Tanzania (Zjednoczona Republika Tanzanii), państwo we wsch. Afryce, nad O. Indyjskim; przybrzeżne wyspy, gł. Zanzibar, Pemba, Mafia; 945,1 tys. km²; 34,8 mln mieszk. (2003), gł. ludy Bantu i Masajowie, Indusi, Arabowie; katolicy, muzułmanie, animiści; stol. Dodoma, największe m. i port Dar es-Salam; j.u.: suahili, ang.; republika. Płaskowyż Uniamwezi rozcięty rowami tektonicznymi należącymi do systemu Wielkich Rowów Afryk.; w obrębie rowów masywy wulk.: Kilimandżaro (wys. do 5895 m, najwyższy w Afryce), Meru; wzdłuż wybrzeża niziny; klimat podrównikowy wilgotny, na płaskowyżu suchy; na granicy pn. i zach. jez.: Wiktorii, Tanganika, Niasa; przewaga sawanny; na pd. i zach. widne lasy (miombo), w górach — wiecznie zielone, na wybrzeżu namorzyny; Park Nar. Serengeti. Kraj słabo rozwinięty, podstawą gospodarki — rolnictwo; uprawa kukurydzy, manioku, sorga, bananów plantan, na eksport — kawy, bawełny, agawy sizalskiej, goździkowca (uprawa na wyspach); hodowla bydła, owiec; rybołówstwo, zwł. śródlądowe (gł. port Kigoma-Ujiji); wydobycie diamentów, rubinów, szafirów, złota i in.; przemysł spoż., włók., metal., nawozów sztucznych; rozwój turystyki zagranicznej. — Państwo powstałe w IV 1964 z połączenia Tanganiki (niepodległej od 1961) i Zanzibaru (niepodległego od 1963) jako Zjedn. Rep. Tanganiki i Zanzibaru (ob. nazwa od X 1964); republika, czł. bryt. Wspólnoty Narodów; 1964-85 prez. J. Nyerere; od 1965 państwo monopartyjne o orientacji socjalist., współpraca z państwami komunist. (gł. Chinami i ZSRR); separatystyczne dążenia Zanzibaru (od 1979 własna odrębna konstytucja, lokalne organa władzy); w latach 70. zaangażowanie T. w koalicji państw frontowych Afryki Pd.; konflikty zbrojne z Ugandą; w latach 80. narastające trudności gosp. i napięcia społ.; od 1985 przywracanie zasad gospodarki rynkowej, od 1992 system wielopartyjny.

---