SYSTEM EDUKACYJNY AUSTRALII
SPIS TREŚCI
I. Informacje ogólne o Australii .............................................................................................. 3
I.1.Ustrój polityczny ....................................................................................................... 3
II. System edukacyjny ............................................................................................................. 5
II. 1. Przedszkole ............................................................................................................ 5
II.2. Szkoła podstawowa ............................................................................................... 6
II.3. Szkoła średnia ........................................................................................................ 7
II.4. Szkoły wyższe ........................................................................................................ 11
Bibliografia ............................................................................................................................. 13
I. Informacje ogólne o Australii
Australia jest krajem leżącym na półkuli południowej. Od południa i zachodu otoczona jest Oceanem Indyjskim, od północy i wschodu przybrzeżnymi morzami Oceanu Spokojnego: Arafura, Timor, Koralowym i Tasmana. Skrajnymi punktami lądowej części Australii są: przylądek Jork (10°41'S), Wilsons Promontory (39°08'S), Steep Point (113°09'E) oraz Byron (153°39'E). Największa rozciągłość południkowa wynosi 3150 km (z Tasmanią 3680 km), a równoleżnikowa ok. 4000 km. Powierzchnia tego kontynentu wynosi 7 687,000 km2.
Stolicą Australii jest Canberra, mająca 18,5 mln mieszkańców (1997), w tym ludności rdzennej 372 tys. mieszkańców. Językiem urzędowym jest język angielski, zaś jednostką monetarną - dolar australijski.
I. 1. Ustrój polityczny
Australia dzieli się na 6 stanów i 2 terytoria federalne, mające autonomię. Stany te to: Australia Południowa ze stolicą w Adelajdzie, Australia Zachodnia ze stolicą w Perth, Nowa Południowa Walia ze stolicą w Sydney, Queensland ze stolicą w Brisbane, Tasmania ze stolicą w Hobart oraz Wiktoria ze stolicą w Melbourne.
Jest to federacyjna monarchia konstytucyjna z dwuizbowym parlamentem - Senatem z 76 senatorami, wybieranymi na 6 lat (co 3 lata połowa składu jest wymieniana) i Izbą Reprezentantów ze 148 deputowanymi, wybieranymi na 3 lata. Głową państwa jest monarcha brytyjski, reprezentowany przez gubernatora generalnego. Władzę wykonawczą pełni rząd z premierem na czele, pod przewodnictwem gubernatora generalnego, który go powołuje. Każdy stan ma własną konstytucję, rząd stanowy i 2-izbowy parlament lokalny (z wyjątkiem Queenslandu, który ma 1-izbowe ciało ustawodawcze). Na czele stanów stoją gubernatorzy, mianowani przez monarchę brytyjskiego na wniosek rządu australijskiego. Stany dzielą się na hrabstwa, okręgi i miasta, mające organy samorządowe - rady municypalne. Sprawami polityki zagranicznej, handlu zagranicznego, obrony oraz imigracji zajmują się wyłącznie władze federalne.
Nazwa Australia pochodzi od nazwy legendarnego kontynentu - Terra australis incognita („Nieznana Ziemia Południowa”), którego poszukiwali podróżnicy europejscy w XVII i XVIII w. Na początku Australia zamieszkana była przez przybyłe ok. 40 tys. lat temu z Azji plemiona Aborygenów tzw. „tubylców”, których rozwój zatrzymał się na etapie organizacji plemiennej. W ciągu XVI w. żeglarze portugalscy i hiszpańscy penetrując obszary Oceanu Spokojnego odkryli liczne wyspy należące do archipelagów okalających Australię, m.in. Wyspy Marshalla, Markizy, Salomona, Nową Gwineę.
Prawdziwe zainteresowanie tym kontynentem rozpoczęło się dopiero po przybyciu tam w 1770 roku angielskiego podróżnika, żeglarza - J.Cook'a, który w imieniu Jerzego III objął w posiadanie odkryte tereny, nadając im nazwę Nowa Południowa Walia. Wielka Brytania rozpoczęła kolonizację tych terenów. Pierwszymi kolonistami byli tak naprawdę skazańcy angielscy, których sprowadzono tam do pracy. Byli oni różnych narodowości, różnych kultur - stąd w Australii taka różnorodność kultur i nacji. Stąd też jej niezwykłość.
