęki.

3. Przesuwamy szczękę w prawo i lewo, przy zamkniętych ustach. Następnie wykonujemy

identyczne ruchy wzbogacone o zatrzymanie się w pozycji środkowej, zarówno przed pozycją

skrajnie prawą, jak i skrajnie lewą.

IV. Ćwiczenia podniebienia miękkiego.

1. Unosimy i opuszczamy podniebienie miękkie, podczas szerokiego otwarcia jamy ustnej przed

lustrem.

2. Wykonujemy pozorne ruchy ssania cukierka leżącego w tylnej części jamy ustnej.

3. Kilkakrotnie wymawiamy głoski: ,,k”, ,,g”, a następnie ich połączenia w otoczeniu samogłosek

ustnych i nosowych np. ,,gą”, ,,ką”, ,,gę”, ,,kę”, ,,go”, ,,ko”, ,,gu”, ,,ku”, ,,og”, ,,ok.”, ,,uk”, ,,ug”.

Pamiętamy o możliwym jak najszerszym otwieraniu ust.

ĆWICZENIA DYKCJI

1. Szybkie i wyraźne wypowiadanie zdań w trudnych układach spółgłoskowych:

- Czarny dzięcioł z chęcią pień ciął.

- Najlepsza Trzepalnia Trzewiczków Trzebyczka 333.

- Trzmiel na trzosie w trzcinie siedzi, z trzmiela śmieją się sąsiedzi.

- Nie piszcz kleszczu podczas deszczu.

- Szczepan Szczygieł z Grzmiących Bystrzyc.

2. Najdłużej na jednym wdechu wypowiadanie:

- Jedna wrona bez ogona, druga wrona bez ogona…..

- Jedna opona zagubiona, druga opona zgubiona….

- Jeden konik i balonik, drugi konik i balonik……

- Jeden kotek, stary płotek, drugi kotek, stary płotek….

3. Recytacja wierszyków ze zbitkami spółgłoskowymi głosek szumiących:

- Chrząszcz chrząszczyka żując gruszkę, szczypczykami szczypał w nóżkę.

- Szczygiełek ze Szczyrku w Szczawnicy był w cyrku, w Szczytnie znalazł szczotkę, w

Szczecinie zjadł szprotkę.

- W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie i Szczebrzeszyn z tego słynie. Wół go pyta:

,,Panie chrząszczu po co pan tak brzęczy w gąszczu?”.

---