23.02.2005 r.

WYKŁAD 1.

System prawny - wszelkie uregulowania prawne funkcjonujące w danym państwie w określonym momencie czasowym.

Każde państwo ma własny system prawny.

Dziedziny życia ludzkiego, społecznego są uregulowane prawnie.

System prawa jest zbiorem ogromnym, gdyż w zasadzie wszystko jest normowane.

Wyróżnia się 3 działy prawa:

1. prawo karne

2. prawo cywilne

3. prawo administracyjne.

Stanowią one system prawny zawierający wszystkie normy prawne.

PRAWO KARNE - zbiór przepisów określających czyny, za które grozi odpowiednia kara; zbiór opisów czynów karalnych.

Czynami zabronionymi są tylko te czyny, które są określone w prawie karnym. Dokonanie takiego czynu jest karane. Czyny, które nie są określone w prawie karnym są dozwolone. Tym charakteryzuje się prawo karne. Źródłem prawa karnego jest kodeks karny. Zawiera on zasady odpowiedzialności karnej (nie ma przestępstwa bez winy).

PRAWO CYWILNE - przepisy normujące stosunki osobiste i majątkowe podmiotów gospodarujących.

Stosunki te są oparte na pełnej autonomii woli stron.

Źródłem prawa cywilnego jest kodeks cywilny oraz inne kodeksy (np. rodzinno-opiekuńczy) i ustawy.

PRAWO ADMINISTACYJNE - dotyczy sfery administracji, zarządzania; są to przepisy regulujące zarządzanie publiczne; prawo to odnosi się do urzędów i obywateli w aspekcie ich obowiązków administracyjno-urzędowych.

Nie istnieje kodeks administracyjny, ponieważ administracja obejmuje rozległe i przeróżne dziedziny życia publicznego obywateli i państwa.

Regulacje w zakresie prawa administracyjnego materialnego oparte są na ustawach z różnych dziedzin funkcjonowania społeczeństwa.

Prawo administracyjne jest najobszerniejszą częścią systemu prawnego.

W każdym dziale prawa obok prawa materialnego wyróżnia się prawo formalne/procesowe.

PRAWO MATERIALNE - reguluje dziedziny prawa od strony przedmiotowej; reguluje dany wycinek/dziedzinę życia społecznego (np. prawo budowlane, morskie, kodeks cywilny).

PRAWO FORMALNE/PROCESOWE - są to przepisy normujące jak (jaki organ, na jakich zasadach i przy zastosowaniu jakiej procedury) będą rozwiązywane sprawy; określa procedurę, tzn. postępowanie.

3 wielkie procedury:

• procedura karna - reguluje ją Kodeks postępowania karnego (kpk.)

• procedura cywilna - reguluje ją Kodeks postępowania cywilnego (kpc.)

• procedura administracyjna - regulowana przez Kodeks postępowania administracyjnego (k.p.a.)

Od kiedy sądownictwo administracyjne jest dwuinstancyjne, została stworzona czwarta procedura - procedura postępowania przed sądami administracyjnymi. Sądy administracyjne (dwuinstancyjne) są jakby dalszą procedurą postępowania administracyjnego.

Podstawowe/główne źródła procedury administracyjnej:

• kodeks postępowania administracyjnego (k.p.a.) z czerwca 1960 r. (akt prawny ponadustrojowego wymiaru, gdyż nadal odpowiada potrzebom administracji)

• ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z 1967 r. (postępowanie egzekucyjne = postępowanie przymusowe).

Obok tych dwóch głównych źródeł istnieje szereg przepisów dotyczących procedury postępowań, np. ordynacja podatkowa, procedura marska itp.

Sprawy rozwiązywane w trybie k.p.a. / Zakres k.p.a. :

K.p.a. normuje postępowanie przed administracją publiczną* w zakresie właściwości jej organów w sprawach indywidualnych**, które kończą się wydaniem decyzji adm.***

*administracja publiczna - ministrowie, organy administracji zespolonej i niezespolonej, organy samorządowe, samorządowe kolegia odwoławcze; administracja publiczna dzieli się na rządową (organy podległe w linii pionowej rządowi; organy rządu) oraz na samorządową (administracja zajmująca się poszczególnymi terenami, sprawująca zarząd poziomy; niepodległa rządowi);

administracji publicznej nie podlega w zasadzie sfera gospodarcza;

**sprawa indywidualna - jednostkowa sprawa dotycząca konkretnego przypadku, osoby (fizycznej, prawnej); każda sprawa powinna być zakończona decyzją;

***decyzja - rozstrzygający akt w danej, indywidualnej sprawie.

2.03.2005 r.

WYKŁAD 2.

NACZELNE ZASADY POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

Naczelne, główne zasady są to podstawowe reguły, w oparciu o które zbudowane jest to postępowanie, myśli przewodnie stanowiące główny motyw tego postępowania. Dzięki temu, że istnieją takie zasady, to postępowanie ma charakter usystematyzowany, uregulowany, który pozwala na odpowiednie interpretowanie przepisów prawa.

Jeżeli interpretujemy, komentujemy przepisy, to sięgamy do podstaw, czyli do tych zasad.

Podstawowe zasady są we wszystkich dziedzinach prawa, ale są różne/ważne przy procedurach, czyli tam, gdzie trzeba określić, jak powinno się postępować.

KPA wymienia wiodące w postępowaniu administracyjnym zasady:

1. Zasada praworządności - art.6 - jeżeli jest jakakolwiek działalność w zakresie organów publicznych, to mogą one podejmować działanie o tyle, o ile jest napisane w przepisach (działanie takie musi mieć podstawę prawną); jest to zasada koronna, bo mówi o niej też Konstytucja w art.1.

2. Zasada prawdy obiektywnej - organy administracji publicznej podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego ustalenia faktycznego stanu; organ powinien wyjaśnić rzeczywisty stan rzeczy.

3. Zasada wypracowania zaufania - organ w całej swej działalności powinien tak działać, aby społeczeństwo/obywatele mieli do niego zaufanie.

4. Zasada sprawności postępowania administracyjnego - administracja powinna działać sprawnie i szybko; sprawa powinna być załatwiona bezzwłocznie.

5. Zasada oficjalności/inkwizycyjności - za sprawę, która jest do załatwienia przez dany organ odpowiada ten organ i powinien zrobić wszystko, żeby ją załatwić, rozstrzygnąć; w postępowaniu nie ma stron, nikt nie prowadzi kontradyktoryjnego (przeciwstawnego sądu, inaczej spornego) przewodu; jest organ i sprawa związana z konkretną osobą.

6. Zasada pisemności - postępowanie administracyjne odbywa się na piśmie; wszystkie podstawowe czynności muszą być albo dokonane albo utrwalone na piśmie (wyjątek: rozprawa administracyjna - odbywa się ustnie, ale jest dokładnie protokołowana; jej przebieg i efekty są przedstawione na piśmie; protokół jest odzwierciedleniem tego, co miało miejsce).

7. Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego - każda spawa najpierw jest załatwiana w I. instancji; organem I. instancji jest organ kompetencyjny (urząd) do załatwienia danej sprawy; żeby jakaś sprawa była rozpatrywana przez II. instancję, na początku jest załatwiana przez I. instancję; II. instancja załatwia odwołania od decyzji I. instancji; osoby zainteresowane, strony w sprawie mają prawo, aby ich sprawa była załatwiona przez II. instancję, jeśli odwołają się od decyzji I. instancji; dwuinstancyjność jest prawem stron. [postępowanie karne i cywilne może być trójinstancyjne: decyzja/wyrok - odwołanie - kasacja]

8. Zasada zaskarżalności decyzji II. instancji do sądu administracyjnego.

WYKŁAD 3. 9.03.2005 r.

