PODATEK według encyklopedii PWN jest to świadczenia pieniężne na rzecz państwa lub innej osoby publiczno prawnej o charakterze przymusowym, powszechnym, bezzwrotnym i nieodpłatnym, pobieranym na podstawie przepisów prawnych, określających warunki, wysokość oraz terminy płatności tych świadczeń.
W czasach PRL dominująca gospodarka uspołeczniona podporządkowana była nakazom planu, rozliczanego najczęściej w jednostkach naturalnych. W jej obrębie nie działały takie instytucje rynkowe jak: cena, przychód, koszt, zysk i in. Podatkami odpowiadającymi wskazanym kategoriom była objęta tylko gospodarka nieuspołeczniona.
Wprowadzony w 1945 r. powszechny podatek od wynagrodzeń znoszony był sukcesywnie w latach 1971-1975 w stosunku do wynagrodzeń z tytułu zatrudnienia w jednostkach gospodarki uspołecznionej. Pobierany był aż do końca 1991 r. od osób zatrudnionych w sektorze prywatnym, a także od wynagrodzeń uzyskiwanych z pracy własnej, tj. z twórczości i działalności naukowej, oświatowej i artystycznej oraz z pracy wykonanej na podstawie umów o dzieło i umów zlecenia. Liniowa stawka podatku od wynagrodzeń ze stosunku pracy w sektorze prywatnym wynosiła najczęściej 20% lub 17,5%, w odniesieniu do honorariów artystycznych 10%, a od umów zlecenia lub o dzieło 20% podstawy opodatkowania.
Nadbudową nad tym podatkiem był podatek wyrównawczy, wprowadzony w 1957 r. i obowiązujący do 1991 r. Po przekroczeniu pewnego limitu dochodów, podatnik (także zatrudniony w gospodarce uspołecznionej), zobowiązany był do złożenia zeznania podatkowego. Przy dochodach przekraczających ustalaną administracyjnie kwotę wolną, stawka podatku wynosiła 10%. W najwyższych przedziałach skali sięgała 50%, z tym, że od 1990 r. łączne obciążenie podatkiem wyrównawczym nie mogło przekroczyć 40% dochodu. W podatku wyrównawczym stosowane były liczne ulgi, m.in.: na budowę i remont domu, na utrzymanie dzieci, dla osób wykonujących zawody twórcze.
Działalność gospodarcza w sektorze nieuspołecznionym do 1993 r. opodatkowana była podatkiem obrotowym, wymierzanym od wielkości sprzedaży oraz progresywnym podatkiem dochodowym. Odmianą podatku obrotowego był podatek graniczny, obejmujący towary sprowadzane z zagranicy; zastąpiony w 1994 r. przez podatek importowy. Znaczna część podatników płaciła podatki obrotowe i dochodowe w uproszczonych, zryczałtowanych formach.
Do 1984 r. grunty indywidualnych gospodarstw rolnych były opodatkowane podatkiem gruntowym, natomiast dochody z niektórych upraw i rodzajów produkcji zwierzęcej, jako tzw. działy specjalne (uprawy gruntowe warzyw i kwiatów, krzewy owocowe, sady, uprawy w szklarniach, tunelach foliowych, drób rzeźny) opodatkowane były progresywnym podatkiem wyrównawczym. Dochód ustalany był przy zastosowaniu rocznych norm szacunkowych z jednostki produkcji. Przy wysokich dochodach podatek mógł wynieść krańcowo 50% dochodu szacunkowego.
Począwszy od 1985 r. grunty gospodarstw rolnych oraz niektóre rodzaje produkcji rolnej, zaliczone do działów specjalnych, zostały opodatkowane podatkiem rolnym stanowiącym modyfikację podatku gruntowego. W ramach reformy wprowadzającej powszechny podatek od dochodów ludności, dochody z działów specjalnych produkcji rolnej zostały objęte tym podatkiem, z tym, że do działów specjalnych zaliczono jedynie uprawy i produkcje prowadzone niezależnie od warunków klimatycznych i glebowych.
Z początkiem lat 90-tych ułomny system podatkowy został zastąpiony nowym, zbliżonym do rozwiązań stosowanych w krajach Unii Europejskiej. Reforma podatkowa przeprowadzona w latach 1991-1992 zlikwidowała kilka tytułów podatkowych: podatek od wynagrodzeń, wyrównawczy, podatek od płac - uiszczany przez pracodawców, podatek dochodowy od działalności gospodarczej, podatek rolny z działów specjalnych produkcji rolnej. Zlikwidowano również odrębne opodatkowanie podatkiem dochodowym osób prawnych z sektora gospodarki uspołecznionej i nieuspołecznionej, wprowadzając w styczniu 1989 r. jednolity podatek dochodowy od osób prawnych.
W obszarze podatków dochodowych pewne doraźne rozwiązania utrzymały się jeszcze przez kilka lat, w tym tzw. "popiwek", czyli podatek od ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń w przedsiębiorstwach państwowych. Wprowadzony jeszcze w latach 80-tych miał być przeciwwagą dla płacowych roszczeń załóg. Był on płacony przez przedsiębiorstwa, które przekroczyły ustalony administracyjnie poziom wzrostu wynagrodzeń. Podatek ten został zniesiony całkowicie w 1996 r.
Obecny system podatkowy
Prawne podstawy nakładania obowiązków podatkowych stanowi obowiązująca od dnia 17 października 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483). W art. 217 ustrojodawca postanowił, że:
nakładanie:
podatków,
innych danin publicznych,
określanie:
podmiotów opodatkowania,
przedmiotów opodatkowania,
stawek podatkowych,
kategorii podmiotów zwolnionych od podatków,
zasad przyznawania ulg i umorzeń podatkowych
może następować wyłącznie w drodze ustawy.
Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 8 Konstytucji jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Oznacza to, że jeżeli w przepisach prawa podatkowego zawarte jest unormowanie sprzeczne z określonym przepisem Konstytucji, stosuje się przepis Konstytucji. Miejsce Konstytucji w systemie źródeł prawa podatkowego wymaga nadto, aby proces jego wykładni przebiegał w taki sposób, by dokonana interpretacja była zgodna z Konstytucją. W tej kwestii należy zwrócić uwagę na wytyczne Trybunału Konstytucyjnego, zawarte w uchwale z dnia 6 września 1995 r., sygn. W 20/94 (Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, 1995, nr 1, poz. 6, cz. II, s. 258-265), który wskazuje, iż w sytuacji, gdy jest możliwe takie wyłożenie przepisu, aby pozostawał on w zgodzie z Konstytucją, należy z tej możliwości skorzystać, odrzucając taką drogę interpretacji, która prowadzi do odczytania przepisu jako niekonstytucyjnego.
Na polski system podatkowy składa się jedenaście tytułów podatkowych, objętych materialnym szczególnym prawem podatkowym. Pojęcie podatku zostało zdefiniowane w art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) jako publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe i bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Przepisy Ordynacji podatkowej stosuje się również do opłat i innych nie podatkowych należności budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe, oraz opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych.
Według kryterium przerzucalności podatki można podzielić na:
bezpośrednie, czyli takie, których skutków nie można przerzucić na inny podmiot:
pośrednie, tj. takie, których skutki można przerzucić na inny podmiot:
Część materialna ogólna i część proceduralna prawa podatkowego została uregulowana przepisami Ordynacji podatkowej.
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH
Opodatkowanie podatkiem dochodowym osób fizycznych regulują dwie ustawy: Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) oraz ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz.930zezm.).
Zakres podstawowy
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów uzyskanych przez osoby fizyczne.
Poza zakresem tej ustawy pozostają przychody:
z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej,
z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach oraz ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia,
podlegające przepisom o podatku od spadków i darowizn,
wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej.
