BLISKI WSCHÓD
Znaczenie regionu
Bliski Wschód to terytorium obejmujące kraje Płd-Zach. Azji oraz Płn-Wsch Afryki (Egipt i Sudan). Region skupiał na sobie uwagę wielkich mocarstw i ich sojuszników. Na pozycję regionu mają wpływ dwa czynniki: walory strategiczno-militarne oraz złoża ropy, gazu i innych surowców mineralnych. Dogodne położenie na styku trzech kontynentów (Europy, Azji i Afryki) pozwala na kontrolowanie szlaków komunikacyjnych. Stykają się w tym regionie trzy wielkie religie : chrześcijaństwo, judaizm, islam.. znajdują się tu miejsca święte: Jerozolima, Nazaret, Hebron, Mekka, ważne dla każdej z religii. Dlatego na tym tle wiele ścierających się interesów, Żydów i Arabów i innych nacji.
W regionie ścierały się wpływy europejskie, rywalizowały Wielka Brytania i Francja o ropę naftową. Potem był system mandatowy Ligi Narodów. Po II wojnie USA zaczęły odgrywać większą rolę w regionie. W ramach planu Marshala pomoc dla Europy miął być oparta na dostawach ropy z tego regionu. Realizacja tej polityki miała być oparta na dwóch filarach : brytyjskiej obecności wojskowej i dobrych stosunkach ze wszystkimi krajami regionu. Na przeszkodzie stanęły jednak :
-powstanie w 1948 państwa Izrael - sojusznika USA
-decyzji Brytyjczyków o wycofaniu wojsk
-przyznaniu niepodległości ostatnim brytyjskim posiadłościom kolonijnym.
W okresie zimnej wojny wzrosło strategiczne znaczenie Bliskiego Wschodu, który stał się ważnym ogniwem w antyradzieckiej strategii dla Zachodu. W ramach realizacji doktryny okrążania USA powiązały kraje regionu dwu i wielostronnymi umowami polityczno -wojskowymi, budowały także swoje bazy wojskowe.
KONFLIKT IZRAELSKO ARABSKI
Przez konflikt rozumiemy regionalny konflikt między Izraelem a Arabami palestyńskimi i krajami arabskimi, któremu zimna wojna nadała wymiar ponadregionalny. Był wówczas interpretowany jako starcie imperializmu amerykańskiego wspierającego Izrael z radzieckim udzielającego poparcia krajom arabskim. Geneza państwa Izrael wiąże się z XIX wiekiem, z ruchem syjonistycznym. Są dwie jego odmiany: religijny, który rozwinął się w średniowieczu na podstawie przepowiedni biblijnych głoszących powrót Żydów do ziemi obiecanej i syjonizm polityczny jako ruch, który pojawił się pod koniec XIX wieku i miał za cel utworzenie państwa żydowskiego. Dążenie to opierano na dwóch założeniach:
-istnieniu odrębnego narodu żydowskiego
-ciągłości historycznej więzi Żydów z Palestyną.
Celem doraźnym było umacnianie wspólnoty żydowskiej na świecie, zapobieganie asymilacji Żydów z innymi narodami i propagowanie emigracji Żydów do Palestyny. Czynnikiem motywującym był antysemityzm. Ruch wyrósł na fali nacjonalistycznych ruchów szerzących się Europie i stąd Żydzi uważali za słuszne upomnieć się swoje państwo. W 1897 powstała Światowa Organizacja Syjonistyczna, która przyjęła za cel utworzenie państwa żydowskiego na terenach Palestyny, gdzie kiedyś zamieszkiwały plemiona izraelskie, tworząc p.n.e krótkotrwałe królestwo, które zostało zawładnięte przez Rzymian w wyniku podboju, którzy zburzyli świątynię w Jerozolimie (pozostała tylko jedna ściana tzw. Ściana Płaczu) Od tego też momentu rozpoczęła się diaspora żydowska. Ściana płaczu to jedyny element , symbol więzi Żydów z Palestyną, do którego odwoływał się ruch syjonistyczny, głosząc idee powrotu do ojczyzny. W miejscu jednak opuszczonym przez Żydów osiedlili się Arabowie palestyńscy.
