WNP:

Deklaracje suwerenności: Deklaracje niepodległości:

XII 1988 - EST VIII 1991 - UKR, BIA, MOŁ, UZB, KIR

V 1989 - LIT IX 1991 - TADŻ, ARM

VII 1989 - ŁOT X 1991 - AZE, TRK

IX 1989 - AZE XII 1991 - KAZ

III 1990 - GRU

VI 1990 - ROS

IX 1990 - ARM, a potem reszta

VIII 1991 - pucz Janajewa

IX 1991 - nadwyczajny zjazd Deputowanych Ludowych ZSRR, oświadczenie 10 republik i Gorbaczowa o chęci utworzenia konfederacji - Związku Suwerennych Państw

4 XII 1991 - Rada Najwyższa ZSRR uchwala układ związkowy, ale wskutek niechęci ROS (czyli Jelcyna) nie miał szans na wejście w życie

8 XII 1991 - porozumienie białowieskie (Jelcyn, Krawczuk, Szuszkiewicz), ROS, UKR i BIA wypowiadają umowę z 1922 o utworzeniu ZSRR (do czego miały prawo jako członkowie pierwotni) i decydują o związaniu się nowym układem - Wspólnotą Niepodległych Państw

14 XII 1991 - spotkanie w Aszchabadzie, rozciągnięcie WNP na wszystkie republiki postradzieckie (wobec groźby utworzenia konkurencyjnego związku w Azji Środkowej)

21 XII 1991 - podpisanie protokołu o utworzeniu WNP w Ałma-Acie (11 republik, bez LIT, ŁOT, EST i GRU, która jednak dołączyła w X 1993)

22 I 1993 - Statut WNP w Mińsku

24 III 1994 - WNP obserwatorem przy ONZ

Cele i zasady:

• równe prawa i wolności

• ochrona mniejszości

• współpraca

• uznanie integralności terytorialnej i nienaruszalności granic (a zarazem ich otwarcie)

• współpraca w zapewnieniu pokoju i bezpieczeństwa

• respektowanie ewentualnych dążeń do utworzenia strefy bezatomowej lub ogłoszenia neutralności

• wspólna przestrzeń wojskowo-strategiczna i zjednoczone dowództwo

• zagwarantowanie sprawnego działania strategicznych sił zbrojnych

• koordynacja polityk przez wspólne intytucje

• przezwyciężanie skutków katastrofy czarnobylskiej

Współpraca wojskowa:

20 III 1992 - porozumienie o grupach obserwatorów i wspólnych siłach dla podtrzymywania pokoju (10 państw bez TRK, który ogłosił neutralność), czyli o siłach zbrojnych WNP

15 V 1992 - traktat taszkiencki o systemie bezpieczeństwa zbiorowego w WNP - powstrzymanie się od użycia siły, pokojowe rozwiązywanie sporów, prowadzenie konsultacji, pomoc w razie agresji, pierwotnie podpisały go ROS, ARM, KAZ, KIR, TADŻ i UZB, potem AZE, GRU i BIA, wszedł w życie 20 IV 1994 na 5 lat, w 2 IV 1999 przedłużony przez ROZ, BIA, ARM, KAZ, KIR i TADŹ (GRU i UZB zwróciły się na Zachód, a AZE obraził się na Rosję, bo popierała ARM w sporze o Górski Karabach)

10 II 1995 - szczyt WNP w Ałma-Acie, 3 dokumenty: Memorandum o wspieraniu pokoju i stabilności w WNP, Deklaracja o zbiorowym bezpieczeństwie i Koncepcja bezpieczeństwa zbiorowego

25 V 2001 - posiedzenie Rady Bezpieczeństwa Zbiorowego w Erewaniu, decyzja o utworzeniu sił szybkiego reagowania w AŚ

Organy:

• Rada Szefów Państw - prezydenci lub szefowie parlamentów, posiedzenia 2 razy w roku, podejmuje decyzje o użyciu sił zbrojnych i prowadzeniu misji pokojowych, przewodniczącycm prezydent ROS

• Rada Szefów Rządów - koordynuje współpracę organów wykonawczych, zbiera się 4 razy w roku

• Rada MSZ - koordynuje politykę zagraniczną

• Rada MON - koordynuje politykę obronną

• Rada MSW (od 1996) - koordynuje walkę z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem, nie należy do niej UKR

• Rada Dowódców WOP - wspólna ochrona granic

• Rada Bezpieczeństwa Zbiorowego - szefowie państw, MSZ, MON, sekretarze krajowych rad bezpieczeństwa i sekretarz generalny

• Komitet Wykonawczy - funkcje administracyjne, na czele sekretarz wykonawczy

• Połączony Sztab ds. Koordynacji Współpracy Wojskowej - współpraca wojskowa podczas operacji zbrojnych, podlega Radzie MON, zastąpił Naczelne Dowództwo Wojskowe Połączonych Sił Zbrojnych

• Międzypaństwowa Rada Kosmosu

• Rada Transportu Kolejowego

• Rada Elektroenergetyczna

• Międzypaństwowa Rada Ekologiczna

• Bank Międzypaństwowy

• Sąd Gospodarczy

• Międzypaństwowy Komitet Gospodarczy - system głosów ważonych (ROS - 50%, UKR - 14%, BIA, KAZ, UZB - 5%, reszta - 3%)

• Komisja Ochrony Praw Człowieka

Organizacje subregionalne:

ZBiR - ROS, BIA

EASG (Euroazjatycka Współpraca Gospodarcza) - ROS, BIA, KAZ, KIR, TADŻ, od X 2000, powstała z unii celnej ROS, BIA i KAZ z 1995

ŚOW (Środkowoazjatycka Organizacja Współpracy) - KAZ, KIR, UZB, TADŻ, od XII 2001, wcześniej działała jako wspólna strefa ekonomiczna w Azji Środkowej (KAZ, KIR, UZB - 1994, TADŻ dołączył w 1997) i Unia Gospodarcza Azji Środkowej (1998)

SOW (Szanghajska Organizacja Współpracy) - ROS, KAZ, KIR, TADŻ, UZB i CHI, od 2000, wcześniej działała jako „5 szanghajska” (1996, bez UZB)

GUUAM - GRU, UKR, UZB, AZE, MOŁ, od 1999, wcześniej działała jako GUAM (1997, bez UZB)

„4 kaukaska” - nieformalna grupa konsultacyjna: ROS, GRU, ARM, AZE

---