Podmiot opodatkowania
Podatek dochodowy jest podatkiem osobistym, co oznacza, że podatnikiem jest każda osoba fizyczna osiągająca dochód. Zasada ta ma również zastosowanie do małżonków, chyba że wystąpią oni z wnioskiem o łączne opodatkowanie ich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 2, 3 i 8 ustawy.
Na osobach fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub, których czasowy pobyt w Rzeczypospolitej Polskiej trwa w danym roku podatkowym dłużej niż 183 dni ciąży tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że osoby te płacą podatek dochodowy według zasad określonych w Polsce od całości osiąganych dochodów, bez względu na to, czy źródła przychodów położone są w kraju, czy też za granicą.
Od tej ogólnej zasady przepisy ustawy przewidują kilka wyjątków. Z opodatkowania podatkiem dochodowym w Polsce wyłączone są dochody uzyskiwane za granicą w przypadku, gdy umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, tak stanowi, a w przypadku braku takiej umowy - z zasad wzajemności.
Podatku dochodowego nie pobiera się również od dochodów uzyskanych za granicą przez:
osoby fizyczne, które nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania lub których pobyt w Rzeczypospolitej Polskiej trwa w danym roku podatkowym krócej niż 183 dni,
osoby fizyczne przybyłe do Rzeczypospolitej Polskiej na pobyt czasowy w celu podjęcia zatrudnienia w zagranicznych przedsiębiorstwach drobnej wytwórczości, w spółkach utworzonych z udziałem podmiotów zagranicznych oraz oddziałach i przedstawicielstwach przedsiębiorstw i banków zagranicznych.
Natomiast jeżeli osoby te uzyskują dochody z pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy - bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz inne dochody osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - to od tych dochodów płacą podatek w Polsce. Powyższa zasada wyraża tzw. ograniczony obowiązek podatkowy.
Przedmiot opodatkowania
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21 i 52 ustawy, tj. w katalogu zwolnień przedmiotowych.
Co do zasady, jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów (tzw. zasada kumulacji dochodów). Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekroczą sumę przychodów, różnica jest stratę ze źródła przychodów.
Źródła przychodów
Źródłami przychodów są:
1) stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta,
2) działalność wykonywana osobiście,
3) pozarolnicza działalność gospodarcza,
4) działy specjalne produkcji rolnej,
5) nieruchomości lub ich części,
6) najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą,
7) kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c),
a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz wynikającego z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym,
c) prawa wieczystego użytkowania gruntów,
d) innych rzeczy,
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany,
9) inne źródła.
Przychody
Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Od tej generalnej zasady ustawa przewiduje kilka wyjątków. Dotyczą one pojęcia przychodów z następujących źródeł przychodów:
z pozarolniczej działalności gospodarczej,
z działów specjalnych produkcji rolnej,
z nieruchomości udostępnionych bezpłatnie do używania innym osobom,
nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.
Formy opodatkowania
Ustawa przewiduje dwie formy opodatkowania:
zasady ogólne, tj. według obowiązującej skali podatkowej:
- roku 2002 obowiązuje następująca skala podatkowa:
Podstawa obliczenia podatku w zł |
Podatek wynosi |
|
ponad |
do |
|
|
37.024 |
19% podstawy obliczenia minus kwota 518 zł 16 gr |
37.024 |
74.048 |
6.516 zł 40 gr + 30% nadwyżki ponad 37.024 zł |
74.048 |
|
17.623 zł 60 gr + 40% nadwyżki ponad 74.048 zł |
ryczałt; przy czym należy zauważyć, iż dochodów (przychodów) uzyskanych na terytorium RP, od których zgodnie z przepisami ustawy pobiera się podatek w formie ryczałtu nie łączy się z dochodami (przychodami) z innych źródeł.
Pobór podatku
Kwestię tę reguluje rozdział 7 ustawy. W świetle przepisów ustawy podatek dochodowy od osób fizycznych może być:
potrącany w trakcie roku podatkowego przez płatnika w formie zaliczek lub ryczałtu (np. od dochodów ze stosunku pracy, odpowiednio od przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych),
uiszczany w trakcie roku podatkowego bezpośrednio przez podatnika w formie zaliczek (np. od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej),
uiszczany przez podatnika przy rozliczeniu rocznym (np. od alimentów, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci).
Zeznanie podatkowe
Po zakończeniu roku podatkowego - w terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego - podatnicy podatku dochodowego są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym. Obowiązek złożenia zeznania nie dotyczy podatników, którym rocznego obliczenia podatku dokonał płatnik.
Podatnicy, na których ciąży obowiązek złożenia zeznania, są obowiązani w terminie określonym dla złożenia zeznania podatkowego (tj. do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym) wpłacić różnicę pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników.
Podatek dochodowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok, chyba że urząd skarbowy wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku. W razie niezłożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu, urząd skarbowy wyda decyzję określającą wysokość zobowiązania w podatku dochodowym.
Podatnicy, podlegający w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, jeżeli osiągają dochody ze źródeł przychodów położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez pośrednictwa płatników lub za pośrednictwem płatników nieobowiązanych do dokonania rocznego obliczenia podatku, jeżeli zamierzają opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, są obowiązani złożyć zeznanie za rok podatkowy urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych przed opuszczeniem terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zakończeniem prowadzenia na tym terytorium działalności.
Ryczałty
Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.) reguluje opodatkowanie niektórych przychodów (dochodów) osiąganych przez osoby fizyczne z pozarolniczej działalności gospodarczej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych i kartą podatkową, a także opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym niektórych przychodów osiąganych przez osoby duchowne prawnie uznanych wyznań.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w 2002 r. mogą opłacać podatnicy, którzy w 2001 r. uzyskali przychody z działalności gospodarczej w wysokości nieprzekraczającej 499 460 zł (kwota ta ulega corocznie waloryzacji).
Stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wynoszą:
8,5 % od przychodów z działalności usługowej,
5,5 % od przychodów z działalności wytwórczej i budowlanej,
3,0 % od przychodów z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5 % alkoholu.
Podstawę opodatkowania stanowi przychód bez pomniejszania o koszty jego uzyskania.
Podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania obowiązani są do prowadzenia ewidencji przychodów odrębnie za każdy rok podatkowy.
W zakresie obowiązków sprawozdawczych podatnicy obowiązani są złożyć w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania podatnika zeznania o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych - w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku (PIT 28).
Karta podatkowa
Opodatkowanie w formie karty podatkowej następuje na wniosek podatnika złożony w deklaracji według ustalonego wzoru (PIT 16).
Podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.
Stawki karty podatkowej określone są kwotowo i podlegają corocznie podwyższeniu w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen konsumpcyjnych towarów i usług w okresie pierwszych trzech kwartałów roku poprzedzającego rok podatkowy w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego. Ich wysokość uzależniona jest, między innymi, od:
rodzaju i zakresu prowadzonej działalności,
liczby zatrudnionych pracowników,
liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza.
Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustalana jest w drodze decyzji urzędu skarbowego odrębnie za każdy rok podatkowy.
Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych
Podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów osób duchownych opłacają osoby duchowne prawnie uznanych wyznań, osiągające przychody z opłat otrzymywanych w związku z pełnionymi funkcjami o charakterze duszpasterskim.
Stawki ryczałtu zarówno od przychodów proboszczów, jak i przychodów wikariuszy, określone są kwotowo w załącznikach do ustawy. Ich wysokość uzależniona jest od liczby mieszkańców parafii.
Wysokość ryczałtu ustalana jest w drodze decyzji urzędu skarbowego odrębnie za każdy rok podatkowy.
Osoby duchowne opłacające ryczałt są zwolnione od obowiązku składania zeznań podatkowych o wysokości osiągniętego dochodu ze źródła przychodu objętego ryczałtem.
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB PRAWNYCH
Podstawowe zagadnienia
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), zwana dalej ustawą reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób prawnych.
