Postępowanie administracyjne - ćwiczenia

Ćwiczenia 1 24.02.2005r.

Celem postępowania administracyjnego jest wiążące określenie sytuacji prawnej imiennie oznaczonego adresata w konkretnej sprawie w drodze decyzji administracyjnej.

Podstawowe zasady postępowania administracyjnego:

1. zasada praworządności - organy prowadzące postępowanie obowiązane są postępować zgodnie z prawem i na podstawie przepisów prawa

2. zasada prawdy obiektywnej - organy prowadzące postępowanie mają obowiązek dokładnego ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy

3. zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu stron - organy podejmują próbę harmonizacji obu tych interesów w przypadku gdy są one sprzeczne

4. zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa - organy mają za zadanie przekonać obywateli, że prowadzone postępowanie jest rozsądne i sprawiedliwe

5. zasada informowania stron - organy informują strony o wszelkich okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na wynik postępowania

6. zasada czynnego udziału stron w postępowaniu administracyjnym - strony mają prawo do czynnego udziału we wszystkich etapach postępowania oraz do wypowiedzenia się na temat zebranych dowodów oraz zgłoszonych żądań przed wydaniem decyzji

7. zasada przekonywania stron - organy mają obowiązek przekazania stronom motywów i przesłanek jakimi kierują się przy wydawaniu decyzji

8. zasada szybkości i wnikliwości postępowania - organy są zobowiązane do szybkiego i wnikliwego rozpatrzenia sprawy

9. zasada ugodowego załatwiania spraw spornych - podejmowanie wszelkich działań, które mają doprowadzić do zawarcia ugody między stronami

10. zasada pisemności - wszystkie sprawy w postępowaniu administracyjnym załatwiane są w drodze pisemnej

11. zasada dwuinstancyjności - istota tej zasady polega na możliwości zaskarżenia niekorzystnej decyzji do organu wyższego stopnia

12. zasada trwałości decyzji administracyjnej - te decyzje, które nie są zaskarżane stają się ostateczne

13. zasada sądowej kontroli decyzji administracji - można zaskarżyć do sadu administracyjnego decyzję wydaną z naruszeniem prawa

Ćwiczenia 2 3.03.2005r.

Ostatnia nowelizacja k.p.a. - 2004r.

Organy centralne - zajmują się nadzorem poszczególnych działów administracji

Administracja rządowa - organy są jednoosobowe (np. minister, prezes)

Wojewoda - organem nadzoru nad nim jest przede wszystkim minister właściwy ds. administracji

Starosta - nie jest organem administracji rządowej; w pewnym zakresie określonym w ustawie spełnia rolę organu administracji rządowej; jako organ administracji rządowej działa zawsze jednoosobowo

Między organami samorządu terytorialnego nie ma żadnej hierarchiczności. Zazwyczaj są to organy kolegialne (poza organami gminy- nawet w powiecie jest zarząd na czele ze starostą (jest on tylko zwierzchnikiem zarządu a nie oddzielnym organem).

Samorządowe Kolegium Odwoławcze - jedynym istotnym zadaniem jest kontrola decyzji organów samorządu terytorialnego; nie ma istotnych kompetencji własnych.

Właściwości organów administracji

Właściwość - zdolność prawna organów administracji do rozpoznawania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym.

art.19k.p.a. Organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.

Jeżeli podanie zostanie złożone do organu administracji, który nie ma kompetencji do jego rozpatrzenia, to organ ten musi przekazać go do właściwego organu.

Postacie powierzenia organowi administracji załatwiania spraw administracyjnych określonego rodzaju:

• ustawa wskazuje dany organ jako właściwy (działa we własnym imieniu) albo

• ustawa przewiduje, że kompetencje jednego organu mogą zostać przeniesione na dany organ tzw. delegacja kompetencji

Upoważnienie do wykonywania kompetencji:

• innemu organowi lub jednostce organizacyjnej, np. dzielnicy, sołectwu (organ upoważniony działa w imieniu organu upoważniającego) - np. starosta upoważnia organy gminy do wykonywania pewnych spraw (np. z zakresu budownictwa)

• zazwyczaj pracownicy organu (jacyś kierownicy, naczelnicy) wydają decyzje w imieniu organu administracji

Rodzaje właściwości:

• rzeczowa

• instancyjna

• miejscowa

W takiej kolejności trzeba rozpatrywać kompetencje, aby dojść do odpowiedniego organu.

Właściwość rzeczowa - powierzenie określonemu organowi administracji załatwiania pewnego typu spraw administracyjnych

art. 20. k.p.a. Właściwość rzeczową organu administracji publicznej ustala się według przepisów o zakresie jego działania.

Powierzenie to następuje przez przepisy prawa administracyjnego materialnego.

Przepis kompetencyjny powinien wskazywać:

• dziedzinę administracji

• treść i formę działania organu

• w jakim przypadku działanie to ma być podjęte

Właściwość instancyjna - określa który organ jest właściwy w I instancji.

Organ I instancji określają przepisy prawa administracyjnego materialnego (rozpoczynają one pracę nad sprawą).

Organ II instancji określają przepisy prawa administracyjnego procesowego (jest to organ wyższego stopnia, organ odwoławczy).

art.17 k.p.a. Organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu są:

1) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej,

2) w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,

3) w stosunku do organów administracji publicznej innych niż określone w pkt 1 i 2 - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,

4) w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

art.18 k.p.a. Organami naczelnymi w rozumieniu kodeksu są:

1) w stosunku do organów administracji rządowej, organów jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem samorządowych kolegiów odwoławczych oraz organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych -

Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie,

2) w stosunku do organów państwowych innych niż określone w pkt 1 - odpowiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu działania,

3) w stosunku do organów organizacji społecznych - naczelne organy tych organizacji, a w razie braku takiego organu - Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.

Właściwość miejscowa - określa właściwość organu do działania na danym fragmencie terytorium kraju, który najczęściej odpowiada jednostce podziału administracji kraju.

Przesłanki określenia właściwości miejscowej -

art.21 k.p.a.

§ 1. Właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się:

1) w sprawach dotyczących nieruchomości - według miejsca jej położenia; jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje

się większa część nieruchomości,

2) w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - według miejsca, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony,

3) w innych sprawach - według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu - według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.

§ 2. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób wskazany w § 1, sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania, albo w razie braku ustalenia takiego

miejsca - do organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m.st. Warszawie.

Skutki naruszenia przepisów o właściwościach:

• nieważność decyzji administracyjnej z mocy prawa

art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,

czyli traktuje się tą decyzję tak, jakby nigdy nie została wydana, jest one nieważna od samego początku

Delegacja kompetencji:

1. wyłączenie organu administracji publicznej od załatwienia sprawy (wtedy pojawia się inny organ administracji publicznej na tym samym stopniu lub wyższym) - przeniesienie całości kompetencji

2. pomoc prawna - przeniesienie części kompetencji na inny organ, np. złożenie zeznań przez świadka lub dokonanie oględzin

Powierzenie (przeniesienie):

wojewoda małopolski wojewoda podkarpacki

(zostaje wyłączony z rozpatrywania sprawy

więc starosta nowotarski też nie może)

przeniesienie

starosta nowotarski starosta sanocki

Odwołanie od decyzji starosty sanockiego będzie rozpatrywał wojewoda podkarpacki - całość sprawy przesuwa się na nową strukturę organizacyjną.

Upoważnienie:

wojewoda małopolski

upoważnienie

starosta nowotarski burmistrz Zakopanego

Burmistrz Zakopanego działa w imieniu starosty nowotarskiego, na jego odpowiedzialność. Odwołanie następuje do organu wyższego dla starosty, czyli do wojewody. (może to dotyczyć np. pozwolenia na budowę)

Ćwiczenia 3 10.03.2005r.

Ustalenie kompetencji organu administracji publicznej

art.66 k.p.a.

§ 3. Jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można ustalić na podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, organ, do którego podanie wniesiono, zwraca je wnoszącemu. Zwrot podania następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

§ 4. Organ nie może jednak zwrócić podania z tej przyczyny, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, jeżeli w tej sprawie sąd uznał się już za niewłaściwy.

Spory o właściwość - tylko między organami administracji publicznej

art. 22. k.p.a.

§ 1. Spory o właściwość rozstrzygają:

1) między organami jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem przypadków określonych w pkt 2-4 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - sąd administracyjny,

2) między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty - starosta,

3) między organami administracji zespolonej w jednym województwie nie wymienionymi w pkt 2 - wojewoda,

4) między organami jednostek samorządu terytorialnego w różnych województwach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

6) między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych województwach - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

7) między wojewodą a organami administracji niezespolonej - minister właściwy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą,

8) między organami administracji publicznej innymi niż wymienione w pkt 1-4, 6 i 7 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

9) między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister - Prezes Rady Ministrów.

§ 2. Spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny.

§ 3. Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:

1) strona,

2) organ jednostki samorządu terytorialnego lub inny organ administracji publicznej, pozostające w sporze,

3) minister właściwy do spraw administracji publicznej,

4) minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny,

5) Rzecznik Praw Obywatelskich.

Spory o właściwość:

• negatywny - częstszy

• pozytywny - bardzo rzadki

Spór negatywny może przerodzić się w pozytywny, np. gdy zmieniają się urzędnicy, organy stają się niekompetentne do załatwienia sprawy. Taki spór rozstrzyga organ wyższego stopnia niż organy biorące udział w sporze.

Art.22 k.p.a. rozstrzyga, które organy powinny załatwić sprawę.

Jeśli 2 organy są tego samego stopnia to spór rozpoznaje organ wyższego stopnia.

Jeśli 2 organy są różnego stopnia to spór rozpoznaje organ jeszcze wyższego stopnia (np. starosta i wojewoda - to sprawę rozpatruje minister właściwy ds. administracji)

Gdy spór toczy się między organami administracji samorządowej to sprawę rozstrzyga Samorządowe Kolegium Odwoławcze, jeśli nie ma nad nimi organów wyższych.

Gdy spór toczy się między organami administracji samorządowej a Samorządowym Kolegium Odwoławczym to sprawę rozpatruje sąd administracyjny.

Spór między organami administracji publicznej a jednym z nich jest minister to sprawę rozstrzyga Prezes Rady Ministrów

art. 22. § 1 p.1, art.22 § 2 - konflikt między tymi przepisami - jeżeli w sporze jest dowolny organ administracji rządowej i samorządowej to problem jest nierozwiązany - sprawę rozstrzyga sąd administracyjny lub minister

Spory między organami administracji publicznej - tu przepis nic nie mówi, spór rozstrzygany jest na zasadzie pisma organu wyższego stopnia, w którym wskazuje się odpowiedni organ; nieznana jest forma (nie ma domniemania formy).

Jeżeli spór rozstrzyga sąd to musi być rozstrzygnięcie, no. Powiadomienie, orzeczenie w formie wyroku. Od pisma się nie odwołujemy, bo nie ma takiej procedury; od orzeczenia sądu możemy się odwołać

Prawo szczególne wyłącza prawo ogólne.

Art.22 § 3 - z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu przed sądem administracyjnym może wystąpić strona.

Jeżeli sprawę ma rozstrzygnąć organ administracji to nie wiadomo kto może się zwrócić z wnioskiem, to jest wewnętrzna sprawa administracji.

Wyłączenie pracownika lub organu:

1) wyłączenie pracownika

- bezpośredni przełożony wskazuje innego pracownika

a) z urzędu (obligatoryjnie)

art.24 k.p.a.

§ 1. Pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:

1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,

3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3,

5) w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,

6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,

7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

Pracownik nie może zająć się sprawą, nie może podjąć żadnych czynności w sprawie, chyba że:

- jest to wymagane w związku z interesem społecznym lub interesem strony niecierpiącym zwłoki, a gdyby nie podjął działań zmieniłby się stan faktyczny

- gdy sprawa wymaga oględzin - np. coś mogłoby ulec rozpadnięciu i wtedy pracownik może tam pojechać i dokonać oględzin.

Wyłączenie obligatoryjne następuje wtedy, gdy bezpośredni przełożony wie, że zachodzi sytuacja zmuszająca do tego lub jest o tym poinformowany przez pracownika.

Warunki wyłączenia pracownika:

• nie możemy rozstrzygać sprawy, w której jesteśmy stroną (pracownik może stać się stroną wcale nie składając wniosku)

• pracownik pozostaje ze stroną w takim związku, że może mieć to wpływ na jego obowiązki lub prawa (np. załatwiając coś komuś zwolnimy siebie z długu)

• gdy występują relacje rodzinne (sprawy stricte proceduralne)

rodzice dziadek

siostra brat ojciec

brat

• pracownik był poprzednio w sprawie biegłym, świadkiem lub przedstawicielem

• już raz brało się udział w sprawie

• postępowanie dotyczy osoby związanej z pracownikiem z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli

• pozostałe warunki - art. 24 § 1. k.p.a.

art. 24 § 2. k.p.a. Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu małżeństwa (§ 1 pkt 2), przysposobienia, opieki lub kurateli (§ 1 pkt 3).

powinowactwo - stosunek między mężem a żoną

pokrewieństwo - stosunek między rodziną

b) na wniosek (fakultatywnie)

art. 24 § 3. k.p.a. Bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności nie wymienionych w § 1, które mogą wywołać wątpliwość, co do bezstronności pracownika.

Jeżeli na żądanie strony lub z urzędu zostaną uprawdopodobnione (wskazane jest prawdopodobieństwo; wystarczy, że może istnieć możliwość, np. relacja towarzyska) okoliczności, że pracownik może być nieobiektywny (bezstronny) w sprawie, to trzeba go wyłączyć.

Bezpieczniej jest wyłączyć tego pracownika niż nie wyłączać, bo gdyby kontrola wykazała, że ten pracownik nie powinien był uczestniczyć w sprawie to cała sprawa będzie rozpatrywana od nowa już bez tego pracownika.