T.: Właściwość organów administracji publicznej.

Do prawidłowego działania musi być zapewniona pełna koordynacja działań administracji.

Każdy organ powinien znać swoje kompetencje, swoją właściwość.

Kwestia właściwości organów jest uregulowana w k.p.a.

Jest to gwarancją porządku kompetencyjnego.

Organ właściwy - ten, który ma uprawnienia, kompetencje a zarazem obowiązki.

Ustawa (k.p.a.) mówi o organach wyższego stopnia i o organach naczelnych.

ORGAN WYŻSZEGO STOPNIA - ma władzę nad organem niższego stopnia; jest bezpośrednio przełożony nad jakimś organem.

ORGANY NACZELNE - są na samej górze; stoją na czele pionu administracyjnego.

Organy samorządu terytorialnego:

Organami wyższego stopnia są Samorządowe Kolegia Odwoławcze (SKO), które mają charakter jakby sądów działających w pionach administracji. SKO to organ urzędniczy, do którego można składać odwołania od decyzji organów gminy, powiatu, województwa samorządowego. Organy samorządu terytorialnego nie są ułożone w hierarchii stopniowej podległości (np. samorząd gminny nie podlega powiatowemu; sam. powiatowy nie podlega wojewódzkiemu). SKO ma merytoryczny nadzór nad organami samorządu. Ma zapewnić niezależność samorządom.

Organy rządowe:

Organem wyższego stopnia w stosunku do wojewody jest właściwy minister (tzn. minister właściwy w zakresie spraw, które go dotyczą, którymi zajmuje się wojewoda). Organem I. stopnia jest wojewoda, organem wyższego stopnia - właściwy minister, np. minister z MSWiA.

Organy naczelne:

• Prezes Rady Ministrów (premier) - nie załatwia jednostkowych spraw tylko ogólne

• Ministrowie - właściwe organy naczelne

(Premier nie jest instancją dla ministra.)

Odwołania załatwia organ wyższego (drugiego) stopnia.

Właściwość poszczególnych organów:

Każdy organ musi mieć określoną WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWĄ i RZECZOWĄ.

WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA - wykaz spraw, którymi dany organ ma się zajmować.

Regulacje dotyczące właściwości rzeczowej znajdują się w odpowiednich aktach prawnych, które regulują określoną dziedzinę (np. w prawie budowlanym, w ustawie o urzędach stanu cywilnego - sprawy osobowe, w prawie telekomunikacyjnym, w prawie wodnym itp.).

WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA - sprowadza się do załatwiania spraw z określonego terytorium.

Każda sprawa załatwiana przez administrację musi być załatwiana przez organ rzeczowo właściwy i zarazem miejscowo właściwy dla danej sprawy.

Spory kompetencyjne:

• spór pozytywny - kilka organów „czuje się” właściwymi w danej sprawie

• spór negatywny - żaden organ „nie czuje się” właściwym w określonej sprawie.

Między organami jednostek samorządu terytorialnego właściwym w sporze kompetencyjnym jest sąd administracyjny. Jego wyrok jest rozstrzygający, przesądzający.

Spór między wojewodami na tle kompetencji rozstrzyga właściwy minister.

Wyłączenie pracownika lub organu administracyjnego (z postępowania adm.)

• sytuacja, gdy pracownik lub organ nie może załatwić sprawy, pomimo formalnego wskazania go do jej rozstrzygnięcia.

Wyłączenie takie odnosi się do konkretnej sprawy i osoby (lub organu), gdy jest uzasadnione przypuszczenie, że dana sprawa nie będzie poprawnie/bezstronnie załatwiona. Chodzi tu o osobisty stosunek pracownika do sprawy.

Podstawy do wyłączenia pracownika ze sprawy:

• jeśli on sam jest stroną sprawy,

• jeśli jest on w takim stosunku z wnioskodawcą, który mógłby grozić złym załatwieniem sprawy,

• sprawy wnoszone przez małżonka, krewnych i powinowatych (krewnych małżonka) do drugiego stopnia,

• jeśli był świadkiem jakiegoś zdarzenia bezpośrednio,

• jeśli brał udział w rozstrzygnięciu w I. instancji, potem awansował i trafiła do niego ta sama sprawa, ale już w II. instancji,

• jeśli ma załatwiać sprawę swojego bezpośredniego zwierzchnika.

Pracownik powinien się sam wyłączyć z załatwiania sprawy składając stosowne oświadczenie wyjaśniające u zwierzchnika.

Bezpośredni przełożony pracownika może go wyłączyć ze sprawy na żądanie strony lub z urzędu, jeśli zostanie wykazane, że istnieją wątpliwości co do bezstronności danego pracownika.

Może być sytuacja, gdy będzie wyłączony cały organ, np. jakiś urząd wtedy, gdy będzie załatwiana sprawa kierownika tego urzędu (wójta, burmistrza, prezydenta). Wyznaczany jest wtedy inny urząd. Dotyczy to tylko spraw majątkowych tego kierownika (np. przyznanie mu wieczystego użytkowania).

Te wyłączenia służą wykluczeniu wszelkich sytuacji rzutujących na rzetelność, uczciwość i bezstronność administracji.

[wyłączenia te są identyczne jak w sprawach karnych i cywilnych]

16.03.2005

WYKŁAD 4

T.: Problematyka stron w postępowaniu administracyjnym.

STRONY - osoby fizyczne lub prawne, które występują przed organami administracyjnymi.

(W postępowaniu sądowym - strony o przeciwnych krańcach interesów; dwie strony: powód-pozwany)

(W postępowaniu cywilnym i karnym są dwie przeciwstawne strony o sprzecznych interesach)

W postępowaniu administracyjnym też występuje pojęcie stron, jednak jest ono umowne, gdyż nie ma tak określonych stron jak w postępowaniu cywilnym i karnym. Są to pewne podmioty.

STRONĄ (w rozumieniu k.p.a.) jest każdy czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek (art. 28 k.p.a.).

Postępowanie administracyjne ma charakter urzędowy - jest oparte na zasadzie oficjalności.

Organ w momencie, kiedy rozpoczyna sprawę, staje się za nią odpowiedzialny.

Przed organem nie ma sporu, jest interes prawny. Przed organem strony nie toczą sporu, tylko załatwiają sprawę.

W postępowaniu administracyjnym często jest nie jasne, kto jest stroną. Określenie tego jest bardzo istotne, bo stronom przysługują określone uprawnienia.

Ustawienie materialno-prawne kwestii strony - organ jeszcze nie rozpoczynając sprawy (przed wydaniem decyzji rozstrzygającej) ustala, kto jest stroną/stronami; jest to ustawienie/ ustalenie wstępne (przed rozstrzygnięciem sprawy organ określa kto ma status strony).

Kontradyktoryjność = 'przeciwwystępowanie' - postępow. admin. Nie ma takiego charakteru

Może być tak, że osoba, która ma jakiś interes prawny może nie być stroną lub być, ale nie móc działać.

Pojęcia:

• zdolność prawna

• zdolność do czynności prawnych

• brak zdolności do czynności prawnych (oznacza też brak zdolności do czynności procesowych)

• przedstawiciele ustawowi

• ubezwłasnowolnienie

W postępowaniu admin. mogą występować podmioty, które nie są stricte stronami, ale mają takie uprawnienia jak strona. Są to organizacje społeczne.

(Jeśli jest jakieś postępowanie, którego zakres/ sprawa dotyczy dziedziny działalności organizacji, to ta organizacja może np. świadczyć, że składa w sprawie swoją opinię [np. dot. Budowy tamy na rzece]; organizacja może tez złożyć odwołanie)

Strony mają pełne prawo osobiście uczestniczyć w postępowaniu, jak również strona może wyznaczyć swojego pełnomocnika. Takim pełnomocnikiem może być każdy zdolny do czynności prawnych (osoba fizyczna).

