Choroba Crohna
Okreœlenie:
Jest to nieciągłe odcinkowe zapalenie wszystkich warstw układu żołądkowo- mjelitowego z najczęstszą lokalizacją w końcowym odcinku jelita krętego i bliższym odcinku okrężnicy.
Objawy kliniczne:
1. Jelitowe:
- biegunka
- ból w jamie brzusznej
- stolcetłuszczowe
- krwawienie z odbytnicy
- zmiany okołoodbytnicze
2. Ogólnoustrojowe:
- utrata masy ciała
- gorączka
- opóŸnienie wzrostu
- objawy złego wchłaniania
3. Skóra, oczy, jama ustna:
- rumień guzowaty
- zapalenie nadtwardówki
4. Stawy:
- artropatia jelitowa
- zapalenie stawu krzyżowo- biodrowego
- zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa
- palce pałeczkowate
5. Wątroba:
- marskoœć wątroby
- przewlekłe aktywne zapalenie wątroby
- ziarniniakowe zapalenie wątroby
6. Drogi żółciowe:
- kamica
- rak dróg żółciowych
7. Nerki:
- ameloidoza (skrobiowica)
Wrzodziejące zapalenie okrężnicy (colitis ulcerosa)
Okreœlenie:
Jest to przewlekła zapalna choroba jelita grubego, szerząca się w sposób ciągły, z wytwarzaniem owrzodzeń powierzchownych warstw błony œluzowej.
Patologia:
Umiejscowienie: choroba zaczyna się zazwyczaj w odbytnicy i rozszerza się oœrodkowo na okrężnicę; odbytnica jest zawsze zajęta. Zajęcie całej okrężnicy stwierdza się w 20- 50% przypadków.
Obraz makroskopowy:
1. Okres początkowy:
Stwierdza się zaczerwienioną pod wpływem zapalenia, obrzękniętą błonę œluzową, która przy dotknięciu krwawi; prawidłowy rysunek naczynowy nie jest widoczny, stwierdza się małe owrzodzenia błony œluzowej.
Obraz histologiczny: Obserwuje się nacieczenia granulocytowe błony œluzowej ze skupieniami granulocytów w zachyłkach (tzw. ropnie kryptowe).
2. Okres zaawansowany przewlekły:
Nawracające owrzodzenia powodują zniszczenie błony œluzowej i zanik normalnych jej fałdów; pozostałe wysepki błony œluzowej przypominają "pseudopolipy".
Obraz histologiczny: obserwuje się nacieczenie błony œluzowej limfocytami i histocytami, zanik błony œluzowej; ciężkie dysplazje nabłonka są objawami zwyrodnienia rakowego.
Klinika:
- krwistoœluzowa biegunka (objaw wiodący)
- bóle brzucha, bolesne parcia na stolec
- niekiedy stany podgorączkowe.
Uchyłkowatoœć i zapalenie uchyłków
Występowanie:
Częstoœć choroby zwiększa się wiekiem; po 70 r.ż. u 70% ludzi stwierdza się uchyłki okrężnicy. Bezobjawowa uchyłkowatoœć przechodzi w chorobowe zapalenie uchyłków, jeżeli występuje zastój kału i zapalenie œciany jelita w obrębie uchyłku.
A. Uchyłki esicy (2/3 wszystkich przypadków)
Zazwyczaj są to uchyłki rzekome z wypukleniem błony mięœniowej naczyń. Przyczyną tych zmian jest podwyższone ciœnienie wewnątrz jelita w zaparciach stolca oraz postępujące z wiekiem osłabienie tkanki łącznej. Obserwuje się większą częstoœć występowania gruczolaków.
B. Uchyłki kątnicy
Są to rzadkie, nieraz wrodzone uchyłki prawdziwe, z wypukleniem całej œciany jelita; częste bywają w Japonii
Klinika:
1. Bezobjawowa uchyłkowatoœć
2. Zapalenie uchyłku z objawami chorobowymi
A. Zapalenie uchyłku esicy:
- bóle w lewym podbrzuszu
- zaparcie, wzdęcia brzucha
- niekiedy wyczuwalne bolesne wałki
- ewentualnie leukocytoza, przyœpieszone OB
B. Zapalenie uchyłku kątnicy:
Bóle w prawym podbrzuszu/ œródbrzuszu: "zapalenie wyrostka robaczkowego mimo appendektomii".....
