NAUKA O ORGANIZACJI ćwiczenia nr 2 Mgr Magdalena Majowska

Metafory organizacji

Nowe podejście:

-tradycyjne teorie organizacji nie są wystarczające do opisu organizacji

-wielu teoretyków organizacji opracowuje swe ujęcia, opierając się na metodach zapożyczonych ze sztuk pięknych i nauk humanistycznych

-posługiwanie się metaforą jest szczególnie użytecznym środkiem dostrzegania i rozumienia istoty danego zjawiska

Metafora:

-pozwala zrozumieć jeden rodzaj doświadczenia za pomocą innego przez to, że sugeruje identyczność dwu rzeczy, których normalnie nie uważalibyśmy za tożsame (np. życie i długa wijąca się droga, człowiek i lew)

-zachęca do wyszukiwania podobieństw między przedmiotem zainteresowania a czymś, co jest lepiej znane, a przynajmniej znane w inny sposób

Metafora:

-przedstawia specyficzny czy fundamentalny sposób postrzegania, myślenia i mówienia

-polega na utożsamianiu podobieństw między rzeczami odmiennymi

Historia stosowania metafor

-Metafory zaczęto stosować w latach 20-tych XX wieku. Już wtedy Taylor porównywał organizację do maszyny, a Maslow prezentował podejście organizmowe

-Jednak wówczas nie badano użycia metafor. Metafory jako środki pomocne w rozumieniu organizacji znalazły zastosowanie pod koniec lat 70-tych XX wieku

Metafory Morgana:

-W książce pt. Oblicza organizacji brytyjski teoretyk organizacji, Gareth Morgan, poddał badaniom wiele sposobów wykorzystywania metafory w teorii organizacji, jako środka służącego rozumieniu i analizie organizacji

Analizował podobieństwa między organizacjami a maszynami, organizmami biologicznymi, mózgiem, kulturą, systemami politycznymi i sposobami niewolenia umysłów

Metafora maszyny:

-powstała na początku zeszłego stulecia, kiedy to w okresie rewolucji przemysłowej wynaleziono wiele nowych maszyn

-dominowała na początku XX wieku, a do klasycznej teorii zarządzania weszła dzięki zainteresowaniu strukturą i efektywnością

-odnosi się do sposobów najlepszego zaprojektowania organizacji - zakłada, że podobnie jak w celu wykonania pewnych zadań można zbudować maszynę, tak samo całą organizację można zbudować w celu realizacji wyznaczonych celów.

-organizacji to narzędzie służące wypełnianiu konkretnych (zwykle produkcyjnych) zadań

-menedżer to postać inżyniera do spraw organizacji, którego zadanie polega na kierowaniu skuteczną i wydajną organizacją

-w pewnym stopniu nawet dzisiaj oczekuje się, że organizacje będą działać jak maszyny: powinny one rutynizować efektywne operacje, być przewidywalne i działać niezawodnie wszędzie, gdzie to możliwe

Metafora organizmu:

-wyobrażenia związane z ewolucją biologiczną dostarczyły metafory organizmu

-wskazuje, że podobnie jak żywe organizmy, organizacje zależą od otoczenia dostarczającego potrzebne im do życia zasoby

-zamiast żywności i schronienia otoczenie organizacji dostarcza jej surowców, wiedzy, siły roboczej i kapitału, czyli zasobów wejściowych podlegających procesowi przekształcania, który podtrzymuje życie organizacji, podobnie do procesów trawiennych w organizmach żywych

-organizacja to żywy ustrój spełniający funkcje konieczne do przetrwania, zwłaszcza przystosowania się do wrogiego świata

-zakłada, że skoro organizacja wymaga funkcji podtrzymujących życie tak samo jak organizm żywy (trawienie, oddychanie, krążenie), to musi dostosowywać się do szerszego otoczenia

-uwypukla te procesy organizacyjne, które wiążą się z przetrwaniem, a wobec tego kładzie też nacisk na podtrzymywanie wymiany z otoczeniem

-uznaje istnienie różnych gatunków organizacji przystosowanych do różnych środowisk

-określa, że różne gatunki organizacji będą musiały stawić czoło różnym wymaganiom

-nie może istnieć najlepszy sposób organizowania, który sprawdzałby się równie dobrze w odniesieniu do wszystkich organizacji

-uwydatnia zależność od otoczenia, technologii jako procesu przekształcania

Metafora kultury

-organizacja to system znaczeń stworzonych i utrwalanych w wyniku stowarzyszania się ludzi mających wspólne wartości, tradycje i zwyczaje

-podkreśla zwyczaje i tradycje, opowieści i mity, artefakty i symbole organizacji

-menedżer symbolizuje organizację, jest opowiadaczem historii i przekazicielem tradycji

Pozostałe metafory:

-Inne metafory, które cieszyły się wśród teoretyków organizacji popularnością to: tekst, dyskurs, sztuka, jazz i dramat

-Wśród popularnych wymienia się także: gra, podróż, dżungla, rodzina, zoo, wojna

Metafora gry:

-organizacja jest zorientowana na realizację celu

-cel możliwy jest do osiągnięcia tylko w przypadku zespołowej pracy wszystkich jednostek tworzących drużynę