Wyłączenie członka organu kolegialnego (samorządowe Kolegium Odwoławcze jest jedynym organem kolegialnym) - takie same przepisy.

Jeżeli na skutek wyłączeń brak jest organu, który może się sprawą zająć lub brak jest gworum, to stosuje się przepisy o wyłączeniu organu (art. 25 k.p.a.)

2) wyłączenie organu -

art. 25 k.p.a.

§ 1. Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych:

1) jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3,

2) osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3.

§ 2. Przepis art. 24 § 4 stosuje się odpowiednio.

Od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych można wyłączyć:

1. kierownika organu i osób pozostających z nim w relacjach rodzinnych

2. kierownika organu bezpośrednio przełożonego nad organem rozstrzygającym sprawę lub osób związanych z nim w relacjach rodzinnych (np. wojewoda ubiega się o pozwolenie na budowę, składa wniosek do starosty, a potem może odwołać się do samego siebie - na zapas starosta jest wyłączony)

Ćwiczenia 4 17.03.2005r.

Procedura w sprawach administracyjnych

1. Postępowanie administracyjne (przed organami administracji publicznej

1. postępowanie przed organami I instancji (tymi organami, które zajmują się podstawowo sprawą) - organy wszczynają to postępowanie na wniosek wnioskodawcy lub z własnej inicjatywy (z urzędu); jest to jedyny etap, który może być wszczynany z urzędu)

generalnie to postępowanie kończy się wydaniem decyzji administracyjnej, może być zakończone inną formą, ale musi na to pozwalać kodeks (np. postanowienie, pozostawienie sprawy bez rozwiązania)

umożliwia to złożenie środka odwoławczego przez stronę postępowania

2. postępowanie przed organami II instancji (odwoławcze) - ma ono charakter generalny - może go złożyć każda strona, nie zawiera żadnych szczególnych wymogów, nie trzeba mieć szczególnej wiedzy; środek odwoławczy nie musi zawierać żadnego uzasadnienia(jest on niezwykle odformalizowany)

postępowanie to kończy się decyzją

od tej decyzji przysługuje skarga administracyjna złożona przez zainteresowanego(nie tylko przez stronę, jest to szerszy krąg) - wystarczy wykazać swój interes prawny w tej sprawie i wtedy automatycznie staje się zainteresowanym; często bywa tak, że jest to ten sam krąg podmiotów co w przypadku strony postępowania

2. Postępowanie przed sądami administracyjnymi (od 1.01.2004r. jest ono dwuinstancyjne)

1. postępowanie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym

skarga też jest środkiem generalnym (trzeba wykazać tylko jakiego rodzaju zdanie organu wydającego decyzję jest niezgodne z prawem i jakoś to uzasadnić)

w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym badaniu podlega całość procedury przed obiema instancjami, treść decyzji ma charakter marginalny (błędy proceduralne są najczęstszym powodem uchylania decyzji administracyjnych i sprawa wraca do ponownego rozpatrzenia)

może tu nastąpić kasacja składana przez stronę

2. postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym

Całość procesu może trwać ok.3 lat.

Ćwiczenia 5 24.03.2005r.

Właściwości - przykład

Prawo budowlane - ustawa z dnia 7 lipca 1994r. (Dz. U. z dnia 25 sierpnia 1994r. Nr 89 poz. 414)

Art. 3.

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) obiekcie budowlanym - należy przez to rozumieć:

a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,

b) budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,

c) obiekt małej architektury;

2) budynku - należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach;

17) właściwym organie - należy przez to rozumieć organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, stosownie do ich właściwości, określonej w rozdziale 8;

Art. 28.

1. Roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem art. 29-31.

2. Stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu.

3. Przepisu art. 31 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę.

Art. 35.

1. Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego właściwy organ sprawdza: ...

Rozdział 8:

Art. 80.

1. Zadania administracji architektoniczno-budowlanej wykonują, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, następujące organy:(uwaga: ust. 3 skreślony -błąd)

1) starosta;

2) wojewoda;

3) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

2. Zadania nadzoru budowlanego wykonują, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, następujące organy:(uwaga: ust. 3 skreślony - błąd)

1) powiatowy inspektor nadzoru budowlanego;

2) wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego jako kierownika wojewódzkiego nadzoru budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej;

3) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

4. Administrację architektoniczno-budowlaną i nadzór budowlany w dziedzinie górnictwa sprawują organy określone w odrębnych przepisach.

Art. 82.

l. Do właściwości organów administracji architektoniczno-budowlanej należą sprawy określone w ustawie i niezastrzeżone do właściwości innych organów.

2. Organem administracji architektoniczno-budowlanej pierwszej instancji, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, jest starosta.

3. Wojewoda jest organem administracji architektoniczno-budowlanej wyższego stopnia w stosunku do starosty oraz organem pierwszej instancji w sprawach obiektów i robót budowlanych:

1) usytuowanych na terenie pasa technicznego, portów i przystani morskich, morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, a także na innych terenach przeznaczonych do utrzymania ruchu i

transportu morskiego;

2) hydrotechnicznych piętrzących, upustowych, regulacyjnych, melioracji podstawowych oraz kanałów i innych obiektów służących kształtowaniu zasobów wodnych i korzystaniu z nich, wraz z obiektami towarzyszącymi;

3) dróg publicznych krajowych i wojewódzkich wraz z obiektami i urządzeniami służącymi do utrzymania tych dróg i transportu drogowego oraz sytuowanymi w granicach pasa drogowego sieciami uzbrojenia terenu - nie związanymi

z użytkowaniem drogi, a w odniesieniu do dróg ekspresowych i autostrad - wraz z obiektami i urządzeniami obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek;

3a) usytuowanych na obszarze kolejowym;

4) lotnisk cywilnych wraz z obiektami i urządzeniami towarzyszącymi;

5) usytuowanych na terenach zamkniętych.

4. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, także inne niż wymienione w ust. 3 obiekty i roboty budowlane, w sprawach których organem pierwszej instancji jest wojewoda.

Szukamy w ustawie organu wydającego pozwolenie na budowę - ustawa nie mówi dokładnie, mówi tylko że potrzebne jest pozwolenie i że musi je wydać organ (art.28 i 35). Pojawia się pojęcie właściwy organ - należy w danej ustawie szukać definicji właściwego organu (w słowniczku ustawy). Tutaj jest to art. 3 pkt. 17 - organy administracji architektoniczno - budowlanej i nadzoru budowlanego - wskazuje je dokładnie art. 80 (starosta, wojewoda, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego) - organy te ułożone są od organu pierwszej instancji do organu najwyższej instancji.

Art. 82 - organem I instancji jest starosta (ale nie w każdej sprawie, bo czasem może być nim wojewoda - dla budowy wielkoobszarowej lub o ważnym znaczeniu, np. lotnisko itp.)

Strona

Definicja formalna strony (w konkretnej sprawie) -

art. 28 k.p.a.

Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Stroną jest każdy (już w konkretnej sprawie):

1) czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie - postępowanie zostało wszczęte przez kogoś innego, a my chcemy się dołączyć i musimy najpierw wyjaśnić naruszenie naszego interesu prawnego

albo

2) kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek

Stroną mogą być (w dowolnym postępowaniu, generalnie):

1) osoba fizyczna - człowiek

2) osoba prawna - Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy przyznają osobowość prawną określając moment czasowy z upływem którego jednostki te uzyskają osobowość (art. 33 k.c. - Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną)

Zdolność prawna - zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków.

Osoba fizyczna - zdolność prawna od chwili urodzenia.

Osoba prawna - nabywa zdolność prawną z chwilą powstania, utworzenia

Zdolność do czynności prawnych - zdolność do podejmowania działań wywołujących skutki prawne.

Interes prawny - jeżeli działanie zmienia ilość, zakres uprawnień podmiotu to ingeruje w jego interes prawny 9należy wskazać konkretny przepis, który może wpłynąć na jego interes prawny)

Nie wydaje się formalnie żadnego orzeczenia czy jest się stroną postępowania - organ może nie informować podmiotu, który tylko sądzi, że jest stroną o toku postępowania, może także na piśmie poinformować, że nie jest on stroną postępowania. Jeżeli organ uzna, że dany podmiot nie jest stroną, to dopiero po zakończeniu postępowania można się odwołać od tej decyzji do organu odwoławczego.

Ustalenie właściwości i strony to najważniejsze działania w postępowaniu. Jeżeli jakieś strony zostaną pominięte lub skład stron jest sprzeczny z postępowaniem, to postępowanie musi być wszczęte od nowa (wszystkie dowody należy przeprowadzić na nowo).

Typy osób prawnych:

1. fundacyjny - istota jest kapitał, osobę prawną tworzy się wokół jakiegoś kapitału, majątku; są to m.in. fundacje, przedsiębiorstwa państwowe, szkoły wyższe.

2. korporacyjny - istotą jest zorganizowana grupa podmiotów; są to m.in. stowarzyszenia, spółki prawa handlowego

Krajowy Rejestr Sądowy - wpisywane są tu podmioty prowadzące działalność stricte gospodarczą (osoby prawne).

Szkoły wyższe - wpisywane do rejestru prowadzonego przez MENiS.

Szkoły wyższe i jednostki samorządu terytorialnego - jedyne osoby prawne powoływane przez ustawy.

Spółki jednoosobowe - może je tworzyć tylko Skarb Państwa, tak generalnie nie mogą być one tworzone.

Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej:

1. do 13- tego roku życia - brak zdolności do czynności prawnych (umowa jest nieskuteczna)

2. 13-18 - ograniczona zdolność do czynności prawnych (umowy dotyczące życia codziennego są ważne, pozostałe są ważne jeżeli rodzice jej nie zanegują w odpowiednim czasie; dziecko w tym okresie może zarządzać majątkiem, który dostał np. spadkiem; czynności jednostronne dziecka nie mogą być negowane, bo takie oświadczenia są nieskuteczne, np. gdy dziecko kasuje dług)

3. powyżej 18 - pełna zdolność do czynności prawnych

Zdolność do czynności prawnych osoby prawnej - posiada ją od momentu powstania do chwili likwidacji.

Utrata zdolności do czynności prawnych:

1. ograniczona zdolność do czynności prawnych (np. na starość) - w przypadku choroby umysłowej, niedorozwoju umysłowego, ale osoba posiada pewną świadomość swoich czynów

2. pozbawienie zdolności do czynności prawnych - w przypadku choroby umysłowej, niedorozwoju umysłowego i osoba jest całkowicie niezdolna do zrozumienia swoich czynów (są to przypadki bardzo rzadkie)

Przesłanki w obu przypadkach są jednakowe, różnią się tylko stopniem upośledzenia.

Zamiast ograniczenia zdolności do czynności prawnych można sporządzić pełnomocnictwo (przez notariusza).

Przedstawicielstwo - działanie w czyimś imieniu i na czyjąś rzecz. Może być:

1. ustawowe - wynikające z ustawy lub ustanowione przez sąd; np. rodzice wobec dzieci, opiekun (wobec osoby pozbawionej zdolności do czynności prawnych), kurator (wobec osoby mającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych), za osoby prawne działają organy tej osoby (np. dyrektor, zarząd; ale w tym przypadku trudno jest mówić o przedstawicielstwie)

2. umowne (pełnomocnictwo) - wynikające z umowy, np. zlecenia

Pełnomocnikiem w postępowaniu administracyjnym może być każdy kto posiada zdolność do czynności prawnej; wystarczy jeżeli zostanie zawarta umowa na piśmie (tylko podpis musi być własnoręczny, nie może to być tylko pieczątka - waksymila) lub jeżeli zostanie to zgłoszone do protokołu (już w trakcie postępowania)

Pełnomocnikiem w postępowaniu sądowym może być tylko członek najbliższej rodziny lub zawodowy prawnik (adwokat lub radca prawny).

Adwokat lub radca prawny może poświadczyć dokumenty za zgodność z oryginałem tylko w sprawie, którą prowadzi. Inne dokumenty może poświadczyć tylko notariusz (np. poświadczenie świadectwa).

Ćwiczenia 6 31.03.2005r.

Doręczenia - jest to czynność o charakterze technicznym, ale bardzo istotna. Urzędy administracyjne doręczają tylko za potwierdzeniem odbioru pisma. Doręcza się pośrednictwem poczty, doręczyciela lub innej upoważnionej osoby. Pisma doręcza się:

1. osobom fizycznym:

• adresatowi - w formie podstawowej (doręcza się wtedy, gdy doręczyciel spotka adresata, może być to gdziekolwiek)

• doręczenia zastępcze:

• domownikowi - są różne opinie, ale raczej nie musi być to ktoś z rodziny, sąsiadowi, dozorcy

• awizo - zostawienie zawiadomienia o przesyłce, z tym związany jest termin, data doręczenia pisma - z upływem 7 dnia można uznać przesyłkę za doręczoną - tak mówi k.p.a., ale rozporządzenie o doręczaniu pism zobowiązuje do dwukrotnego powiadomienia o przesyłce

listonosz robi zapiski na niedoręczonej przesyłce - powinien ustalić czemu kogoś nie ma, np. adresat nieznany lub zamieszkuje pod innym adresem, zmarł (w ostatnim przypadku należy znaleźć następców prawnych lub umorzyć postępowanie jeżeli ich nie ma

• odmowa doręczenia - adresat może odmówić doręczenia, z datą odmowy uznaje się przesyłkę za doręczoną (jeżeli odmawia domownik, to listonosz powinien zostawić awizo)

1. osobom prawnym (jednostkom organizacyjnym) - tylko w siedzibie podmiotu, do rąk własnych osoby uprawnionej (wg k.c. jest to każda osoba znajdująca się w siedzibie podmiotu

W sytuacji gdy przyjmuje się pismo za doręczone możliwe jest udowodnienie, że dana osoba go nie odebrała, że nie mogła jej odebrać, że to nie ona odmówiła doręczenia - bo jest to tylko pewne założenie prawne, że adresat go otrzymał.