Pełnomocnik musi złożyć w urzędzie upoważnienie od mocodawcy.

Pełnomocnictw jest w praktyce dużo.

W porównaniu do wymagań stawianych pełnomocnikom w postępowaniu cywilnym, wymagania co do pełnomocników w postępowaniu administracyjnym są prawie żadne.

Jeśli jest pełnomocnik, to organ komunikuje się z pełnomocnikiem, a nie ze stroną-mocodawcą.

Prokuratorowi przysługuje nadzwyczajna pozycja procesowa w postępowaniu administracyjnym. Występuje on tu jako rzecznik interesu publicznego. Może on wystąpić do organu o wszczęcie postępowania admin. i organ takie postępowanie jest zobowiązany wszcząć; jednak merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy/ postępowania należy do organu a nie prokuratora.

Organ może umorzyć postępowanie wszczęte na wniosek prokuratora. Prokurator występuje tu jako strona.

Drugą formą udziału prokuratora w postępowaniu admiin. jest możliwość wstąpienia do postępowania (jest wtedy jakby stroną - ma uprawnienia strony, np. wgląd w akta itp.).

Istnieje jeszcze tzw. sprzeciw prokuratorski.

(Decyzja ostateczna [=wyrok prawomocny] - nie można się od niej odwołać w trybie zwykłym)

23.03.2005

WYKŁAD 5.

T.: Załatwianie spraw.

Podstawowy wymóg w postępowaniu to sprawne załatwianie spraw, „bez zbędnej zwłoki”

(w sprawie cały czas powinno się coś dziać).

(nie uważa się za zwłokę stan, w którym w sprawie jakby się nic nie działo, podczas gdy faktycznie coś się dzieje)

zwłoka - np. organ ma potrzebę odszukania akt, ale nie odszukuje/ nie szuka

Terminowe załatwianie spraw:

• termin 1. do załatwienia: okres jednego miesiąca od wszczęcia postępowania/ wpłynięcia sprawy (jeśli do wniosku dołączone są wszystkie materiały, dowody); tzw. termin dyscyplinujący,

• termin 2. do załatwienia: okres dwóch miesięcy od wpłynięcia wniosku (organ ma obowiązek powiadomić wnioskodawcę, że sprawa nie zostanie załatwiona w ciągu 1 miesiąca i musi uzasadnić dlaczego; organ musi napisać kiedy mniej więcej załatwi sprawę, jeśli nie zakończy sprawy w ciągu dwóch miesięcy)

Sposoby interwencji

Na załatwienie sprawy w terminie podanym przez organ stronie służy zażalenie/ odwołanie do organu wyższej instancji.

Organ wyższego rzędu żąda od organu niższego rzędu wyjaśnienia i wydaje nakaz załatwienia sprawy w wyznaczonym terminie (wyższa instancja wyznacza termin). Wtedy organ ten (niższy) musi się do tego zastosować.

Jeśli jednak nie załatwi tej sprawy, to pracownik odpowiedzialny za daną sprawę może odpowiadać dyscyplinarnie przed komisją dyscyplinarną dla urzędników i otrzymać karę przewidzianą w statucie (urzędowania wewnętrznego). Jeśli znajdą się okoliczności usprawiedliwiające zwłokę tego pracownika, to może on nie ponieść kary.

Kary porządkowe:

• upomnienie na piśmie przez kierownika/ wójta

• nagana (poważniejsza kara)

• przeniesienie na inne (gorsze) stanowisko

• zwolnienie z pracy w trybie nagłym

Kary są zawsze skierowane do konkretnego pracownika.

Ważne techniczne okoliczności przy załatwianiu spraw istotne dla procesowej skuteczności prowadzenia postępowania:

Wymagania dotyczące doręczeń stronom pism wg zasad z k.p.a.:

1. Pismo doręcza się za pomocą poczty (urzędy doręczają pisma za pomocą organu - poczty, względnie przez własnych pracowników: gońców, posłańców, kurierów).

2. Jeśli doręcza się przez pocztę to za pokwitowaniem (poczta ma tzw. zwrotne poświadczenie odbioru).

3. Kwestia pełnomocnictwa/ przedstawicielstwa (np. doręczanie dziecku - odbiera/ kwituje rodzic, czyli przedstawiciel ustawowy): jeśli strona ma pełnomocnika, to trzeba doręczyć pismo pełnomocnikowi, bo w przeciwnym wypadku (czyli doręczenia stronie a nie pełnomocnikowi) takie doręczenie jest nieskuteczne, nieważne.

4. Obowiązkiem strony jest zawiadomić urząd o zmianie adresu; jeśli się tego nie zrobi, a urząd wyśle pismo pod stary, nieaktualny adres i poczta zawiadomi ten urząd, że adres nieznany, to pismo takie uważa się za doręczone (niekorzyść dla strony ale z niedopełnienia jej obowiązku); strona może się odwołać od decyzji w ciągu 14 dni od doręczenia, a nie od momentu dowiedzenia.

5. Pisma doręcza się do domu lub do pracy osoby/ petenta (ale jeśli są z tym kłopoty, to można doręczyć do każdego miejsca, w którym adresat znajduje się faktycznie).

6. Można doręczyć pismo rodzinie (żonie, dzieciom), jeśli te osoby zgodzą się przyjąć pismo i wtedy kwitują/ podpisują się własnym imieniem i nazwiskiem.

7. Doręcza się dorosłemu domownikowi (domownik - osoba pozostająca w związku rodzinnym ludzi mieszkających w tym lokalu)

8. Jeśli przy doręczaniu drzwi są zamknięte, powstaje problem awiza; awizo trzeba załatwić (pismo trzeba odebrać) w ciągu 7 dni; urząd otrzymuje info, że pismo zostało awizowane, a po upływie tego terminu uznaje pismo za doręczone.

9. Doręczyciel może się spotkać z odmową przyjęcia pisma, co jest równoznaczne ze skutecznością dostarczenia pisma.

10. Jeśli w sprawie występuje bardzo dużo osób, lecz jest to jedna i ta sama sprawa, to wtedy organ może je zawiadomić o decyzji przez wywieszenie tego zawiadomienia, np. na tablicy w gminie (w widocznym, dostępnym miejscu); są to tzw. zawiadomienia zastępcze.

30.03.2005

WYKŁAD 6.

T.: Terminy administracyjne.

Jeśli mówimy o terminie, to oznacza to zamknięty okres, sytuację.

TERMIN - okres, w którym powinna być wykonana jakaś czynność, po upływie którego grożą określone konsekwencje prawne.

Terminy w postępowaniu administracyjnym są ściśle określone, mają różne dodatkowe definicje (np. 7, 14,30 dni).

Ważne są w postępow. admin. określone daty i zdarzenia, np. określenie początku zdarzenia lub końca.

Początek terminu - zdarzenie, od którego biegnie okres nazywany terminem.

Początkiem terminu określonego w dniach ... jest zdarzenie, które ma miejsce w określonym dniu.

„Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu.” (art. 57)

Do biegu terminu nie wlicza się dnia, w którym zdarzenie miało miejsce; termin zaczyna biec od dnia następnego.

Koniec terminu - kiedy upływa okres np. 7 dni, siódmy dzień jest ostatnim dniem terminu.

Czasem termin jest określony w tygodniach (tydzień=7 pełnych dni)

(np. coś zdarzyło się w czwartek - termin od piątku do piątku)

Może być 1-, 2-, 3-tygodniowy termin.

Mogą być też terminy w miesiącach.

„Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca.” (art. 57 par. 3)

np.: 30 styczeń (początek terminu) - 28 luty (koniec terminu)

Art. 57 par. 4:

„Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni.”

Jeśli święto wypada w środku terminu, to terminu się nie przedłuża o okres świąt (ten okres wlicza się do biegnącego terminu).

Zachowanie terminu to nie tylko złożenie pisma w urzędzie, ale też nadanie pisma w polskiej placówce pocztowej albo w polskim urzędzie konsularnym (w konsulacie) [bezskuteczne będzie złożenie pisma w ambasadzie polskiej, bo jest ona przedstawicielstwem politycznym, a nie urzędowym].

Członek załogi statku polskiego może złożyć pismo u kapitana tego statku; żołnierz może złożyć pismo w dowództwie jednostki wojskowej; wówczas termin uważa się za zachowany. Także w przypadku, „gdy osoba pozbawiona wolności złożyła pismo w administracji zakładu karnego” (art. 57 par. 5).

Istnieje instytucja prawna pozwalająca na przywrócenie terminu (za uzasadnieniem). Osoba zainteresowana występuje z wnioskiem o przywrócenie terminu po przedstawieniu obiektywnej przyczyny niedokonania czynności w wyznaczonym terminie (pojęcie uprawdopodobnienia).

Wtedy organ rozpoznaje taki wniosek i albo przyznaje/ przywraca termin albo odmawia. Na postanowienia odmowne przysługuje zażalenie w terminie 7 dni. Prośbę o przywrócenie terminu należy złożyć w ciągu 7 dni od dnia dowiedzenia się o upływie terminu. Jeśli się tego nie dopełni, to przywrócenie terminu (7 dni) jest niemożliwe.

Postępowanie administracyjne jest zdyscyplinowane terminami (zadanie dyscyplinujące).

Wszczęcie/ rozpoczęcie postępowania

Impulsem jest wniosek strony o wszczęcie postępowania (np. wniosek o wydanie pozwolenia na budowę - wszczęcie tylko na wniosek/ żądanie strony). Jest to postępowanie toczące się na wniosek.

Drugim sposobem wszczęcia postępowania jest tzw. działanie z urzędu (np. organ nadzoru budowlanego sam wszczyna postępowanie).

Po wszczęciu postępowania organ powinien wydać decyzję i zawiadomić strony.

Złożenie wniosku zwyczajowo następuje na piśmie (forma pisemna). Można też złożyć wniosek za pomocą telefaksu, dalekopisu, telegraficznie, pocztą elektroniczną, lecz nie na telefon. Można również złożyć ustnie, jeśli osoba nie ma innych możliwości (niedołęstwo, analfabetyzm); wówczas urzędnik spisuje protokół z przyjęcia wniosku.

Wniesienie pisma do niewłaściwego organu powoduje takie skutki, jakby było złożone we właściwym organie (to organy są zobowiązane przestrzegać właściwości; organ nie właściwy musi przesłać pismo do organu właściwego). Zachowane są wtedy terminy.

Data wniesienia sprawy do niewłaściwego organu jest datą wniesienia sprawy jakby do organu właściwego).

Dostęp do akt prowadzonych przez urząd

Postępowanie administracyjne jest otwarte, ale nie jest publiczne.

Dostęp do akt mogą uzyskać osoby, które wykażą, że mają określony interes prawny w danej sprawie.

Osoby dopuszczone do akt mają prawo nie tylko je czytać, ale też robić wypisy, odpisy, notatki z nich.

Odmowa udostępnienia akt jest formalną procedurą. Organ wydaje takie postanowienie na piśmie. Jest na to zażalenie.

6.04.2005

WYKŁAD 7.

T.: Postępowanie dowodowe w postępowaniu administracyjnym.

Organ admin. przy wydawaniu decyzji musi opierać się na jakichś podstawach, faktach, dowodach.

Fakty - zdarzenia mające miejsce w przestrzeni, czasie, przyrodzie, rzeczywistości.

Aby ustalić fakty organ musi się oprzeć na jakichś podstawach, czyli dowodach.

Fakty muszą być potwierdzone jakimiś materiałami.

Postępowanie dowodowe - zebranie przez organ materiałów potwierdzających fakty istotne dla postępowania i decyzji admin.

Rodzaje dowodów:

Ogólnie dowodem może być wszystko „co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem”.

„W szczególności dowodem mogą być:

• dokumenty,

• zeznania świadków,

• opinie biegłych,

• oględziny.”

Oraz inne np. oświadczenie strony.

DOKUMENTY

1. publiczne

Dokument publiczny, tzw. urzędowy - sporządzone w przepisowej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania oświadczenie/ stwierdzenie.

Dokument daje podstawę do przyjęcia stanu faktycznego, który został w tym dokumencie określony.

Dokument urzędowy może być zakwestionowany i jego treść obalona przy pomocy innych środków dowodowych.

Dokument urzędowy jest uważany za tzw. dowód pełny (jeśli nikt go nie kwestionuje, to jest ostateczny).

2. prywatne

Dokument prywatny - dokument, który nie został wystawiony przez organ państwowy.

Organy administracji publicznej w ponad 90% opierają swoje decyzje na dokumentach (pismach, dowodach pisemnych).

Dokumenty to podstawowe dowody w sprawach.

Akta - zbiory dokumentów; w oparciu o akta organ ocenia sprawę.

ZEZNANIA ŚWIADKÓW

Jest to oświadczenie określonej osoby co do znanych jej faktów (a nie myśli, poglądów, odczuć) dotyczących sprawy.

To organ ustala fakty w oparciu o zeznanie świadka. Zeznania świadków są tu dowodem.

Świadek musi zeznawać w sposób oficjalny, przed odpowiednimi ludźmi i w określonym miejscu.

Fałszywe zeznania są przestępstwem (kara do 5 lat więzienia). Świadek ma obowiązek mówić prawdę - odpowiedzialność karna.

Fałszywe zeznanie - ktoś mówi fałszywie, choć wie, że było inaczej; celowo kłamie.

Mówienie nieprawdy (mijanie się z prawdą) nie jest zeznaniem fałszywym. Należy ostrożnie zarzucać komuś fałszywe zeznania.

Nie każdy może być świadkiem.

Art. 82 k.p.a.:

„Świadkami nie mogą być:

1. osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń,

2. osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tajemnicy,

3. duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.”

Pewne osoby mogą odmówić składania zeznań. Są to osoby z najbliższego kręgu rodzinnego osoby, w sprawie której toczy się sprawa.

Art. 83 k.p.a.

„Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich (...) na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.”

OPINIA BIEGŁEGO

Biegły oznacza znawcę jakiegoś tematu, dziedziny, sprawy.

Art. 84

„Gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ administracji publicznej może zwrócić się do biegłego lub biegłych o wydanie opinii.”

Może być cały zespół biegłych (np. zespół naukowców).

OGLĘDZINY

Oględzin dokonuje organ prowadzący sprawę.

Z oględzin spisywany jest protokół.

Oględziny są najczęściej związane z oglądaniem nieruchomości.

13.04.2005 r.

WYKŁAD 8.

T.: Rozprawy administracyjne.

Postępowanie admin. ma charakter pisemny i w związku z tym polega na gromadzeniu dokumentów pisanych (w głównej mierze).

Czasem same dokumenty nie wystarczą.

Ustanowiono taką formę postępowania jak rozprawa. Polega ono na ustnym przedstawieniu czegoś, mówieniu, rozprawianiu. Jest to pewne posiedzenie organu admin. (np. dotyczące przesłuchania świadków).

Rozprawę prowadzi (tzn. przewodniczy, udziela głosu) organ (urzędnik), który prowadzi sprawę.

Decyzja o tym, czy będzie rozprawa jest decyzją formalną, procesową.

