"Pieniądz to szczęście, pieniądz daje wszystko
(nawet miłość dzieci)"
"Pieniądz to szczęście, pieniądz daje wszystko (nawet miłość dzieci)" - te słowa wypowiedział stary ojciec Goriot - tytułowy bohater powieści Honoriusza Balzaka z serii "Komedia ludzka". "Komedia" stała się wiernym odzwierciedleniem społeczeństwa francuskiego, jego życia w pogoni za stanowiskiem, tytułem i pieniądzem...Wyścig do władzy, dobrobytu, pozycji kończył się całkowitym zdemoralizowaniem społeczeństwa. Według niejakiego Vautrin'a , na przykład, można praktykować wszelkie bezeceństwa , by zdobyć pieniądze, a tylko one się liczą . Nawet w rodzinie toczy się bezwzględna walka o pieniądze i wpływy .Przykładem jest rodzina ojca Goriot. "Wiekuisty ojciec" , który wyrzekł się wszystkiego dla swoich dwóch córek, dawał im wszystko, co może dać córkom ojciec, ale nie nauczył ich kochać, szanować drugiego człowieka. Jedna znienawidziła drugą za jej wpływy , pieniądze, tytuł... Baronowa Delfina de Nucingen zazdrości hrabinie Anastazji de Restaut towarzystwa w jakim się obraca, i największym jej pragnieniem jest , by mieć co najmniej tyle samo co siostra. Obie z resztą bez skrupułów pozbawiają swojego starego ojca całego majątku, by spełnić swoje zachcianki, a gdy umiera ,opuszczony przez wszystkich, w nędzy i zapomnieniu, żadna z córek nie interesuje się jego ciałem.
Pieniądze dają wszystko. Mogą być zarówno kością niezgody, jak w przypadku sióstr Goriot, jak i łączyć ludzi. Łączyć, to może za dużo powiedziane. Przykładem jest "zmiana taktyki" Vautrin'a, który widząc ilość pieniędzy Rastignac'a może nie pała do niego wielką miłością, ale postanawia przygotować niedoświadczonego studenta do pobytu w Paryżu, słowem - zdemoralizować go. Snuje (Vautrin ) plany morderstwa w imię pieniędzy. Uważa że wszelka fortuna jest zawsze wynikiem jakiejś zbrodni , nie wykrytej, bo doskonałej.
Pieniądze są czymś dziwnym ,nie odgadniony, czymś nieprzewidywalnym. Cały świat kręci się wokół nich , każdy chce je zdobyć, a by to zrobić trzeba być okrutnym i bezwzględnym. "Traktuj ludzi jak konie pocztowe , popędzaj choćby miały paść" a także " schowaj głęboko miłość" bo nie ma na nią miejsca w społeczeństwie i wynikają z niej same kłopoty - takie rady dawała krewniakowi pani de Beauséant. Uczciwa droga do kariery nie doprowadzi do niczego konstruktywnego, nie doprowadzi do pieniędzy, trzeba oszukiwać. Droga do kariery i pieniędzy prowadzi przez sypialnie i buduary zamożnych i wpływowych pań - wszyscy o tym wiedzieli, mężowie tych pań również.
Pieniądze dawały dają i będą dawały prawie wszystko. Za pieniądze nie da się tylko kupić zdrowia (choć można mu pomóc), młodości i zaufania. Kupić natomiast można wszystko, od najbardziej przyziemnych rzeczy jak żywność, do powiedzieć można wyniosłych jak miłość ("(...)gorzkie pocałowania kobiety, kupiłem(...)" mówił Kordian), czy nawet do życia. Pieniądze są pożądane przez tych, którzy ich nie mają, i przez to są szykanowani, ale i przez majętnych, którzy chcą ich jeszcze więcej. Dopóty będą sprężyną napędzającą świat, dopóki ludzie będą ich pożądali. Były, są, i będą źródłem ludzkich nieszczęść i zbrodni. Przez nie wybuchają wojny , ludzie nienawidzą się , umierają, przez nie ludzie są nieufni , nie dostrzegają niesprawiedliwości, zaślepieni wyścigiem ku karierze.
A może warto się zatrzymać...