Postępowanie administracyjne cw I 24.II.05
Kodeks postępowania administracyjnego
akt prawny szczegółowy, regulujący w sposób generalny postępowanie administracyjne
akt prawny, którego celem jest uregulowanie uprawnień
Zakres obowiązywania kodeksu:
Art. 1.
Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie:
przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,
przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1,
w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość4) między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2, a także między tymi organami a sądami,
w sprawach wydawania zaświadczeń.
zakres podmiotowy (art. 1 KPA)- KPA reguluje:
zasady postępowania przed organami administracji publicznej w jednostronnych sprawach, rozstrzyganych przez te organy w zakresie swoich kompetencji
Obowiązuje zasada decentralizacji- rozstrzygane są również kwestie dotyczące nie tylko zadań własnych, jak również zleconych, np. z zakresu prawa budowlanego- wydawanie pozwoleń budowlanych przez starostę.
zasady postępowania między organami administracji- organy administracyjne mogą zawierać porozumienia w celu przekazania kompetencji, jak również mogą to robić w drodze ustawy
zasady postępowania przed organami innymi, niż organy administracji, jeśli jest to związane z określeniem praw i obowiązków- prawodawca obecnie często zleca zadania jednostkom nie będącym organami administracji, np. nadanie uprawnień zawodowych zleca się samorządom zawodowym
zakres przedmiotowy
reguluje sprawy administracyjne
*sprawa administracyjna- zespół okoliczności faktycznych i prawnych, w których organ administracyjny (lub inny organ, przed którym toczy się postępowanie) stosuje normę prawa administracyjnego w celu określenia uprawnienia lub obciążeniem danego podmiotu obowiązkiem
celem jest załatwienie sprawy określonego podmiotu polegające na nadaniu praw i obowiązków (nie dotyczy praw i obowiązków o charakterze cywilnym) stronie biorącej udział w postępowaniu
czynność podjęta przez organ musi pozostawać w jego kompetencji
w odniesieniu do spraw administracyjnych w kwestii finansowej jest stosowana Ordynacja podatkowa, a nie KPA. KPA stosuje się w sytuacji analogii. Ordynacja podatkowa nie określa sposobu przedstawiania dowodów- w tej sytuacji stosuje się KPA.
KPA nie stosuje się w sprawach związanych z kwestią rozstrzygania sporów między samymi organami- jeśli istnieje spór (ale nie o właściwość!!!) można żądać jego rozstrzygnięcia przez postępowanie sądowe (ale nie administracyjne!!!)
KPA rozstrzyga spór o właściwość
*Spór o właściwość:
pozytywny- dwa organy uznają się za właściwe
negatywny- żaden organ nie uznaje się za właściwy
KPA nie stosuje się w sprawach pracowniczych, a zwłaszcza w sprawach związanych z nadrzędnością lub podrzędnością służbową; dopuszcza się stosowanie KPA w takich sytuacjach tylko z wyraźnego upoważnienia ustawy szczegółowej
Podsumowując, możemy powiedzieć, że zakres przedmiotowy KPA to:
rozstrzyganie spraw indywidualnych w zakresie prawa administracyjnego
regulacja kwestii sporów o właściwość między organami administracji
regulacja wydawania zaświadczeń- nie w formie rozstrzygnięć, lecz jest to tylko potwierdzenie- nazywane postępowaniem administracyjnym niezupełnym
W wielu ustawach jest odwołanie do KPA. Ustawodawca często odsyła do zasad postępowania ogólnego. Te odesłania dotyczą zasad analogii.
KPA ma służyć wyjaśnianiu zasad postępowania w określonej sprawie. W KPA są uregulowane ogólne zasady postępowania administracyjnego.
Zasady postępowania:
Organ administracyjny (lub inny organ, przed którym toczy się postępowanie) zobowiązany jest działać wyłącznie na zasadach określonych prawem- zasada praworządności.
Art. 6 KPA (art. 7 KRP)
Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa.
Zasady potwierdzone przez NSA:
Organy nie mogą kreować dla siebie uprawnień i rozszerzać swoich kompetencji.
Nie mogą tworzyć praw i obowiązków rozstrzygających w zakresie możliwości określonych w ustawie i nie znajdujących potwierdzenia w prawie.
Podstawą rozstrzygnięć w sprawie administracyjnej jest przepis powszechnie obowiązujący, nie może być przepis lub norma, która nie spełnia określonych warunków, np. wytyczna. Z wyjątkiem interpretacji podatkowych, jednak musi ona być wydana przez kierownika urzędu resortu ministerstwa finansów i opublikowana elektronicznie oraz w dzienniku urzędowym ministerstwa finansów. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wprowadza kolejny wyjątek. Ustawa ta mówi, że organ podatkowy może wydać interpretację o stanie danej działalności gospodarczej. Interpretacja taka jest wiążąca, ale na razie nie ma to zastosowania.