Polip okrężnicy
Patogeneza:
Terminem "polip" okreœlamy każde wypuklenie w œwietle jelita, większoœć polipów okrężnicy znajduje się w odbytnicy.
Rak okrężnicy i odbytnicy
Epidemiologia:
Zachorowalnoœć wynosi 25/ 100 000 mieszkańców/ rok; ma tendencję do zwrostu- jest to drugi co do częstoœci nowotwór u mężczyzn, a trzeci u kobiet. 90% przypadków raka okrężnicy i odbytnicy występuje po 50 r.ż., ale zdarzają się zachorowania osób przed 40 r.ż.
Po 40 r.ż. liczba zachorowań podwaja się co 10 lat!
Objawy kliniczne:
1. Ogólnoustrojowe:
- utrata masy ciała
2. Jelitowe:
- zaparcia
- biegunki
- ból w jamie brzusznej
- krwawienie z odbytnicy
- macalny opór w jamie brzusznej
- niedrożnoœć
3. Krew:
- niedokrwistoœć z niedoboru żelaza
Rak trzustki
Występowanie:
Rocznie zachorowuje 10/ 100 000 mieszkańców. Po raku okrężnicy i zołądka jest to trzeci co do częstoœci guz przewodu pokarmowego. Najczęœciej chorują w 60 r.ż. M > K.
Etiologia:
Nieznana. Palenie papierosów i picie kawy zwiększają ryzyko zachorowania na raka trzustki.
Patogeneza:
Przeważnie są to gruczolaki, które najczęœciej umiejscawiają się w głowie trzustki. Punktem wyjœcia jest w 90% nabłonek małych przewodów trzustki, w 10% nabłonek pęcherzyków, wczesne przerzuty drogą krwi i chłonki.
Rak trzustki cechuje się:1) trudnym rozpoznaniem, 2) trudnym leczeniem, 3) złym rokowaniem.
Klinika:
1. Objawy jak w przewlekłym zapaleniu trzustki
- bóle w nadbrzuszu i plecach
- utrata łaknienia, nudnoœci, wymioty, utrata masy ciała
- towarzyszące zapalenie trzustki
2. Ewentualna żółtaczka- w raku głowy trzustki może stanowić wczesny objaw; w raku brodawki- może pojawić się okresowo; w póŸnym okresie choroby występuje w 90% przypadków.
Objaw Courvoisiera (sprężysto- elastyczny macalny niebolesny pęcherzyk żółciowy + żółtaczka) jest następstwem spowodowanego przez guz zamknięcia przewodu żółciowego wspólnego.
3. Rzadsze objawy:
- zakrzepy, zapalenia zakrzepowe żył, zakrzepowe zapalenie żył wędrujące.
Zapamiętaj. W trudnych do wyjaœnienia nawracających zakrzepicach należy myœleć o raku trzustki i raku przewodu pokarmowego!
- patologiczna nietolerancja glukozy lub cukrzyca
- w bardzo rzadko występującym "dającym przerzuty i wytwarzającym enzymy gruczolaku trzustki" stwierdza się triadę: niebieskoczerwone tłuszczowo- tkankowe węzły, polyarthritis, eozynofilię.
Ostre zapalenie trzustki
Przyczyny:
- kamica żółciowa
- alkohol
- œwinka
- niedokrwienie
- urazy
- kortykosteroidy
- po ERCP i po leczeniu chirurgicznym
WskaŸniki ciężkoœći ostrego zapalenia trzustki:
- wiek > 55r.ż.
- WBC > 16 x 19g/l
- hipokalcemia
- uszkodzenie nerek
- niedotlenienie
Choroby wątroby
Przebieg badania:
1. Wywiady:
Wywiady rodzinne i osobiste, pytania dotyczące przetaczania krwi, wyjazdów za granicę, spożywania alkoholu, stosowanych leków, stycznoœci z materiałami uszkadzającymi wątrobę i inne.
2. Badanie lekarskie:
- Oglądanie:
Zmiany skórne pochodzenia wątrobowego; żółtaczka; poszerzenie żył powłok brzusznych; puchlina brzuszna; ginekomastia; kobiecy typ owłosienia.
Przyczyny powiększenia wątroby:
- zapalenie wątroby
- guzy wątroby
- cysty
- niedrożnoœć dróg żołciowych
- zastój żylny
* przyczyny metoboliczne
- stłuszczenie wątroby
- marskoœć wątroby