Urząd zawiadamia (np. świadka) co najmniej tydzień (7 dni) przed terminem rozprawy o jej terminie, miejscu itp.

Świadkom wysyła się wezwania a stronom zawiadomienia(świadków się wzywa a strony zawiadamia).

Po zawiadomieniu/ wezwaniu i stawieniu się następuje przesłuchanie świadka.

Zeznania świadka podlegają zaprotokołowaniu. Protokół ma odzwierciedlać dokładny przebieg całej sprawy (tego, co świadek mówi). Zeznania są protokołowane w 1. osobie (pisze się to, co świadek powiedział).

Świadkowi na rozprawie mogą być zadawane pytania, przede wszystkim przez prowadzącego sprawę, a także przez strony (osoby zainteresowane w sprawie, których decyzja będzie dotyczyła).

Rozprawa powinna być prowadzona w sposób merytoryczny i poważny.

Prowadzący sprawę ma uprawnienie do uchylania pytań (np. niestosownych).

Świadek ma wtedy obowiązek nieodpowiadania na uchylone pytania.

Uchylone pytania muszą być zaprotokołowane (bo protokół wiernie oddaje przebieg sprawy).

Strony mogą składać wyjaśnienia (bo w postępowaniu admin. strony nie mogą składać zeznań - w przeciwieństwie do postępowania cywilnego). Formalnie jest to też środek do oceny faktów. Wyjaśnienia mogą dotyczyć meritum sprawy.

Rozprawa powinna mieć także charakter wychowawczy (jako środek wychowania prawno-obywatelskiego).

Protokół z zeznań świadków powinien być na koniec odczytany głośno przez protokolanta świadkowi. Świadek słuchając może dokonywać korekt. Czasem dochodzi tu do kolizji i wtedy decyduje przewodniczący. Jeśli jest spór między przewodniczącym a świadkiem, to decyduje przewodniczący. Często więc jest tak, że to przewodniczący dyktuje protokolantowi zeznania usłyszane od świadka.

W trakcie rozprawy strony mogą zgłaszać/składać dodatkowe wnioski, np. o dopuszczeniu dowodu do dalszych przesłuchań, kolejnego świadka itp. Decyduje o tym (czy pozwolić) przewodniczący.

Rozprawa może być odroczona - robi się wtedy przerwę w rozprawie, wyznacza się następny termin do kontynuowania rozprawy; po odroczeniu rozprawy nie zawiadamia się o tym pisemnie stron/świadków tylko ustnie na poprzedniej.

Na rozprawie mogą zeznawać biegli. Biegli generalnie składają swoją opinię na piśmie. Organ może wezwać biegłego do pisemnego uzupełnienia opinii. Ustna opinia biegłego na rozprawie (opinia uzupełniająca) jest również protokołowana.

Organ może zarządzić oględziny (np. budynku w postaci wizji lokalnej). W oględzinach mogą uczestniczyć strony (są o nich zawiadamiane).

Protokół z oględzin może być dowodem na rozprawie.

Przewodniczący może zarządzić wydalenie awanturników z miejsca rozprawy, a nawet ma prawo ukarać ich grzywną do 100 zł.

T.: Zawieszenie postępowania administracyjnego.

Celem postępowania jest jego prawidłowe zakończenie.

Zdarzają się jednak sytuacje (procesowe), kiedy organ nie może prowadzić postępowania będącego w toku.

Gdy nie można dalej prowadzić postępowania, trzeba je wstrzymać, czyli zawiesić (tak to określa kodeks).

Zawieszenie z urzędu

(organ MUSI zawiesić postępowanie)

Ze względu na zaistnienie faktów:

• śmierć strony (nie da się w sposób oczywisty ustalić spadkobiercy)

[zawieszenie postępowania do czasu oficjalnego wydania postanowienia przez sąd o uznaniu odpowiednich spadkobierców]

• śmierć przedstawiciela ustawowego strony

• gdy strona utraciła zdolność do czynności prawnych

• gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.

Zawieszenie fakultatywne

Art. 98 k.p.a.:

„Organ admin. publ. może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu.”

Gdy sprawa jest zawieszona, to nie dokonuje się żadnych czynności (i ze strony organów i stron), ale czasami organ może uznać, że musi wydać jakieś zalecenie - mimo zawieszenia postępowania organ może wydać postanowienie.

Jeżeli przez okres 3 lat nie ma możliwości podjęcia postępowania zawieszonego, to wtedy organ ma prawo umorzyć to postępowanie (nikt się nie interesuje, aby postępowanie było wznowione; sprawa nieaktualna).

UMORZENIE- zamknięcie sprawy bez rozstrzygnięcia merytorycznego; ma charakter końcowy. Jest wydawane postanowienie (charakter procesowy) - stronie przysługuje zażalenie.

Jeżeli następuje postanowienie o dalszym toku sprawy (podjęcie postępowania zawieszonego), to wtedy jest ona prowadzona od momentu, w którym było ono zawieszone (sprawa jest dalej prowadzona tak, jakby nie było tego zawieszenia).

20.04.2005 r.

WYKŁAD 9.

T.: Decyzja administracyjna.

Zakończenie sprawy następuje w formie decyzji. Jest to akt prawny administracyjny.

W odniesieniu do postępowania sądowego decyzja jest jak wyrok sądowy. Jest to rozstrzygnięcie merytoryczne.

DECYZJA - akt kończący postępowanie, rozstrzygający merytorycznie sprawę; jest to akt, do którego organ zmierza w postępowaniu admin.

Decyzje kończą postępowanie w danej instancji.

Nie wszystkie sprawy toczące się przed organami są zakończone decyzją. Nie zawsze postępowanie kończy się wydaniem decyzji merytorycznej.

Jeśli toczące się postępowanie staje się bezprzedmiotowe, organ nie może wydać decyzji merytorycznej. Wtedy organ umarza postępowanie. W takiej decyzji o umorzeniu postępowania organ nie rozstrzyga sprawy. Jest to decyzja niemerytoryczna.

Jeśli wniosek jest bezzasadny, ale nie bezprzedmiotowy, organ wydaje wtedy merytoryczną decyzję odmowną.

Przykłady bezprzedmiotowości:

• ktoś złożył wniosek (np. o pozwolenie na budowę), a następnie go wycofuje; wtedy wydanie decyzji merytorycznej jest bezprzedmiotowe,

• ktoś wystąpił np. z wnioskiem o wydanie pozwolenia na broń palną; potem wnioskodawca zmarł; wówczas wydaje się decyzję o umorzeniu postępowania jako bezprzedmiotowego,

• organ może wszcząć z urzędu postępowanie, gdy np. budynek grozi zawaleniem; nakazuje wtedy właścicielowi rozbiórkę; może być tak, że sam właściciel doszedł do takiego wniosku i naprawił; wtedy wydanie decyzji stajesię bezprzedmiotowe.

Może być tak, że organ do wydania decyzji potrzebuje innej decyzji (np. decyzji innego organu). Organ jest wówczas uzależniony od wstępnej decyzji innego organu. Jeśliby wydał decyzję bez uwzgłednienia wstępnej decyzji innego organu, to taka decyzja jest dotknięta nieważnością.

Składniki decyzji:

1. oznaczenie organu wydającego decyzję (precyzyjna nazwa) [od tego kto wydał decyzję ocenia się czy był to organ uprawniony]

2. data zapadnięcia decyzji [niektóre decyzje mają ważność terminową, np. pozwolenie na budowę jest ważne 2 lata]

3. oznaczenie strony/stron, których decyzja dotyczy

4. powołanie się na przepis prawny, na podstawie którego wydano decyzję/rozstrzygnięcie [jest to wymaganie rodzące jakby negatywne skutki]

5. informacje/pouczenia o środkach odwoławczych i terminach ich złożenia [brak pouczenia skutkuje tym, że strona może złożyć odwołanie w zasadzie w dowolnym terminie.

