Opis przedmiotu:

- zagadnienia wstępne ( przedmiot kryminologii, stosunek kryminologii do innych

nauk, podstawowe źródła informacji o przestępczości), metodologia badań

kryminologicznych ( cele badań, modelowa analiza statystyczna zjawisk społecznych,

metody statystyczne w badaniach kryminologicznych, obserwacja, wywiady i

kwestionariusze, wykorzystanie dokumentów, badania psychologiczne, analiza stanu

zdrowia, sposoby komunikowania się przestępców),

- przestępczość ( przestępczość zorganizowana, zagrożenie przestępczością nuklearną,

zabójcy seryjni, pranie brudnych pieniędzy, handel ludzkimi organami, handel

zwierzętami i roślinami, przestępczość nieletnich, kobiet),

- ujemne zjawiska społeczne kryminogenne ( środowisko naturalne, bezrobocie,

wypadki drogowe, wypadki przy pracy, alkohol, narkomania i lekomania, AIDS,

przemoc i agresja, bezdomność, sekty religijne, psychopatie, prostytucja),

- doktryny kryminologiczne, determinanty zjawisk przestępczych ( czynniki

ekonomiczne, migracja, dysfunkcjonalność rodziny, wady systemu funkcjonowania

szkoły, niewłaściwe czynniki środowiskowe w miejscu pracy, patologia cech

biopsychicznych),

- system profilaktyki kryminologicznej,

5. Cele przedmiotu

cel poznawczy i dydaktyczny, tj. przybliżenie studentom zagadnień związanych z

przestępczością, które obejmować będą zjawiska i przyczyny przestępczości, metody jej

zwalczania, zagadnienia polityki kryminalnej, penologii, materialnego i formalnego prawa

karnego

6.Metody oceny- pisemne zaliczenie

7.Zalecana lektura:

