8-) faszyzm d, pliki zamawiane, edukacja

Ideologia faszyzmu: (str. 328)

wieloznaczność terminu „faszyzm”:

termin ten wszedł do języka politycznego Europy i świata jako nazwa oznaczająca ruch polityczny, założony w 1919 r. przez Benito Mussoliniego (1883-1945), włoskiego dziennikarza, byłego socjalistę
Mussolini po zakończeniu I wojny światowej założył Fasci di Combattimento (Związki kombatanckie, słowo „fascio” znaczy związek, wiązka, dlatego też symbolem stał się pęk rózg liktorskich)
po przejęciu władzy przez działaczy związku terminu „faszyzm” używano dla określenia programu i ideologii tego ruchu, a także dla oznaczenia ustroju politycznego Włoch
przymiotnik „faszystowski” służył do oznaczania podobnych do włoskiego ruchów politycznych m.in. niemieckiego nazizmu

ruchy faszystowskie:

Po I wojnie światowej zaczęły pojawiać nowe partie - organizacje polityczne, mające na celu reprezentację interesów ogółu (narodu, państwa, itd.).

cechy charakterystyczne partii faszystowskich:

zmierzały one do tego by stać się partiami masowymi, powszechnymi
ich organizacja była ściśle hierarchiczna i oparta na ścisłej dyscyplinie partyjnej (uniformizm)
posiadały często oddziały zbrojne (tzw. bojówki)
najważniejszą ich cechą był fakt, iż całe swoje istnienie opierały na autorytecie i uznaniu charyzmatycznej pozycji swego przywódcy
skład społeczny tych ruchów (partii, organizacji, itd.) nie pozwala ich jednoznacznie zaklasyfikować (nie były to partie klasowe, w ich skład wchodzili reprezentanci wszystkich grup społecznych) - wszystkich członków łączyło rozczarowanie rezultatami zakończonej wojny i postanowieniami traktatu wersalskiego
istotnym elementem tych ruchów był fakt, że ogromną liczbę członków stanowili żołnierze, którzy po demobilizacji nie mogli znaleźć dla siebie pracy ani uzyskać odpowiedniej dla ich ambicji pozycji społecznej
partie faszystowskie miały stanowić alternatywę dla partii komunistycznych
przykłady partii: NSDAP, Węgierski Ruch Narodowosocjalistyczny, rumuński Legion Michała Archanioła, belgijska REX, polski ruch Obóz Narodowo-Radykalny

ideologia faszyzmu - ogólna charakterystyka i źródła:

Faszyści mieli świadomość ogromnej wagi swej ideologii, programu politycznego, stylu życia, itd. Podobnie wypowiadali się na tematy dotyczące gospodarki, kanonów estetycznych, niechętnie natomiast zajmowali się kwestiami teoretycznymi, woleli realizować tzw. „filozofię czynu”. Faszyści gardzili pojęciem prawdy w sensie zgodności z obiektywną rzeczywistością, prawdą dla nich było przede wszystkim to, co się czuje, w co się wierzy (powrót do pewnych koncepcji romantyzmu). Jak wiadomo w organizacjach faszystowskich ogromną rolę odgrywali przywódcy, to właśnie do nich należało tworzenie ideologii, hierarchii wartości i celów, które partia powinna osiągnąć.

źródła faszystowskich ideologii:

faszyści odwoływali się m.in. do dziewiętnastowiecznych nurtów myślowych i ideologii (koncepcje nacjonalizmu, rasizmu i darwinizmu społecznego, romantyzmu politycznego)
odwoływali się do filozofów, np. Hegla, Nietzschego, rasistów, np. Chamberlaina i Marrema
istotnym źródłem dla faszystowskiej ideologii były historyczne odniesienia, m.in. do starożytnego Rzymu, pragermańskich zwyczajów i wierzeń i historycznych zwycięstw nad „odwiecznymi wrogami”, itp.
negacje faszystowskie:

faszyści odrzucali m.in. zasady, które tkwiły u źródeł liberalizmu (indywidualizm, racjonalizm, równość ludzi, liberalizm gospodarczy, pluralizm polityczny, itd.)
totalnie krytykowali marksizm, komunizm i socjalizm
krytyce poddawano wszelkie przejawy indywidualizmu (uważano, że jednostka jest niczym wobec narodu, państwa, sprzeciwiano się koncepcjom umowy społecznej)
faszyści głosili pochwałę elit, a miernikiem ich wyróżniania miały być zasługi dla państwa i narodu (skrajny antyegalitaryzm)
ostrej krytyce poddawano także idee humanizmu i pacyfizmu, wyśmiewając je i uznając za wyraz słabości
demokrację faszyści pojmowali jako wynalazek rewolucji francuskiej, głosili że jest ona niezgoda z naturą, podobnie jak parlamentaryzm („parlament to skupisko miernot” - A. Hitler)

nacjonalizm, antysemityzm:

wspólnym elementem ideologii faszystowskich jest nacjonalizm, a więc ideologia głosząca wyższość własnego narodu nad pozostałymi (zasadą etyczną nacjonalizmu jest wszystko to, co jest dobre i moralne, jeżeli służy własnemu narodowi
w przypadku faszyzmu nacjonalizm przybierał najbardziej skrajną, szowinistyczną formę: połączony był z ksenofobią, nienawiścią do obcych, a jednocześnie z dążeniem do hegemonii nad innymi narodami
charakteryzował się również ogromnym rasizmem i antysemityzmem (podstawy ideologiczne obu nurtów zostały zaczerpnięte od XIX-wiecznych twórców i propagatorów rasizmu; istotą faszystowskiego rasizmu było uznanie, że rasa „wyższa” ma moralne prawo do panowania nad niższymi rasami, gdyż z natury swej rasy ma monopol na prawdziwą kulturę, moralność, itd.; rasizm w ruchach faszystowskich występował z różnym nasileniem i natężeniem; często odwoływano się do tzw. więzów krwi całego narodu - na bazie tego budowano wspólnotę duchową narodu; skrajność faszystowskiego rasizmu przejawiała się przede wszystkim w chęci fizycznego zniszczenia „rasowych wrogów”)

darwinizm społeczny i pochwała wojny:

darwinizm społeczny to nic innego niż przeniesienie na życie społeczne odkryć Darwina
zasady darwinizmu społecznego faszyści przywoływali dla usprawiedliwienia krytyki demokracji, egalitaryzmu, własnej zaborczości i dążeń do hegemonii nad innymi
faszyści głosili pochwałę wojny, kult tężyzny fizycznej i przemocy, gloryfikowali człowieka nadprzeciętnego i odważnego (odwoływano się przy tym do „naukowych” uzasadnień)
głosili również pochwałę „płodnej a dobroczynnej” nierówności ludzi, twierdząc, że równość to ideał dla ludzkich miernot

program społeczny faszyzmu:

faszyści odwoływali się (co przyczyniło się do ich popularności) do haseł sprawiedliwości społecznej (np. krytyka liberalizmu ekonomicznego rodzącego nierówności ekonomiczne obywateli, głoszenie haseł zniesienia podziałów klasowych, wprowadzenie własności państwowej, rozwój pomocy społecznej, oświaty, likwidacja bezrobocia, wyzysku gospodarczego)
warto pamiętać, że faszyści nie czynili zamachów na własność prywatną (z wyjątkiem własności „rasowych wrogów”), jednakże faszystowskie państwo nie było „nocnym stróżem”
wiele z socjalnych postulatów faszyści nie zrealizowali, miały one raczej charakter deklaratoryjny i demagogiczny

państwo, dyktator i prawo:

faszystowska koncepcja państwa była urzeczywistnieniem faszystowskich poglądów - państwo miało być totalne i wszechobecne, oznaczało to dążenie do takiej organizacji życia społecznego, by zakres działań państwa pokrywał się z aktywnością całego społeczeństwa
szczególną rolę w państwie, co oczywiste, miał mieć przywódca partii - wódz, który stał ponad państwem, narodem i prawem
postulowano monopartyjność i likwidację wszystkich organizacji politycznych przeciwnych faszyzmowi (likwidacja opozycji)
państwo faszystowskie jest państwem nieustannej kontroli światopoglądowej, zmierza do pełnego kontrolowania nie tylko publicznych, ale i prywatnych działań obywateli (wychowanie obywateli, określenie kanonów estetycznych, moralnych, modelu rodziny, itp.)
prawo było pojęciem względnym - tworzono je w zależności od bieżących potrzeb wodza

dyskusja nad istotą i przyczynami faszyzmu: (str. 336)

FASZYZM/NAZIZM

Faszyzm - po I WŚ nowe organizacje polityczne, odmienne od dotychczasowych

interes powszechny narodu i państwa
chciały stać się partiami masowymi
W partii - ścisła hierarchia, dyscyplina, umundurowanie, bojówki podporządkowane dowódcy
Skład społeczny - młodzi, bezrobotni, rozczarowani, inteligenci, byli wojskowi
Przyczyny tych ruchów - rewanżyzm - to nie myśmy przegrali, rewizjonizm, militaryzm, bezrobocie i kryzys, komunizm i obawa przed nim, krytyka demokracji i liberalizmu

To nie jest ideologia społeczna, to jest filozofia życia
System myślenia
Wódz wie co jest najlepsze, ustala to na danym etapie, wyznacza cele
Kompilacja nurtów - nacjonalizm + nazizm + darwinizm społeczny
Hegel - państwo utożsamiane z wolnością
Historia oraz tradycja historyczna
Kwestia negacji - krytyka liberalizmu, kapitalizmu, marksizmu (za klasowość), chrześcijaństwa
Nacjonalizm - „mój naród jest najlepszy, a dobro narodu jest miernikiem …”, rasizm, ksenofobia, antysemityzm
Darwinizm, pochwała wojny - wojna dobrem sama w sobie, braterstwo krwi pobudza do heroizmu, w świecie ludzi siła zwycięża jak w przyrodzie, krytyka demokracji, usprawiedliwienie zaborczości
Odrzucenie egalitaryzmu (równości), dominowali silniejsi (elitaryzm)
„prawo jest duchem narodu”