Na przełomie XIX/ XX wieku syjoniści zabiegali o poparcie międzynarodowe dla swej idei utworzenia państwa, gdyż zdawali sobie sprawę, że bez niego nic nie zrobią. Uzyskano go w Wielkiej Brytanii, która złożyła deklarację sympatii do tej idei w zamian za udział w wojnie (deklaracja Balfoura). Wielka Brytania sprawowała mandat z ramienia Ligi Narodów nad obszarem Palestyny. Za zgodą Brytyjczyków nastąpił trwały napływ ludności żydowskiej do Palestyny, co spowodowało zmianę stosunku ilościowego zamieszkującej tam ludności. Ludność żydowska zwiększyła się z 10% do 30%. Fakt ten oraz nieustająca imigracja Żydów był powodem konfliktów z zamieszkałymi tam Arabami, którzy domagali się zniesienia mandatu brytyjskiego i niepodległości. Dochodziło do konfliktów narodowościowych podjudzanych przez administrację brytyjską, aby hamować walkę wyzwoleńczą.
W latach 1936-1939 trwała wojna domowa przeciwko kolonizatorowi brytyjskiemu i osadnikom żydowskim. W 1939 doszło w Londynie do konferencji w sprawie Palestyny. Arabowie domagali się utworzenia niepodległej Palestyny, a Żydzi własnego państwa na jej terytorium. Odmowa Brytyjczyków oraz wycofanie części wojsk w obliczu II wojny światowej przesądziła o zmianie kierunku aktywności ruchu syjonistycznego na USA, który stał się promotorem sprawy żydowskiej. II wojna sprawiła, że na teren Palestyny w wyniku holocaustu zaczęło napływać jeszcze więcej Żydów. Brytyjczycy złożyli mandat a sprawę Palestyny przekazali na forum ONZ. ONZ w 1947 roku podzieliło Palestynę na dwa państwa: część arabską (mniejszą 11 tys km2) i część żydowską (14 tys km2) Jerozolima jako miejsce święte trzech religii miała być pod nadzorem międzynarodowym i kontrolą ONZ, a oba państwa miały być połączone unią gospodarczą.
Wojny arabskie
Kraje arabskie przeciwstawiły się podziałowi Palestyny i w dniu wygaśnięcia brytyjskiego mandatu kiedy Ben Gurion proklamował powstanie państwa żydowskiego w 1948 roku zaatakowały nowo powstałe państwo. Rozpoczęła się I wojna arabsko-izaraelska. Oddziały sześciu armii arabskich wkroczyły na teren Izraela. Motywowano to koniecznością przywrócenia tam porządku i ochroną ludności arabskiej przed atakami bojówek syjonistycznych, które zmuszały Palestyńczyków do opuszczenia ziemi. Działania wojenne zakończyły się zwycięstwem Izraela, który obronił swój byt, a ponadto powiększył swoje terytorium kosztem ziemi przyznanej Palestyńczykom. Pomoc Izrael uzyskał od USA Na wyspie Rodos podpisano porozumienie rozejmowe, które nie rozwiązywało wiele kwestii np. problemów terytorialnych i problemu uchodźców palestyńskich. Problem ostatecznego uregulowania granic odroczono do podpisania traktatu pokojowego, którego nigdy nie podpisano. Izrael przeniósł wbrew ONZ stolice do Jerozolimy i nie godził się na zwrot zagarniętych ziem Palestyńczyków. Tereny przyznane Palestyńczykom przez ONZ zostały podzielone między Izrael i kraje arabskie, które tłumaczyły swoje postępowanie obawą przed zajęciem ich przez Izrael.