Jeżeli strona ma pełnomocnika, to pisma doręczamy pełnomocnikowi a nie stronie.

Wezwanie - skierowane do stron żądanie uczestnictwa lub podjęcia pewnej czynności. Powinno ono zawierać:

• to co adresat ma zrobić

• w jakim charakterze jest wezwany (świadek itp.)

• sankcja - skutek niedostosowania się do wezwania

Zazwyczaj ma ono formę pisemną, może też mieć formę telegraficzną lub inną. Może być też telefoniczne, ale trzeba mieć dowód na takie wezwanie (a jest to bardzo trudno udowodnić).

Wezwanie do osobistego stawiennictwa - może dotyczyć tylko terenu gminy, w której zamieszkała jest dana osoba lub gminy sąsiedniej. Można jednak próbować wezwać kogoś kto mieszka dalej - ale osoba ta nie ma obowiązku stawienia się. Można wtedy zastosować pomoc prawną - zwrócić się do innego organu do wezwania danej osoby do osobistego stawiennictwa.

Zeznania - są bardzo często składane pisemnie - nie ma zasady bezpośredniości składania zeznań (twarzą w twarz).

Terminy - pewien czas, który strona lub organ ma na dokonanie określonej czynności.

Podziały terminów:

1. 1) względnie oznaczone - takie, które nie są bezpośrednio określone w dniach, godzinach, latach, np. bez zbędnej zwłoki

2) bezwzględnie oznaczone - określone w dniach, miesiącach i in.

2. 1) terminy ustawowe - takie, które są określone wprost w ustawie, jest ich dużo więcej

2) terminy umowne - wyznaczone przez organ, głównie w postępowaniu dowodowym, w ustawie może być określony przedział czasowy (np. 7-14 dni); termin nie zawsze musi być wyznaczany - np. bez sensu jest wyznaczanie terminu gdy nie można zastosować żadnej sankcji

3. ze względu na skutki uchybienia (niedotrzymania):

1) zwykłe (instrukcyjne)- brak negatywnych skutków niedotrzymania terminu, zwłaszcza w postępowaniu dowodowym, terminy dla organu do rozpoznania sprawy

2) zawite - nieważność czynności, istnieje możliwość przywrócenia terminu (np. na składanie środków odwoławczych)

3) przedawniające - nieważność czynności, nieprzywracalność - niemożność dokonania czynności; w k.p.a. jest tylko jeden taki termin, inne wynikają z prawa materialnego (np. zwolnienie z jakiegoś podatku); po upływie tego terminu nic nie już nie można zrobić, te terminy są zazwyczaj długie, ale jest też 7-dniowy termin na przywrócenie terminu

Przywrócenie terminu

art.58 k.p.a.

§ 1. W razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy.

§ 2. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin.

§ 3. Przywrócenie terminu do złożenia prośby przewidzianej w § 2 jest niedopuszczalne.

Warunki:

1. wniosek w terminie 7 dni od ustania przyczyny uchybienia

2. uprawdopodobnienie, że uchybienie nastąpiło bez winy wnioskodawcy (np. siły wyższe, choroba - ale nie przeziębienie - gdy nie możemy pisać, logicznie myśleć, skoncentrować się, zwolnienie szpitalne)

3. dopełnienie, wykonanie czynności, której uchybiono

Termin przywraca organ, który wezwał do dokonania danej czynności.

Jeden wyjątek - przywrócenie terminu na złożenie środka odwoławczego - wtedy wniosek składamy do organu właściwego do rozpoznania środka odwoławczego (fizycznie jednak zanosimy go do tego samego urzędu)

Przywrócenie terminu nie wymaga żadnych czynności prawnych.

Odmowa przywrócenia terminu wymaga postanowienia, a na nie przysługuje zażalenie.

Ćwiczenia 7 7.04.2005r.

Obliczanie terminów

art.57 k.p.a.

§ 1. Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu.

§ 2. Terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu.

§ 3. Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca.

§ 4. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni.

§ 5. Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem nadano pismo w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego albo złożono w polskim urzędzie konsularnym. Termin uważa się za zachowany również w przypadku, gdy przed jego upływem żołnierz lub członek załogi statku morskiego złożył je w dowództwie jednostki wojskowej lub kapitanowi statku, a także gdy osoba pozbawiona wolności złożyła pismo w administracji zakładu karnego.

Przykładowe zadania z terminów:

1. W dniu 9 lutego 2005 r. pan A. otrzymał decyzję Prezydenta m.st. Warszawy. W dniu 15 lutego 2005 r. poślizgnął się, przewrócił, uderzył głową w chodnik i doznał wstrząsu mózgu. Szpital opuścił w dniu 7 marca 2005 r. Kiedy minie mu termin na złożenie wniosku o przywrócenie terminu na złożenie odwołania od otrzymanej decyzji Prezydenta m.st. Warszawy?

Odpowiedź: 14 marca w piątek

Uzasadnienie: Pan A. ma 7 dni od dnia wyjścia ze szpitala na złożenie takiego wniosku.

2. W dniu 11 marca br. Pani B. otrzymała wezwanie do uzupełnienia braków formalnych podania poprzez wniesienie opłaty w terminie dwóch tygodni od dnia otrzymania wezwania. Do kiedy i w jaki sposób pani B. może wnieść opłatę? Podaj datę i godzinę.

Odpowiedź: do 25 marca 2005 r. do godz. 24.00 . Opłatę może wnieść osobiście lub przez pocztę (w znakach skarbowych, bo jest to 5zł + 0,50zł za znaczek, czyli bardzo mała kwota) - trzeba napisać pismo do urzędu prowadzącego sprawę z numerem sprawy

Uzasadnienie: liczymy datę tygodniami. (jeżeli wyznaczany jest termin miesięczny, który zaczyna się 30 stycznia, to kończy się 28 lub 29 lutego)

3. W dniu 1.04.2004 r. pan X otrzymał decyzję organu II instancji. Podaj datę i godzinę kiedy upływał panu X 30-dniowy termin na złożenie skargi do WSA?

Odpowiedź: 4.05.2005 r. godz. 24.00

Uzasadnienie: termin 30-dniowy upływa 1.05,ale jest dniem wolnym od pracy (wypada w sobotę i jest świętem narodowym), kolejny dzień wolny to 2.05, ale wypada w niedzielę, 3.05 też jest dniem wolnym, więc dopiero na 4.05 wypada pierwszy dzień wolny. Teoretycznie terminy mogą upływać w sobotę, jednak wprowadzono przepis, żeby takie terminy przesunąć na pierwszy dzień, który nie jest ustawowo wolnym od pracy po niedzieli.

Terminy załatwiania spraw

art. 35 k.p.a.

§ 1. Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki.

§ 2. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ.

§ 3. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

§ 4. Organy wyższego stopnia mogą określać rodzaje spraw, które załatwiane są w terminach krótszych niż określone w § 3.

§ 5. Do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.

1. „bez zbędnej zwłoki” - termin podstawowy, gdy w wyniku złożenia wniosku wszystkie dokumenty zostały złożone

2. 1 miesiąc - kiedy trzeba przeprowadzić postępowanie wyjaśniające

3. 2 miesiące - kiedy sprawa jest skomplikowana.

Przedłużenie terminu

art.. 36 k.p.a.

§ 1. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 organ administracji publicznej obowiązany jest zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.

§ 2. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu.

Jeżeli z jakichś powodów organ nie rozpozna sprawy to może termin przedłużyć powiadamiając strony (jest to obowiązek urzędu!!!), a później informuje kiedy sprawę rozpoznał. Termin można przedłużyć niezależnie od tego jaka jest przyczyna nierozpoznania sprawy.

Przedłużenie terminu może być o termin rozsądny (a nie ponad rok ).

Podejmowanie działań, które w żaden sposób nie rozwiązują sprawy to tez bezczynność.

Przekroczenie terminu nie pociąga za sobą konsekwencji, w rękach strony jest przyspieszanie działalności administracji. Terminy są w praktyce bardzo rzadko przestrzegane.

Bezczynność administracji (milczenie).

Strona ma 2 środki:

1. zażalenie na bezczynność do organu wyższego stopnia -

art. 37 k.p.a.

§ 1. Na niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 lub ustalonym w myśl art. 36 stronie służy zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia.

§ 2. Organ wymieniony w § 1, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Składa się skargę w potocznym znaczeniu tego słowa; organ wyższy rozpoznaje sprawę i jeżeli jest ona słuszna to wydaje postanowienie i określa nowy termin na rozwiązanie sprawy (zazwyczaj przez miesiąc organ wyższy wydaje postanowienie i termin dla organu niższego stopnia też jest miesiąc).

2. skarga na bezczynność do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego - może być złożona po złożeniu zażalenia; składa się ją do organu prowadzącego, ale adresujemy do sądu; na ustosunkowanie się do skargi organ ma 30 dni, w sądzie skarga czeka w swojej kolejce (wszystko to trwa bardzo długo); skargi są zazwyczaj skuteczne - po wyroku sądu zazwyczaj sprawa jest rozstrzygnięta

Decyzje i postanowienia.

W administracji mamy dwa rodzaje rozstrzygnięć:

1. decyzje - rozstrzygnięcia merytoryczne, kończące postępowanie; gdy mówi się o wydaniu orzeczenia to chodzi o to, że sprawę kończy się wydaniem decyzji - jest to reguła w postępowaniu administracyjnym

2. postanowienia - rozstrzygnięcia o charakterze formalnym, załatwiają jakąś sprawę w ramach postępowania administracyjnego, np. dopuszczenie jakiegoś dowodu, opinie wydawane w trakcie postępowania wydawane przez inne organy. Czasami mamy do czynienia z postanowieniami, które są bardzo ważne - postanowienia o odmowie przywrócenia terminu (w ten sposób kończy się postępowanie) - jest to sprawa czysto formalna, procesowa

przepis musi wyraźnie powiedzieć, że potrzebne jest postanowienie; jedynym przypadkiem, kiedy nie jest to napisane, a postanowienie jest konieczne to zasięgnięcie opinii innego organu (art. 106 k.p.a. - § 1. Jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej

formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ.

§ 2. Organ załatwiający sprawę, zwracając się do innego organu o zajęcie stanowiska, zawiadamia o tym stronę.

§ 3. Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu żądania, chyba że przepis prawa przewiduje inny termin.

§ 4. Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie wyjaśniające.

§ 5. Zajęcie stanowiska przez ten organ następuje w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenie.

§ 6. W przypadku niezajęcia stanowiska w terminie określonym w § 3 stosuje się odpowiednio przepisy art. 36-38.)

Wydając decyzję jako jej podstawę podajemy przepis prawa materialnego (jeżeli chodzi o treść decyzji) - czyli iinej ustawy niż k.p.a.

Nie zawsze k.p.a. jest podstawą wydania postanowienia, czasem są to pojedyncze przepisy innych ustaw (może to być ustawa nieproceduralna, ale przepis ma taki charakter). Jednak to głównie k.p.a. jest podstawą wydania postanowienia.

Decyzje są kierowane wyłącznie do stron postępowania, czasem jeszcze do wiadomości innych osób (ale bardzo rzadko).

Postanowienie ma szeroki krąg adresatów, może być kierowane do świadków (np. że są dopuszczeni do zeznań), biegłych; krąg ten jest szeroki i nie musi być związany ze stronami postępowania.

Rodzaje decyzji:

1. podział:

1. konstytutywne - na ich podstawie tworzy się, zmienia lub znosi stan prawny, zmieniają stan prawny z momentem, kiedy stają się ostateczne

2. deklaratoryjne - potwierdzają powstanie wcześniej jakiegoś stanu prawnego z mocy prawa; coś już miało miejsce wcześniej, ale należy sprawdzić czy jest to zgodne z prawem

1. podział:

1. ostateczne - nie przysługują środki odwoławcze

2. nieostateczne - przysługują środki odwoławcze

Do postanowień stosuje się odpowiednio wszystkie przepisy dotyczące decyzji.

Ćwiczenia 8 14.04.2005r.