B. Hołyst Kryminologia, WP, W-wa 2004 r

POJĘCIE I DZIAŁY KRYMINOLOGII

KRYMINOLOGIA wg Hołysta - nauka o przestępstwie i przemocy, o objawach i przyczynach przestępczości i innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznej oraz o ich zapobieganiu, a także o zapobieganiu systemu sprawiedliwości karnej.
DZIAŁY WIKTYMOLOGII wg Hołysta 1. SYMTOMATOLOGIA KRYMINALNA - dział zajmujący się formami objawowymi przestępczości do których zaliczamy: struktura i dynamika przestępczości, geografia kryminalna, sposób popełniania przestępstw, elementy organizacji świata przestępczego, np. sposób porozumiewania się. 2. ETIOLOGIA KRYMINALNA -
Dział zajmujący się przyczynami przestępstwa 3. PROFILAKTYKA KRYMINOLOGICZNA - zajmuje się genezą i etiologią faktów kryminalnych bazując na pedagogice społecznej, psychologii ma za zadanie nadanie pozytywnego kierunku aktywności ludzkiej oraz usunięcia ujemnych postaw i tendencji jeżeli takie w określonym zachowaniu występują. 4. FUNKCJONOWANIE SYSTEMU SPRAWIEDLIWOŚCI KARNEJ - dział zajmujący się funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości, a w szczególności kształtowaniem polityki karnej państwa.
2. PRZEDMIOT I ZAKRES WIKTYMOLOGII
WIKTYMOLOGIA - zajmuje się analizą rzeczywistych cech ofiar czynów przestępczych, bez uwzględnienia osób, które nie stały się przedmiotem przestępstwa. Badaniom podlegają wyłącznie cechy osób fizycznych. Uzyskany podczas badań empirycznych materiał, po dokonaniu ilościowych i jakościowych analiz jest podstawą wyciągania wniosków dotyczących postępowania zapobiegawczego oraz budowania programów profilaktycznych. W ten sposób rozpoznaje się obszary zagrożenia przestępczością, zwane inaczej obszarami wiktymilogii.
WIKTYMOLOGIA - jest nauką o ofierze przestępstwa. Z języka łacińskiego wiktima oznacza ofiarę. Jest stosunkowo młodą dziedziną nauki, stanowi jakby dopełnienie kryminologii. Zajmuje się zjawiskiem pokrzywdzenia przestępstwem (wiktymizacją) i osobą pokrzywdzoną. W szczególności wik. Zajmuje się badaniem roli ofiary w genezie przestępstwa, zwłaszcza ustaleniem czynników tworzących podatność na stanie się ofiarą przestępstwa, oraz metod zapobiegania ewentualnej wiktymizacji.
3. POLITYKA KRYMINALNA PAŃSTWA I JEJ ELEMENTY
całokształt zagadnień zapobiegania przestępczości. Wyróżniamy następujące jej elementy: 1.POLITYKKA KRYMINALISTYCZNA - zespół metod i środków mających na celu uniemożliwienie lub utrudnienie dokonania przestępstwa. 2. POLITYKA KRYMINOLOGICZNA - ma za zadanie nadanie pozytywnego kierunku aktywności ludzkiej oraz usunięcie ujemnych postaw i tendencji, jeżeli takie w określonym zachowaniu występują. 3. PROFILAKTYKA PENITENCJALNA - sprowadza się do samego wykonania kary w taki sposób żeby stworzyć optymalne warunki skazanemu w procesie resocjalizacji. 4. POLITYKA KARNA - ma na celu dostosowanie rodzaju i wielkości kary do okoliczności popełnienia przestępstwa oraz osobowości sprawcy, żeby z jednej strony dać mu możliwość powrotu do społeczeństwa, z drugiej zaś chronić społeczeństwo przed jego działaniem. 5. PROFILAKTYKA SPOŁECZNA -
4. CHARAKTERYSTYKA PRZESTĘPCZOŚCI W POLSCE.
PRZESTĘPCZOŚĆ - zbiór czynów zabronionych przez ustawę pod groźbą kary, które zostały popełnione na określonym terenie w danej jednostce czasu. Poziom przestępczości w Polsce wyznaczony jest przestępczością o charakterze kryminalnym,(ok. 90% ma podłoże kryminalne, 10% ma podłoże gospodarcze). Przestępczość dominuje w dużych aglomeracjach miejskich. W strukturze przestępczości kryminalnej dominują przestępstwa skierowane na zabór mienia bez użycia przemocy na osobie, ok. 60% ogółu przestępstw kryminalnych to kradzieże z włamaniem. Aktualne tendencje rozwojowe przestępstw to wzrost przestępczości przy użyciu broni palnej i materiałów wybuchowych na tle rabunkowym, istnienie międzynarodowej przestępczości kryminalnej, stale narastający w niej udział cudzoziemców z dawnego ZSRR, nasilenie przestępstw porachunkowych w postaci zabójstw, uszczerbku na zdrowiu, uprowadzanie osób, rozwój przestępczości zorganizowanej przypominające struktury mafijne. Obszary zagrożenia przestępczości gospodarczych - wyłudzanie towarów masowych na szeroką skalę, wyłudzanie wielomilionowych kredytów pod pozorem prowadzenie działalności, oszustwa, przestępczość celna, podatkowa, komputerowa, związana z kartami płatniczymi, pranie brudnych pieniędzy. W Polsce w 2002r popełniono 1 404 229 przestępstw, w przeliczeniu na 100 tyś. mieszkańców przypada 3636 przestępstw na rok 2002, na rok 1989 1440 przestępstw. W 2002r odnotowano w Polsce 77,2% przestępstw kryminalnych, 7,8% przest. gospodarczych, 11,6% przes. Drogowych. Około 30% ogółu podejrzanych stanowią osoby w przedziale wiekowym 17-47 lat. Zdecydowana większość sprawców stanowią mężczyźni - 90%, a 10% kobiety, również ta proporcja dotyczy przestępczości nieletnich.

Początek formularza

 

PROBLEMATYKA WYKŁADU:

1. Kryminologia jako dyscyplina nauki. Pojęcie, obszar i charakter zainteresowań badawczych kryminologii. Przestępstwo, przestępca, przestępczość, ofiara przestępstwa, społeczna reakcja na przestępstwo i przestępczość, jako podstawowe przedmioty zainteresowań badawczych kryminologii. Kryminologia jako nauka o charakterze interdyscyplinarnym. Związki kryminologii z naukami społecznymi: socjologią, psychologią, pedagogiką, historią, politologią, ekonomią. Miejsce kryminologii wśród innych nauk penalnych. Kryminologia jako nauka stosowana i jako nauka teoretyczna.

2. Główne nurty (paradygmaty) myśli kryminologicznej. Kryminologia klasyczna, kryminologia pozytywistyczna, kryminologia antynaturalistyczna, kryminologia neoklasyczna.

3. Przestępstwo, jako przedmiot zainteresowania kryminologii. Przestępstwo jako fenomen społeczny i prawny. Prawnokarne i kryminologiczne (socjologiczne) pojęcie przestępstwa. Czy możliwe jest pojęcie przestępstwa oderwane od kryteriów prawnych?