II wojna zwana sueską - wiązała się z wewnętrznymi przemianami w Egipcie, które wpłynęły na reoreintację polityki tego państwa. Objąwszy władzę Naser - prezydent Egiptu zaczął prowadzić antyzachodnią politykę. Zagraniczną. Doprowadził do uchylenia traktatu przymierza z Wielką Brytanią, do wycofania wojsk brytyjskich z Egiptu i zawarł porozumienie w sprawie dostaw broni z ZSRR, Czechami oraz Polską. Podjął decyzję także o nacjonalizacji Kanału Sueskiego. Wielka Brytania I Francja zaczęły szukać pretekstu do ukarania Egiptu. Traciły one swoje interesy na tym terenie. Pretekstu dostarczył Izrael, który ogłosił, że zamknięto mu jedyną drogę żeglugi i razem z W.B oraz F w 1956 rozpoczęła się II wojna. Wosjka izraelskie zajęły Synaj, który pod presja międzynarodową musiał opuścić po odblokowaniu przez Egipt Kanału Sueskiego. Do zakończenia wojny przyczyniły się ZSRR I USA, które naciskały na zakończenie działań wojennych. Egipt w wyniku tej wojny poniósł klęskę militarną. Żadne państwo arabskie nie udzieliło mu pomocy, co pokazało słabość świat arabskiego. Wielka Brytania i Francja poniosły porażkę, spadł ich prestiż w świecie arabskim. USA i ZSRR wystąpiły przeciwko wojnie, ale każde z innych powodów. Izrael nie zdobył żadnych nowych terenów.
II wojna
Decyzje Nasera o wycofaniu wojsk ONZ z Synaju i o zamknięciu cieśniny Tiran dla żeglugi zostały potraktowane przez Izrael jako zagrożenie dla jego bezpieczeństwa i w 1967 wojska izraelskie zaatakowały, zdobywając Synaj, wzgórza Golan oraz strefę Gazy, Cisjordanię. W efekcie Izrael powiększył swoje terytorium trzykrotnie. Jednym z motywów wojny było dążenie Izraela do stworzenia tzw, bezpiecznych granic dzięki strefom buforowym budowanym na okupowanych terenach, zakładano tam osiedla żydowskie. ONZ wydał rezolucję nakazująca Izraelowi opuszczenie terenów zajętych w 1967. Rozwiązanie to satysfakcjonowało Izrael, ale zostało odrzucone przez nich jak i też Palestyńczykow. Ci ostatni nie godzili się, ponieważ rezolucja nie wspominał nic o prawie Palestyńczyków do posiadania własnego państwa i oznaczał pośrednie uznanie Izraela. Zwycięska wojna ustabilizowała pozycję Izraela jako potęgi militarnej regionu. Dla krajów arabskich była znowu porażką, która skłoniła je do wzmacniania swego potencjału militarnego, głownie dzięki ZSRR.
III wojna
Egipt i Syria podjęły wysiłek odzyskani zagarniętych przez Izrael ziem w wojnie sześciodniowej i w 1973 zaatakowały w dniu Święta Yom kippur. Po raz pierwszy Arabowie odnieśli jakiś sukces militarny, ale żadna ze stron nie zrealizowała założonego celu. Powołano Doraźne Siły Zbrojne ONZ nadzorujące zawieszenie broni, ale wysiłki na rzecz uregulowania całego konfliktu nie dały rezultatu. Przeszkodą była odmowa Izraela zwrotu części ziem zajętych w wojnie sześciodniowej oraz nie rozstrzygnięcie problemu uchodźców palestyńskich. Innym aspektem powyższej wojny było wykorzystanie przez kraje arabskie broni naftowej w postaci blokady sprzedaży ropy naftowej do krajów sprzymierzonych z Izraelem. Państwa OPEC zdecydowały ponadto o podwyżce cen tego surowca najpierw o 70%, a później o 128%. Cena ropy wzrosła czterokrotnie. Był to dotkliwy cios , zwłaszcza dla USA.
