Stosunki międzynarodowe – specjalność Azja Wschodnia i Południowa

str. 1

Azja Wschodnia i południowa w stosunkach międzynarodowych

Dr P. Osiewicz

Azja południowa w polityce globalnej

4 luty 2012 rok

Indie, Pakistan, Korea, Chiny, Japonia, podział regionalny: Azja Wschodnia i Azja Południowa stanowią

część regionu Azji i Pacyfiku, połączone cechy regionalizmu lądowego i morskiego, podział:

•

Północna

•

Południowa

•

Środkowa

•

Wschodnia

•

Zachodnia

Kryterium polityczne

Podział regionu Azji i Pacyfiku

•

Azja północno – Wschodnia

•

Azja Południowa

•

Australia i oceania

•

Ameryka Północna

•

Azja Wschodnia i Południowa

•

Ameryka Północno – Wschodnia i Ameryka Południowo – Wschodnia – wyodrębnione na

podstawie wartości azjatyckich (Asian Rules), buddyzm, konfucjanizm, klasyfikowane i

postrzegane są jako Azja Wschodnia.

Łączne traktowanie Azji Wschodniej i Azji Południowej mimo różnic wynika z faktu rozwijania się

procesów międzyregionalnych i ciążenia państw Azji Południowej np. Indii w kierunku Pacyfiku.

•

Azja Wschodnia – filarem jest tradycja konfucjańska

•

Azja Południowa – filarem jest tradycja hinduska [Hinduizm – 5 KAST i podkasty]

Szanse i atuty

•

Wzrost znaczenia geopolitycznego

•

Szybki wzrost gospodarczy

•

Coraz większy udział w handlu światowym

•

Coraz większy udział w światowym rynku usług

•

Atrakcyjność kulturowa (Soft Power)

Stosunki międzynarodowe – specjalność Azja Wschodnia i Południowa

str. 2

Zagrożenia i wyzwania:

•

Brak wspólnej infrastruktury bezpieczeństwa

•

Nuklearyzacja subkontynentu indyjskiego

•

Terroryzm

•

Problem państw upadłych

•

Niestabilna sytuacja Bangladeszu

•

Sytuacja na półwyspie koreańskim

•

Różnice ekonomiczne

•

Problemy demograficzne

•

Duże kontrasty, rozwarstwienie społeczne w większości państw regionu

•

Różnice kulturowo – językowe

Czy wiek XXI należy do Azji?

Azja podjęła wyzwanie

•

Na początku XIX wieku Chińczycy oraz Hindusi wypracowywali ponad połowę dochodu

narodowego świata

•

Utracili pozycję ponieważ nie udało się im przejąć modelu intensywnej industrializacji

•

Przyczyny załamania: fragmentacja administracji, podziały wewnętrzne, brak identyfikacji

narodowej

•

Powstanie Chińskiej Republiki Ludowej w 1949 roku

•

Odzyskanie niepodległości przez Indie

•

Rola jednostek: Mao, Mahatma Gandhi

•

Nehru: w stronę Indii mocarstwowych

•

ChRL: Deng Xiaoping i początek reform

•

Kwestia podziału Hin: dwa państwa, Chińska Republika Ludowa oraz Republikę Chińską na

Tajwanie

•

ChRL – od 2003 największy partner handlowy USA

•

ChRL – drugi najwyższy na świecie dochód narodowy: Indie – czwarty najwyższy na świecie

•

Gospodarka Indii – równowartość 45% chińskiej

•

Jeszcze na początku lat 70, dochód narodowy Indii był dwa razy wyższy od ChRL, obecnie

dochód chiński jest dwuipółkrotnie wyższy

•

Dynamiczny wzrost gospodarczy zwiększył ich zapotrzebowanie na surowce energetyczne

•

Chiny – 30% ropy z importu, Indie aż 69%

•

Prognoza na 2030 r.: ChRL – 60%, Indie – 94%

•

Brak surowców może być poważną barierą rozwoju

Stosunki międzynarodowe – specjalność Azja Wschodnia i Południowa

str. 3

•

Chińczycy pomagali Pakistańczykom skonstruować bombę atomową

•

Dla USA – Indie są zapleczem gospodarczym i logistycznym dla operacji w Pakistanie i