4. Przestępca, jako przedmiot badań kryminologicznych. Antropologiczne, biologiczne (C.Lombroso, teorie typów konstytucyjnych, teorie dziedziczenia, teoria dodatkowego chromosomu Y). Psychologiczne koncepcje etiologii przestępczości (pojęcie osobowości przestępczej i teoria H.Eysencka, zaburzenia psychiczne a przestępczość).

5. Przestępca, jako przedmiot badań kryminologicznych. Socjologiczne koncepcje etiologii przestępczości (teoria dezorganizacji społecznej i teoria konfliktu kultur, teoria zróżnicowanych powiązań E.Sutherlanda, teoria anomii R.Merotna, inne koncepcje strukturalne kryminologii amerykańskiej, teoria kontroli T.Hirschiego)

6. Przestępca jako przedmiot badań kryminologicznych. Problematyka przestępczości okazjonalnej i wielokrotnej. Pojęcie i badania karier kryminalnych we współczesnej kryminologii.

7. Przestępczość jako przedmiot badań kryminologicznych. Problematyka pomiaru statystycznego zjawiska przestępczości. Pojęcia przestępczości ujawnionej, rzeczywistej i ciemnej liczny przestępczości. Statystyki kryminalne i ich rodzaje. Rozmiary, nasilenie, dynamika i struktura przestępczości w Polsce w świetle oficjalnych danych statystycznych, ze szczególnym uwzględnieniem okresu po roku 1990 na tle porównawczym. Problematyka ciemnej liczny przestępstw w kryminologii, źródła istnienia zjawiska. Metody pomiaru ciemnej liczby i przestępczości rzeczywistej: badania typu self-report i badania wiktymizacyjne. Przestępczość w Polsce w świetle badań wiktymizacyjnych na tle porównawczym.

8. Przestępczość jako przedmiot badań kryminologicznych. Socjologiczne teorie przestępczości, jako zjawiska społecznego a nie indywidualnego zachowania(teoria anomii R.Mertona). Współczesna kryminologia środowiskowa.

9. Ofiara przestępstwa jako przedmiot badań kryminologicznych. Pojęcie wiktymologii jako dziedziny nauki. Podstawowe pojęcia współczesnej wiktymologii. Typologie ofiar. Rola ofiary w genezie przestępstwa. Pojęcie przestępstw bez ofiar.

10. Lęk i strach przed przestępczością jako przedmiot badań współczesnej kryminologii i wiktymologii. Źródła lęku przed przestępczością we współczesnych społeczeństwach. Konsekwencje lęku przed przestępczością we współczesnych społeczeństwach. Konsekwencje lęku przed przestępczością dla prawa karnego i wymiaru sprawiedliwości. Społeczne postawy wobec przestępczości: problem punitywności postaw społecznych wobec przestępczości i ich znaczenie praktyczne. Media a przestępczość.

11. Społeczna reakcja na przestępczość, jako przedmiot badań kryminologicznych. Pojęcie społecznej kontroli przestępczości. Teoria naznaczania społecznego, jej czołowi przedstawiciele (E.Lemert, H.Becker, E.Schur, K.Erikson) i jej znaczenie dla współczesnej kryminologii. "Rewolucja" wywołana we współczesnej kryminologii przez teorię naznaczania społecznego. Warstwa psychologiczna i socjologiczna teorii naznaczania społecznego. Problematyka konsensu społecznego i konfliktu społecznego we współczesnej kryminologii: konsensualne i konfliktowe ujęcia genezy zjawiska przestępczości i funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Główne przykłady analizy konfliktowej we współczesnej kryminologii. Kryminologia kryty

Kryminologia

KRYMINOLOGIA - słowo pochodzi od łacińskiego słowa crimen oznaczającego przestępstwo. Jako odrębna gałąź wiedzy kryminologia wyłoniła się w XIX w. Jest nauką obejmującą wiedzę na temat przestępstw i przemocy, a także przyczyn powstawania zjawiska przestępczości i jego przejawach, a także o powiązanej z nim patologii społecznej oraz o metodach mających na celu ograniczenie wszystkich tych zjawisk

Do działów wiktymologii należy:

1. SYSTOMATOLOGIA KRYMINALNA - analiza objawów przestępczości obejmujących strukturę i dynamikę a także sposoby popełniania przestępstw

2. ETIOLOGIA KRYMINALNA - dotyczy przyczyn leżących u podłoża przestępstw

3. PROFILAKTYKA KRYMINOLOGICZNA - dziedzina powiązana z naukami społecznymi (psychologia, pedagogika społeczna) obejmuje pochodzenie i etiologię przestępstw, zajmuje się także technikami usuwania negatywnych postaw i zachowań oraz pozytywnym ukierunkowaniem aktywności jednostki

4. FUNKCJONOWANIE SYSTEMU SPRAWIEDLIWOŚCI KARNEJ - analizy sposobu funkcjonowania organów sprawiedliwości i polityki państwa w tym zakresie

WIKTYMOLOGIA - nauka, która skupia się na analizie cech ofiar przestępstw (łac. victima= ofiara). Powstała stosunkowo niedawno. Analizuje sama wiktymizację (stan urazu doznany na skutek przestępstwa) i cechy osobowościowe ofiary. W obrębie wiktymologii nacisk jest położony na rolę jaką pełni ofiara w genezie przestępstwa, czynnikach wpływających na szanse na bycie ofiarą przestępstwa oraz sposobów przeciwdziałania wiktymizacji.