Po wojnie USA doprowadziły do dwustronnych negocjacji pomiędzy Egiptem a Izraelem. W 1979 w Camp Dawid podpisano traktat pokojowy , który kończył wojnę pomiędzy Egiptem a Izraelem. Ponadto Egipt uznał Izrael jako państwo. Przewidywał też zwrot Synaju przez Izrael Egiptowi, zapewniał swobodę żeglugi dla Izraela. Traktat był triumfem dyplomacji izraelskiej, ale wpłynął na pogorszenie stosunków Egiptu z krajami arabskimi, które na konferencji w Rabacie zaleciły zerwanie stosunków z Egiptem oraz zawieszenie go w prawach członka Ligi Arabskiej.
Kolejna wojna
Wybuch wojny Iran-Irak- okoliczność sprzyjająca, która podzieliła świat arabski, a Izrael wykorzystał ją do ataku na Liban, skąd palestyńscy partyzanci atakowali Izrael. Izrael wszczął działania wojenne po raz pierwszy ze względów politycznych, nie wynikających z bezpośredniego zagrożenia, lecz z dążenia do zmiany układu sił na obszarze. Bilans tej wojny był tylko częściowym sukcesem, Odziały OWP opuściły Liban i wyniosły się , ale nadal partyzanci przeprowadzali ataki na Izrael. 1/3 Libanu znalazła się pod izraelską okupacją .
PLANY UREGULOWANIA KONFLIKTU
1/ 1981 rok - plan zgłoszony przez księcia Fahda. Proponowano w nim uznanie przez Arabów państwa Izrael w zamian za powrót do granic sprzed 1967 roku i utworzenie państwa palestyńskiego. OWP odrzuciła plan, a obrady w Maroko w 1981 r zostały zerwane ze względu na sprzeciw państw arabskich. Najwięcej kontrowersji wzbudziło uznanie Izraela jako państwo. OWP sprzeciwiła się, bo nie wspomniano w nim o prawie narodu palestyńskiego do samookreślenia pod przywództwem OWP jako jedynego legalnego przywództwa.
2/ kolejny plan - konkurencyjny plan Reagana w 1982 na bazie układów z Camp Dawvd. Plan ten nie przewidywał utworzenia państwa palestyńskiego. Zakładał wstrzymanie budowy osiedli żydowskich w Cisjordanii i Strefie Gazy. Zakładał też wybór autonomicznej władzy palestyńskiej na tych terenach na okres 5 lat, a potem sfederowanie autonomii z Jordanią, co miało rozwiązać problem bezpaństwowości Palestyńczyków.
3/ plan radziecki- zgłoszony przez Breżniewa w 1982.
Zakładał wycofanie wojsk Izraela z ziem zajętych w 1967. Zakładał gwarancję samookreślenia Palestyńczyków i postulat utworzenia ich państwa w Cisjordanii i Strefie Gazy ze stolica we wsch Jerozolimie. Zakładał uznanie bytu wszystkich państw bliskowschodnich łącznie z Izraelem. W celu ustalenia ostatecznych granic zakładał rokowania po wycofaniu się z ziem okupowanych.
Na tle arabskiego planu pokojowego nasuwa się pytanie o rzeczywisty stosunek państw arabskich do OWP i idei utworzenia państwa palestyńskiego. Plan utworzenia państwa popierano, ale pod warunkiem, że będzie ono miało ustrój zgodny z oczekiwaniami krajów arabskich. Przeważały interesy tych krajów, obawiały się one, że powstałe państwo będzie zbyt radykalne i może to zagrażać stabilności na Bliskim Wschodzie. Dlatego próbują one ingerować w sprawy wewn. ruchu palestyńskiego.