Afganistanie, a nie strategicznym partnerem w konfrontacji z państwami muzułmańskimi czy

Chinami

•

Oba państwa uzależnione także od eksportu do USA

•

Dynamiczny wzrost gospodarczy zwiększył ich zapotrzebowanie na surowce energetyczne

Strategie geopolityczne USA, CHIN oraz Indii

Strategie geopolityczne

•

Indie i Chiny – najstarsze cywilizacje ale od niedawna nowoczesne państwa, quasi narodowe

•

Chiński komunizm – forma nacjonalizmu, obrona przed obcymi wpływami, zwłaszcza

Zachodu

•

W Indiach – nie nacjonalizm ale wspólne doświadczenia historyczne oraz religia: brak jednej

ideologii

•

Współdziałania aż do wojny w Himalajach (1962)

Różnice strategiczne:

•

Różnice strategiczne dzielące oba państwa: dostęp do surowców energetycznych, roli wśród

innych państw azjatyckich oraz ekspansją Chin w Tybecie i roszczeniami terytorialnymi ChRL

w stosunku do Indii

•

Wizyta Busha w Delhi w 2006 roku – ustanowienie globalnego partnerstwa Indii i USA uznały

Indie za państwo atomowe, choć nie były stroną układu NPT

•

Był to przełom, włączenie Indii do „klubu mocarstw”.

Porozumienia militarne:

•

Porozumienie o współpracy militarnej USA – Indie (2006)

•

Wznowienie dostaw technologii atomowych i uranu od czasu 1988 roku (indyjskie próby

atomowe)

•

Wielu analityków np. Daniel Zbytek, utrzymuje, że formuje się „Wielka Trójka” mocarstw

(USA, Chiny, Indie) – kosztem Wielkiej Brytanii, Francji oraz Rosji

•

Rosja i inne mocarstwa energetyczne – będą stanowiły jedynie zaplecze światowej

gospodarki

Wielka Trójka

•

Żadne z państw Wielkiej Trójki nie dąży do konfrontacji militarnej

•

Maja też świadomość współzależności chociaż konkurują ze sobą zwłaszcza gospodarczo

Stosunki międzynarodowe – specjalność Azja Wschodnia i Południowa

str. 4

•

Proeksportowa polityka Chin niebezpieczna, ponieważ przy nadwyżce z deficytu handlowego

z USA muszą inwestować w amerykańskie papiery dłużne (mechanizm Breton Woods II) – już

ponad 250 mld USD: pokrywają deficyt budżetowy i handlowy USA

•

Większość wpływów handlowych Chin jest lokowana w USA by zapewnić stabilność systemu,

ponadto Chiny nie są w stanie wchłonąć wszystkich dochodów

•

Państwa „Wielkiej Trójki” muszą zapewnić sobie bezpieczeństwo dostaw surowców

energetycznych

•

Ocean Indyjski nadal głównym szlakiem transportowym ropy z Bliskiego Wschodu na Daleki

Wschód i do Azji Południowej

Pomoc atomowa USA

•

Pomoc atomowa dla Indii ma znaczenie gospodarcze, gdyż broń atomowa ma już głównie

charakter odstraszający (nie ma zagrożenia atakiem)

•

Problem podejścia do Iranu: dla Indii i Chin irański program atomowy nie stanowi zagrożenia,

przeważa pragmatyzm i chęć kupowania irańskich surowców.

•

Indie i Chiny zaniepokojone rozwojem sytuacji w Pakistanie, który staje się państwem

upadłym (50% budżetu Pakistanu na cele wojskowe)

5 luty 2012

Azjatycki wyścig zbrojeń

•

W Azji kilka ośrodków napięć, główne w Azji Zachodniej

•

Znaczenie napięć regionalnych: Półwysep koreański, rywalizacja ChRL i Republiki Chińskiej na

Tajwanie

•

Najmniej znaczy i najmniej widoczny konflikt między Chinami i Indiami np. wspieranie