6. Podpis osoby wydającej decyzję [jeśli decyzja w gminie - podpis wójta; zasadą jest, że decyzje wydaje/podpisuje kierownik określonego urzędu; zdarza się, że decyzje podpisuje upoważniona osoba przewidziana w statucie urzędu] [jeśli w podpisie jest błąd - nieupoważniona osoba - jest to podstawą do stwierdzenia nieważności takiej decyzji]

7. Uzasadnienie [niekoniecznie; np. wnioski o coś są nieuzasadniane, jeśli organ wydaje decyzje pozytywną; uzasadnia się natomiast wszystkie decyzje odmowne]

Decyzja w I. instancji nie jest decyzją ostateczną w całyn postępowaniu dopóki się nie uprawomocni (nie stanie się ostateczna). Moc prawną decyzjauzyskuje, gdy jest ostateczna, tzn. kiedy upłynął okres na odwołanie lub gdy ostateczne rozstrzygnięcie wyda organ II. instancji.

Decyzji organ może nadać tzw. rygor natychmiastowej wykonalności, tzn. że np. decyzję nieostateczną trzeba wykonać natychmiast (bo np. budynek grozi wkrótce zawaleniem).

Organ jest związany własną decyzją, tzn. że ten organ po wydaniu konkretnej decyzji nie może w tej sprawie wydać innej decyzji (bo np. doszedł do wniosku że się pomylił).

Dopuszczalne jest prostowanie/poprawianie oczywistych pomyłek pisarskich oraz uzupełnienie decyzji o coś (np. o nr drugiej/sąsiedniej działki).

27.04.2005 r.

WYKŁAD 10.

T.: Odwołanie od decyzji administracyjnej.

Postępowanie admin. jest dwuinstancyjne:

organ I. instancji wydaje decyzję, która może być zaskarżona, gdy strona złoży odwołanie, czyli wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez organ II. instancji; jest to skarga na decyzję, nie na organ.

Strona może się odwołać, lecz nie musi - to wynika z zasady dwuinstancyjności.

Jeśli odwołanie zostało złożone, to sprawa musi być przekazana do organu II. instancji.

Zasadą jest, że wszystkie decyzje mogą być zaskarżone i od wszystkich decyzji mogą być odwołania.

Czasem są trudności ze znalezieniem II. instancji (np. w I. instancji decyzję wyda organ na bardzo wysokim poziomie/szczeblu, nad którym nie ma zasadniczo przełożonego, np. minister).

Ustawodawca ustanowił tzw. fikcyjną II. instancję (dla takich przypadków ww.).

Strona ma wtedy prawo złożyć np. do tego ministra wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (minister jest wówczas w I. i II. instancji).

Samorządowe Kolegium Odwoławcze - rozpoznaje odwołania od I. instancji; odwołania od SKO składa się do tego właśnie Kolegium.

Jeśli środek odwoławczy ma charakter dewolutywny to znaczy to przeniesienie postępowania o 1 szczebel wyżej.

Są wyjątki od tej zasady dewolutywności (rzadkie), np. stwierdzenie nieważności prawomocnej decyzji wojewody następuje w I. instancji.

Wymagania formalne dotyczące skargi/odwołania są minimalne.

Art. 128: „Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji...”

Wystarczy więc tylko jedno zdanie niezadowolonej strony.

Należy jednak przestrzegać 14-dniowego terminu wniesienia odwołania (art. 129).

Odformalizowanie odwołania w postępowaniu administracyjnym jest więc dosyć daleko posunięte. Cel to maksymalne ułatwienie dla obywateli.

Zasadą jest, że odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu I. instancji (np. odwołanie do wojewody za pośrednictwem starosty - organu I. instancji; ale jeśli jest złożone bezpośrednio to też się nic nie stanie).

Fakt złożenia odwołania powoduje, że decyzja się nie uprawomocnia

(suspensywność - niewykonalność decyzji w sytuacji, gdy w sprawie tej decyzji złożono odwołanie).

Wyjątek: gdy organ nadał decyzji rygor natychmiastowej wykonalności, to taka decyzja mimo że jest zaskarżona, musi być wykonana; skarżący może jednak domagać się wstrzymania wykonalności tej decyzji (mimo złożenia odwołania właśnie) odpowiednim uzasadnieniem - w odwołaniu zawiera domaganie się wstrzymania wykonania decyzji.

Decyzja może podlegać również wykonaniu przed terminem 14 dni na odwołanie, gdy strony złożą zgodne oświadczenia, że nie chcą składać odwołań.

Gdy wszystkie strony złożą odwołania, organ może uchylić własną decyzję i wydać nową; może też skierować ją do II. instancji (jeśli nie chce mu się rozpoznawać sprawy od nowa). Mimo że ta nowa decyzja organu jest drugi raz wydana przez niego, to traktuje się ją jako wydaną w I. instancji.

Gdy do organu II. instancji wpłynęło odwołanie, to przeprowadza on formalne sprawdzenie odwołania:

1. bada, czy zostało ono wniesione w terminie;

2. sprawdza, czy nie zaistniała sytuacja niedopuszczalności odwołania (np. czy osoba składająca odwołanie była do tego uprawniona).

Jeżeli organ taki uchyli te odwołania, to od tego przysługuje stronie skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Zasadą jest, że organ rozpoznający sprawę w II. instancji bada ją w całości (jakby to on miał zadecydować).

W trakcie rozpoznawania organ ten może dopuścić dodatkowe dowody, zażądać wyjaśnień itp. Organ może nawet wyznaczyć rozprawę.

Organ może utrzymać zaskarżoną decyzję w mocy (w całości zatwierdzić decyzję).

Jeśli organ uzna decyzję za wadliwą, wtedy ją uchyla (po całym rozpatrzeniu ponownym) i może wydać inną decyzję merytoryczną (wtedy merytorycznie sam orzeka). Jest to wtedy decyzja ostateczna, od której już nie przysługuje odwołanie, czyli sprawa jest zakończona (w przypadku merytorycznego orzeczenia drugoinstancyjnego).

Organ po ponownym rozpatrzeniu sprawy od początku (czyli organ II. instancji) może też stwierdzić, że postępowanie organu w I. instancji było źle przeprowadzone. Wtedy uchyla decyzję organu I. instancji i wraca tą sprawę do tego organu w celu ponownego wydania decyzji przez I. instancję (wtedy jakby nie było tej pierwszej źle wydanej decyzji organu I. instancji i organ II. instancji wydaje temu pierwszemu zalecenia). Organ II. instancji nie może jednak powiedzieć organowi I. instancji jaką dokładnie decyzję ma on wydać; może jedynie wskazać kierunki itp.

Organ II. instancji może także umorzyć postępowanie odwoławcze, gdy ktoś kto złoży odwołanie następnie je wycofa. To powoduje uprawomocnienie się decyzji pierwszoinstancyjnej.

4.05.2005 r.

WYKŁAD 11.

T.: Wznowienie postępowania administracyjnego.

Postępowanie admin. jest co najwyżej dwuinstancyjne.

W pewnym momencie mamy zakończenie postępowania admin. Wtedy decyzja jest ostateczna a sprawa zakończona.

W pewnych określonych sytuacjach, mimo że decyzja jest ostateczna, może się tak zdarzyć, że postępowanie będzie dalej toczone.

WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA - stan, w którym organ wznawia zakończone postępowanie; muszą zaistnieć pewne szczególne okoliczności.