Składniki decyzji:

1. oznaczenie organu wydającego - element konieczny, niezbędny; jest na samej górze decyzji (może być nadrukowane, pieczęć), powinna odzwierciedlać organ, który ją wydaje (np. musi to być pieczęć wojewody, a nie urzędu wojewódzkiego, bo on nie jest organem administracji); pozwala ono na sprawdzenie kompetencji - czy właściwy organ wydał decyzję

nazwa „decyzja” lub „postanowienie” nie jest wymagana, choć w praktyce i tak pisma są tytułowane

2. data wydania - jest elementem niekoniecznym, nie przesadza o istnieniu decyzji; ma ona znaczenie wyłącznie dla samego organu - od tej daty organ jest związany decyzją, strony mogą jej jeszcze nie znać, dla strony istotna jest data doręczenia; przy braku daty wydania można posługiwać się datą doręczenia; służy tez indywidualizacji decyzji - nie zawsze mają one numer, więc formą jej oznaczenia jest właśnie data

3. oznaczenie strony - element konieczny; może być w różnym miejscu - mogą być wymienione na wstępie, na końcu decyzji (za słowami „Otrzymują” może być jeszcze „Do wiadomości” - są to podmioty, którym przedstawia się decyzję do wglądu. Informacji), decyzja musi być indywidualnie skierowana, więc strona musi być określona konkretnie

wadliwe określenie strony lub pominięcie jakiejś strony - wada istotna, która wymaga naprawienia - wiąże się ze wznowieniem postępowania, leży w gestii strony, którą pominięto, musi ona zgłosić żądanie wszczęcia nowego postępowania

brak określenia strony powoduje, że decyzji tak naprawdę nie ma (bo jest to wtedy akt normatywny)

4. podstawa prawna - zawiera wskazanie przepisów prawa, które są podstawą do wydania rozstrzygnięcia zawartego w decyzji, powinno się podawać przepisy materialne (dotyczące treści merytorycznej) i proceduralne (elementy formalne) - zazwyczaj przepisy związane z właściwością organu są zaraz po oznaczeniu organu, daty i nazwie pisma;

jest to element niekonieczny - nie jest to podstawa do uchylenia decyzji o ile w przepisach prawa istnieje jakikolwiek przepis, który mógłby stanowić podstawę prawną tej decyzji

5. osnowa decyzji (treść rozstrzygnięcia) - element konieczny, wyrażenie woli władczej organu; „zezwalam, pozwalam, nakazuję” - typowe słowa w decyzji, jej początku; w decyzji musi być element rozstrzygnięcia

6. uzasadnienie - jest to element niekonieczny - brak uzasadnienia jest wadą istotną, bo wypełnia dyspozycję ogólną k.p.a.; zawiera zasadę przekonywania - przekazania racji urzędu, ma też istotne znaczenie w kontroli decyzji - organ kontrolujący może ocenić sposób myślenia, interpretacji przepisów przez organ I instancji

Jedynym rozwiązaniem jest tu uchylenie decyzji i wskazanie, że w decyzji powinno być uzasadnienie; są takie przypadki, gdy uzasadnienie nie musi być zawarte w decyzji - gdy np. decyzja jest całkowicie zgodna ze złożonym wnioskiem (może być tylko podstawa prawna i uzasadnienie faktyczne)

Mamy dwa rodzaje uzasadnień:

• faktyczne - opisuje stan faktyczny jaki ustalił organ zajmujący się sprawą, zawiera fakty mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy; jeżeli jakieś dowody nie są uznane przez organ to tez musi to być tu wskazane

• prawne - jest wyjaśnieniem dlaczego do tego stanu faktycznego wymieniono dane przepisy prawa i dlaczego skutkiem ich zastosowania wydano rozstrzygnięcie określonej treści; często tu była podawana podstawa prawna, ale obecnie już raczej się tego nie robi

1. pouczenie o środkach odwoławczych - informacja skierowana do strony jakie jej przysługują uprawnienia; brak pouczenia jest wadą, której strony mogą żądać uzupełnienia; jeśli ktoś składa środki odwoławcze wg swojego uznania, to jest narażony - wg art. 112 k.p.a. jeśli strona zastosowała się do wadliwego pouczenia to nie grozi jej żadna kara, żadne skutki

art. 112 k.p.a. Błędne pouczenie w decyzji co do prawa odwołania albo wniesienia powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego nie może szkodzić stronie, która zastosowała się do tego pouczenia.

Środki odwoławcze złożone do złego urzędu nie mają daty złożenia do tego urzędu, a dopiero po przesłaniu do właściwego organu zyskują tą datę - i to może być za późno na to odwołanie (technicznie składamy teraz środki do organu, który wydał decyzję i data dostarczenia tam jest już wiążąca; środek odwoławczy nie musi być nawet dobrze zaadresowany - organ wydający decyzję i tak prześle ją do właściwego organu odwoławczego)

Jeżeli w pouczeniu zostanie podany wadliwy termin i strona się do niego zastosuje, to nie można powiedzieć, że strona zrobiła coś po terminie.

2. podpis ze wskazaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby podpisującej decyzję - jest to element konieczny - brak podpisu oznacza nieistnienie decyzji. Musi być podane imię i nazwisko, chyba że osoba podpisuje się czytelnym imieniem i nazwiskiem; może być napisane, że „z upoważnienia” nie musi to być pieczątka, a tylko nadruk z komputera

Elementy dodatkowe w decyzjach są bardzo różne, zależą od organu wydającego decyzję.

Pieczątka - w Polsce jest tylko jedna istotna - Pieczęć Okrągła Państwa Polskiego - opieczętowanie decyzji jest wymagane przez k.p.a.. Jednak niektóre decyzje mają być opieczętowane pieczęcią okrągłą, aby potwierdzić autentyczność. Pieczęć ta jest specjalnie przechowywana.

Czynności w stosunku do decyzji nieostatecznych:

1. wniosek o uzupełnienie treści decyzji

art. 111 k.p.a.

§ 1. Strona może w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji zażądać jej uzupełnienia co do rozstrzygnięcia bądź co do prawa odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych kwestiach.

§ 2. W przypadkach określonych w § 1 termin dla strony do wniesienia odwołania, powództwa lub skargi biegnie od dnia doręczenia jej odpowiedzi.

Może się odbywać wyłącznie na wniosek strony; może to być uzupełnienie o uzasadnienie, pouczenie, o część rozstrzygnięcia (np. zwolnienie z opłat - np. chcieliśmy zwolnienie z opłat z 3-ch działek, a dostaliśmy z dwóch); ważny jest tu par.2 - termin o złożenie środka odwoławczego przesuwa się

2. sprostowanie

art. 113 k.p.a.

§ 1. Organ administracji publicznej może z urzędu lub na żądanie strony prostować w drodze postanowienia błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez ten organ decyzjach.

§ 2. Organ, który wydał decyzję, wyjaśnia w drodze postanowienia na żądanie organu egzekucyjnego lub strony wątpliwości co do treści decyzji.

§ 3. Na postanowienie w sprawie sprostowania i wyjaśnienia służy zażalenie.

Może nastąpić z urzędu lub na wniosek. Prostujemy błędy:

• pisarskie

• rachunkowe

• i inne oczywiste pomyłki

Oba dokonywane są w formie postanowienia. Przysługuje zażalenie na postanowienie o sprostowaniu, od uzupełnienia można się odwołać.

Ćwiczenia 9 21.04.2005r.

Niektórym decyzjom nieostatecznym można nadać rygor natychmiastowej wykonalności

art. 130 k.p.a.

§ 1. Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu.

§ 2. Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji.

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się w przypadkach, gdy:

1) decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności (art. 108),

2) decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy.

§ 4. Ponadto decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron.

Przesłanki nadania:

art. 108 k.p.a.

§ 1. Decyzji, od której służy odwołanie, może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi

stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony. W tym ostatnim przypadku organ administracji publicznej może w drodze postanowienia zażądać od strony stosownego zabezpieczenia.

§ 2. Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji również po jej wydaniu. W tym przypadku organ wydaje postanowienie, na które służy stronie zażalenie.

1. jeżeli tak stanowi ustawa, np. zajęcie jakiejś nieruchomości w momencie zbliżającego się niebezpieczeństwa

2. ze względu na ochronę gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami (teraz już gospodarki europejskiej)

3. ze względu na wyjątkowo ważny indywidualny interes strony (ale trzeba wykazać, że tej stronie jest to niezbędne)

W decyzji (osnowie) musi być napisane, że decyzji nadaje się rygor natychmiastowy lub w formie postanowienia musi być to powiedziane, jeśli strona się o to zwróci już po wydaniu decyzji (ale to trwa bardzo długo, czasami oczekiwanie na wydanie postanowienia nic nie przyspiesza).

Wszczęcie (rozpoczęcie) postępowania administracyjnego - uregulowane jest w kodeksie; bardzo istotny jest moment rozpoczęcia, określenie tego momentu:

• na wniosek (art. 61 § 3. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania

organowi administracji publicznej.) - datą rozpoczęcia jest data wpłynięcia wniosku do organu

• z urzędu - tu nic nie ma powiedziane w k.p.a.; zajęło się tym orzecznictwo i ustalono, że datą rozpoczęcia będzie data pierwszej czynności organu o której powiadomiono stronę, np. data stawienia się w sprawie oględzin

art. 61 § 4. O wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie. - kodeks wymaga, aby strona była powiadomiona o wszczęciu postępowania, ale nie mówi jak można napisać odrębne pismo do strony o jego rozpoczęciu.

To, co dzieje się przed powiadomieniem strony o rozpoczęciu postępowania nazywa się postępowaniem wewnątrzorganizacyjnym. W praktyce to wygląda tak, że np. urząd wzywa do złożenia wyjaśnień przy kontroli podatkowej a nie informuje, że będzie przeprowadzał kontrolę podatkową.

Po tym momencie poinformowania o rozpoczęciu postępowania urząd musi powiadamiać stronę o swoich czynnościach. Na stronie też ciążą obowiązki informowania o długotrwałej zmianie miejsca zamieszkania w terminach, które będą dla urzędu ważne (nie chodzi tu o termin wakacyjny na dwa tygodnie). Gdy ktoś zamierza wyjechać na termin dłuższy niż miesiąc to trzeba o tym urząd poinformować. To jest korzystne dla strony.

W powiadomieniu o rozpoczęciu powinna być notatka (pouczenie), że jak się wyjeżdża na dłuższy okres, to trzeba o tym uprzedzić.

Wszczęcie postępowania na wniosek - jest to podanie, które w treści powinno zawierać (art. 63 § 2. Podanie powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i żądanie oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych.):

• dane wnioskodawcy (imię i nazwisko) wraz z adresem miejsca zamieszkania

• treść żądania - to co sobie życzymy od organu

• podpis - gdy ktoś nie może się podpisać to podpisuje się pełnomocnik z adnotacją albo nawet notariusz i odcisk palca podmiotu (strony)

• mogą być załączniki jeśli ustawa tak nakazuje (ściśle określone jest to, co powinno być załącznikiem)

Treść podania podlega kontroli na wstępie (sprawdzenie spełnienia warunków formalnie), bo można zakończyć postępowanie na kontroli bez wydawania decyzji (ale jest to wyjątek!!!), tzw. pozostawienie podania bez rozpoznania (jest to sprawdzenie strony formalnej podania) - jest to możliwe gdy:

• brak jest adresu i organ nie może go inaczej ustalić - organ powinien podjąć czynności do ustalenia adresu; adres może wynikać z treści pisma albo czego sprawa dotyczy (jakiejś gminy) - wtedy w dziale ewidencji ludności danej gminy i tak można odnaleźć adres (nawet gdy nazwisko jest bardzo popularne i jest ich dużo, to wtedy organ powinien się skontaktować ze wszystkimi i zapytać czy ktoś składał takie podanie)

Centralne biuro adresowe - tam można się zwrócić z prośbą o adres, powinno się podać informacje, które mogą te dane znaleźć; takie dane są tajne (ochrona danych osobowych), więc trzeba wykazać, że są nam one potrzebne.

Gdy mimo to nie da się ustalić adresu to postępowanie nie zostaje rozpoczęte.

Gdy nie ma żadnych informacji od adresata i nie można tego ustalić - wtedy też nie rozpoczyna się postępowania. Wtedy do takiego podania powinno się dołożyć adnotację, że z powodu niemożności ustalenia adresu postępowanie nie zostało wszczęte.

• nastąpiło nieuzupełnienie braków formalnych przez wnioskodawcę w terminie wyznaczonym przez organ - gdy brakuje innych elementów niż dane wnioskodawcy, np. brak podpisu, treść jest nieprecyzyjna, to organ wzywa do uzupełnienia tych braków, ustala termin uzupełnienia danych, a gdy ten termin mija można pozostawić podanie bez rozpoznania

• gdy nieuiszczona jest opłata od podania pomimo wezwania do jej dokonania

(art. 261 § 1. Jeżeli strona nie wpłaciła należności tytułem opłat i kosztów postępowania, które zgodnie z przepisami powinny być uiszczone z góry, organ administracji publicznej prowadzący postępowanie wyznaczy jej termin do wniesienia tych należności. Termin ten nie może być krótszy niż siedem dni, a dłuższy niż czternaście dni.

§ 2. Jeżeli w wyznaczonym terminie należności nie zostaną uiszczone, podanie podlega zwrotowi lub czynność uzależniona od opłaty zostanie zaniechana.

§ 3. Na postanowienie w sprawie zwrotu podania służy zażalenie.

§ 4. Organ powinien jednak załatwić podanie mimo nieuiszczenia należności:

1) jeżeli za niezwłocznym załatwieniem przemawiają względy społeczne lub wzgląd na ważny interes strony,

2) jeżeli wniesienie podania stanowi czynność, dla której jest ustanowiony termin zawity,

3) jeżeli podanie wniosła osoba zamieszkała za granicą.)

podanie powinno być opłacone - 5 zł od podania, 50 gr od załącznika; nie można odrzucić podania, które jest nieopłacone - trzeba wezwać do uiszczenia tej opłaty i dopiero wtedy po nieopłaceniu opłaty mimo wezwania można nie rozpoznać sprawy

można się zwrócić o zwolnienie z kosztów i opłat

Rozdział o ugodzie mgr Godlewski kazał przeczytać, więc go podaje jeżeli ktoś nie ma k.p.a.

Art. 114.

W sprawie, w której toczy się postępowanie przed organem administracji publicznej, strony mogą zawrzeć ugodę - jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa.

Art. 115.

Ugoda może być zawarta przed organem administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w pierwszej instancji lub postępowanie odwoławcze, do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie.

Art. 116.

§ 1. Organ administracji publicznej odroczy wydanie decyzji i wyznaczy stronom termin do zawarcia ugody, jeżeli złożą one zgodne oświadczenie o zamiarze jej zawarcia.

§ 2. W przypadku zawiadomienia przez jedną ze stron o odstąpieniu od zamiaru zawarcia ugody lub niedotrzymania przez strony terminu wyznaczonego w myśl § 1, organ administracji publicznej załatwia sprawę w drodze decyzji.

Art. 117.

§ 1. Ugodę sporządza się w formie pisemnej. Powinna ona zawierać: oznaczenie organu, przed którym została zawarta, datę sporządzenia, oznaczenie stron, przedmiot i treść ugody, wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu, podpisy stron oraz podpis pracownika organu administracji publicznej, upoważnionego do sporządzenia ugody.

§ 2. Organ administracji publicznej utrwala fakt zawarcia ugody w aktach sprawy, w formie protokołu podpisanego przez osobę upoważnioną do sporządzenia ugody.

Art. 118.

§ 1. Ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ administracji publicznej, przed którym została zawarta.

§ 2. Jeżeli ugoda dotyczy kwestii, których rozstrzygnięcie wymaga zajęcia stanowiska przez inny organ, stosuje się odpowiednio przepis art. 106.