Pakistanu przez Pekin oraz indyjska aktywność w Tybecie i Mayamarze

•

Kilka tysięcy lat kontaktów i tylko jeden konflikt zbrojny w 1962 roku

•

Atak chiński i zajęcie części spornych obszarów w Himalajach było szokiem dla ludzi, do

dzisiaj istnieje „kompleks chiński” w świadomości elit Indii

•

Chiny wspierały pakistański program atomowy za pieniądze Arabii Saudyjskiej

•

Chiny blokują Indie w ich staraniach o status Stałego Członka w Radzie bezpieczeństwa ONZ:

faworyzują Niemcy i Brazylię

Chiński program zbrojeń

•

Podstawę chińskiego programu zbrojeń stanowi własna produkcja

•

W 1990 roku (5 mld. RMB) na zbrojenia, w 2002 roku (60 mld.)

•

Centralny ośrodek zakupów a także badań dla wojska (Zhou Zhunangbei – ZZB)

•

Nowy system przyczynił się do podniesienia jakości uzbrojenia

•

Dynamiczny rozwój chińskiego IT

•

Chiny zbudowały 4 niszczyciele w technologii „Stealth” – oprócz ChRL technologię taką

posiadają USA i UK

Stosunki międzynarodowe – specjalność Azja Wschodnia i Południowa

str. 5

•

Seryjna produkcja rakiet średniego zasięgu (aż 450 rozlokowano na wybrzeżu w pobliżu

Tajwanu)

•

Chiny dysponują wieloma satelitami geostacjonarnymi, część z nich prowadzi działania

szpiegowskie

•

Transfer technologii lotniczych z Rosji do ChRL dzięki zakupowi samolotów SU 27

•

Indie nie maja takich sukcesów i prawie całkowicie zależą od importu uzbrojenia

•

Program budowy nowoczesnego czołgu bojowego ARJUN trwa już ponad 30 lat

Polityka zagraniczna ChRL – uwarunkowania polityki zagranicznej

•

Najludniejsze państwo świata – 1,35 mld (2010 rok)

•

Jedno z największych terytorialnie państw świata – 9596960 km/2

•

Duże zróżnicowanie narodowościowe i etniczne

•

Chiny nie są państwem – to cywilizacja

•

Druga potęga gospodarcza świata

•

Jedna z najbardziej energochłonnych gospodarek świata

•

Ekspansja gospodarcza i polityczna, zwłaszcza w Afryce i Azji Środkowej

•

Mocarstwo atomowe

•

Kwestia tajwańska

•

Kwestia tybetańska

•

Status specjalny: Makau i Hong Kong

Nowe Chiny (po 1978 roku)

•

Druga potęga gospodarcza

•

Roczny wzrost PKB na poziomie ponad 10%

•

ChRL zaczyna wyznaczać nowe trendy w gospodarce, nauce, kulturze a także polityce

•

Pojawiają się propozycje utworzenia grupy G-2 wraz z Stanami Zjednoczonymi

•

ChRL według American Goldman Sachs Group w 2041 roku będzie miała wyższy PKB od USA

•

Żadna rodzina nie może być bogata przez więcej niż 3 pokolenia

•

Zgodnie z teorią George`a Modelskiego trudno utrzymać pozycję dominującą na świecie

przez więcej niż 100 lat, zgodnie z teoria długich cykli dominacja USA to lata 1945 – 2045

•

George Friedman – jeśli Chiny nie rozważą swoich problemów rozpadną się na wiele

mniejszych państw

•

Jedno państwo – dwa systemy

Ewolucja polityki zagranicznej ChRL.

W okresie 60 lat od polityki państwa zamkniętego przez politykę państwa pół zamkniętego aż do

państwa otwartego w relacjach międzynarodowych. Przełom nastąpił w 1978 roku – początek reform

i otwarcia się na świat Cin za rządów Deng Xiaopinga.

Stosunki międzynarodowe – specjalność Azja Wschodnia i Południowa

str. 6

Rozwój ekonomiczny

•

Główny kierunek rozwoju relacji ze Stanami Zjednoczonymi, Australią, Japonią i państwami

Europy Zachodniej

•

Równie dynamiczny rozwój stosunków handlowych z państwami sąsiadującymi

•

W latach dziewięćdziesiątych USA i Chiny zmuszone do ustanowienia przyjaznego

partnerstwa