Choroby skóry o podłożu alergicznym
Mechanizmy immunologiczne, które między innymi prowadzą do chorób skóry, dzieli się na cztery typy:
Typ 1: Anafilaksja. Produkcja IgE, które w kontakcie z alergenem powodują degranulacje komórek tucznych bazofili. Poprzez to zostają uwolnione substancje takie jak: histamina, serotonina, bradykinina oraz enzymy proteolityczne. Konsekwencją jest zapalenie. Na skórze ujawnia się pokrzywka i atopia jak alergia pokarmowa, parazytalna oraz uczulenie wywołane lekami.
Typ 2 : Typ cytotoksyczny. Przeciwciała (IgG, IgM) niczszą komórki przy współpracy dopełniacza lub poprzez aktywację cytotoksycznych komórek. Przy tym powstają biologiczne aktywne, produkty rozpadu komórek, które wywołują zapalenie. W ten sposób, powstają na skórze pęcherzowate autoimmunologiczne schorzenia.
Typ 3 : Reakcja Arthusa. Immunologiczny zespół nadwrażliwości. Zawarte w tkance kompleksy przeciwciało-antygen wywołują uaktywnienie komplementu. Uaktywniony przez to dopełniacz przyciąga granulocyty obojętnochłonne , które mogą uwalniać enzymy proteolityczne, które prowadzą do degranulacji komórek tucznych. Niektóre alergie jatrogenne, pokarmowe jak też uogólniony toczeń są wywoływane przez te mechanizmy.
Typ 4: Typ póżny. Kontakt limfocytów T z antygenem prowadzi do uwolnienia naczynioaktywnych chemotaktycznych limfokin, które wywołują zapalenie. Do tego typu należy alergiczne kontaktowe zapalenie skóry i alergie wywołane pasożytami.
Pokrzywka
Najczęściej jest alergią 1 typu, może być wywołana także przez toksyczne, mechaniczne i ( co jest znane u ludzi) czynniki psychosomatyczne. Uwolnienie histaminy, kininy i innych naczynioaktywnych substancji wywołuje podwyższoną przepuszczalność naczyń i przez to obrzęk. Toksyny owadów, proteiny pochodzące z pożywienia, substancje chemiczne i lekarstwa są najczęstszymi alergenami. Pokrzywka objawia się poprzez wystąpienie mniejszych lub większych krost, guzków i obrzęków. Najczęściej na głowie czasem na całym ciele. Zmiany są najczęściej widoczne u psów gładko i krótkowłosych. Pozostają ukryte u zwierząt z długą i gęstą sierścią. Pokrzywka może objawiać się świądem. Ustępuje spontanicznie najczęściej po zniknięciu alergenu. Jeżeli zmiany nie ustępują przez kilka godzin należy przeprowadzić terapię krótko działającymi rozpuszczalnymi w wodzie kortykosterydami np. Ultracorten H (prednisolon), dodatkowo z metyloprednisolonem (Urbason). Miejscowo pomagają kompresy z zasadowego octanu glinowego. Przy nawrotach choroby do ustalenia przyczyny pomaga wywiad dotyczący żywienia i środowiska. Należy także pytać o leki.
Obrzęk naczyniowy
Obrzęk Quincke - przyczyną tego obrzęku są te same patomechanizmy jak przy pokrzywce. Objawia się widocznym obrzękiem ocznym, warg i małżowin usznych. Następnie mogą występować także obrzęki kończyn i tułowia. Niebezpieczne są także obrzęki krtani i gardła. Główną przyczyną są ukąszenia owadów. Jady węży mogą wywoływać wyglądające podobnie miejscowe obrzmienia którym towarzyszą też uszkodzenia naczyń przez wybroczyny. Terapia glikokortykoidami. Ultracorten H i.v.. Dodatkowe stosowanie kortykosterydów do zniknięcia objawów.
AZS
Pod pojęciem atopia w 1922r.Coca opisał grupę trzech obrazów chorobotwórczych u ludzi uwarunkowanych alergicznie występujących rodzinnie - astma, katar sienny, i AZS. W 1941 zostały opisane przez Whittich'a u psa.