§ 3. Organ administracji publicznej odmówi zatwierdzenia ugody zawartej z naruszeniem prawa, nie uwzględniającej stanowiska organu, o którym mowa w § 2, albo naruszającej interes społeczny bądź słuszny interes stron.

Art. 119.

§ 1. Zatwierdzenie bądź odmowa zatwierdzenia ugody następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie; postanowienie w tej sprawie powinno być wydane w ciągu siedmiu dni od dnia zawarcia ugody.

§ 2. W przypadku gdy ugoda zawarta została w toku postępowania odwoławczego, z dniem, w którym stało się ostateczne postanowienie zatwierdzające ugodę, traci moc decyzja organu pierwszej instancji, o czym zamieszcza się wzmiankę w tym postanowieniu.

§ 3. Łącznie z postanowieniem zatwierdzającym ugodę doręcza się stronom odpis ugody.

Art. 120.

§ 1. Ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne.

§ 2. Organ administracji publicznej, przed którym została zawarta ugoda, potwierdza jej wykonalność na egzemplarzu ugody.

Art. 121.

Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.

Art. 122.

W sprawach nie uregulowanych w niniejszym rozdziale do ugody i postanowienia w sprawie jej zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące decyzji.

Ćwiczenia 10 28.04.2005r.

Przepis o współuczestnictwie:

art. 62 k.p.a.

W sprawach, w których prawa lub obowiązki stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz z tej samej podstawy prawnej i w których właściwy jest ten sam organ administracji publicznej, można wszcząć i prowadzić jedno postępowanie dotyczące więcej niż jednej strony.

Współuczestnictwo to występowanie kilku podmiotów w jednej sprawie - takie postępowanie można wszcząć i prowadzić jedno; od początku można prowadzić jedno postępowanie dla kilku stron - wszyscy razem muszą złożyć wniosek

Postępowanie z urzędu - urząd ma obowiązek ustalić wszystkie strony, jeżeli każdy złoży oddzielny wniosek, to trzeba prowadzić kilka postępowań równolegle

Rozdział dotyczący protokołów i adnotacji też mamy znać, więc też go podaję:

Art. 67.

§ 1. Organ administracji publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania, mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie.

§ 2. W szczególności sporządza się protokół:

1) przyjęcia wniesionego ustnie podania,

2) przesłuchania strony, świadka i biegłego,

3) oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale przedstawiciela organu administracji publicznej,

4) rozprawy,

5) ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia.

Art. 68.

§ 1. Protokół sporządza się tak, aby z niego wynikało, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.

§ 2. Protokół odczytuje się wszystkim osobom obecnym, biorącym udział w czynności urzędowej, które powinny następnie protokół podpisać. Odmowę lub brak podpisu którejkolwiek osoby należy omówić w protokole.

Art. 69.

§ 1. Protokół przesłuchania powinien być odczytany i przedstawiony do podpisu osobie zeznającej niezwłocznie po złożeniu zeznania.

§ 2. W protokołach przesłuchania osoby, która złożyła zeznanie w języku obcym, należy podać w przekładzie na język polski treść złożonego zeznania oraz wskazać osobę i adres tłumacza, który dokonał przekładu; tłumacz ten powinien podpisać protokół przesłuchania.

Art. 70.

Organ administracji publicznej może zezwolić na dołączenie do protokołu zeznania na piśmie, podpisanego przez zeznającego, oraz innych dokumentów mających znaczenie dla sprawy.

Art. 71.

Skreśleń i poprawek w protokole należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Skreślenia i poprawki powinny być stwierdzone w protokole przed jego podpisaniem.

Art. 72.

Czynności organu administracji państwowej, z których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, utrwala się w aktach w formie adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał tych czynności.

Protokoły sporządza się z każdej istotnej czynności, adnotacje - z innych czynności, które mają znaczenie dla rozpoznania sprawy; nie dokonujemy protokołów i adnotacji z innych czynności, które są w formie pisemnej (np. uzyskanie jakiegoś pisma), bo one już są one w aktach.

Udostępnianie akt - art. 73 i 74 k.p.a.

Art. 73.

§ 1. W każdym stadium postępowania organ administracji publicznej obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów.

§ 2. Strona może żądać uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów z akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony.

Art. 74.

§ 1. Przepisu art. 73 nie stosuje się do akt sprawy, objętych ochroną tajemnicy państwowej, a także do innych akt, które organ administracji publicznej wyłączy ze względu na ważny interes państwowy.

§ 2. Odmowa umożliwienia stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek i odpisów, uwierzytelnienia takich odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Prawo strony związane z udostępnianiem akt jest jednym z najważniejszych praw strony w postępowaniu administracyjnym.

Prawo strony do:

1. przeglądania akt sprawy w każdym czasie - nie powinno to być ograniczone godzinami, akta powinny być dostępne przez cały czas pracy urzędu; przy przeglądaniu akt należy uważać co petent z nimi robi

2. sporządzenia notatek i odpisów akt sprawy w każdym czasie - wydawanie kserokopii fragmentów akt; można to robić w trakcie przeglądania akt

3. żądania uwierzytelniania sporządzonych przez siebie notatek i odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony - zazwyczaj wiąże się ze sporządzeniem przez stronę pisma wyjaśniającego jej ważny interes; obecnie jest rzadko stosowane

4. żądania wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych notatek i odpisów o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony - jest to sytuacja częstsza niż poprzednia, np. wydawanie kserokopii uwierzytelnionych przez urząd (tzn. ze wydany dokument jest zgodny z tym, który jest w aktach - ale nie jest to potwierdzenie zgodności z oryginałem)

Jest tu możliwa odmowa któregokolwiek z tych uprawnień (art. 74 § 1. Przepisu art. 73 nie stosuje się do akt sprawy, objętych ochroną tajemnicy państwowej, a także do innych akt, które organ administracji publicznej wyłączy ze względu na ważny interes państwowy.) - dokumenty są objęte tajemnicą państwową lub zawierają informacje niejawne lub jeżeli strona nie wykazała ważnego interesu (w przypadku 3. i 4.). Odmowa taka jest sformalizowana - musi petent dostać postanowienie o odmowie realizacji udostępnień wraz z uzasadnieniem (to postanowienie jest zaskarżalne).

Etapy postępowania przed organem I instancji:

1. wszczęcie postępowania - istotne jest ustalenie daty wszczęcia postępowania

2. badanie prawidłowości treści wniosku pod względem formalnym - czy treść wniosku zawiera wszystkie niezbędne elementy podania

3. postępowanie wyjaśniające

• postępowanie dowodowe

• ewentualnie rozprawa

1. wezwanie stron do wypowiedzenia się odnośnie całości zgromadzonego materiału dowodowego (art. 10 § 1. Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.)

2. wydanie orzeczenia

Dowody składamy też wnioskiem - np. przy rejestracji samochodu poświadczenie przeglądu jest dowodem.

Postępowanie wyjaśniające - zazwyczaj sprowadza się tylko do postępowania dowodowego (rozprawy są bardzo rzadkie).

Dowodzenie - reguła generalna - zobowiązanym do gromadzenia całości materiału dowodowego w sprawie jest organ administracji publicznej prowadzący postępowanie a nie wnioskodawca (art. 77 § 1. Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.). Wyjątkiem są dowody, które należy dołączyć do wniosku - wtedy organ musi wezwać stronę do ich złożenia.

Metody dowodzenia:

1. gromadzenie dowodów - przeprowadzenie poszczególnych dowodów celem ustalenia istnienia dowodowych faktów

2. domniemanie

• faktyczne - z istnienia jakiegoś faktu wnioskujemy o istnieniu innego faktu w oparciu o zasady logiki i doświadczenia

• prawne - z istnienia określonego faktu przepis prawa nakazuje wyciągnąć określony wniosek, np.:

- art. 9 k.c. W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe.

- art.. 76 § 1. Dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone. - domniemanie prawdziwości dokumentu urzędowego - nie można udowodnić, że nieprawdziwe jest to, co jest w dokumencie (nie istnieje podstawa domniemania); jeżeli chcemy go obalić, to musimy udowodnić wadę dokumentu urzędowego - np. że nie jest to dokument urzędowy, że został wydany w oparciu o złe dane itp. (ale to już nie jest domniemanie)

- domniemanie ojcostwa - kodeks - rodzinno opiekuńczy - jeżeli matka obcowała z mężczyzną między 181 a 300 dniem przed urodzeniem dziecka, to domniemywa się, że jest on ojcem dziecka; do niedawna było to domniemanie niewzruszalne, ale teraz mamy testy DNA i jest to już domniemanie wzruszalne

1. uprawdopodobnienie - nie udowodnienie, lecz uwiarygodnienie istnienia pewnych faktów, wykazanie dużego prawdopodobieństwa, że mogły one zaistnieć (NIE JEST TO METODA DOWODZENIE!!!)

np. fakultatywne wyłączenie pracownika w prowadzenia sprawy (art. 24 § 3. Bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli

zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności nie wymienionych w § 1, które mogą wywołać wątpliwość, co do bezstronności pracownika.)

Można się tu powołać na:

- fakty notoryjne (powszechnie znane) - fakt, który wynika z jakiegoś działania sił przyrody, który jest znany albo z praw przyrody - np. ogień na stacji benzynowej spowoduje wybuch; nie muszą być one znane globalnie (na całym świecie), ale tylko na danym terenie, lokalnie

- fakty znane z urzędu - fakty, o których urząd wie z innych prowadzonych postępowań, np. informacje o stanie wód na danym terenie zawarte w aktach innej sprawy

Rodzaje dowodów - dowodem może być wszystko, co ma znaczenie dla sprawy (art. 75 § 1. Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą

być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.):

1. nienazwane - np. nośniki rejestrujące obraz i dźwięk

2. nazwane:

• dokumenty

• oględziny

• opinie biegłego

• zeznanie świadka

• przesłuchanie stron

Dokumenty:

1. urzędowe - art. 76 § 1. Dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.

2. prywatne -wszystkie, których nie można uznać za urzędowe

Ćwiczenia 11 05.05.2005r.

Opinia biegłego - opinia sporządzona przez osobę, która ma wiadomości specjalne z danej dziedziny. Może być dopuszczona na wniosek lub z urzędu.

Nie ma listy biegłych - są to osoby mogące wykonywać dany zawód. Wyciągi z pełnych list tych osób są w urzędzie wojewódzkim (dotyczy osób wykonujących ten zawód na terenie danego województwa).

Biegły nie może odmówić sporządzenia opinii (opinia ta jest płatna) - może się uwolnić od tego obowiązku, gdy zachodzi dla niego sytuacja wyłączenia pracownika. Jeśli biegły nie chce sporządzić opinii bez uzasadnienia, to zostaje ukarany grzywną.

Biegły może uchylić się od sporządzenie decyzji gdy i świadek może uchylić się od składania zeznań bądź odpowiedzi na pytania.

Zasięgnięcie opinii biegłego jest względne - w zależności od tego czym pracownik się zajmuje.

Najczęściej spotykaną opinią jest wycena.

Zeznanie świadka - dość częsty rodzaj dowodu przeprowadzany w ramach postępowania administracyjnego, choć najczęściej urząd poprzestaje na pisemnym wyjaśnieniu świadka (zeznanie też może być pisemne, ale nie ma już takiej wartości, nie jest uwiarygodnione przez bezpośrednie spotkanie)

Czasami świadek może odmówić składania zeznań lub wręcz nie ma prawa składania zeznań:

1. niezdolność do bycia świadkiem - są trzy kategorie takich osób:

(no podstawie art. 82k.p.a.) Świadkami nie mogą być:

1) osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń (np. choroby psychiczne),

2) osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej (w wyniku mianowania) na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy,

3) duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.

2. prawo świadka do:

• odmowy składania zeznań (art. 83 § 1. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.) - ma je bliska rodzina ( małżonek, zstępny - dzieci i kolejni potomkowie, powinowaci pierwszego stopnia - teściowie i dziecko żony, wstępni - rodzice i wszyscy przed nimi)

• odmowa odpowiedzi na pytania (art. 83 § 2. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich wymienionych w § 1 na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.) -można tą odmowę skierować do każdego pytania oddzielnie

O tych prawach świadek musi zostać poinformowany jeszcze przed składaniem zeznań (art. 83 § 3. Przed odebraniem zeznania organ administracji publicznej uprzedza świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności na fałszywe zeznania.) - bez tego dowód może być uznany za błędnie przeprowadzony.

Świadek musi być poinformowany o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania (art. 232 lub 233 kodeksu karnego) - kara pozbawienia wolności do lat trzech.

Protokół sporządza się z rozprawy, przesłuchania świadka lub biegłego; ustne przesłuchanie świadka ma charakter rozprawy administracyjnej.

Świadek ma obowiązek mówić prawdę (w odróżnieniu od strony) - tak jest w każdym postępowaniu.

Niestawiennictwo grozi grzywną: 200 - 500 zł (w postępowaniu karnym jest to ok. 2000 zł). Grzywny mogą być wielokrotne.

Jeżeli nie możemy się stawić na zeznania, to trzeba napisać do sądu. Jeżeli później wiemy, że będziemy mogli zeznawać, to wcześniej trzeba napisać do tego sądu i przedstawić mu konkretny powód.

Świadka można doprowadzić przymusowo do składania zeznań (w postępowaniu administracyjnym raczej się nie stosuje) - można nawet przed zeznaniami wsadzić go do więzienia.

Przesłuchanie strony - ostatni z dowodów nazwanych. Świadek składa zeznania, stronę się przesłuchuje. Jest to środek dowodowy uzupełniający - gdy pozostałe środki dowodowe zostały przeprowadzone lub nie można ich przeprowadzić, a wyjaśnienia składane przez stronę są istotne dla rozwiązania sprawy.