-każdy zawodnik - członek organizacji ma do zrealizowania określona funkcję (podobnie jak zawodnik na boisku na określonej pozycji)

-otoczenie jest uporządkowane

-liderem jest trener odpowiedzialny za zrealizowanie wyznaczonego celu

-wiąże się z pojęciami trudności, ryzyka, zabawy, pracy zespołowej i przywództwa

-trudności są głównie związane ze stworzeniem zgranego zespołu zdolnego do osiągania zamierzonego celu

-sukces danego zespołu (organizacji) jest uzależniony od umiejętności i kompetencji każdego zawodnika z osobna

-jedynym celem zespołu jest zwycięstwo

-występują tu zarówno wygrani jak i przegrani

-o sile zespołu decydują najlepsi zawodnicy, którzy są bardzo cenieni w tego typu organizacji

Metafora podróży:

-organizacja utożsamiana jest z podróżą morską

-w działaniu organizacji występuję pewnego rodzaju ryzyko, związane z niepewnością

-organizacja kierowana jest przez kapitana

-otoczenie określa się jako chaotyczne

-organizacja ma jasno sprecyzowany cel, którym jest dotarcie do lądu, tak jak to ma miejsce w przypadku podróży

-cel jest bardzo odległy, ale możliwy do osiągnięcia dzięki współpracy wszystkich członków załogi

-spełnienie celu jest możliwe dzięki ciężkiej i solidnej pracy wszystkich członków organizacji

Metafora dżungli:

-podstawową cechą jest nieprzewidywalność oraz bardzo mała znajomość otoczenia

-napotykane problemy są rozwiązywane przez każdego z pracowników `na własną rękę' i tylko w zakresie własnego interesu

-w odróżnieniu od innych metafor, dżungla charakteryzuje się agresywną postawą wobec innych jednostek

-trudno tu mówić o konkretnym celu

-występuje brak pomysłu na kierowanie organizacją, nie ma przywódcy, można jedynie mówić o przewodniku, którego zadaniem jest wyprowadzenie organizacji z dżungli

-członkowie organizacji kierują się zarówno doświadczeniem, wiedzą, jak i intuicją w rozwiązywaniu problemów.

Metafora rodziny:

-w organizacjach tych pojawia się stwierdzenie `jesteśmy jedną wielką rodziną'

-więzi pomiędzy poszczególnymi jednostkami opierają się na wzajemnym zrozumieniu, przywiązaniu oraz szacunku

-podobnie jak w rodzinie, w hierarchii firmy każdy ma do spełnienia określone zadanie i określony zakres kompetencji

-ważną cechą jest zróżnicowanie potrzeb poszczególnych jej jednostek oraz zdawanie sobie sprawy z odpowiedzialności za pozostałe osoby

-konflikty są rozwiązywane poprzez prowadzenie negocjacji

-ostateczne decyzje podejmowane są przez głowę rodziny, natomiast przed jej podjęciem, konsultuje on swoją decyzję z pozostałymi osobami

Metafora zoo:

-podstawowymi cechami organizacji są nieprzewidywalność samej organizacji oraz chaotyczność jej otoczenia

-liderem organizacji jest opiekun, który sprawuje całkowitą władzę nad firmą

-trudno wskazać konkretny cel, firma nastawiona jest raczej na alternatywne rozwiązania

-członkowie organizacji nie kontaktują się ze sobą w sposób naturalny

-nie ma zagrożenia ze strony naturalnych wrogów, co powoduje zatracenie naturalnego instynktu obronnego przed zagrożeniami

-wzmacnia to rolę opiekuna, bez którego organizacja nie ma szans na przetrwanie, a los poszczególnych jednostek w znacznym stopniu zależy od niego

Metafora wojny:

-istnieje konkretny cel, którym jest zwycięstwo

-otoczenie jest dosyć chaotyczne i nieprzewidywalne

-organizacja wymaga zdecydowanego lidera, doskonałego stratega - generała

-istotnymi problemami są ryzyko, straty oraz poświęcenie

-ważnym aspektem jest właściwy przepływ informacji, podobnie jak na wojnie, przepływ informacji odbywa się z góry na dół, czyli od generała do żołnierza

-każdy posiada tyle informacji, ile potrzebnych jest do zrealizowania swojego zadania

-niezbędne wydaje się gromadzenie informacji o przeciwnikach, rozpracowanie ich słabych i silnych stron

Ograniczenia rozumienia metaforycznego:

-poznanie za pomocą metafor jest częściowe - oznacza, że może ono ujawniać jedynie podobieństwa między dwiema rzeczami, natomiast nic nie mówić o różnicach (pozostawiają białe plamy w postrzeganiu)

łatwo nadużyć metafory (metafora maszyny wykorzystuje podobieństwa między maszynami a organizacjami, a przez to niedostatecznie podkreśla ludzkie aspekty życia w organizacji, takie jak uczucia czy symbole)

-ograniczenia tych metafor sugerują, że samodzielnie żadna z nich nie zapewnia zrozumienia wystarczającego do zbudowania na nim wiedzy o organizacjach

-niemniej każda z nich powoduje częściowe zrozumienie składające się na współczesną teorię organizacji a obeznanie z różnorodnymi metaforami, teoriami i perspektywami umożliwi lepsze postrzeganie organizacji

---