Predyspozycja do atopi polega na odziedziczonej zdolności limfocytów B do tworzenia IgE w dużej ilości przeciwko alergenom, a poprzez to rozwija się alergia typu 1. Po pierwszym kontakcie z alergenem IgE jest produkowane z limfocytów B i związane z komórkami tucznymi skóry i bazafilami krwi. Ponowny kontakt z alergenem, który dostaje się przez inhalacje, z pokarmem, przez skórę drogą krwi prowadzi do degranulacji komórek tucznych i uwolnienia histaminy, serotyniny i enzymów proteolicznych, które są odpowiedzialne za objawy.
Najczęstszymi alergenami są pyłki kwiatowe, roztocza kurzu domowego, pióra, pleśń, wełna, żywność. Choroba wystąpuje najczęściej sezonowo ale może utrzymywać się przez dłuższy czas. Jeżeli alergie utrzymują się przez dłuższy czas występują powikłania. Atopia może wystąpić w wieku 1 roku, rzadziej w młodszym i rzadziej powyżej 6 roku życia. Ich przebieg jest przewlekły i postępowy. Główne objawy kliniczne to: intensywny świąd, może być na całym ciele, najczęściej jednak na głowie, pod pachami , grzbiecie i między palcami. Rzadziej powstaje tylko Otitis externa. U psów o jasnej skórze przez częste lizanie zabarwia się sierść na kolor czerwono-brązowo. Wtóre zmiany skóry są spowodowane drapaniem i lizaniem: zaczerwienienie, zaskórniaki, strupy, krosty. W przypadkach przewlekłych występuje łojotok, nadmierne pocenie, czasem skóra staje się sucha. W przypadkach chronicznych występuje liszajowacenie, zaczerwienienie, przebarwienie skóry wokół oczu, pod pachami i w okolicach odbytu. Inne objawy jak katar, zapalenie spojówek i astma u zwierząt nie obserwuje się.
Diagnoza różnicowa.
Należy wykluczyć inne przyczyny świądu u młodych psów: pasożyty zewnętrzne i wewnętrzne np. świerzb, Cheyletiella. U niektórych psów występują choroby alergiczne innego pochodzenia: APZS jak też łojotokowe zapalenie skóry. Dla potwierdzenia diagnozy można zrobić testy alergiczne. Warunkiem do tego jest , że będzie ograniczony kontakt z alergenem. Testy mogą być przeprowadzane tylko wtedy, gdy pies nie będzie pod wpływem środków hormonalnych na okres 1-2 tygodni przed testem, kortykosterydów na 2 miesiące przed testem. Suki nie powinny być w okresie rui ani ciąży urojonej.
Test jest przeprowadzany w następujący sposób. Boczną okolicę klatki piersiowej golimy o wielkości 20-15 cm,skóra musi być zdrowa bez wykwitów. Miejsca iniekcji obrysowujemy mazakiem. Próba dodatnia (histamina) i negatywna (NaCl 9%) kontrolna są wstrzykiwane w dawce 0,05 ml śródskórnie. odczyt po 15-30 min i 60 min przy alergenach pchlich po 12 i 24 i 48 godzinach. Przy teście kropla alergenu zostaje naniesiona na skórę, następnie skóra zostaje nakłuta lancetą i kropla z alergenem wnika przez naczynia skórne do skóry. Nadmiar roztworu alergenowego zostaje osuszony po 5 min. Odczyt jak przy teście śródskórnym. Odczyt reakcji wymaga doświadczenia jak też wybór domniemanego alergenu, które są różne, zależne od położenia geograficznego i pory roku. Znanymi próbami testowymi są Greere Stallergene i Bencard. Testy alergiczne i odczulanie w najlepszym wypadku są skuteczne w 70-80% (wg. Reedy 1980r.)
Terapia polega na unikaniu kontaktu z alergenem o ile alergen został wykryty i wykluczony. Jeżeli nie można go uniknąć można spróbować odczulić pacjenta. Istota odczulania polega na tym, że pacjentowi wprowadza się parentetalnie odpowiednią zwiększoną dawkę alergenu. Przyjmuje się, że w ten sposób pacjent produkuje IgE przeciwko temu alergenowi, które zatrzymują i utrwalają alergen, za nim on osiągnie IgE połączone z tkanką i powoduje jego szkodliwe działanie.