Do przesłuchania strony stosuje się te same przepisy co do składania zeznań przez świadka, ale nie ma ono charakteru przymusowego (nie można nakładać grzywny).

2 formy prowadzenia postępowania wyjaśniającego:

1. postępowanie dowodowe (gabinetowe) - w formie pisemnej, korespondencji, wyjaśnienia pisemne świadków, opinie, itp.

2. rozprawa (art. 89 - 96)

Art. 89.

§ 1. Organ administracji publicznej przeprowadzi w toku postępowania rozprawę w każdym przypadku, gdy zapewni to przyśpieszenie lub uproszczenie postępowania bądź osiągnięcie celu wychowawczego albo gdy wymaga tego przepis

prawa.

§ 2. Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin.

Art. 90.

§ 1. Organ administracji publicznej podejmuje przed rozprawą czynności niezbędne do jej przeprowadzenia.

§ 2. W szczególności organ wzywa:

1) strony do złożenia przed rozprawą wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów i do stawienia się na rozprawę osobiście lub przez przedstawicieli albo pełnomocników,

2) świadków i biegłych do stawienia się na rozprawę.

§ 3. Ponadto organ zawiadamia o rozprawie państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne, organizacje społeczne, a także inne osoby, jeżeli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot. W tym przypadku organ wzywa je do wzięcia udziału w rozprawie albo do złożenia przed rozprawą oświadczenia i dowodów dla jego poparcia.

Art. 91.

§ 1. W wezwaniu na rozprawę określa się termin, miejsce i przedmiot rozprawy.

§ 2. Stronom, świadkom, biegłym oraz państwowym i samorządowym jednostkom organizacyjnym, organizacjom i innym osobom, wezwanym do udziału w rozprawie (art. 90 § 3), doręcza się wezwanie na piśmie.

§ 3. Jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że oprócz wezwanych stron, uczestniczących w postępowaniu, mogą być jeszcze w sprawie inne strony, nie znane organowi administracji publicznej, należy ponadto o terminie, miejscu i przedmiocie rozprawy ogłosić w drodze obwieszczeń albo w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości.

Art. 92.

Termin rozprawy powinien być tak wyznaczony, aby doręczenie wezwań oraz ogłoszenie o rozprawie nastąpiły przynajmniej na siedem dni przed rozprawą.

Art. 93.

Rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia rozprawy pracownik tego organu administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie. Gdy postępowanie toczy się przed organem kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony członek organu kolegialnego.

Art. 94.

§ 1. Nieobecność na rozprawie stron należycie wezwanych na rozprawę nie stanowi przeszkody do jej przeprowadzenia.

§ 2. Kierujący rozprawą odroczy ją, jeżeli stwierdzi poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron na rozprawę, jeżeli niestawienie się strony zostało spowodowane przeszkodą trudną do przezwyciężenia, a także z innej ważnej przyczyny.

Art. 95.

§ 1. Na rozprawie strony mogą składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje i zarzuty oraz przedstawiać dowody na ich poparcie. Ponadto strony mogą wypowiadać się co do wyników postępowania dowodowego.

§ 2. Kierujący rozprawą może uchylić zadawane świadkom, biegłym i stronom pytania, jeżeli nie mają one istotnego znaczenia dla sprawy. Jednakże na żądanie strony należy zamieścić w protokole osnowę treści uchylonego pytania.

Art. 96.

Za niewłaściwe zachowanie się w czasie rozprawy strony, świadkowie, biegli i inne osoby uczestniczące w rozprawie mogą być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone z miejsca rozprawy przez kierującego rozprawą oraz ukarane grzywną do 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie.

Jest elementem rzadkim; jest wykorzystywana gdy:

• przeprowadzenie rozprawy przyspieszy lub ułatwi postępowanie

• osiągnięcie celu wychowawczego

• gdy wymaga tego przepis prawa

art. 89 § 2. Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin. - to nie jest przypadek, gdy przepis nakazuje przeprowadzenie rozprawy, ale tylko może tą rozprawę przeprowadzić

przepis wymaga przeprowadzenia rozprawy - w ustawie musi być to dokładnie napisane, np. w przypadku ustalenia wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste (tak mówi ustawa o gospodarce nieruchomościami), w przypadku gdy strona jest wywłaszczana

Ćwiczenia 12 12.05.2005r.

Decyzje organu I instancji:

1. pozytywna - zgodna z wnioskiem; dla postępowania z urzędu trudno jest określić jaka decyzja jest pozytywna

2. negatywna - odmowna

3. o umorzeniu postępowania

• gdy postępowanie jest bezprzedmiotowe

(art. 105 k.p.a. § 1. Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.

§ 2. Organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.)

• gdy wniosek wszczynający postępowanie „nie pochodzi” od strony

Po postępowaniu przed organem I instancji może się odbyć postępowanie przed organem II instancji. Może to zajść tylko na wniosek strony.

Środki prawne zwykłe - uruchamiają postępowanie przed organem II instancji.

Weryfikacja rozstrzygnięć administracyjnych

Dwa systemy weryfikacji rozstrzygnięć administracyjnych:

1. system środków prawnych - postępowanie weryfikacyjne uruchamiane jest na wniosek

2. system środków nadzoru - postępowanie weryfikacyjne uruchamiane jest z urzędu

Środek prawny - instytucja procesowa (instrument), za pośrednictwem której legitymowane podmioty (strony i podmioty na prawach strony) inicjują mechanizm kontroli sprawowanej przez organy administracyjne i sąd administracyjny nad prawidłowością rozstrzygnięć administracyjnych.

Rodzaje środków prawnych:

1. zwykłe środki prawne - inicjują kontrolę rozstrzygnięć nieostatecznych; inicjują postępowanie odwoławcze, nie wymagają uzasadnienia (bo i tak trzeba postępowanie przeprowadzić od nowa); są to:

• odwołanie od decyzji

• wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

• zażalenie na postępowanie

1. nadzwyczajne środki prawne - inicjują kontrolę rozstrzygnięć ostatecznych; inicjują inne postępowania mające na celu sprawdzenie zgodności decyzji; są to:

• wniosek o wznowienie postępowania

• wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji

• sprzeciw prokuratorski

Weryfikacja rozstrzygnięć administracyjnych obejmuje sprawdzenie:

1. legalności - zgodności z przepisami będącymi podstawą rozstrzygnięcia

2. celowości - słuszności rozstrzygnięcia; pojęcie niewymierne, subiektywne; organ odwoławczy bada czy z punktu indywidualno - społecznego słusznie wydano decyzję

Postępowanie weryfikacyjne dzieli się na postępowanie:

1. odwoławcze - obejmujące weryfikację rozstrzygnięć nieostatecznych za pomocą zwykłych środków prawnych

2. nadzwyczajne - obejmuje weryfikację rozstrzygnięć ostatecznych za pomocą nadzwyczajnych środków prawnych

Zwykłe środki prawne

I. Odwołanie od decyzji (art. 127 § 1. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do

jednej instancji.) - najbardziej popularne

A. Podmioty uprawnione do wniesienia odwołania (legitymacja procesowa):

1. strony postępowania - nawet jeśli nie brały udziału w toczącym się postępowaniu

2. podmioty na prawach strony - dopuszczone do udziału w postępowaniu; mogą być dopuszczone przed organem I instancji lub przed organem II instancji; podmioty te muszą dodatkowo złożyć wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu; wniosek ten musi być rozpatrzony na wstępie; podmioty te nie muszą brać udziału w postępowaniu

3. prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich - w ramach szczególnych uprawnień prokurator ma dbać o porządek publiczny

(art. 182- 189

Art. 182. Prokuratorowi służy prawo zwrócenia się do właściwego organu administracji publicznej

o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem.

Art. 183.

§ 1. Prokuratorowi służy prawo udziału w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy było zgodne z prawem.

§ 2. Organ administracji publicznej zawiadamia prokuratora o wszczęciu postępowania oraz o toczącym się postępowaniu w każdym przypadku, gdy uzna udział prokuratora w postępowaniu za potrzebny.

Art. 184.

§ 1. Prokuratorowi służy prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub przepisy szczególne przewidują wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę.

§ 2. Prokurator wnosi sprzeciw do organu właściwego do wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany.

§ 3. Sprzeciw od decyzji wydanej przez ministra wnosi Prokurator Generalny.

§ 4. Jeżeli podstawą sprzeciwu jest naruszenie przepisu art. 145 § 1 pkt 4, wniesienie sprzeciwu wymaga zgody strony.

Art. 185.

§ 1. Sprzeciw prokuratora powinien być rozpatrzony i załatwiony w terminie trzydziestu dni od daty jego wniesienia.

§ 2. W razie niezałatwienia sprzeciwu w terminie określonym w § 1 mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 36-38.

Art. 186.

W przypadku wniesienia sprzeciwu przez prokuratora właściwy organ administracji publicznej wszczyna w sprawie postępowanie z urzędu, zawiadamiając o tym strony.

Art. 187.

W przypadku wniesienia przez prokuratora sprzeciwu organ administracji publicznej, do którego sprzeciw wniesiono, obowiązany jest niezwłocznie rozpatrzyć, czy zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu.

Art. 188.

Prokuratorowi, który bierze udział w postępowaniu w przypadkach określonych w art. 182-184, służą prawa strony.

Art. 189.

Prokurator, który wniósł skargę na decyzję organu administracji publicznej do sądu administracyjnego, nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu.

sprzeciw - środek szczególny; prokurator może złożyć odwołanie wskazując niezgodność decyzji z prawem, ale musi mieścić się w terminach odpowiednich dla odwołania

Rzecznik Praw Obywatelskich - działa w imieniu obywateli, może złożyć wniosek gdy decyzja jest niekorzystna dla społeczeństwa, strony

Mogą się tu pojawić inni rzecznicy (np. Rzecznik Ochrony Praw Konsumenta, Rzecznik Praw Dziecka, itp.) - ale w sprawach dotyczących zakresu ich działalności

B. Termin na wniesienie odwołania - 14 dni licząc od dnia doręczenia decyzji stronie albo jej ustnego ogłoszenia, np. gdy decyzja jest zgodna z wnioskiem (art. 129 § 2. Odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji

stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie.)

Przepisy szczególne mogą ustalać inne terminy (art. 129 § 3. Przepisy szczególne mogą przewidywać inne terminy do wniesienia odwołania.), np. art. 9 ust. 2 ustawy - Prawo o zgromadzeniach - 3 dni na wniesienie odwołania od decyzji o zakazie zgromadzenia publicznego

C. Tryb wniesienia odwołania - art. 129 k.p.a.

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję w I instancji. Właściwym organem odwoławczym jest organ wyższego stopnia w rozumieniu art. 17 k.p.a.

D. Odwołanie jako środek prawny ma charakter:

• dewolutywny - wniesienie go przesuwa sprawę do wyższej instancji w celu jej ponownego rozstrzygnięcia (wyjątek: art. 132 - samokontrola decyzji - organ I instancji pozostawia przy sobie kompetencje)

• suspensywny - wniesienie go wstrzymuje wykonanie decyzji (art. 130 § 2. Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji.)

E. Art. 128 - odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia

F. Forma odwołania - winno spełniać jedynie wymogi jakim winno odpowiadać podanie.

Jak może być wniesione odwołanie i co powinno zawierać?

Dane odwołującego, treść (czy strona zaskarża decyzję w całości czy w części; jeżeli tylko w części to organ może tylko ta część kontrolować, ale cała decyzja jest niewykonalna, wstrzymana), podpis, organ do którego jest skierowane.

II. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 127 § 3. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań

od decyzji.)

A. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przysługuje od decyzji wydanej w I instancji przez centralne organy administracji rządowej lub kolegia odwoławcze (w sprawach należących do zadań własnych gmin, powiatów i województw samorządowych).

B. Do omawianego wniosku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołania od decyzji (art. 127 § 3).

C. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy nie ma charakteru dewolutywnego środka prawnego - nie przesuwa sprawy do organu wyższej instancji.

III. Zażalenie na postanowienie. (składane w trakcie postępowania)

A. Zażalenie jest środkiem prawnym przysługującym od postanowień wydanych w toku postępowania administracyjnego.

B. Zażalenie przysługuje jedynie, gdy z przepisu k.p.a. lub innej ustawy prawa administracyjnego wyraźnie wynika, że można na dane postanowienie złożyć zażalenie. Nie jest zatem generalnym środkiem prawnym.

Inne postanowienia (np. postanowienie o przywróceniu terminu) - skarga w odwołaniu od decyzji.

C. Legitymacja procesowa przysługuje poza podmiotami uprawnionymi do wniesienia odwołania:

• biegłym, świadkom

• innym podmiotom, jeżeli skierowano do nich dane postanowienie

czyli ogólnie wszystkim adresatom postanowienia

D. Termin do wniesienia zażalenia - 7 dni od dnia doręczenia postanowienia adresatowi albo jego ustnego ogłoszenia (art. 141 § 2).

Postanowienie, od których przysługuje zażalenie, doręcza się na piśmie. Postanowienie, na które przysługuje zażalenie musie mieć uzasadnienie.

E. Zażalenie jest niesuspensywnym środkiem prawnym - nie powoduje wstrzymania wykonywania zaskarżonego postanowienia. Bo postanowienia nie przynoszą żadnych uprawnień. Wyjątek: art. 143 - składający zażalenie może się zwrócić o wstrzymanie wykonywania zaskarżonego postanowienia.

F. Forma i tryb wnoszenia zażalenia - stosuje się odpowiednio przepisy o odwołaniu od decyzji (art. 144)

Ćwiczenia 13 19.05.2005r.

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE - sprawdzenie legalności i celowości decyzji administracyjnej; wniosek zanosimy do organu, który wydał decyzję w I instancji, aby organ ten przekazał odwołanie wraz z aktami sprawy i aby ułatwiło to nam sprawę - nie musimy się martwić jaki jest organ odwoławczy. Poza tym ułatwia to samokontrolę - instytucję prawną, która umożliwia organowi I instancji zmianę swojej decyzji w pewnych określonych przypadkach.