Proces pokojowy na Bliskim Wschodzie
Od zakończenia II wojny nie ma na tym terenie trwałego pokoju. Co jakiś czas wybuchają między Izraelem a jego sąsiadami rabskimi wojny. Nie rozwiązano konfliktu między Izraelem i Palestyńczykami. Proces pokojowy na Bliskim Wschodzie jest bardzo powolny. Tylko mozolnymi rokowaniami, rozmowami, negocjacjami można rozwiązać ten konflikt drogą pokojową. Udało się podpisać traktat pokojowy między Izraelem a Egiptem, potem z Jordanią. Nadal nie ma z Syrią. Najtrudniejszy jednak problem to kwestia uregulowania stosunków Izraela z Palestyńczykami , utworzenie niepodległego państwa palestyńskiego.
W latach 1991-1993 prowadzono rozmowy w Madrycie, Waszyngtonie i Oslo. W ich wyniku zawarto porozumienie w 1993 w Waszyngtownie. Arafat, Peres otrzymali nagrodę Nobla. Izrael zgodził się na utworzenie Autonomii Palestyńskiej. Towarzyszyć temu miało stopniowe przekazywanie władzy Palestyńczykom. W 1995 porozumienie kolejne w Waszyngtonie, armia izraelska wycofała się z 7 miast Zach brzegu Jordanii i uwolniono 2500 więźniów palestyńskich. W 1996 wybory do Rady Autonomicznej Palestyny, wygrali zwolennicy Arafata. Dżihad i Hamas nie uzyskały poparcia społecznego. Anulowano tez artykuł Karty Palestyńskiej mówiący o dążeniu do zlikwidowania , do zniszczenia Izraela. Izrael nadal okupuje Palestynę. Po obu stronach są zwolennicy i przeciwnicy kompromisu. Wynory w następnych latach w Izraelu zastopowały proces pokojowy, gdyz do głosu doszli ludzie przeciwni ustępstwom. Rozmowo izraelsko - palestyńskim patronują USA, ale Izrael nie jest podatnu na sugestie USA. Czas płynie, a konflikt trwa. W 2003 roku USA, UE,ONZ i Rosja przedstawiły plan pokojowy tzw. mapę drogową. Chodzi w nim o utworzenie palestyńskiego państwa do 2005. Dziś wiemy, że nie udało się nic w tej kwestii zrobić. Po obu stronach do głosy doszły ugrupowania przeciwników rozmów i pokojowego rozwiązania sporu. Ostatnie wybory w Autonomii Palestyńskiej doprowadziły do wybrania ekstermistycznych ugrupowań typu Dżihad , Hamas. Ludność opowiedziała się za święta wojną. Nadziej na unormowanie konfliktu są nikłe. Trudno rozwiązać ten problem.
Problem palestyński
Istotę problemu stanowi rywalizacja dwóch społeczności palestyńskiej i żydowskiej o jedno terytorium o Palestynę. W wyniku I wojny arabsko - izraelskiej naród palestyński został pozbawiony własnej ojczyzny, prawa mieszkania na własnej ziemi. Część Palestyńczyków zbiegła, dają początek diasporze palestyńskiej. W 1949 ok 900 tys. Palestyńczyków musiało opuścić swoje domy. W kolejnych wojnach fala uchodźców zwiększała się. Przyjęta w 1949 rezolucja przez ONZ wzywała Izrael do umożliwienia powrotu Palestyńczyków do własnych domów, ale Izrael nie zastosował się do niej. Izrael nie zamierzał rezygnować z żadnej zdobyczy terytorialnej, gdyż państwo to miało przyjąć Żydów z całego świata. W 1973 naród palestyński liczył ok. 3,5 mln osób, z czego 1,8 żyło poza Palestyną. Od samego początku Izrael negował prawo Palestyńczyków do samostanowienia. Dążył do zlikwidowania ich odrębności, do tego aby nastąpiła asymilacja w krajach arabskich, ale te nie chciały tego. Tworzono obozy dla uchodźców, traktowano ich jako obywateli drugiej kategorii. Byli oni instrumentem antyizraelskiej polityki w rękach krajów arabskich. Liga Państw Arabskich zabroniła nadawania im obywatelstwa.