II. System edukacyjny
Pomimo tego, że system edukacyjny jest dość mocno scentralizowany, to tak naprawdę każdy ze stanów prowadzi własną politykę edukacyjną. Minister Edukacji i Dyrektor Generalny Edukacji (podlegający Ministrowi) są odpowiedzialni za zarządzanie systemem edukacyjnym. Państwowy System Akredytacji (National ELICOS Accreditation Scheme - NEAS) to system, który powoduje, że zarówno szkoły prywatne, jak i państwowe świadczą usługi wysokiej jakości. Tylko szkoły, które uzyskały akredytację mogą używać logo NEAS. W ostatnich latach możemy zauważyć oddawanie części obowiązków władzom miejscowym, a więc zwrot ku decentralizacji. Obowiązek szkolny dotyczy dla dzieci między 6 a 15 rokiem życia ( z wyjątkiem Tasmanii gdzie trwa do16 lat).
II.1. Przedszkole (Kindergarten lub Preschool)
Do przedszkoli uczęszczają dzieci w wieku 4-5 lat. Choć jest to nieobowiązkowe, większość dzieci chodzi do przedszkola. W większości stanów prowadzi się tzw. "pre-Year 1" - rok przygotowawczy, nazywany tez rokiem przejściowym. Ma on na celu przyzwyczaić dziecko do czekającego je obowiązku szkolnego. Przedszkole jest finansowane zarówno przez rząd jak i prywatne agencje. Koszt przedszkola to 150 do 200 dolarów tygodniowo. Obejmuje opiekę przez 5 dni w tygodniu od godziny 7.30 do 18.00. W praktyce można płacić mniej, jeśli uzyska sie tzw. „Child care benefit”, czyli państwową dopłatę na pokrycie części kosztów. Taka dopłata przysługuje wszystkim osobom mającym prawo stałego pobytu w Australii, pod warunkiem, że oboje rodzice (lub opiekunowie) dziecka pracują lub uczą się. Przepisy, co do wysokości tej dopłaty są dość drobiazgowe - najważniejsze z nich to charakter i czas pracy, oraz uzyskiwane dochody.
II.2. Szkoła podstawowa (Primary School)
Szkoła podstawowa jest obowiązkowa i trwa 6 bądź też 7 lat, w zależności od stanu. Rok szkolny rozpoczyna się pod koniec stycznia i trwa do połowy grudnia. Rok podzielony jest na 4 okresy, a każdy z nich trwa 10 - 12 tygodni. Okresy te poprzedzielane są trzema dwutygodniowymi okresami ferii. Dokładne daty czy też terminy rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego są różne w poszczególnych stanach, np. w Zachodniej Australii (WA) wygląda to następująco:
I semestr od 1 lutego do 17 kwietnia
2 tygodnie przerwy, łącznie ze świętami Wielkiej Nocy
II semestr od 5 maja do 4 lipca
2 tygodnie przerwy
III semestr od 21 lipca do 26 września
2 tygodnie przerwy
IV semestr od 13 października do 18 grudnia
6 tygodni przerwy
W szkole podstawowej uczniowie mają jednego nauczyciela, pozostają w jednej klasie. Zajęcia są dość swobodne. Dziecko uczy sie czytać, pisać i liczyć, a wiedzę szczegółową z konkretnych przedmiotów, np. historii czy fizyki, nabywa niejako „przy okazji”. Pewne zagadnienia są poruszane w ramach bloków tematycznych, takich jak „Społeczeństwo i środowisko” (Society and Environment), „Nauka” (Science) czy „Sztuka” (Art), natomiast inne są przekazywane poprzez robienie tak zwanych projektów, czyli dużych opracowań na dany temat. Opracowanie takiego jednego projektu może zająć nawet kilka tygodni. Dużą wagę przywiązuje się do wyszukiwania i analizowania informacji i do przedstawienia efektu swej pracy innym ludziom. Stad częste referowanie i wystąpienia publiczne. Wiele zajęć prowadzonych jest przy użyciu komputerów.