zasada prawdy obiektywnej- prowadząc sprawę należy ustalić prawdę obiektywną- należy wyjaśnić wszelkie okoliczności sprawy. Jeżeli organ administracyjny wyjaśni, jaka jest rzeczywistość, należy rozstrzygnąć sprawę tak, by chronić interes społeczny i uzasadniony interes strony. Jest to takie rozstrzygnięcie, gdzie na pierwszym miejscu chroni się interes społeczny, interes strony jest chroniony, jeśli jest uzasadniony. Należy uwzględnić interes strony, jeśli nie przeczy interesowi publicznemu.
zasada zaufania obywatela- organ administracyjny (lub inny organ, przed którym jest prowadzone postępowanie) obowiązany jest prowadzić sprawę tak, by pogłębiać zaufanie obywatela do państwa i prawa oraz pogłębiać świadomość prawną obywateli. Organ administracyjny (lub inny organ, przed którym jest prowadzone postępowanie)rozstrzyga sprawę często na zasadzie uznaniowości, jednak ta zasada jest zredukowane przez inne do minimum- obywatel musi mieć świadomość prawidłowości rozstrzygnięcia, musi też decyzję zrozumieć.
zasada prowadzenia postępowania na zasadzie prawa-
Art. 9.
Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.
Organ, przed którym jest prowadzone postępowanie musi umożliwić aktywne uczestnictwo na każdym stadium postępowania w sprawie każdemu zainteresowanemu. Przed wydaniem decyzji musi udostępnić zebrane materiały stronom, biorącym udział w postępowaniu. Osoba będąca stroną musi mieć pełną wiedzę o wszystkich elementach postępowania, a w szczególności w przysługujących stronom prawach i obowiązkach. Organ administracyjny musi czuwać, żeby strona nie poniosła szkody na skutek niewiedzy na temat obowiązującego prawa- organ administracyjny musi poinformować o działaniach, które musi strona dokonać lub nie oraz o skutkach tych działań lub zaniechaniu tych działań, nawet w wypadku, jeśli by to było niekorzystne dla organu.
Organ prowadzący postępowanie ma obowiązek doprowadzić do rozstrzygnięcia problemu. Organ administracyjny może rozstrzygać sprawę dwóch odmiennych równorzędnych interesów stron. Organ administracyjny w przypadku dwóch sprzecznych interesów winien zaproponować zawarcie ugody, żeby zapobiec prowadzeniu postępowania i stosowania przymusu.
zasada szybkości postępowania- postępowanie powinno być prowadzone szybko i wnikliwie, organ powinien zakończyć postępowanie po 30 dniach od rozpoczęcia postępowania, ewentualnie w wypadkach uzasadnionych można przedłużyć postępowanie o kolejne 30 dni- musi jednak wtedy poinformować o zaistniałej przyczynie.
Organ administracyjny prowadzący sprawę musi uwzględnić zasady postępowania oraz prowadzić sprawę według poczucia sprawiedliwości.
Każdą czynność należy udokumentować w formie pisemnej.
Art. 14.
§ 1. Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej.
§ 2. Sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.
Art. 14 mówi, że można dokonać pewnych czynności w formie ustnej, ale musi być sporządzona notatka o tym zdarzeniu. Forma ustna musi być uzasadniona i należy się kierować słusznym interesem stron. np. przesłuchanie świadka, złożenie oświadczenia
postępowanie administracyjne musi być dwuinstancyjne- musi być zawsze możliwość złożenia odwołania bądź zażalenia; organ administracyjny ma obowiązek poinformować o możliwości złożenia odwołania bądź zażalenia- w przeciwnym wypadku nie biegną terminy przedawnienia. To odwołanie może złożyć sama bądź może tez być złożone przez inna jednostkę (będzie to w imieniu obywatela).
Rozstrzygnięcia wydane w toku postępowania administracyjnego są wzruszalne. Rozstrzygnięcia wydane przez druga instancję (nie ma już odwołań i zażaleń) są niewzruszalne, ostateczne i stają się częścią prawnej rzeczywistości. Jest obowiązek wykonania decyzji ostatecznej. Art. 145, 156 wskazują sytuacje, gdy można wzruszyć decyzję ostateczną.
Art. 145.
§ 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:
dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,
decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,
decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,
strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,
wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,
decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2),
decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.
§ 2. Z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 postępowanie może być wznowione również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego.
§ 3. Z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 można wznowić postępowanie także w przypadku, gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach prawa.
Art. 145a.
§ 1. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.
§ 2. W sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
§ 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:
wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,
wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,
została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność6) ma charakter trwały,
w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
zawiera wadę powodującą jej nieważność9) z mocy prawa.
§ 2. Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.
Art. 145- w przypadku wzruszenia postępowanie prowadzi się na nowo, zaś w art. 156 stwierdza się nieważność.
Decyzje administracyjne podlegają kontroli administracyjnej- sądy administracyjne mogą wzruszyć decyzję. Sąd administracyjny dba jednak wyłącznie o interes publiczny- tylko zarzuty niezgodności z prawem.
Zasady te mogą stanowić samodzielna podstawę wzruszalności decyzji administracyjnej, a także podstawą rozstrzygnięć.