Początkowo Palestyńczycy nie przejawiali większej aktywności, gdyż liczyli na pomoc krajów arabskich. Członkowie Ligi Państw Arabskich traktowali podział Palestyny jako stan przejściowy. Źle ocenili sytuację. Przez długi czas wbrew realiom celem ich było całkowite zniszczenie Izraela. Pod koniec lat 50-tych zaczęły powstawać pierwsze grupy bojowników palestyńskich, ale nie były one w stanie podjąć skutecznej akcji przeciw Izraelowi.
W 1964 utworzono Organizację Wyzwolenia Palestyny. Był to front narodowy, który zrzeszał różne ugrupowania, preferujące różne sposoby walki wokół jednego celu - utworzenia państwa palestyńskiego. Podstawą działania OWP stanowi Palestyńska Karta Narodowa.
Po klęsce w 1967 Palestyńczycy przekonali się o konieczności samodzielnego decydowania o własnym losie. Za jedyny instrument działania uznali walkę zbrojną, stosowali także akty terroru, co Izrael wykorzystał jako argument przeciwko nie uznawaniu OWP jako legalnego przedstawiciela narodu palestyńskiego. Poważniejszą rolę OWP zaczęła odgrywać w 1969, kiedy na jego czele stanął Jaser Arafat. (al.-Fatah). Do końca lat 80-tych ruch opowiadał się za utworzeniem w Palestynie jednego państwa, w którym równe prawa mieliby zarówno Żydzi jak i Arabowie. W latach 70-tych ugrupowanie al.-Fatah dopuszczało możliwość rozwiązania konfliktu drogą pokojową, drogą negocjacji. Inne ugrupowania wchodzące w skład OWP niekoniecznie popierały te idee, istniały rozbieżności wewnątrz ruchu.
W 1974 OWP została uznana za jedynego legalnego reprezentanta narodu palestyńskiego. W tym też roku ONZ uznało prawo narodu palestyńskiego do samostanowienia i przyznało OWP status obserwatora przy ONZ. Ruch zaczął odnosić sukcesy dyplomatyczne. W sferze wojskowej jednak nie odnosił sukcesów. Izrael podjął w 1978 próbę eliminacji ruchu, wkraczając do Libanu, gdzie stacjonowały grupy OWP i skąd prowadzono ataki na Izrael. Izrael nie chciał opuścić okupowanych terenów, a ich okupacja przyniosła mu bombę demograficzna w postaci dwumilionowej mniejszości arabskiej, która nie pogodziła się z okupacją. Jej opór przybrał formę intifady -powstania bez użycia broni. W 1987 OWP i kraj arabskie zgodziły się przyjąć wszystkie rezolucje ONZ pod warunkiem , że Izrael zrobi to samo. Społeczność międzynarodowa zaczęła naciskać na Izrael. Niestety bezskutecznie.
WOJNA W LIBANIE
Dawne terytorium mandatowe Francji. Wojny Izraela z sąsiadami przez jakiś czas omijały Liban. Jest państwem wielowyznaniowym o 17 wspólnotach religijnych.. Podział władzy wg klucza relifijnego : prezydentem maronita, premierem sunnita, a przewodniczącym parlamentu szyita. Podział na partie polityczne pokrywa się z podziałem religijnym. Napływ ludności muzułmańskiej, głownie Palestyńczyków i emigracja części chrześcijan zmieniły proporcje wyznawców religii na korzyść muzułmanów. Liban dawał schronienie wielu uchodźcom palestyńskim, ich liczba stale się zmieniała w zależności od sytuacji w Izraelu. Rodziło to wiele zadrażnień z Izraelem , łącznie z inwazją wojsk izraelskich na Liban.