Przepisów ustawy nie stosuje się do:
przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba że ustalenie przychodów jest wymagane dla celów określenia dochodów wolnych od podatku dochodowego,
przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach,
przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.
Zgodnie z przepisami tej ustawy podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych są:
osoby prawne oraz spółki kapitałowe w organizacji,
jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek: cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych,
podatkowe grupy kapitałowe (grupy składające się z co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających osobowość prawną, które spełniając określone w ustawie warunki funkcjonują w związkach kapitałowych).
W ustawie zostały wymienione jednostki, które podlegają zwolnieniu podmiotowemu, np. Narodowy Bank Polski, jednostki budżetowe, itd. (art. 6 ustawy). Jednostki te nie składają ani deklaracji, ani zeznań podatkowych.
Podatnicy, jeżeli mają siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania. Podatnicy, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 3 ustawy).
W przypadku tych ostatnich podatników, jeżeli ustalenie dochodów nie jest możliwe na podstawie ewidencji rachunkowej, dochód określa się w drodze oszacowania, przy zastosowaniu wskaźnika dochodu w stosunku do przychodu, np. 5% - z działalności w zakresie handlu hurtowego lub detalicznego, 10% - z działalności budowlanej lub montażowej albo w zakresie usług transportowych (art. 9 ust 2a ustawy).
Według zasad ogólnych przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty. Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą. W przypadku gdy podatnik poniósł stratę w roku podatkowym, o wysokość tej straty może obniżyć dochód w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty (art. 7 ustawy).
Przychodami podatkowymi są nie tylko otrzymane pieniądze ale również inne wartości, np. różnice kursowe, wartość nieodpłatnie otrzymanych świadczeń oraz przychodów w naturze (art. 12 ustawy). Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.
W ustawie zostały wymienione również kategorie, które nie są kwalifikowane do przychodów podatkowych, np. pobrane wpłaty lub zarachowane należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych (art. 12 ust 4 ustawy).
Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy.
W przypadku przychodów z udziału w zyskach osób prawnych (np. dywidend) oraz przychodów podmiotów zagranicznych z tytułu tzw. należności licencyjnych (np. z odsetek) - przedmiotem opodatkowania jest przychód (art. 10 oraz 21 ustawy).
Podatek dochodowy od przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych wynosi 15% uzyskanego przychodu. Kwotę tego podatku uiszczonego od otrzymanych dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę w Polsce, odlicza się od kwoty podatku obliczonego według zasad ogólnych, a w razie braku możliwości odliczenia w danym roku podatkowym, odlicza się w następnych latach podatkowych (art. 22 i 23 ustawy).
Przy powiązaniach kapitałowych i innych związkach szczególnych, w tym gospodarczych, uregulowano możliwość opodatkowania dochodów w drodze oszacowania (art. 11 ustawy). Do szacowania tych dochodów stosuje się następujące metody:
porównywalnej ceny niekontrolowanej,
ceny odprzedaży,
rozsądnej marży ("koszt plus"), albo
zysku transakcyjnego.
Sposób i tryb określania dochodów podatników w drodze oszacowania cen w transakcjach dokonywanych przez tych podatników - określają przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 października 1997 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów podatników w drodze oszacowania cen w transakcjach dokonywanych przez tych podatników (Dz.U. z 1997 r. Nr 128, poz. 833).
Podatnicy dokonujący transakcji z podmiotami powiązanymi lub mającymi miejsce zamieszkania albo siedzibę w tzw. "rajach podatkowych" mogą być zobowiązani przez organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej do sporządzenia szczególnej dokumentacji podatkowej takich transakcji (art. 9a ustawy). Dokumentacja taka powinna być sporządzona w terminie 7 dni i zawierać:
określenie funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji,
określenie wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz formę i termin zapłaty,
metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określenie ceny przedmiotu transakcji,
określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach,
wskazanie innych czynników, które zostały uwzględnione przy określaniu wartości transakcji,
określenie oczekiwanych korzyści związanych z uzyskaniem świadczeń - w przypadku umów dotyczących świadczeń (w tym usług) o charakterze niematerialnym.
Jeżeli podatnik nie przedstawi organom podatkowym takiej dokumentacji transakcji, a w wyniku postępowania podatkowego urząd skarbowy lub inspektor kontroli skarbowej udowodni, że zostały ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą podmioty niezależne, i w wyniku tego podatnik nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, wówczas zostanie określony dochód w wysokości wyższej (strata w wysokości niższej) niż zadeklarowana przez podatnika i różnicę pomiędzy dochodem zadeklarowanym przez podatnika, a określonym przez organy skarbowe opodatkowuje się stawką w wysokości 50% - art. 19 ust. 4 ustawy.
W zakresie amortyzacji podatkowej (art. 16a-16m ustawy) zostały określone składniki majątku, np. budynki, budowle, maszyny, środki transportu, inwestycje w obcych środkach trwałych, budynki i budowle wybudowane na obcym gruncie, zwane środkami trwałymi, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zaliczanych do kosztów podatkowych. Dla celów podatku CIT uznaje się za koszty uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne dokonywana wyłącznie na podstawie przepisów ustawy.
Generalnie podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych od ustalonej wartości początkowej środków trwałych - co miesiąc, w równych ratach (z zastrzeżeniem metody degresywnej).
Przy amortyzacji środków trwałych podatnicy mogą stosować różnorodne metody amortyzacji: liniową (wg stawek amortyzacyjnych z Wykazu stawek amortyzacyjnych), w tym z możliwością podwyższania i obniżania tych stawek, metodę opartą o stawki indywidualne (dla używanych lub ulepszonych środków trwałych) lub metodę degresywną (zmienna podstawa, od której dokonuje się odpisów amortyzacyjnych).
Amortyzacji podlegają również nabyte prawa majątkowe, takie jak: licencje, prawa autorskie, prawa własności przemysłowej oraz know-how, a także koszty organizacyjne poniesione przy założeniu lub późniejszym rozszerzeniu spółki akcyjnej, wartość firmy, koszty prac rozwojowych - zwane wartościami niematerialnymi i prawnymi. Przy amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych stosuje się zasadę, że okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych nie może być krótszy niż ustawowo określona liczba miesięcy, np. od licencji (sublicencji) na programy komputerowe oraz od praw autorskich - 24 miesiące.
W ustawie zostały również wymienione środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne, które nie podlegają amortyzacji, m.in. grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntów (art. 16c ustawy).
W zakresie zwolnień (art. 17 ustawy), w ustawie funkcjonują różnorodne zwolnienia przedmiotowe, w tym dla takich podatników jak: zrzeszenia, stowarzyszenia, fundacje, realizujące ustawowo określone, społecznie użyteczne cele. W przypadku tych podatników zwalnia się od podatku te dochody, które są przeznaczone na realizację celów statutowych.
W zakresie opodatkowania stron umowy leasingu, przepisy ustawy uzależniają rozliczenia podatkowe w zależności od warunków takiej umowy.
Dla celów podatkowych za umowę leasingu uznaje się umowę nazwaną w kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana "finansującym", oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej "korzystającym", podlegające amortyzacji środki trwale lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty.
Uregulowania w zakresie leasingu podatkowego zakładają ściśle określone skutki podatkowe:
Opłaty leasingowe w całej wysokości stanowią przychód finansującego i odpowiednio koszt uzyskania przychodu korzystającego, jeżeli:
umowa została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji lub co najmniej 10 lat w przypadku nieruchomości,
suma ustalonych opłat (wraz z ceną sprzedaży), pomniejszona o należny VAT, odpowiada co najmniej wartości początkowej przedmiotu umowy.