Nie jest możliwe wszczęcie postępowania odwoławczego z urzędu!!!

Istota postępowania odwoławczego jest ponowne, powtórne merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej i wydanie odpowiedniej decyzji.

NSA w wyroku z 9.10.1992 r. (V S.A. 137/92) uznał, że:

„ Istotą administracyjnego postępowania odwoławczego polega na ponownym rozstrzygnięciu sprawy administracyjnej, która była przedmiotem rozstrzygnięcia organu I instancji, nie zaś jedynie na kontroli zasadności zarzutów podniesionych w odwołaniu w stosunku do decyzji organu I instancji.”

I. Postępowanie odwoławcze przed organem I instancji

SAMOKONTROLA DECYZJI

(art.132 § 1. Jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ administracji publicznej, który wydał decyzję, uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się także w przypadku, gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania.

§ 3. Od nowej decyzji służy stronom odwołanie.)

1. Wyjątek od zasady związania organu I instancji własną decyzją oraz zasady dewolutywności.

2. Samokontroli decyzji dokonuje organ I instancji, który ją wydał. Dokonuje jej zawsze na skutek wniesienia odwołania od decyzji.

3. Organ I instancji może dokonać samokontroli jedynie, gdy spełnione są łącznie dwa warunki:

• odwołanie wniosły wszystkie strony albo jeżeli wniosła je jedna ze stron a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji (ta zgoda musi być wyraźna, organ musi się z pozostałymi stronami skontaktować, zadać im pytanie

• odwołanie (zawarte w środku zwykłym) zdaniem organu I instancji, zasługuje w całości na uwzględnienie (zmiana tylko fragmentu decyzji nie może być rozpatrzona w drodze samokontroli, chyba że strona poprosi o zmianę tylko części decyzji - wtedy może zajść samokontrola)

Czynności organu I instancji:

1. Zawiadomienie stron o wniesieniu odwołania.

2. Ustalenie kompetencji i zasadności samokontroli.

• Uchylenie lub zmiana zaskarżonej decyzji jeżeli organ I instancji uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie.

• Dostarczenie nowej decyzji stronom. Od nowej decyzji przysługuje stronom odwołanie.

UWAGA: Jeżeli organ I instancji ustali, że odwołanie jest uzasadnione tylko częściowo, to nie może wzruszyć swojej decyzji w ramach samokontroli.

1. W terminie 7 dni od dnia wniesienia odwołania przekazanie odwołania wraz z aktami sprawy organowi II instancji (Rzadko kiedy organy mieszczą się w tym terminie.)

Taka decyzja nadal jest traktowana jako decyzja I instancji (mimo, że zostało złożone odwołanie). Można od niej złożyć ponownie odwołanie.

Każde odwołanie, niezależnie czy dotyczy całej decyzji czy tylko jej części, wstrzymuje wykonanie decyzji.

II. Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji

A. Czynności wstępne - badanie kwestii formalnych

Organ II instancji w ramach czynności wstępnych bada:

1. dopuszczalność odwołania

Czy spełniono warunki odwołania? Czy wyczerpano tok instancji(inne możliwe rozwiązania)? Czy decyzja nie jest ostateczna z mocy przepisu szczególnego (czy nie powinna to być skarga do sądu administracyjnego)? Czy odwołanie wniósł podmiot mający legitymację procesową?

O niedopuszczalności odwołania organ II instancji orzeka postanowieniem, które jest ostateczne z mocy prawa (art.134 Organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Postanowienie w tej sprawie jest ostateczne.) - przysługuje na nie jedynie skarga do sądu administracyjnego lub tryby nadzwyczajne.

2. dochowanie terminu do wniesienia odwołania

• wniesienie odwołania po upływie terminu (odwołanie - 14 dni, zażalenie - 7 dni), ale łącznie z wnioskiem o jego przywrócenie. Organ II instancji rozpatruje powyższy wniosek (art. 58 § 1. W razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy.

§ 2. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin.

§ 3. Przywrócenie terminu do złożenia prośby przewidzianej w § 2 jest niedopuszczalne.) - na postanowienie o odmowie przywrócenia terminu przysługuje zażalenie do organu wyższego stopnia

• wniesienie odwołania po upływie terminu bez jednoczesnej prośby o jego przywrócenie - przywrócić terminu z urzędu nie można.

Postanowienie stwierdzające uchybienie terminu do wniesienia odwołania jest ostateczne - przysługuje na nie skarga do sądu administracyjnego.

1. możliwość wstrzymania natychmiastowego wykonania decyzji (art. 135 Organ odwoławczy może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji.)

Organ rozpatruje powyższą możliwość jedynie na żądanie strony, organ musi się tym zająć na początku. Jest to decyzja uznaniowa (np. nie było przesłanek do wprowadzenia tego rygoru, natychmiastowe wykonanie decyzji doprowadzi do nieodwracalnych zmian, będzie bardzo kosztowne lub niemożliwe itp.)

B. Postępowanie wyjaśniające - merytoryczne rozpatrzenie

Postępowanie wyjaśniające przed organem II instancji opiera się na tych samych zasadach co przed organem I instancji.

Zgodnie z art. 136 (Organ odwoławczy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję.) i art. 138 § 2 (Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania

wyjaśniającego w całości lub w znacznej części. Przekazując sprawę organ ten może wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.) organ odwoławczy jest uprawniony jedynie do przeprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego (nie może go przeprowadzić w całości lub w znacznej części).

1. W przypadku konieczności przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości np. w wypadku braku postępowania dowodowego przed organem I instancji, organ II instancji uchyla decyzję organu I instancji i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia przed organem I instancji (art. 138 § 2).

2. Jeżeli postępowanie wyjaśniające przed organem I instancji wymaga uzupełnienia - było niepełne, organ odwoławczy ma obowiązek przeprowadzić uzupełniające postępowanie dowodowe.

C. Cofnięcie postępowania - generalnie organ I instancji musi przyjąć odwołanie, są tylko pewne zasady cofnięcia odwołania - jeżeli decyzja została wydana z naruszeniem prawa lub interesu społecznego, na skutek woli strony mogłyby zostać decyzje wadliwe. Nieuwzględnienie cofnięcia odwołania jest niezaskarżalne.

Art. 137 Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy. Organ odwoławczy nie uwzględni jednak cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny. - prawo do cofnięcia odwołania w każdej chwili przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy.

Uwzględnienie cofnięcia odwołania - konieczność wydania decyzji o umorzeniu postępowania, bowiem staje się ono bezprzedmiotowe (art. 138 § 1. Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której: 3) umarza postępowanie odwoławcze. W związku z art. 105 § 1. Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ

administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.)

Nieuwzględnieni cofnięcia odwołania powinno nastąpić w formie postanowienia. Zażalenie nie przysługuje.

Naczelny Sąd Administracyjny - nie rozstrzyga merytorycznie sprawy, tylko może wydać decyzję kasacyjną.

ROZSTRZYGNIĘCIA ORGANU II INSTANCJI (decyzja o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji, decyzja reformatoryjna, decyzja kasacyjna - najczęstsze rozstrzygnięcia)

1. Decyzja o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji (art. 138 § 1. Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której: 1) utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję) - organ II instancji uznaje, że decyzja organu I instancji była prawidłowa i nie obciążona żadną wadą. Organ pisze, że utrzymuje w mocy wyżej wymienioną decyzję.

2. Decyzja reformatoryjna (art. 138 § 1. Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której: 2) uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy bądź uchylając tę decyzję - umarza postępowanie pierwszej instancji.) - wskazuje błąd organu I instancji, uchyla decyzję w całości lub części, ponownie rozstrzyga się merytorycznie. Organy II instancji rzadko ją stosują i wydają decyzję kasacyjną. Po wydaniu decyzji reformatoryjnej pozostaje już tylko postępowanie sądowe, organ II instancji bierze na siebie większą odpowiedzialność.

W przypadku gdy organ odwoławczy rozpoznał sprawę powtórnie i doszedł do wniosku, że decyzja organu I instancji jest niezgodna z prawem lub nieprawidłowa z punktu widzenia celowości, to organ odwoławczy uchyli zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeknie co do istoty sprawy, czyli wyda nową decyzję merytoryczną (reformatoryjną).

Treść nowego rozstrzygnięcia merytorycznego ograniczona jest zakazem reformationis in peius (art. 139 Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny.)

Wyrok NSA z 22.09.1987 r. (II S.A. 400/81) ONSA 1981, z.2, poz.88:

„Jeżeli organ administracji państwowej, działający w trybie odwoławczym, kwestionuje rozstrzygnięcie organu I instancji, przy czym nie ma wątpliwości co do stanu faktycznego sprawy i nie stwierdził potrzeby przeprowadzenia dodatkowego postępowania w celu uzupełnienia materiału dowodowego w myśl art. 136 k.p.a., to ma obowiązek zastosować w swej decyzji instytucję reformacji i orzec co do istoty sprawy (art. 138 § 1. pkt. 2 k.p.a.) zamiast uchylać decyzję organu I instancji i przekazywać mu sprawę do ponownego rozpatrzenia, przesądzając przy tym o treści przyszłego rozstrzygnięcia.”

3. Decyzja o uchyleniu zaskarżonej decyzji i umorzeniu postępowania przed organem I instancji (art. 138 § 1 Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której: pkt.2 uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy bądź uchylając tę decyzję - umarza postępowanie pierwszej instancji) - organ II instancji ingeruje w działania I instancji, zaszły przesłanki do umorzenia postępowania na poziomie I instancji.

Organ II instancji umorzy postępowanie przed organem I instancji tylko wówczas, jeżeli zachodzą przesłanki do jego umorzenia, czyli postępowanie przed organem I instancji jest bezprzedmiotowe.

Przesłanki bezprzedmiotowości:

• śmierć strony w toku postępowania odwoławczego,

• uchylenie przepisów prawnych, które poprzednio uzależniały prawną dopuszczalność wykonania cofnięcia odwołania przez stronę (trzeba umorzyć postępowanie przed organem II instancji)

• Decyzja o uchyleniu zaskarżonej decyzji bez dalszych rozstrzygnięć (art. jw.) - istotą tej decyzji jest uchylenie przez organ I instancji nie rozstrzygając sprawy merytorycznie (zazwyczaj gdy decyzja jest niezgodna z prawem). Rodzaj co do którego występują spory w doktrynie.

• Decyzja o umorzeniu postępowania odwoławczego (art. 138 § 1 Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której: pkt.3 umarza postępowanie odwoławcze.) - organ odwoławczy wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odwoławczego, jeżeli postępowanie to z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe.

• Decyzja kasacyjna (art. 138 § 2. Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części. Przekazując sprawę organ ten może wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.) - zazwyczaj gdy organ I instancji nie przeprowadził postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części.

Decyzja ta powoduje uchylenie zaskarżonej decyzji organu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi I instancji.

Gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części, organ odwoławczy winien wówczas uchylić zaskarżoną decyzję I instancji w całości, nie wolno mu uchylić jej tylko w części.

Z art. 138 § 2 wynika, że przekazując sprawę organ odwoławczy może wskazać jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy (gdzie dowody należy jeszcze w sprawie przeprowadzić).

Organ pisze w decyzji: „Uchylam decyzję organu I instancji i przekazuję do ponownego rozpoznania”.

REFORMATIONIS IN PEIUS (art. 139 Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się,

chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny).

Zakaz reformationis in peius polega na tym, że organ odwoławczy uchylając zaskarżoną decyzję organu I instancji i orzekając co do istoty sprawy nie może zmienić rozstrzygnięcia zawartego w tej decyzji na niekorzyść strony, która się odwołała.

Jeśli jedna strona wniosła odwołanie na niekorzyść drugiej, to wtedy można zmienić rozstrzygnięcia na niekorzyść tej drugiej strony - zgodnie z wnioskiem strony odwołującej się.

Cel prawny powyższego przepisu:

Strona nie powinna mieć obaw i oporów, że na skutek złożenia środków prawnych i rozpoznania ponownego sprawy oraz uzyskania nowej decyzji, pogorszy się jej status prawny.

Dwa wyjątki od zasady reformationis in peius:

1. Wolno wydać decyzję na niekorzyść strony odwołującej się - jeżeli zaskarżana decyzja „rażąco” narusza prawo.

2. Wolno wydać decyzję na niekorzyść strony odwołującej się - jeżeli zaskarżana decyzja „rażąco” narusza interes społeczny.

Zawieszenie postępowania

OBLIGATORYJNE ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA

art. 97 § 1 - określa 4 sytuacje, w których organ administracji obowiązkowo zawiesza postępowanie w sprawie.

art. 97 § 1. Organ administracji publicznej zawiesza postępowanie:

1) w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105),

2) w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony,

3) w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych,

4) gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.

Zagadnienia wstępne (inaczej kwestia prejudycjalna) - pewna kwestia materialno - prawna pojawiająca się w toku załatwiania sprawy administracyjnej.

1. bez rozstrzygnięcia której sprawy administracyjnej załatwić nie można,

2. a rozstrzygnięcie której należy do właściwości innego organu niż ten przed którym toczy się postępowanie administracyjne lub do sądu.

Przykłady kwestii prejudycjalnych:

1. wykazanie prawa do dysponowania nieruchomością przez osobę ubiegającą się o pozwolenie budowlane,

2. wykazanie posiadania obywatelstwa polskiego przez osobę ubiegającą się o wykonywanie zawodu lekarza, adwokata, czy sędziego RP.

Wyjątek:

Rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego we własnym zakresie przez organ administracji, przed którym toczy się postępowanie administracyjne bez zawieszania postępowania. Przesłanki zastosowania tego rozwiązania określa art. 100 § 2 i 3 k.p.a.

art. 100

§ 2. Jeżeli zawieszenie postępowania z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 4 mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważną szkodę dla interesu społecznego, organ administracji publicznej załatwi sprawę, rozstrzygając zagadnienie wstępne we własnym zakresie.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się także wówczas, gdy strona mimo wezwania (§ 1) nie wystąpiła o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego albo gdy zawieszenie postępowania mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony. W tym ostatnim przypadku organ może uzależnić załatwienie sprawy od złożenia przez stronę stosownego zabezpieczenia.

