PSYCHOANALIZA Z. Freud `Objaśnianie marzeń sennych'

Tajemnica marzeń sennych objawiła się Freudowi 24 lipca 1985 r.

Freud postawił przed sobą zadanie pokazania, że sny dają się objaśniać. Objaśniać marzenie senne to nadawać mu sens. Do tej pory stosowano dwie metody:

- symboliczną - która ma ograniczone zastosowanie i nie można jej wykorzystywać do budowania ogólnej wykładni snu

- deszyfracyjna - (do której zbliża się metoda Freudowska), która sprowadza się do kluczowych słów w senniku, który powinien być niezawodny, ale co do tego nie ma żadnej gwarancji.

Freud obrał jednak inną szkołę objaśniania snów. Twierdzi, że marzenie senne ma naprawdę jakieś znaczenie i że można podejść do tego w sposób naukowy.

Potrzebne jest przede wszystkim przygotowanie badanego/chorego. Dąży się więc do osiągnięcia 2 celów:

* do natężenia uwagi wobec jego postrzeżeń psychicznych.

* do wyłączenia krytyki, która ma zazwyczaj kontrolować przepływające myśli.

Wobec swych skojarzeń chory musi przyjąć postawę całkowicie bezstronną. Wg niego ta sama treść senna może kryć różne znaczenie także w odniesieniu do różnych osób i w innym kontekście. Postanawia przeanalizować swój sen, choć w dotychczasowej `karierze' przeprowadził już bardzo wiele psychoanaliz. Twierdzi, iż bazując na tych psychoanalizach musiałby każdy sen poprzedzić komentarzem historii choroby, co mija się z celem. Jego zdaniem okoliczności towarzyszące samoobserwacji są bardziej sprzyjające niż te, które towarzyszą obserwacji innych.

Najpierw przedstawia sytuację wstępną, tzn. opowiada o tym, że przyszła do niego na psychoterapię znajoma, która cierpiała na histerię. Freud podjął się leczenia, ale Irma choć pozbyła się lęków histerycznych, nie pozbyła się wszystkich symptomów somatycznych. Terapię musieli przerwać ze względu na okres wakacyjny. Pewnego dnia odwiedził go przyjaciel, który z kolei odwiedził Irmę. Po zapytaniu go o jej zdrowie Otto odpowiedział, że dobrze, ale mogłoby być lepiej. Freud poczuł się zirytowany, poczuł jakby w tym zdaniu był zarzut w stosunku do niego. Uczucia te jednak stłumił i jeszcze tego samego wieczoru spisał historię choroby Irmy, by przekazać ją owemu koledze - również lekarzowi. Tej samej nocy nawiedził go sen, który opisał (23/24 lipca 1895 r.) po czym przechodzi do jego analizy. Rozbija go na poszczególne cząstki i szuka najróżniejszych skojarzeń, które mu się nasuwają. Okazuje się, że sen ten ma ścisły związek z jego stłumionymi uczuciami i wydarzeniami, które miały miejsce w jego życiu, a także przedmiotami, chorobami bliskich itd. to jak np.: Irma stoi przy oknie przypomina mu jakieś przeżycie. Każdy fragment snu analizuje kolejno i do każdego szuka skojarzenia. Dochodzi do konkluzji, iż sen ów jest swoistego rodzaju usprawiedliwieniem jego samego, iż nie popełnił żadnego błędu w leczeniu pacjentki. Po ukończonej pracy stwierdza, iż sen jest w pewnym sensie spełnieniem życzenia. Rozwiązanie marzenia sennego otrzymujemy dzięki utajonej treści lub myśli sennej, a nie dzięki jawnej treści sennej. Marzenie senne to jakby zagadka obrazkowa - rebus, obrazki, które odsyłają do zupełnie innego sensu.

Oczywiście nie każdy sen można objaśnić. W trakcie pracy objaśniania człowiek ma przeciwko sobie siły psychiczne, które ponoszą winę za zniekształcenie snu.

„Objaśnianie marzeń sennych” została uznana przez teoretyków literatury za traktat hermeneutyczny. U Freuda psychoanaliza to interpretacja, książka ta to też wypowiedź na temat interpretacji, pewien opis język poetyckiego. Freud przywiązywał wagę do snów, sny są znaczące, jest to pewna informacja, która jest bardzo ważna. Uznał sny za rodzaj głosu płynącego z nieświadomości. Stwierdził, że tradycyjne senniki nie były indywidualizowane.

Dla literaturoznawców ważne było to, że zwrócił uwagę na trudność interpretacji, ale ważna też była struktura snów dokonana przez Freuda. Podzielił marzenie senne na 2 płaszczyzny:

* treść jawna / historia senna - to, co potrafimy odtworzyć po przebudzeniu ( treść znaku czy symbolu)

* treść ukryta / myśl senna - znaczenie tej historii, które nie wynika bezpośrednio z treści jawnej (to, co pod tym ciągiem znaków czy symboli znaczące)

Treść jawna nie pokrywa się z treścią ukrytą.

Teoretycy literatury uznali, że Freud też opisuje sposób powstawania znaczenia w literaturze. Można czytać literaturę i interpretować ja tak, jak Freud sen.

Freud opisał 3 podstawowe mechanizmy senne:

1. kondensacji - treść jawna jest mocno skondensowana w stosunku do treści jawnej

2. przemieszczenia - jest ona też właściwa literaturze. Odnosił się do pierwszego etapu analizy marzenia sennego. To, co znaczące na pierwszy rzut oka wcale nie jest najważniejsze. Trzeba okazać się czujnym w procesie interpretacji.

Metafora

3. symbolizacja - odkrył, że wbrew wcześniejszemu twierdzeniu o tym, że sen jest metonimia indywidualny stwierdził, że u wszystkich pojawiają się te same elementy senne. Niektóre sny są powtarzalne. - > metonimia.

Freud sprowadził symbole do 2 grup:

* przedmioty posiadające otwór - powiązał z narządami kobiecymi

* przedmioty długie - powiązał z narządami męskimi

Jego teoria została uznana za początek analizy hermeneutycznej.

2

---