Opłaty leasingowe, w części stanowiącej spłatę wartości przedmiotu umowy, nie są przychodem finansującego i odpowiednio kosztem uzyskania przychodów korzystającego, jeżeli:
umowa została zawarta na czas oznaczony,
suma ustalonych opłat (wraz z ceną sprzedaży), pomniejszona o należny VAT, odpowiada co najmniej wartości początkowej przedmiotu umowy,
z umowy będzie wynikało, że odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie umowy będzie dokonywał korzystający.
W ustawie zostały uregulowane kwestie ustalania przychodu ze sprzedaży przedmiotu leasingu, którym zasadniczo jest cena określona w umowie sprzedaży. W przypadku leasingu wymienionego w pkt 1, jeżeli cena sprzedaży będzie niższa od hipotetycznej wartości netto (wartość początkowa pomniejszona o wyliczone w znaczeniu hipotetycznym odpisy amortyzacyjne, obliczone według zasad amortyzacji degresywnej, z uwzględnieniem współczynnika 3 - w odniesieniu do środków trwałych), przychód określa się w wysokości wartości rynkowej.
Ponadto w ramach leasingu podatkowego zostały uregulowane inne skutki, które mogą wystąpić po zakończeniu podstawowego okresu leasingu. Na przykład, jeżeli leasing będzie kontynuowany opłaty ustalone przez strony będą przychodem dla finansującego oraz kosztem uzyskania przychodów dla korzystającego także wtedy, gdy odbiegają znacznie od wartości rynkowej.
Jeżeli umowa nie spełnia warunków określonych w ustawie dla umów leasingu, wówczas skutki podatkowe są takie same jak w przypadku umów najmu lub dzierżawy.
W celu obliczenia należnego podatku dochodowego konieczne jest ustalenie podstawy opodatkowania, którą stanowi dochód po odliczeniu ewentualnych darowizn na określone cele, przy zachowaniu określonych limitów (10% lub 15%), w stosunku do tego dochodu.
Podatek wynosi:
od dnia 1 stycznia do 31 grudnia 2002 r. - 28% podstawy opodatkowania,
od dnia 1 stycznia do 31 grudnia 2003 r. - 24% podstawy opodatkowania,
od dnia 1 stycznia 2004 r. - 22% podstawy opodatkowania.
W ramach poboru podatku podatnicy składają co miesiąc deklaracje (do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni) i w ich terminie uiszczają zaliczki w wysokości różnicy między podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku podatkowego a sumą zaliczek należnych za poprzednie miesiące.
Podatnicy, którzy spełniają określone ustawowo warunki, mogą również rozliczać się z podatku w systemie uproszczonym, składając w trakcie roku podatkowego jedną deklarację i uiszczając co miesiąc zaliczki na podstawie tej deklaracji (art. 25 ust 6-9 ustawy).
Za rok podatkowy podatnicy składają zeznania: wstępne oraz ewentualnie ostateczne - w tych przypadkach gdy wystąpiły zmiany w stosunku do danych podatkowych wykazanych w zeznaniu wstępnym (art. 27 ustawy).
PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN
Przedmiot opodatkowania
nabycie własności rzeczy znajdujących się w kraju i praw majątkowych wykonywanych w kraju, w drodze spadku lub darowizny
nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci
nabycie własności rzeczy i innych praw majątkowych przez zasiedzenie
nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu w Polsce
Podatnikami podatku od spadków i darowizn są osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy i prawa majątkowe w sposób wyżej wskazany.
Płatnikami podatku od spadków i darowizn są notariusze, przed którymi sporządzono akt darowizny lub którym przedstawiono pismo stwierdzające darowiznę w celu dokonania czynności notarialnej.
Powstanie obowiązku podatkowego
przy nabyciu w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku
przy nabyciu w drodze zapisu lub dalszego zapisu - od daty ogłoszenia testamentu
przy nabyciu z polecenia testamentowego - z chwilą wykonania polecenia
przy nabyciu praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci - z chwilą śmierci wkładcy
przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń
przy nabyciu z polecenia darczyńcy - z chwilą wykonania polecenia
przy nabyciu w drodze zasiedzenia - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie
Czynności i dokumenty związane z podatkiem od spadków i darowizn
Podatnicy obowiązani są do złożenia zeznania podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podstawą dokonania darowizny jest oświadczenie darczyńcy złożone w formie aktu notarialnego; wówczas akt notarialny zastępuje zeznanie. Szczegółowe zasady dotyczące składania zeznań podatkowych określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 maja 2001 r. w sprawie obowiązku składania zeznań podatkowych przez podatników podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 40, poz. 462).Termin do złożenia zeznania podatkowego wynosi miesiąc od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Skala podatkowa i kwoty wolne od podatku określone są w art. 9 i 15 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 1997 r. Nr 16, poz. 89 ze zm.) i podlegają okresowej waloryzacji.
Sposób określenia wartości przedmiotu opodatkowania
Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru. Jeżeli spadkobierca i zapisobierca lub obdarowany został obciążony obowiązkiem wykonania polecenia lub zapisu, wartość obciążenia z tego tytułu stanowi ciężar spadku (zapisu) lub darowizny, o ile polecenie zostało wykonane. Do długów i ciężarów zalicza się również koszty ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku, koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, w takim zakresie, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów oraz poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących spadków.
Przy nabyciu w drodze zasiedzenia wyłącza się z podstawy opodatkowania wartość nakładów dokonanych przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia. Jeżeli budynek stanowiący część składową gruntu będącego przedmiotem nabycia został wzniesiony przez osobę nabywającą nieruchomość przez zasiedzenie, z podstawy opodatkowania wyłącza się wartość tego budynku.
Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów. Wartość rynkową rzeczy i praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju z dnia powstania obowiązku podatkowego.Jeżeli nabywca nie podał wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych lub wartość podana przez nabywcę według oceny urzędu skarbowego nie odpowiada ich wartości rynkowej, urząd ten wezwie nabywcę do określenia wartości rzeczy i praw lub podwyższenia tej wartości w terminie nie krótszym niż 14 dni. W razie nieudzielenia odpowiedzi lub podania wartości nieodpowiadającej wartości rynkowej, urząd skarbowy ustali wartość z uwzględnieniem opinii biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób przekroczy o 33% wartość podaną przez nabywcę, koszty opinii biegłych ponosi nabywca (art. 7 i 8 ustawy).
PODATEK OD CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH
Przedmiot opodatkowania
zmiany tych umów
orzeczenia sądów i ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak podlegające opodatkowaniu czynności cywilnoprawne
Podatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych są osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące stronami czynności cywilnoprawnych.
Płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych
notariusze - od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego
nabywcy rzeczy - od umów sprzedaży, jeżeli nabywca kupuje te rzeczy do przerobu lub do dalszej sprzedaży
Powstanie obowiązku podatkowego
z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, a w przypadku gdy płatnikami są nabywcy rzeczy przeznaczonych do przerobu lub odprzedaży - z chwilą wypłacenia należności. Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy przenoszącej własność
z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną
z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody
z chwilą powołania się na okoliczność dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności, a którakolwiek ze stron po upływie tego terminu powołuje się przed organami podatkowymi lub organami kontroli skarbowej na okoliczność jej dokonania; w tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje jedynie w stosunku do podatnika, który powołał się na okoliczność dokonania czynności cywilnoprawnej
Czynności i dokumenty związane z podatkiem od czynności cywilnoprawnych
Podatnicy obowiązani są do złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 14 dni od daty dokonania czynności. Wzór deklaracji określony jest w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad poboru podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 108, poz. 1153).
Podstawa opodatkowania i stawki podatku określone są odrębnie dla każdej czynności. Maksymalna procentowa stawka podatku wynosi 2 %, a kwotowa - 38 zł. (art. 6 i 7 ustawy).
Sposób zapłaty podatku
Zapłaty podatku dokonuje się bądź bezpośrednio w kasie właściwego urzędu skarbowego, bądź na rachunek bankowy tego urzędu w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.