Jedna z inwazji miała na celu likwidację wojskowych ośrodków palestyńskich. W 1982 Izrael ponownie wtargnął na terytorium Libanu, aby rozbroić struktury OWP, które z terenu Libanu atakowały Izrael, organizowały akcje terrorystyczne. Mimo akcji Izraela nie udało się do końca wyeliminować Palestyńczyków. OWP zmuszona została jednak do przeniesienia swych władz do Tunezji. Od 1974 Syria utrzymuje na terytorium Libanu znaczne siły wojskowe, które mają chronić integralność terytorialną tego kraju. Libańczycy wyrażają aprobatę dla armii syryjskiej. Rzeczywistym zamiarem Syrii jest aneksja Libanu i utworzenie tzw. Wielkiej Syrii. W ostatnich latach stosunki Libanu i Izraela uległy normalizacji na granicy tych państw Izrael wycofał swoje wojska.
REWOLUCJA ISLAMSKA
W ostatnich latach nasiliła się obawa przed działalnością fundamentalistyczną islamską. Nie chodzi tu o sam islam, ale o próby narzucenia siłą islamu „ niewiernym”, nietolerancji wobec wyznawców innych religii, czy też panowania szyitów na sunnitami. W ramach islamu fundamentaliści islamscy posługują się terrorem, zabójstwami do realizacji swoich celów.
Prowadzą też działalność na terytoriach innych krajów nieislamskich np. Francji. Bodźcem do działań była rewolucja islamska w Iranie zakończona obaleniem szacha w 1979 roku. Osłabiona została pozycja USA i innych państw zachodnich. Państwa islamskie uzyskuja znaczne dochody z eksportu ropy naftowej i chcą oddziaływać na świat zewnętrzny, przeciwko innowiercom. Wewnątrz poszczególnych państw islamskich toczy się często ostra walka o opanowanie centrów władzy budowanych w oparciu o Koran wg interpretacji fundamentalistycznej. Ofiarami terrorystów są często autokary z turystami. Fundamentaliści organizują ugrupowania pod nazwą Dżihad (święta wojna(. Fundamentalizm jest przejawem protestu przeciwko biedzie , korupcji, dyskryminacji. Dopóki nie zostaną rozwiązane problemy gospodarcze i nie podniesie się standardu życia , nie ma mowy o pokonaniu fundamentalizmu islamskiego. We współczesnym świecie fundamentalizm islamski jest uważany za jeden z głównych czynników destabilizujących życie polityczne i stosunki międzynarodowe.
Wojny w Afganistanie
Przez dziesięciolecia był państwem neutralnym i niezaangażowanym. W 1973 obalono monarchię i proklamowano republikę. Afganistan ściśle współpracował z ZSRR. W 1979 doszło do rywalizacji o władze w Afganistanie. ZSRR wkroczył na teren Afganistanu udzielając poparcia jednemu z przywódców jednego ze skrzydeł rządu. ZSRR wdał się w wieloletnia wojnę zakończoną klęską . Społeczność międzynarodowa potępiła tę interwencję ZSRR w sprawy wewnętrzne. ONZ wzywała do wycofania się wojsk radzieckich. USA, Pakistan i kilka innych krajów popierały opozycję afgańską.. Wojska radzieckie wycofały się dopiero w 1989 roku. Nie zakończyło to jednak konfliktu w Afganistanie. Rozpoczęła się wojna domowa. Całe terytorium zostało opanowane przez talibów, skrajnie ekstermistyczne grupy islamskie, wspierane przez talibów z Pakistanu. Wprowadzano reguły rządzenia oparte na prawie koranicznym interpretowane przez fundamentalistów.
Na terytorium Afganistanu szkolono grupy terrorystyczne Osamy ben Ladena. W 2001 po zamachu 11 września na World Trade Center USA i ich sojusznicy z NATO wypowiedzieli wojnę terroryzmowi, którego symbolem był Osama ben Laden. Siły NATO pokonały rządy talibów. Do Afganistanu skierowano siły międzynarodowe w celu ustabilizowania nowej władzy.