Dzieciom, które pochodzą z rodzin, w których używa się innego języka niż angielski, dano możliwość uczenia się języka angielskiego, ale w formie dostosowanej do ich możliwości, a przedmiot ten nie nazywa sie English, lecz ESL - English as a Second Language, co w wolnym tłumaczeniu oznacza: angielski jako drugi język. Uczą się także jednego języka obcego, przy czym do wyboru są języki zarówno europejskie jak i azjatyckie. Nie ma raczej języków uprzywilejowanych, stąd jedna szkoła oferuje do wyboru np. japoński i włoski, a druga indonezyjski i grecki. Jest to dość przypadkowe i zależy od tego, jakiego nauczyciela szkoła może zatrudnić i jaki język będzie miał "powodzenie". W ramach normalnych zajęć, oferuje się naukę gry na instrumentach muzycznych, np. na gitarze.
Nie ma ocen. Świadectwa, wyglądają bardzo nieoficjalnie i informują tylko o tym, że w przyszłym roku dziecko podejmie naukę w następnej klasie - nie mu sytuacji powtarzania klasy. Czasami zdarza się tak, że władze danego stanu zarządzają ogólne testowanie uczniów. Wtedy wybrane roczniki są poddawane różnym seriom testów - wszystkie szkoły w tym samym terminie. Testy sprawdzane są przez specjalnie utworzone komisje, spoza szkól, w których te testy były przeprowadzane.
II.3. Szkoła średnia (High School)
Szkoła średnia rozpoczyna się w 8 roku nauki i trwa 5 lat. Wyróżnia się tu dwa rodzaje szkoły średniej: szkoły średnie 1-go stopnia i szkoły średnie 2-go stopnia.
Szkoła średnia 1-go stopnia - "Lower (junior) secondary" - zaczyna się w siódmym lub ósmym roku edukacji i trwa do 10 roku edukacji. Od siódmego do dziewiątego roku nauki trwa tzw. "cykl przygotowawczy", gdzie po dziewiątym roku uczniowie mogą opuścić szkołę lub przejść do dziesiątego roku nauki. Gdy uczniowie kończą 10 rok (około 16 roku życia) mogą opuścić szkolę z tzw. "School Leaving Certificate" (świadectwem ukończenia szkoły), ale w większości kontynuują nauczanie w szkole średniej 2-go stopnia - taki cykl kończy około 99% uczniów. Szkoła średnia 2-go stopnia - "Upper (senior) secondary" - zawiera się w 11-12 roku edukacji. Ukończenie jej i zdanie matury otwiera drogę na uniwersytety.
Generalnie rzecz biorąc, w przypadku szkolnictwa średniego panuje rejonalizacja. Nie ma egzaminów wstępnych - chyba, że chcemy się dostać do prywatnej bądź profilowanej szkoły średniej. Zajęcia są tu prowadzone już w inny sposób. Dużą wagę przywiązuje się do samodzielnych, domowych prac dziecka. Uczniowie są systematycznie oceniani - po każdym semestrze i na koniec roku. Oceny, jakie można uzyskać to:
A: 80-100%
B: 65-79%
C: 50-64%
D: 40-49%
F: < 40% (nie zdany egzamin)
Część przedmiotów jest obowiązkowych, zaś reszta przedmiotów jest wybierana przez samych zainteresowanych, co powoduje, że nie można tu mówić o spójnych, zgranych klasach, gdyż na każdym przedmiocie, każdych zajęciach jest inna grupa osób.