PODATEK ROLNY
Przedmiotem opodatkowania podatkiem rolnym są grunty gospodarstw rolnych.
Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku rolnego są:
właściciel
posiadacz samoistny gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego
w niektórych przypadkach posiadacz zależny
Powstanie obowiązku podatkowego
Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło nabycie tytułu prawnego do gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.
Czynności i dokumenty związane z podatkiem rolnym
Podatnicy obowiązani są do złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego jednokrotnie w organie podatkowym gminy (miasta) właściwym dla podatku rolnego. Obowiązek złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego nie dotyczy podatników, którym urząd skarbowy nadał numer identyfikacji podatkowej (NIP), oraz podatników, którzy dokonali w urzędzie skarbowym zgłoszenia identyfikacyjnego w związku z wykonywaniem obowiązków podatnika podatku dochodowego, od towarów i usług lub akcyzowego, płatnika podatków, płatnika składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Szczegółowe zasady składania zgłoszeń identyfikacyjnych i aktualizacyjnych w podatku rolnym określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie trybu składania zgłoszeń identyfikacyjnych oraz aktualizacyjnych przez podatników podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości(Dz. U. Nr 111, poz. 1291).
Stawki podatku rolnego
od 1 ha przeliczeniowego - równowartość pieniężna 2,5 q żyta obliczona według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy; rady gmin mogą obniżyć ceny skupu przyjmowane jako podstawa obliczenia podatku rolnego na obszarze gminy
PODATEK LEŚNY
Przedmiotem opodatkowania podatkiem leśnym są lasy.
Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku leśnego są:
właściciel
posiadacz samoistny lasu
w niektórych przypadkach (gdy las stanowi własność Skarbu Państwa lub gminy) - posiadacz zależny
Powstanie obowiązku podatkowego
Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym został nabyty tytuł prawny do lasu lub nastąpiło objęcie w posiadanie lasu.
Czynności i dokumenty związane z podatkiem leśnym
Podatnicy obowiązani są do złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego w organie podatkowym gminy (miasta) właściwym dla podatku leśnego. Obowiązek złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego nie dotyczy podatników, którym urząd skarbowy nadał numer identyfikacji podatkowej (NIP), oraz podatników, którzy dokonali w urzędzie skarbowym zgłoszenia identyfikacyjnego w związku z wykonywaniem obowiązków podatnika podatku dochodowego, od towarów i usług lub akcyzowego, płatnika podatków, płatnika składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Szczegółowe zasady składania zgłoszeń identyfikacyjnych i aktualizacyjnych w podatku rolnym określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie trybu składania zgłoszeń identyfikacyjnych oraz aktualizacyjnych przez podatników podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości (Dz. U. Nr 111, poz. 1291).
Stawki podatku leśnego
od 1 ha przeliczeniowego - równowartość pieniężna 0,200 metra sześciennego drewna obliczona według średniej ceny sprzedaży drewna za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy
dla lasów ochronnych, rezerwatów przyrody, parków narodowych i lasów niemających planu urządzenia lasu - od 1 ha fizycznego - równowartość pieniężna 0,3 q żyta obliczonej dla celów podatku rolnego
PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI
Przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości są grunty, budynki, budowle i obiekty budowlane niezłączone trwale z gruntem.
Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku od nieruchomości są:
właściciel
użytkownik wieczysty
samoistny posiadacz nieruchomości
w niektórych przypadkach (gdy właścicielem gruntu jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego) - posiadacz zależny nieruchomości
Powstanie obowiązku podatkowego
Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło nabycie tytułu prawnego do nieruchomości. Jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub jego części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budynku lub jego części przed ich ostatecznym wykończeniem.
Czynności i dokumenty związane z podatkiem od nieruchomości
Podatnicy obowiązani są do złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego w organie podatkowym gminy (miasta) właściwym dla podatku od nieruchomości. Obowiązek złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego nie dotyczy podatników, którym urząd skarbowy nadał numer identyfikacji podatkowej (NIP), oraz podatników, którzy dokonali w urzędzie skarbowym zgłoszenia identyfikacyjnego w związku z wykonywaniem obowiązków podatnika podatku dochodowego, od towarów i usług lub akcyzowego, płatnika podatków, płatnika składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Szczegółowe zasady składania zgłoszeń identyfikacyjnych i aktualizacyjnych w podatku rolnym określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie trybu składania zgłoszeń identyfikacyjnych oraz aktualizacyjnych przez podatników podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości (Dz. U. Nr 111, poz. 1291).
Stawki podatku od nieruchomości
Na podstawie art. 20 w związku z art. 5 ustawy górne granice stawek określa co roku Minister Finansów w rozporządzeniu w sprawie określenia górnych granic stawek kwotowych w niektórych podatkach i opłatach lokalnych. Rada gminy może je obniżać do 50 %.
Terminy i sposoby płatności podatku od nieruchomości
osoby fizyczne - w 4 ratach - do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego
osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej - za poszczególne miesiące - do 15 dnia każdego miesiąca - przelewem na rachunek organu podatkowego lub gotówką w kasie; w przypadku osób fizycznych również w drodze inkasa
PODATEK OD ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH
Przedmiotem opodatkowania podatkiem od środków transportowych są:
samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 tony i wyższej,
ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i wyższej,
przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i wyższą,
autobusy.
Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku od środków transportowych są:
właściciel środka transportowego
jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, na którą środek transportowy został zarejestrowany.
Obowiązek podatkowy
Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został zarejestrowany lub nabyty.Obowiązek podatkowy wygasa z końcem miesiąca, w którym środek transportowy został na stałe wycofany z ruchu (wyrejestrowany) lub zbyty.
Stawki podatku od środków transportowych
Stawki podatku uchwala rada gminy w granicach zakreślonych przepisami ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Rada gminy może różnicować stawki, uwzględniając rodzaj środka transportowego i jego wpływ na środowisko naturalne, dopuszczalną masę całkowitą, rok produkcji albo wiek pojazdu, nacisk na siodło ciągnika albo liczbę miejsc do siedzenia. Na podstawie art. 20 w związku z art. 10 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych Minister Finansów ustala maksymalne stawki podatku od środków transportowych, a w związku z art. 12b stawki minimalne. Maksymalne granice stawek określa co roku Minister Finansów w rozporządzeniu w sprawie określenia górnych granic stawek kwotowych w niektórych podatkach i opłatach lokalnych. Stawki minimalne ulegają przeliczeniu na następny rok podatkowy zgodnie z procentowym wskaźnikiem kursu euro na dzień 1 października danego roku podatkowego w stosunku do kursu euro w roku bazowym 2000. Procentowy wskaźnik kursu euro na dzień 1 października danego roku podatkowego musi przekroczyć 5%. W roku 2001 próg ten nie został przekroczony. W roku podatkowym 2002 obowiązują górne granice stawek, jak i stawki minimalne określone w Dzienniku Ustaw z 2000 r. Nr 122, poz. 1315.
Terminy i sposoby płatności podatku od środków transportowych
Podatek wpłaca się w dwóch ratach, w terminach do dnia 15 lutego i 15 września każdego roku, na rachunek budżetu gminy, na terenie której znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika.
PODATEK OD POSIADANIA PSÓW
Przedmiotem opodatkowania podatkiem od posiadania psów jest posiadanie psa.
Podmiotem obowiązanym do zapłaty podatku od posiadania psów jest posiadacz psa.
Powstanie obowiązku podatkowego
Obowiązek podatkowy powstaje z dniem wejścia w posiadanie psa.Górną granicę stawki podatku od posiadania psów określa co roku Minister Finansów na podstawie art. 20 w związku z art. 14 ustawy. Rada gminy może ją obniżyć.
Terminy i sposoby płatności podatku od posiadania psów.
Terminy płatności określane są przez radę gminy. Podatek płatny jest gotówką (pobór w drodze inkasa).