Przyczyny wznowienia (art. 145 k.p.a.):

• dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe

• decyzja zapadła w wyniku przestępstwa (np. ktoś groził czymś urzędnikowi, aby ten wydał taką decyzję lub np. urzędnik wziął łapówkę)

• decyzja została wydana przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu

• strona bez własnej winy (z winy organu) nie brała udziału w postępowaniu (np. jeśli w postępowaniu stronami były A,B,C i jedna ze stron nie została zawiadomiona o postępowaniu)

• jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji , a nie znane organowi, który wydał decyzję

• decyzja została wydana bez wymaganego prawem stanowiska innego organu

• jeżeli zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji

• decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione (np. przez Trybunał)

Przy dwóch pierwszych przyczynach postępowanie można wznowić przez okres 10 lat.

Przy innych przyczynach przedawnienie wznowienia postępowania wynosi 5 lat.

Art. 147:

„Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie (wniosek) strony” [jeśli strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu, wtedy TYLKO na wniosek strony].

Organ wydaje postanowienie o wznowienie postępowania. Jest on wtedy zobowiązany sprawdzić wszystkie okoliczności będące podstawą wznowienia (czy one faktycznie miały miejsce). Organ przeprowadza postępowanie sprawdzające. Po sprawdzeniu organ może uznać decyzję o wznowieniu za bezzasadną, czyli odmawia wznowienia postępowania.

Organ może też uchylić prawomocną decyzję i orzeka o istocie sprawy (organ wydaje merytoryczną decyzję uznaną przez niego za stosowną) [gdy np. dowody są sfałszowane].

Jeśli się okaże, że zaistniały przyczyny do wznowienia postępowania i uchylenia pierwotnej decyzji lecz i tak musi zapaść taka sama decyzja (bo był np. tylko błąd formalny), to wtedy organ odmawia uchylenia i wznawia postępowanie w celu dopełnienia formalnych błędów.

Organ w momencie wznowienia postępowania może wstrzymać wykonanie decyzji podlegającej wznowieniu.

O wznowienie można wystąpić samemu (na wniosek) lub może to zrobić urząd nawet po kilku latach.

Art. 153 - dochodzenie odszkodowania:

„1. Stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 145.1 albo uchylenia takiej decyzji w wyniku wznowienia postępowania, służy roszczenie o odszkodowanie w zakresie i na zasadach określonych w przepisach kodeksu cywilnego.

2. Dochodzenie odszkodowania następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym.”

11.05.2005 r.

WYKŁAD 12.

T.: Stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej.

Aby stwierdzić nieważność decyzji przez organ, muszą zaistnieć poważne okoliczności, uchybienia.

Stwierdzenie nieważności to instytucja służąca wyeliminowaniu poważnych wad prawnych.

Stwierdzenie nieważności może wydać tylko organ (w formie decyzji). Strona może ocenić nieważność decyzji (ze względu na błędy natury prawnej), ale nie może uznać decyzji za nieistniejącą.

Art. 156:

Podstawy stwierdzenia nieważności decyzji [cecha: enumeratywność - zamknięta lista]:

1. decyzja wydana z naruszeniem przepisów o właściwości (np. decyzję wydał wójt gminy X a powinien gminy Y ze względu na właściwość miejscową; np. decyzję wydał wójt a powinien starosta)

2. decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa (dwie przesłanki w jednym punkcie; podobieństwo: naruszenie prawa; Podstawa zasada: administracja działa na podstawie prawa - konkretnego upoważnienia;

np. organ wydał decyzję, a nie ma nic o tym w przepisach prawa; np. organ wydał decyzję z merytorycznym rozstrzygnięciem niezgodnym z przepisem prawa [ustawodawca wyróżnił zwykłe i rażące naruszenie prawa - jest to kwestia dyskusyjna, wątpliwa]; [najwięcej wniosków o stwierdzenie nieważności jest w oparciu o ten punkt, czyli decyzja z rażącym naruszeniem prawa]

3. decyzja dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną (na podstawie zarzutu tzw. rzeczy osądzonej - z prawa rzymskiego - tzn. że rzecz osądzona jest rzeczą ostateczną , „świętą” [res publicata])

4. decyzja została skierowana do niewłaściwej osoby, tzn. osoby nie będącej stroną w sprawie

5. decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały (np. wydano decyzję rozbiórki nieistniejącego domu - decyzja niewykonalna bo absurdalna)

6. decyzja w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą

7. decyzja zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa

Jeżeli decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, to nie ma żadnego okresu przedawnienia (można domagać się jej nieważności w każdym momencie).

W pozostałych przypadkach istnieje 10-letnie przedawnienie.

Organem właściwym do stwierdzenia nieważności jest organ wyższego rzędu/stopnia nad organem wydającym decyzję pierwotną. Wyjątki:

• decyzja ministra (bo nie ma wyższej instancji w postępowaniu admin. od ministra)

• decyzje SKO (bo nie ma w instancji organu wyższego od SKO i wtedy SKO może wydać decyzję o nieważności swojej poprzedniej decyzji)

Ten organ wyższego rzędu (II. instancji) może albo odmówić stwierdzenia nieważności albo ją stwierdzić (wydać taką decyzję).

Stwierdzenie nieważności następuje albo na wniosek strony albo z urzędu (art. 157.2)

Postępowanie o stwierdzenie nieważności jest zawsze postępowaniem pierwszoinstancyjnym (decyzją pierwszoinstancyjną) - służy odwołanie.

W określonych przypadkach organ może wstrzymać wykonanie decyzji, w sprawie której toczy się postępowanie o stwierdzenie nieważności.

Art. 160 - roszczenie odszkodowawcze

(stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji i stwierdzenia jej nieważności służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną szkodę rzeczywistą)

Organ jest wtedy zobowiązany wydać decyzję w przedmiocie odszkodowania. Jeśli strona jest w dalszym ciągu niezadowolona z odszkodowania, wtedy w terminie 1 miesiąca może wnieść pozew o odszkodowanie do sądu powszechnego.

18.05.2005 r.

WYKŁAD 13.

Kolegium kompetencyjne do rozstrzygania spraw (sporów) o właściwość.

Są 2 rodzaje sporów administracyjnych:

- negatywne (żaden organ nie czuje się właściwy do rozstrzygania sprawy)

- pozytywne (np. dwa organy czują się właściwe przy rozstrzyganiu danej sprawy)

Wprowadzono kolegium kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym, które rozstrzyga takie spory. Skład:

• trzech sędziów Sądu Najwyższego

• przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości

• przedstawiciel zainteresowanego ministerstwa (w danym sporze o sprawę)

To kolegium wydaje orzeczenie, w którym określa, kto jest właściwy w danej sprawie, np. sąd powszechny. To orzeczenie jest niezaskarżalne.

Spory te wynikają z niezbyt precyzyjnych przepisów prawnych.

T.: SKARGI według k.p.a.

Nie chodzi tu o skargi wnoszone w trybie instancji (czyli odwołania), ale o skargi obywatelskie. Jest to uprawnienie konstytucyjne obywateli. Konstytucja jednak nie precyzuje, jak mają one wyglądać i jak mają być wnoszone.

Przedmiot skargi (art. 227):

„przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.”

Podmiot skargi: organy administracji i ich pracownicy.

Skargi są często wynikiem subiektywnego podejścia do sprawy tego skarżącego.

Skarga po wpłynięciu musi być zarejestrowana i załatwiona (rozpatrzona) w odpowiednim terminie (dosyć szybko, 1-2 miesiące). Musi być udzielona odpowiedź na piśmie dotycząca zarzutów.