Badania prowadzone w zakresie wiktymologii skupiają się przede wszystkim na cechach konkretnych osób. Dane uzyskane w toku badań są poddawane analizie, zarówno jakościowej, jak i ilościowej. W oparciu o te dane tworzy się projekty działań profilaktycznych. Dane służą również do określenia obszarów szczególnie zagrożonych przestępczością (obszarów wiktymologii).

2. POLITYKA KRYMINALNA PAŃSTWA - dotyczy kwestii przeciwdziałania przestępczości. Politykę kryminalną tworzą:

1. polityka kryminalistyczna - ogół metod i technik, których celem jest ograniczenie możliwości bądź całkowite uniemożliwienie dokonania przestępstwa

2. polityka kryminologiczna - działanie zmierzające do usunięcia przestępczych postaw i tendencji oraz pozytywne ukierunkowanie aktywności

3. profilaktyka penitencjarna - optymalne wykonanie kary umożliwiające resocjalizację

4. polityka karna - dopasowanie kary do okoliczności, w jakich doszło do popełnienia przestępstwa oraz cech osobowości sprawcy, oraz jednocześnie zapewnić społeczeństwu ochronę przed nim, a także stwarzać możliwości resocjalizacji

5. profilaktyka społeczna - zapobieganie tym wszystkim zjawiskom, które przyczyniają się do zwiększania przestępczości

4. CHARAKTERYSTYKA PRZESTĘPCZOŚCI W POLSCE.

PRZESTĘPCZOŚĆ - definiuje się jako „zbiór czynów zabronionych przez ustawę pod groźbą kary popełnionych na danym terenie w danej jednostce czasu”

W Polsce zdecydowana większość przestępstw ma podłoże kryminalne, jedynie 10% zostało zaklasyfikowane jako przestępstwa o charakterze gospodarczym. Najmniej korzystnie pod względem statystyk dotyczących przestępczości wypadają duże miasta, które maja zdecydowanie wyższe wskaźniki popełniania przestępstw.

Co się tyczy samej struktury przestępczości, to dominują kradzieże z włamaniem, stanowiące ok. 60% z ogółu popełnianych przestępstw; jednak kradzieże z włamaniem wykazują tendencję spadkową (w 2000 r skazano prawomocnym wyrokiem sądu 38,6 tys. osób, w 2001 roku - 35,4). Tendencje wzrostową odnotowano w przypadku rozbojów (z 10,7 tys. W 2000 r do 12,2 w 2001 r), kradzieży rzeczy (odpowiednio 26 i 29,8 tys.) , przestępstw związanych z narkomania (z 3,3 do 4,9%) oraz zabójstw(odpowiednio 0,5 i 0,6) i gwałtów (odpowiednio 0,8 i 1,0 tys.). Nasila się również przestępczość o charakterze zorganizowanym.

Statystyki dla 2002 r. przedstawiają się następująco: 1404 229 przestępstwa ogółem, 3636 na 100 00 mieszkańców. W 1989 roku ta liczba wynosiła 1440, co oznacza, że w ciągu 13 lat liczba przestępstw w przeliczeniu na 1000 000 mieszkańców wzrosła ponaddwukrotnie. Wśród ogólnej liczby aktów przestępczych popełnianych w Polsce w 2002 roku przestępstwa kryminalne (zabójstwa, rozboje, kradzieże itp.) stanowiły 77,2% ogółu przestępstw, 7,8% stanowiły akty przestępcze o charakterze gospodarczym (wyłudzanie towarów, wyłudzanie kredytów, oszustwa, przestępczość o charakterze podatkowym i celnym, przestępczość komputerowa i pranie brudnych pieniędzy), 11,8% przestępstwa o charakterze drogowym.

Pod względem demograficznym struktura przestępczości przedstawia się następująco

• 30% stanowią osoby z przedziału wiekowego 17 - 47

• 90% przestępców to mężczyźni, 10% - kobiety.

Dół formularza

---