OPŁATA TARGOWA
Przedmiotem opłaty targowej jest sprzedaż dokonywana na targowiskach (art. 15-16 i 19 pkt 1 lit. a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).
OPŁATA MIEJSCOWA
Opłata miejscowa pobierana jest od osób fizycznych przebywających czasowo w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach - za każdy dzień pobytu (art. 17 i 19 pkt 1 lit. b ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).
OPŁATA ADMINISTRACYJNA
Rada gminy może wprowadzać opłatę administracyjną za czynności urzędowe wykonywane przez podległe jej organy, jeżeli czynności te nie są objęte przepisami o opłacie skarbowej (art. 18 i 19 pkt 1 lit. c ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).
PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG I PODATEK AKCYZOWY
Przedmiot opodatkowania
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług oraz eksport towarów i usług, a także inne czynności określone w art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.). Towarem - zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy są rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki, budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności określonych w art. 2 ustawy, które wymienione są w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce państwowej. Poprzez usługi rozumie się usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce państwowej, a także roboty budowlano-montażowe. W rozumieniu ustawy usługami będą również: sprzedaż praw lub udzielanie licencji i sublicencji w rozumieniu przepisów prawa własności przemysłowej, oddanie do używania wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego w rozumieniu przepisów prawa własności przemysłowej, udzielanie licencji lub upoważnianie do korzystania z licencji oraz przeniesienie autorskiego prawa majątkowego w rozumieniu przepisów prawa autorskiego - w odniesieniu do programu komputerowego (art. 4 pkt 2 ustawy).
Podatnicy podatku od towarów i usług
Podatnikami VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:
mające siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wykonują we własnym imieniu i na własny rachunek czynności, o których mowa w art. 2 ustawy, w okolicznościach wskazujących na zamiar ich wykonywania w sposób częstotliwy, nawet jeżeli zostały wykonane jednorazowo, a także wówczas, gdy czynności te polegają na jednorazowej sprzedaży rzeczy w tym celu nabytej, lub
na których ciąży obowiązek uiszczenia cła, również w przypadku, gdy na podstawie odrębnych przepisów importowany towar jest zwolniony od cła albo cło na towar zostało zawieszone w części lub w całości albo zastosowano preferencyjną, obniżoną lub zerową stawkę celną, lub
uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne, odprawę czasową, przetwarzanie pod kontrolą celną, w tym również osoby, na które, zgodnie z odrębnymi przepisami, zostały przeniesione prawa i obowiązki związane z tymi procedurami, lub
mające siedzibę lub miejsce zamieszkania albo pobytu za granicą, jeżeli wykonują czynności, o których mowa w art. 2 ustawy, osobiście lub przez osobę upoważnioną albo przy pomocy pracowników bądź przy wykorzystaniu zakładu lub urządzenia służącego działalności produkcyjnej, handlowej lub usługowej, lub
będące usługobiorcami usług pochodzących z importu. osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące stronami czynności cywilnoprawnych.
Zwolnienia z VAT
Zwolnienia podmiotowe zostały uregulowane w art. 14 ustawy, zgodnie z którym zwalnia się od podatku:
podatników, u których wartość sprzedaży towarów, a także wartość eksportu towarów lub usług nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych, odpowiadającej kwocie 10.000 euro,
z zachowaniem warunków przewidzianych w ustawie - podatników opłacających podatek dochodowy w formie karty podatkowej.
Zwolnienia o charakterze przedmiotowym zostały określone w:
eksport usług określonych powyżej, jeżeli nie został dotrzymany warunek prowadzenia ewidencji dla celów podatku VAT,
import towarów zwolnionych od cła na podstawie przepisów kodeksu celnego (należą do nich m.in. rzeczy stanowiące mienie przesiedleńcze, upominki),
sprzedaż towarów używanych, także darowizny tych towarów, pod warunkiem, że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało sprzedającemu prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony,
w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 27, poz. 268 ze zm.), które wprowadziło w § 67 zwolnienie od podatku VAT m.in.: sprzedaży - z wyjątkiem eksportu, której przedmiotem są dzieła sztuki, przedmioty o wartości muzealnej (z wyłączeniem biżuterii artystycznej), posiłków profilaktycznych, posiłków sprzedawanych w barach mlecznych oraz w stołówkach i bufetach przyzakładowych (pod warunkiem że nie są to stołówki i bufety ogólnodostępne), importu usług telekomunikacyjnych.
Powstanie obowiązku podatkowego
Co do zasady obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania (dostarczenia), przekazania, zamiany, darowizny towaru lub wykonania usługi. Jeżeli sprzedaż towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Szczególne zasady powstawania obowiązku podatkowego zostały określone w art. 6 ustawy.
Czynności i dokumenty związane z podatkiem od towarów i usług
Co do zasady podatnicy są obowiązani do prowadzenia ewidencji dla celów podatku VAT, zawierającej dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżającego podatek należny oraz kwoty podatku podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej (art. 27 ust. 4 ustawy).
Podatnicy dokonujący sprzedaży w kraju obowiązani są składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy i wpłacenia w tym terminie podatku. Natomiast podatnicy sprowadzający towar z zagranicy zobowiązani są do wykazania obliczonego podatku VAT w zgłoszeniu celnym.
Podstawa opodatkowania i stawki podatku
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług stanowi - co do zasady - obrót. Obrotem w rozumieniu ustawy jest kwota należna z tytułu sprzedaży towarów, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Podstawą opodatkowania w imporcie towarów jest wartość celna powiększona o należne cło (art. 15 ust. 4 ustawy). Jeżeli przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy.
Podstawowa stawka podatku wynosi 22% i jest stosowana do opodatkowania każdej czynności, chyba że podlega ona opodatkowaniu wg stawki 12% 7%, 3% lub 0%. Stawki 7%, 3% i 0% zostały ustalone dla enumeratywnie określonych w ustawie oraz rozporządzeniach wykonawczych do niej towarów i usług. Stawkę podatku 0% stosuje się głównie w eksporcie towarów.
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego
Podatnikom VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług (art. 19 ust. 1 ustawy). Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach stwierdzających nabycie towarów i usług, a w przypadku importu - suma kwot podatku wynikająca z dokumentów celnych. Kwotę podatku naliczonego stanowi również kwota podatku należnego od importu usług, z wyjątkiem podatku od usług:
turystyki wyjazdowej,
związanych:
ze sprzedażą zwolnioną od podatku,
z czynnościami nieobjętymi zakresem przedmiotowym ustawy.
W art. 25 ust. 1 ustawy określone zostały sytuacje, w których nie przysługuje podatnikom prawo obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego. I tak nie przysługuje ono w odniesieniu do nabywanych przez podatnika:
towarów lub usług służących do wytworzenia lub odprzedaży towarów bądź świadczenia usług zwolnionych od podatku,
samochodów osobowych oraz innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg, z wyjątkiem przypadków, gdy odprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie na podstawie umów leasingu tych samochodów stanowi przedmiot działalności podatnika,
części składowych zużytych do wytworzenia przez podatnika samochodów, o których mowa w pkt 2, jeżeli samochody te zostały zaliczone przez tego podatnika do środków trwałych,
towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, z wyjątkiem przypadków, gdy brak możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego,
paliw silnikowych benzynowych, oleju napędowego oraz gazu wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych lub innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg,
usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem:
przypadków, gdy usługi te zostały nabyte przez podatników świadczących usługi turystyki, jeżeli w skład usługi turystyki wchodzą usługi noclegowe lub gastronomiczne bądź jedne i drugie,
zakupów gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób,
towarów i usług, których nabycie:
zostało udokumentowane fakturami otrzymanymi przed dniem utraty zwolnienia określonego w art. 14 ust. 1 lub 6 albo przed dniem rezygnacji z tego zwolnienia, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 14 ust. 3 i 3b,
nastąpiło w wyniku darowizny lub nieodpłatnego świadczenia usługi.