Art. 229 - właściwość organów przy rozpatrywaniu skargi

Skargi dotyczące: organ rozpatrujący:

1. rady gminy, powiatu, sejmiku wojewódzkiego wojewoda, regionalna izba obrachunkowa (sprawy finansowe)

2. organów wykonawczych samorządu w sprawach zleconych z zakresu administracji rządowej wojewoda

3. wójta i kierowników gminnych jednostek organizacyjnych rada gminy

4. zarządu powiatu oraz starosty i powiatowych kierowników służb, inspekcji, straży rada powiatu

5. zarządu i marszałka województwa sejmik województwa

6. wojewody właściwy minister lub Prezes Rady Ministrów

7. innego organu admin. rządowej, organu przedsiębiorstwa państwowego lub innej państwowej jednostki8 organizacyjnej organ wyższego stopnia lub sprawujący bezpośredni nadzór

8. ministra Prezes Rady Ministrów

9. organu centralnego i jego kierownika organ któremu podlega

Skarga osoby nie będącej stroną w sprawie jest tzw. wnioskiem procesowym. Wtedy tą skargę kieruje się do postępowania w tej konkretnej sprawie. Taka skarga nie jest traktowana jako materiał procesowy w sprawie, ale jako sygnał z zewnątrz osoby trzeciej (nie strony) na zarzut w sprawie. Taką skargę rozpatruje się w trybie skargowym.

Urząd/organ może mieć określone godziny i dni na przyjmowanie skarg.

Skargi ustne są spisywane.

W wyniku złożenia skargi organ jest zobowiązany przeprowadzić odpowiednie postępowanie wyjaśniające. Ma ono na celu wyjaśnienie treści skargi.

Jest prowadzone tzw. nieformalne postępowanie dowodowe polegające na wyjaśnieniach, badaniu sprawy.

Osoba odpowiedzialna musi się do skargi merytorycznie ustosunkować.

Organ musi podjąć odpowiednie środki, np. wydać polecenie.

Musi być reakcja kontrolującego tę skargę zmierzająca do wykrycia i naprawienia ewentualnych nieprawidłowości.

Załatwienie skargi kończy się formalnie odpowiedzią osobie, która złożyła skargę (ani decyzją ani żadnym postanowieniem).

Skarga może być czasem bezzasadna.

Jeśli tak jest, to organ załatwiający skargę do skarżącego o jej bezzasadności z uzasadnieniem.

Taka negatywna odpowiedź dotycząca skargi jest niezaskarżalna.

Organ załatwiający po otrzymaniu kolejnej skargi na odmowne rozpatrzenie skargi ma upoważnienie ustawowe do wydania zawiadomienia, że podtrzymuje swoje stanowisko i kończy daną kwestię.

Może być skarga na sposób podejścia do skargi (złe rozpatrzenie).

Skargi na administrację do redakcji gazet czy TV powinny być przekazane przez te redakcyjne organy do odpowiedniego urzędu, który traktuje je jako normalnie wniesione skargi.

Istnieje też instytucja składania WNIOSKÓW i PETYCJI.

Urząd powinien taki wniosek odnotować i Siudo niego ustosunkować (pozytywnie lub negatywnie z uzasadnieniem).

25.05.2005 r.

WYKŁAD 14.

T.: Postępowanie egzekucyjne w administracji.

K.p.a. nie normuje kwestii dziejących się/będących po wydaniu decyzji.

Założeniem jest, że ktoś kto otrzymuje jakąś decyzję nakazującą coś lub zabraniającą czegoś, to powinien ją wykonać. Problem zaczyna się, gdy ta osoba nie dostosowuje się do tego. Wtedy taka decyzja musi być wykonana przymusowo.

Skonstruowane zostało postępowanie przymusowego wykonania decyzji, czyli POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE w administracji.

Reguluje je ustawa z 17 czerwca 1967 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity z 2002 r. nr 110).

Ustawa ta jest bardzo obszerna. Określa co podlega a co nie egzekucji.

Nie można stosować postępowania egzekucyjnego bez zawiadomienia, wysłania wezwania do dobrowolnego uregulowania obowiązku wynikającego z decyzji.

Ustawa określa co może być wyegzekwowane.

Jest podział na należności pieniężne i niepieniężne.

W tych dwóch przypadkach (egzekucji tych należności) prowadzi się 2 inne tryby postępowania egzekucyjnego (jeden dla należności pieniężnych, drugi dla niepieniężnych).

Organ prowadzi postępowanie admin. egzekucyjne na podstawie (w stosunku do) uprzednio wydanej ostatecznej decyzji.

Zasadą w postępowaniu egzekucyjnym jest niestosowanie nadmiernych środków egzekucyjnych; oznacza to prowadzenie takiego postępowania w najmniej uciążliwy sposób zmierzający do wyegzekwowania należności.

Są pewne ograniczenia w egzekucji. Jest to zasada zabezpieczenia podstawowych środków egzystencji w stosunku do osoby, od której się coś egzekwuje (tzn. organ nie może odbierać podstawowych środków do życia, narzędzi pracy; np. nie jest dopuszczalna egzekucja ze stypendiów i całych alimentów, ale jest dopuszczalna z pensji, emerytur i rent). [dopuszczalna jest egzekucja do połowy wynagrodzenia]

Są ograniczenia w zakresie podstawowych mebli, wyposażenia domu (ale można odebrać meble stylowe, zabytkowe).

W przypadku rolników zakres wyłączeń od egzekucji jest jeszcze szerszy i dotyczy np. części inwentarza, maszyn, narzędzi.

Zasadą jest, że egzekucję należności pieniężnych prowadzi naczelnik urzędu skarbowego (on za to odpowiada, ale sam ma odpowiedni aparat egzekucyjny w postaci poborcy skarbowego).

Co do egzekucji należności niepieniężnych, to prowadzi je wojewoda (on także ma odpowiedni aparat egzekucji - robi to odpowiedni urząd).

Czasem zdarza się, że w trakcie egzekucji poborca może zająć rzeczy nie należące do tej osoby. Wtedy właścicielowi rzeczy przysługuje zwrócenie się do organu prowadzącego postępowanie o wyłączenie tych rzeczy z egzekucji. Musi wtedy przedstawić jakieś dowody własności tych rzeczy.

ŚRODKI EGZEKUCJI:

Egzekucja świadczeń pieniężnych:

• egzekucja z pieniędzy bezpośrednio (z wynagrodzenia za pracę poborca zwraca się do pracodawcy z poleceniem potrącenia określonej kwoty; pracodawca nie ma prawa tego kwestionować, dyskutować, sprzeciwiać się temu)

• egzekucja z konta bankowego (polecenie wydane bankowi o potrąceniu z konta do pewnej wysokości)

• egzekucja z rent, emerytur (komornik/poborca zajmuje te świadczenia w ZUSie)

• egzekucja z wierzytelności (dłużnik zamiast przekazać dług wierzycielowi, przekazuje te pieniądze komornikowi/poborcy) [zajęcia wierzytelności są dość powszechne]

• egzekucja z weksla, akcji, z listów zastawnych, praw autorskich itp.

• egzekucja z ruchomości (zajęcie ruchomości, zabranie i sprzedaż w drodze licytacji)

• egzekucja z nieruchomości

Egzekucja świadczeń niepieniężnych:

• grzywna (nie może przekraczać 5000 zł; można jąnakładaćwielokrotnie, ale suma nie może przekroczyć 10 000 zł, a w przypadku firm 100 000 zł)

• wykonanie zastępcze (egzekutor zamawia firmę, która np. rozbiera budynek objęty decyzją rozbiórce, a koszty obciążają tego , od kogo się to egzekwowało)

• eksmisja z pomieszczeń (gdy egzekucja dotyczyła usunięcia z lokalu, zajęcia lokalu)

• egzekucja przy użyciu siły fizycznej (przy pomocy odpowiednich służb porządkowych, np. poborca idzie z policjantem lub strażnikiem miejskim).

---