Decyzja organu administracji, która została oparta na błędnie rozwiązanej kwestii prejudycjalnej może być nieprawidłowa. Należy zatem wznowić postępowanie na podstawie art. 145 § 1 pkt 7 (§ 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli: 7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2)).

FAKULTATYWNE ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA

Postępowanie administracyjne może być zawieszone, jeżeli zostaną jednocześnie spełnione następujące warunki:

1. z wnioskiem o zawieszenie postępowania wystąpi ta strona, na żądanie której postępowanie to zostało wszczęte i

2. wnioskowi temu nie sprzeciwią się inne strony, jeżeli oczywiście są w danej sprawie, i

3. zawieszenie postępowania nie zagraża interesowi społecznemu (art. 98 § 1. Organ administracji publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu.)

Zawieszenie postępowania może trwać 3 lata.

art. 98 § 2 - skutki braku wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania.

art. 98 § 2. Jeżeli w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.

Postępowanie administracyjne zawiesza się w formie postanowienia, na które służy zażalenie.

SKUTKI ZAWIESZENIA POSTĘPOWANIA

1. wstrzymanie biegu terminów (art. 103 Zawieszenie postępowania wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w kodeksie.)

2. wstrzymanie czynności procesowych za wyjątkiem czynności określonych w art. 102 - W czasie zawieszenia postępowania organ administracji publicznej może podejmować czynności niezbędne w celu zapobieżenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnym szkodom dla interesu społecznego.

PODJĘCIE ZAWIESZONEGO POSTĘPOWANIA

Obligatoryjne zawieszone postępowanie podejmuje się po ustaniu przyczyny zawieszenia:

• z urzędu, jeżeli było wszczęte z urzędu albo

• na wniosek stron, jeżeli postępowanie było wszczęte na wniosek stron.

Fakultatywnie zawieszone postępowanie podejmuje się wyłącznie na wniosek strony, nigdy z urzędu.

Umorzenie postępowania

OBLIGATORYJNE UMORZENIE POSTĘPOWANIA

Organ administracji umarza postępowanie jeżeli z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe (art. 105 § 1 Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.)

Przykłady kiedy postępowanie staje się bezprzedmiotowe:

1. śmierć strony w trakcie postępowania, w którym organ miał orzec o prawach i obowiązkach osobistych, niezbywalnych za życia, niedziedzicznych po śmierci, np.:

• sprawa o zmianę imienia lub nazwiska,

• sprawa o wydanie pozwolenia na broń,

• sprawa o wydanie prawa jazdy itp.;

1. jeśli w trakcie postępowania o wydanie zezwolenia na prowadzenie pewnej działalności nastąpi zmiana prawna, skutkiem której działalność ta nie będzie podlegać już reglamentacji przez administrację publiczną, np. zamiast koncesji będzie wystarczał wpis do ewidencji;

2. cofnięcie odwołania przez stronę - sprawę należy umorzyć.

FAKULTATYWNE UMORZENIE POSTĘPOWANIA

Postępowanie administracyjne może być umorzone, jeżeli zostaną łącznie spełnione następujące warunki:

1. z wnioskiem o umorzenie postępowania wystąpi ta strona, na żądanie której postępowanie to zostało wszczęte i

2. wnioskowi temu nie sprzeciwiają się inne strony, jeżeli oczywiście są w danej sprawie, i

3. umorzenie postępowania nie jest sprzeczne z interesem społecznym (art. 105 § 2. Organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.)

FORMA UMORZENIA POSTĘPOWANIA

1. Postępowanie zawsze umarza się w formie decyzji.

2. Decyzja o umorzeniu postępowania kończy postępowanie w sprawie.

3. Umorzenie postępowania może nastąpić tak w I jak i II instancji.

4. Od decyzji o umorzeniu postępowania przysługuje odwołanie a także skarga do NSA.

Zasady postępowania dowodowego

ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW

Oznacza:

1. zakaz ustanawiania prawnych reguł oceny dowodów np. domniemań prawnych niewzruszalnych,

2. nakaz oceny wszelkich faktów i środków dowodowych w sposób wszechstronny i nie skrępowany żadnymi regułami, poleceniami służbowymi albo z góry przyjętymi założeniami.

Swobodna ocena dowodów nie oznacza jednak oceny zupełnie dowolnej lecz ocenę opartą o prawa naukowe, reguły logiki i doświadczenia życiowe.

Wyjątki:

1. domniemanie prawne niewzruszalne,

2. możliwość wskazania przez organ odwoławczy lub sąd, jakie okoliczności organ winien wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy (art. 138 § 2. Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części. Przekazując sprawę organ ten może wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.)

CIĘŻAR DOWODU

Według art. 77 § 1. (Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać

i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.) ciężar gromadzenia materiału faktycznego i dowodowego w sprawie złożony jest na organ prowadzący sprawę, co nie przeszkadza temu, że także strona ma prawo zgłaszać wnioski dowodowe. (art. 78 § 1. Żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy.).

Wyrok NSA z dnia 19.09.1988 r. (sygn. Akt II S.A. 1947/87):

„w sprawach, w których na stronie spoczywa ciężar wskazania konkretnych faktów i zdarzeń, z których wywodzi ona dla siebie określone skutki prawne, a twierdzenia strony są w tym zakresie ogólnikowe i lakoniczne, obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie jest wezwanie strony do uzupełnienia i sprecyzowania tych twierdzeń. Dopiero gdy strona nie wskaże takich konkretnych okoliczności, można z tego wywieść negatywne dla niej wnioski.”

ZASADA JAWNOŚCI WOBEC STRONY

Zasada jawności w postępowaniu dowodowym, wynika z art. 79 :

§ 1. Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na siedem dni przed terminem.

§ 2. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzeniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i stronom oraz składać wyjaśnienia.

ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI

Oznacza:

1. nakaz oparcia ustaleń faktycznych, przede wszystkim, na dowodach pierwotnych

2. przeprowadzenie dowodów bezpośrednio przed organem rozpoznającym sprawę

Wyjątek: tzw. pomoc prawna

Dwa przypadki:

1. dowód przeprowadzony przez inny organ administracji niż prowadzący sprawę (art. 52 W toku postępowania organ administracji publicznej zwraca się do właściwego terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organ prowadzący postępowanie oznaczy zarazem okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane.)

2. dowód przeznaczony przez członka organu kolegialnego prowadzącego sprawę lub jego pracownika (art. 87 Organ kolegialny, właściwy do wydania decyzji w sprawie, może zlecić przeprowadzenie postępowania dowodowego lub jego części jednemu ze swych członków lub pracowników, jeżeli szczególne przepisy temu się nie sprzeciwiają.)

ZASADA UDZIAŁU STRONY W POSTĘPOWANIU DOWODOWYM

Uprawnienia strony:

1. prawo żądania przeprowadzenia dowodu (art. 78 § 1. Żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy.)

2. prawo do bycia zawiadomionym o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu co najmniej na 7 dni przed terminem oraz o rozprawie (art. 79 § 1. Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na siedem dni przed terminem.; art. 91 § 1. W wezwaniu na rozprawę określa się termin, miejsce i przedmiot rozprawy. § 2. Stronom, świadkom, biegłym oraz państwowym i samorządowym jednostkom organizacyjnym, organizacjom i innym osobom, wezwanym do udziału w rozprawie (art. 90 § 3), doręcza się wezwanie na piśmie.)

3. prawo do brania udziału w przeprowadzeniu dowodu i rozprawie (art. 79 § 2. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzeniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i stronom oraz składać wyjaśnienia.)

4. prawo do wypowiedzenia się (art. 81 Okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała możność wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów, chyba że zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 10 § 2.)

Wyjątek od prawa do wypowiedzenia się określa art. 10 § 2. (Organy administracji publicznej mogą odstąpić od zasady określonej w § 1 tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.)

UWAGA:

Uprzednie wezwanie przez organ strony do wypowiedzenia się jest warunkiem uznania okoliczności faktycznej za udowodnioną.

Prawo do wypowiedzenia się jest zabezpieczone sankcją wznowienia postępowania (art. 145 § 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli: 4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,)

SKUTKI UCHYBIEŃ W POSTĘPOWANIU DOWODOWYM

Sankcje:

1. wznowienie postępowania administracyjnego z ewentualnością uchybienia decyzji administracyjnej,

2. uchylenie decyzji administracyjnej jako nielegalnej przez NSA.

Ćwiczenia 14 2.06.2005r.

PRZYKŁADY NA KOLOKWIUM

PRZYKŁAD 1

Starosta Piaseczyński wykonując zadania z zakresu administracji rządowej w dniu 10.10.2003 r. wydał decyzję o odmowie wydania pozwolenia na budowę na terenie nieruchomości stanowiącej własność pani K. Decyzję tę pani K. otrzymała w dniu 15.10.2003 r. W decyzji tej Starosta pouczył stronę, że może złożyć odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego ze jego pośrednictwem w terminie 14 dni od dnia doręczenie decyzji. Pani K. skierowała odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego i złożyła do Starosty Piaseczyńskiego w dniu 29.10.2003 r. Co w tej sytuacji powinien zrobić Starosta Piaseczyński i dlaczego?

ODPPOWIEDŹ: Pani K. złożyła odwołanie w terminie, jednak starosta błędnie ją poinformował - powinna skierować odwołanie do wojewody, gdyż zadanie było z zakresu administracji rządowej (błędy w pouczeniu nie tworzą problemów stronie na podstawie art.112 k.p.a.). Starosta powinien więc przesłać odwołanie do wojewody.

PRZYKŁAD 2

W efekcie zawartej pomiędzy Starostą Nowotarskim wykonującym zadania z zakresu administracji rządowej a Burmistrzem Miasta Krościenko umowy o prowadzeniu przez Miasto Krościenko ewidencji gruntów, budynków i lokali dla tego miasta Burmistrz miasta Krościenko wydał na wniosek jednego z współwłaścicieli nieruchomości położonej przy ulicy Topolowej decyzję o wprowadzeniu zmian w ewidencji gruntów. Pan R. będący drugim współwłaścicielem tej nieruchomości jest niezadowolony z tej decyzji. Jaki środek prawny może w tej sytuacji zastosować pan R. i do kogo powinien go skierować i gdzie złożyć?

ODPOWIEDŹ: W tym przypadku mamy do czynienia z przeniesieniem kompetencji. Przeniesienie kompetencji nie zmienia hierarchii odwołania (nadal jest to zadanie z zakresu administracji rządowej - burmistrz wykonuje zadania w imieniu starosty). Pan R. może złożyć odwołanie od decyzji (zwykły środek odwoławczy) skierowane do wojewody, a złożone do burmistrza. Nawet jeśli umowa wygasła w międzyczasie to strona i tak składa odwołanie do burmistrza, ale ten przesyła je do starosty, bo on ma teraz kompetencje do tej sprawy.

Weryfikacja rozstrzygnięć

nieostatecznych wniosek o wznowienie ostatecznych

tryb zwykły postępowania jeśli decyzja tryb nadzwyczajny

stanie się ostateczna





organ I instancji organ właściwy traktowany jak I instancji

środek odwoławczy środek odwoławczy

wniosek o wznowienie

organ II instancji postępowania organ II instancji

Najczęściej stosowanymi środkami odwoławczymi rozpoczynającymi tryb nadzwyczajny jest odwołanie od stwierdzenia nieważności decyzji.

Aby stosować tryb nadzwyczajny trzeba wskazać przesłanki (konkretny przepis, który został złamany)

Jeżeli sąd oddali skargę od decyzji ostatecznej to też można rozpocząć tryb nadzwyczajny (terminy tych trybów są długie albo nieograniczone).

Cechą trybów nadzwyczajnych jest to, że badamy tylko konkretne przesłanki, które wskazuje odwołujący się - pozostałych nie rozpatruje się, organ może tylko podpowiedzieć stronie, że są jeszcze inne przesłanki, ale trzeba je rozpocząć inną instytucją trybu nadzwyczajnego. Przesłanki te są wadami istotnymi.

Tryb nadzwyczajny można wszcząć z urzędu (wyższego stopnia do organu wydającego decyzję).

To co dotyczy decyzji obowiązuje też przy postanowieniach.

art. 163 Organ administracji publicznej może uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, także w innych przypadkach oraz na innych zasadach niż określone w niniejszym rozdziale, o ile przewidują to przepisy szczególne. - wygaśnięcie decyzji (sprawa z tym jest skomplikowana).

Jeżeli wszczynamy jeden tryb nadzwyczajny, to drugi możemy wszcząć dopiero po zakończeniu poprzedniego trybu nadzwyczajnego.

Jeden limit czasowy proceduralny - jeden miesiąc od momentu informacji o istnieniu wady decyzji - jest to termin zawity (można wykazać, że w ciągu tego miesiąca nie można było złożyć wniosku o wznowienie postępowania).

Organ, który rozstrzygnął w sprawie w ostatniej instancji to organ, do którego składamy wniosek o wznowienie postępowania. Chyba, że zarzucamy mu błąd przy wydawaniu decyzji, to składamy je do organu wyższej instancji.

Post.adm.ćw.

23

Schemat organów administracji publicznej

organy administracji rządowej

organy samorządu terytorialnego

organy centralne

terenowe organy administracji rządowej (wojewoda)

organy samorządu wojewódzkiego

organy powiatu

organy gminy

organy naczelne (Rada Ministrów, KIE)

urzędy centralne (np. GUC, GUGiK, UMiRM)

- nie wchodzą w skład Rady Ministrów

starosta (w zakresie określonym przez ustawy)

Samorządowe Kolegium Odwoławcze

---