Obniżenie kwoty podatku należnego następuje:
nie wcześniej niż w rozliczeniu za miesiąc, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny, i nie później niż w rozliczeniu za miesiąc następny,
w przypadku stosowania w imporcie towarów procedury uproszczonej, o której mowa w art. 80 § 1 pkt 3 Kodeksu celnego - nie wcześniej niż w rozliczeniu za miesiąc, w którym podatnik dokonał wpisu do rejestru, i nie później niż w rozliczeniu za miesiąc następny; obniżenie kwoty podatku należnego następuje pod warunkiem dokonania przez podatnika zapłaty podatku wykazanego w tym rejestrze,
Obniżenie kwoty podatku należnego, o której mowa w ust. 1 i 3, nie może nastąpić jednak wcześniej niż w miesiącu otrzymania przez nabywcę towaru lub wykonania usługi, albo otrzymania faktury potwierdzającej dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty) podlegającej opodatkowaniu. Jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w terminach, o których mowa wyżej, może obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji dla podatku od towarów i usług za okresy wskazane w ust 3, art. 19 jednak nie później niż w ciągu roku, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik nabył prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Jeżeli w tym okresie podatnik nie wykonał czynności podlegającej opodatkowaniu, podatek naliczony za ten okres podlega rozliczeniu w najbliższym okresie, w którym czynności te zostaną wykonane, nie później jednak niż w ciągu 36 miesięcy od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny. Obniżenie kwoty podatku należnego nie może nastąpić jednak wcześniej niż w miesiącu otrzymania przez nabywcę towaru lub wykonania usługi, albo otrzymania faktury potwierdzającej dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty) podlegającej opodatkowaniu. W przypadku uchybienia tym terminom podatnik traci prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony.
Zwrot podatku
W przypadku gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę podatku należnego za następne okresy. Podatnikom dokonującym sprzedaży towarów opodatkowanych, w całości lub w części, stawką niższą niż 22%, przysługuje prawo do zwrotu z urzędu skarbowego różnicy podatku do wysokości 22% całości obrotu opodatkowanego stawkami niższymi niż stawka podstawowa (art. 21 ust. 4 ustawy).
Podatnikom dokonującym sprzedaży towarów opodatkowanych wyłącznie stawką 22% u których podatek naliczony jest wyższy od podatku należnego, przysługuje zwrot różnicy podatku z urzędu skarbowego w kwocie nie wyższej od kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, które na podstawie odrębnych przepisów zaliczane są przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Zwrot różnicy podatku następuje na rachunek bankowy podatnika w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia. Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia, urząd skarbowy może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego. Jeżeli przeprowadzone postępowanie wykaże zasadność zwrotu, o którym mowa w zdaniu poprzednim, urząd skarbowy wypłaca podatnikowi należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej odsetkom stosowanym w przypadku odroczenia terminu płatności podatku lub jego rozłożenia na raty. Na wniosek podatnika urząd skarbowy jest obowiązany zwrócić różnicę podatku w ciągu 25 dni od dnia złożenia rozliczenia, gdy kwoty podatku naliczonego, wykazane w deklaracji, wynikają z:
faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone bezpośrednio podatnikowi będącemu wystawcą faktury, z uwzględnieniem przepisów art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178, z 2000 r. Nr 86, poz. 958 i Nr 114, poz. 1193, z 2001 r. Nr 49, poz. 509, Nr 67, poz. 679, Nr 102, poz. 1115 i Nr 147, poz. 1643 oraz z 2002 r. Nr 1, poz. 2),
Różnicę podatku nie zwróconą przez urząd skarbowy w terminie, o którym mowa wyżej traktuje się jako nadpłatę podatku podlegającą oprocentowaniu w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej.
Sposób zapłaty podatku
Podatnicy są obowiązani - bez wezwania przez urząd skarbowy - do obliczania i wpłacania podatku za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Wyjątek dotyczy sytuacji, kiedy organ celny nie pobrał podatku lub pobrał podatek w kwocie niższej od należnej; wówczas podatnik jest obowiązany zapłacić różnicę między podatkiem wynikającym z decyzji organu podatkowego a podatkiem pobranym przez organ celny, w terminie 14 dni od daty otrzymania tej decyzji ustalającą podatek w prawidłowej wysokości.
Odmienne regulacje dotyczą opodatkowania rolników oraz dokonywania zwrotu VAT podróżnym zagranicznym.
Podatek akcyzowy - podstawowe zagadnienia
Przedmiot opodatkowania
Opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlegają czynności określone w art. 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.). Do czynności opodatkowanych podatkiem akcyzowym zalicza się sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług oraz eksport towarów i usług, podlegających temu podatkowi.
Pełen katalog wyrobów akcyzowych został określony w załączniku nr 6 do ww. ustawy. Wśród tych towarów wymienić należy:
produkty naftowe i syntetyczne paliwa płynne (SWW 024) oraz wszystkie towary przeznaczone do użycia jako paliwa silnikowe albo jako dodatki lub domieszki do paliw silnikowych,
samochody osobowe,
jachty pełnomorskie,
wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego, z wyłączeniem drożdży (SWW: 2445), wyroby winiarskie, piwo,
sprzęt elektroniczny wysokiej klasy oraz kamery wideo,
sól,
energię elektryczną,
środki upiększające i wyroby perfumeryjne,
broń palną myśliwską, broń gazową,
wyposażenie specjalistyczne obiektów działalności rozrywkowej osobno niewymienione:
rulety wraz ze stołami do rulety,
stoły do gry w karty,
automaty hazardowe,
maszyny i urządzenia losujące,
elektroniczne maszyny i urządzenia do gry.
Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 2 ww. ustawy przedmiotem podatku akcyzowego są również nadmierne ubytki lub zawinione niedobory wyrobów akcyzowych. Katalog wyrobów akcyzowych podlegających temu obostrzeniu został zawarty w załączniku numer 6 do ustawy - w poz. 13-15 i poz. 17.
Podatnicy podatku akcyzowego
producentach wyrobów akcyzowych,
importerach wyrobów akcyzowych,
sprzedawcach wyrobów akcyzowych,
podmiotach świadczących usługi w zakresie wyrobów akcyzowych,
nabywcach wyrobów akcyzowych, od których nie pobrano podatku akcyzowego lub pobrano w kwocie niższej niż należna,
podmiotach posiadających importowany wyrób akcyzowy, od którego nie pobrano podatku akcyzowego lub pobrano w kwocie niższej niż należna,
podmiotach zużywających spirytus własnej produkcji lub nabyty po cenach niezawierających najwyższej stawki podatku akcyzowego.
Obowiązek podatkowy ciąży również na osobach fizycznych, jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej i osobach prawnych, które nie są producentami lub importerami papierosów, w przypadku gdy zgodnie z art. 37 ust. 7 ustawy:
dokonują sprzedaży papierosów powyżej ceny detalicznej oznaczonej zgodnie z ust. 5 ww. artykułu,
po 1 marca 2001 r. dokonują sprzedaży papierosów, które nie zostały oznaczone ceną detaliczną, o której mowa w pkt 1.
Podstawa opodatkowania
Podstawę opodatkowania akcyzą stanowi obrót chyba, że ustawa określa inaczej. Można zatem wskazać, iż:
w imporcie wyrobów akcyzowych podstawą opodatkowania akcyzą jest ich wartość celna powiększona o należne cło. W przypadku towarów objętych procedurą uszlachetniania biernego podstawą opodatkowania jest różnica między wartością towarów wywiezionych czasowo za granicę a wartością celną produktów kompensacyjnych dopuszczonych do obrotu, powiększona o należne cło.
w przypadku towarów objętych procedurą odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem od cła oraz procedurą przetwarzania pod kontrolą celną, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o cło, które byłoby należne, gdyby towary te były objęte procedurą dopuszczenia do obrotu.