Właściwy mechanizm nie jest jeszcze dokładnie poznany. Odczulanie może następować dwoma sposobami: wodnymi roztworami albo roztworami pecypitatu aluminowego. Wodne roztwory zostają szybko wchłonięte i wymagają częstej iniekcji. Iniekcja co 2 potem co 10 dni. Dawka zachowawcza co 20-40 dni podczas gdy precypitat aluminowy podajemy najpierw co tydzień potem co 2-4 tygodnie. Odradza się szybkie odczulenie co 3-4 godziny. Dawka musi być zestawiona indywidualnie na podstawie wyników testu. Maksymalnie może zawierać 10 antygenów. W przeciwnym razie antygen jest zbyt mało rozcieńczony, lub ilość antygenu jest zbyt duża i tym samym niebezpieczna.
Terapia o ile to możliwe powinna być rozpoczęta wcześnie. Także dawka przypominająca powinna być wykonana co najmniej miesiąc przed oczekiwanymi objawami atopi. Długość terapii i częstotliwość injekcji muszą być ustalone indywidualnie. Alergicy dobrze znoszą kortykosterydy ( np. Prednisolon iniekcja 0,5 - 1,0 mg/kg 2 razy dziennie przez 5-7 dni, potem raz dziennie do ustąpienia objawów. Dawka zachowawcza 0,25-0,5 mg/kg każdego ranka. Tą terapię należy kontynuować jako terapię długoterminową i złożoną ( niebezpieczeństwo wystąpienia jatrogennego zespołu Cushinga)
Przy nagłym świądzie mogą być zastosowane leki przeciwświądowe i przeciwhistaminowe. Najlepiej w połączeniu z prednisolonem w małej dawce np. Prometazyna, Hydroksyzyna 2,2 mg/kg 3 razy dziennie p.o. Terfenadin 5-10 mg/kg 2 razy dziennie , czy Clemastil 0,05-0,1 mg/kg 2 razy dziennie. Same leki przeciwhistaminowe działają nie wystarczająco, mogą jednak pomóc w utrzymaniu niskiej dawki kortykosterydów.
Alergia pokarmowa
Jest reakcją alergiczną typu 1 lub 2 i może być wywołana przez liczne alergeny. Między innymi ryby (produkty gotowe często zawierają mączkę rybną), mięso, mleko i środki konserwujące. Kliniczne objawy występują najczęściej 4-24 godziny po przyjęciu alergenu i są różnorodne. Świąd bez zmian skórnych jest najczęstszym objawem. Czasem występuje pokrzywka lub Otitis externa. Jest możliwy również uogólniony toczeń rumieniowy, pęcherzowate i łuszczące się zapalenia skóry. Dodatkowo mogą występować zaburzenia przewodu pokarmowego.
Jeżeli kontakt z alergenem jest jednorazowy objawy znikają po 24-48 godzinach z wyjątkiem zmian wtórnych spowodowanych drapaniem. Przy stałym kontakcie rozwija się chroniczne łojotokowe zapalenie skóry i w wyniku drapania wtórne infekcje.
W etapie początkowym w celu diagnozy różnicowej muszą być wykluczone pasożyty. W przeciwieństwie do atopi nie ma zależności od pory roku.
Dla potwierdzenia diagnozy należy przeprowadzić przez 2 tygodnie dietę eliminującą, która ma składać się z prostych produktów i nie powinna zawierać żadnych dotychczasowych produktów mięsnych. Zalecany jest pokarm z kurczaków, ryżu, baraniny, sera białego, wody. Dieta musi być ścisła i bez dodatków.
Zazwyczaj udaje się wyodrębnić alergen i w przyszłości go uniknąć. Przy ustalaniu planu karmienia na podstawie diety eliminacyjnej należy uważać na właściwe zaopatrzenie na składniki mineralne, witaminy i nienasycone kwasy tłuszczowe. Terapia kortykosterydami szczególnie w przypadkach przewlekłych nie daje rezultatu.
2