Ponadto należy wskazać, iż - zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy - w przypadku gdy stawki akcyzy są ustalane kwotowo, a mogą być ustalane również procentowo, podstawą opodatkowania jest ilość wyrobów akcyzowych.
Stawki podatku
Stawki podatku akcyzowego zostały uregulowane w art. 37 ustawy. Przepis ten określa stawki maksymalne, właściwe dla poszczególnych grup wyrobów akcyzowych. Minister Finansów został uprawniony do ustalania minimalnej stawki akcyzy dla papierosów, może on również obniżać stawki akcyzy oraz zwalniać niektóre wyroby od akcyzy.
Płatność podatku
Z reguły - zgodnie z § 21 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie podatku akcyzowego - podatnicy podatku akcyzowego płacą podatek akcyzowy za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Unormowanie powyższe jest modyfikowane w przypadku:
podatku akcyzowego płaconego w urzędzie celnym,
wstępnie - za okresy dzienne (podatek za okresy dzienne stanowi kwotę podatku akcyzowego należnego w dniu powstania obowiązku podatkowego, obliczoną według obowiązujących stawek),
za okresy miesięczne.
Wpłaty wyżej wskazanych kwot powinny być dokonywane nie później niż 25 dnia po dniu, w którym powstał obowiązek podatkowy. W tym przypadku podatek akcyzowy jest rozliczany ostatecznie za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy w tym podatku, z uwzględnieniem wstępnych wpłat dziennych. Dodać należy, że wpłaty dzienne są zmniejszane:
o kwotę zaliczki na podatek akcyzowy, wpłaconej na nabycie banderol podatkowych stosowanych na podstawie odrębnych przepisów - przedmiotowego zmniejszenia wpłat dziennych nie może dokonać wcześniej niż następnego dnia po naniesieniu banderol na dany wyrób, zgodnie z odrębnymi przepisami,
o kwoty przysługujących podatnikowi zwolnień i pomniejszeń podatku akcyzowego.
Ponadto należy zauważyć, że Minister Finansów - w drodze delegacji ustawowej zawartej w art. 38 ustawy - w drodze rozporządzenia może zwolnić niektóre grupy podatników z obowiązku podatkowego, których obciążenie mogłoby prowadzić do podwójnego opodatkowania wyrobu podatkiem akcyzowym lub zagrażałoby interesom tych grup podatników lub interesowi publicznemu. Może on również określić podatników uprawnionych do obniżenia podatku należnego od towarów i usług lub do obniżenia akcyzy o kwotę akcyzy naliczoną przy nabyciu lub imporcie wyrobów akcyzowych oraz warunki i tryb jej zwrotu.
PODATEK OD GIER
Podatek od gier i zakładów wzajemnych uregulowany jest w ustawie z dnia 29 lipca 1992 r. o grach losowych i zakładach wzajemnych ( t.j. Dz. U. z 1998 r. Nr 102, poz. 650 ze zm.).
Podatnicy podatku od gier
Podatnikami podatku od gier są podmioty prowadzące, na podstawie udzielonego zezwolenia, działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych oraz gier na automatach. Zgodnie z art. 2 ustawy grami losowymi są gry o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik zależy od przypadku, a warunki gry określa regulamin. Zalicza się do nich m.in. gry liczbowe, loterie pieniężne, loterie fantowe, gry cylindryczne, niektóre gry w karty np. black jack, poker, gry w kości, gry w automatach losowych, gry w bingo.Zakładami wzajemnymi są zakłady o wygrane pieniężne, polegające na odgadywaniu wyników sportowego współzawodnictwa ludzi lub zwierząt - w których uczestnicy wpłacają stawki, a wysokość wygranej zależy od łącznej kwoty wpłaconych stawek (totalizatory) lub też zakłady polegające na odgadywaniu zaistnienia różnych zdarzeń - w których uczestnicy wpłacają stawki, a wysokość wygranych zależy od umówionego, pomiędzy przyjmującym zakład a wpłacającym stawkę, stosunku wpłaty do wygranej (bukmacherstwo).Grami na automatach są gry o wygrane pieniężne lub rzeczowe na urządzeniach mechanicznych, elektromechanicznych i elektronicznych. Zezwoleń na urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier loso-wych i zakładów wzajemnych udziela minister właściwy do spraw finansów publicznych
Przedmiot podatku
Przedmiotem podatku jest prowadzenie gier losowych, zakładów wza-jemnych i gier na automatach. Podatnik podatku od gier zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji w celu ustalenia podstawy opodatkowania i obliczania wysokości podatku od gier.
Podstawa opodatkowania Podstawa opodatkowania uzależniona jest od rodzaju gry lub zakładu wzajemnego. I tak - zgodnie z art. 42 ustawy - podstawę opodatkowania stanowi:
w loteriach - suma wpływów uzyskana ze sprzedaży losów lub innych dowodów udziału w grze,
w grach liczbowych - suma wpłaconych stawek,
w grze bingo fantowe - wartość nominalna kartonów użytych do gry,
w pokerze, w którym uczestnicy grają pomiędzy sobą, a kasyno urządza grę - suma wpływów kasyna z tego tytułu,
w zakładach wzajemnych - suma wpłaconych stawek.
Stawki podatku
Stawki podatku od gier (art. 45 ustawy) mają postać stawek procentowych i wynoszą w przypadku:
loterii fantowych, gier bingo fantowe oraz pieniężne i zakładów wzajemnych - 10%,
loterii pieniężnych - 15%,
gier liczbowych - 20%.
gier prowadzonych w kasynach gry i w salonach gry na automatach - 45%
Stawka podatku od gier z tytułu prowadzenia działalności w zakresie zakładów wzajemnych na sportowe współzawodnictwo zwierząt - na podstawie zezwoleń udzielonych wyłącznie na ich urządzanie - wynosi 2%Czynności wykonywane w ramach działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych, podlegające opodatkowaniu podatkiem od gier, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Obowiązek podatkowy
Podmioty prowadzące działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych lub gier na automatach na podstawie udzielonego zezwolenia oraz podmioty urządzające gry i loterie stanowiące monopol państwa podlegają opodatkowaniu podatkiem od gier. Obowiązek podatkowy w podatku od gier powstaje z chwilą rozpoczęcia wykonywania działalności, a kończy się z chwilą zaprzestania wykonywania działalności.Nie podlega opodatkowaniu podatkiem od gier prowadzenie działalności w zakresie prowadzenia loterii promocyjnych, w których uczestniczy się przez nabycie towaru lub usługi i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe, oraz loterii audiotekstowych, w których uczestniczy się poprzez odpłatne połączenie telefoniczne, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe.
Tryb i warunki płatności
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 2 listopada 2000 r. w sprawie podatku od gier podatnicy obowiązani są do obliczania i wpłacania podatku od gier za okresy dekadowe. Podatek jest wpłacany w terminie 13 dni po upływie dekady. Inne zasady obowiązują podatnicy urządzający gry liczbowe. Wpłacają oni podatek w terminie 10 dni od dnia losowania.Podatnicy są zobowiązani do składania deklaracji na podatek za okresy dekadowe nie później niż w terminie płatności podatku (w przypadku gier liczbowych - za okresy miesięczne w terminie 10 dni od dnia zakończenia miesiąca).Podatnicy prowadzący kasyna gry oraz urządzający gry liczbowe, loterie pieniężne i zakłady wzajemne składają wraz z deklaracją rozliczenie wpływów z poszczególnych:
rodzajów gier urządzanych w kasynie gry,
losowań gier liczbowych,
serii loterii pieniężnych,
rodzajów totalizatorów,
rodzajów bukmacherstwa.
Rozliczenie jest dokonywane na podstawie rejestru. Zasady prowadzenia tego rejestru określone są w § 6-8 rozporządzenia.