Oto przykładowy plan zajęć w jednej ze szkół średnich w Adelajdzie:
ROK 8
Angielski lub ESL - cały rok
Zdrowie i WF - cały rok
Język obcy - cały rok (jeden do wyboru: chiński, niemiecki, grecki, włoski, japoński)
Matematyka - cały rok
Nauki - cały rok (mieszanka fizyki, chemii i biologii)
Społeczeństwo i Środowisko - cały rok (mieszanka historii, geografii i nauki o społeczeństwie)
Technologia - cały rok (w tym obowiązkowo Informatyka przez jeden okres)
Sztuki - cały rok (do wyboru: teatr, muzyka - a w tym gra na instrumencie, sztuki wizualne)
ROK 9
Angielski lub ESL - cały rok
Zdrowie i WF - cały rok
Język obcy - cały rok (kontynuacja)
Matematyka - cały rok
Nauki - cały rok
Społeczeństwo i środowisko - cały rok
Technologia - cały rok (w tym obowiązkowo pół roku Informatyki)
Sztuki - cały rok (jak wyżej, plus nowy przedmiot do wyboru - multimedia)
ROK 10
Angielski lub ESL - pojawia się przedmiot do wyboru - Dziennikarstwo
Zdrowie i WF
Język obcy - można kontynuować, ale nie jest to już obowiązkowe
Matematyka
Nauki - pojawia się przedmiot do wyboru - Nauki w Sporcie
Społeczeństwo i Środowisko - do wyboru Studia Azjatyckie, Wychowanie Obywatelskie, Teoria Wiedzy, Nauka o Pracy
Technologia - jak wyżej, plus Programowanie i Budowanie Stron Internetowych
Sztuki - kontynuacja
ROK 11
Grupa 1: Przedmioty Humanistyczne, Sztuki, Przedmioty Społeczno - Kulturalne. Obowiązkowo: Angielski lub ESL - cały rok oraz Studia Australijskie - pół roku. Dodatkowo co najmniej dwa półroczne moduły spośród wymienionych: Historia Starożytna, Biznes, Pedagogika, Projektowanie, Teatr, Ekonomia, Geografia, Żywienie i Hotelarstwo, Prawo, Media, Historia Współczesna, Muzyka, Turystyka Aktywna, Rozwój Personalny, Handel, Turystyka, Sztuki Wizualne, Praca i Społeczeństwo, Chiński, Japoński, Niemiecki, Grecki, Włoski.
Grupa 2: Matematyka, Nauki, Technologia. Obowiązkowo: co najmniej trzy półroczne moduły spośród wymienionych (w tym co najmniej jeden moduł matematyki): Księgowość, Matematyka, Elektronika Samochodowa, Samochody, Biologia, Matematyka dla Biznesu, Chemia, CAD, Cyfrowe Tworzenie Obrazów, Elektronika, Zdrowie i Rekreacja, Ekologia, Informatyka, Obróbka Metalu, WF, Fizyka, Obróbka Drewna, Technologia i Społeczeństwo.
W sumie uczeń w klasie 11 musi zrealizować co najmniej 12 półrocznych modułów. Tak naprawdę już w wieku 15 lat wybiera się swoja karierę, gdyż to co wybierzemy w klasie 11 implikuje nam przedmioty w klasie 12, a co za tym idzie również przedmioty maturalne. Natomiast przedmioty zdawane na maturze wpływają na dalsze kształcenie na uniwersytecie. Np. jeśli chcemy iść na medycynę to musimy wybrać takie przedmioty jak biologia człowieka, chemia i matematyka; jeśli chcemy studiować inżynierię musimy zdawać matematykę, chemię, fizykę; w przypadku handlu będzie to matematyka i ekonomia.
ROK 12
Tutaj sytuacja zagęszcza się i spiętrza - uczeń musi wybrać nie tylko przedmioty, ale również sposób, w jaki będzie oceniany: Egzamin Państwowy (niezależny od szkoły), Ocena Państwowa, czy Egzamin Szkolny (przeprowadzony przez własną szkole).
Uniwersytety wymagają Egzaminów Państwowych, a Egzaminy Szkolne uchodzą za łatwiejsze, może tez mniej obiektywne, lecz wystarczają do skończenia roku 12. Uczeń musi robić w sumie 10 modułów, ale co najmniej po 2 z każdej grupy. Jeden moduł to przedmiot trwający przez pół roku.
Grupa 1: Przedmioty Humanistyczne, Sztuki, Przedmioty Społeczno - Kulturalne. Uczeń musi wybrać co najmniej dwa moduły spośród:
Historia Australii, Studia Klasyczne, Teatr, Ekonomia, Angielski / ESL, Geografia, Prawo, Współczesna Historia Europy, Muzyka z występem solo, Polityka, Sztuki Wizualne, kontynuacja języków obcych.
Grupa 2: Matematyka, Nauki, Technologia Z tej grupy uczeń musi wybrać co najmniej 2 moduły: Księgowość, Biologia, Chemia, Geologia, Informatyka, Matematyka i Matematyka Specjalna, Metody Matematyczne, Nauka o Żywieniu, Fizyka.
Uczeń zdaje maturę mając lat 17. Pomimo 2 letniej różnicy wieku, poziom i zasób wiedzy maturzysty australijskiego jest dość podobny do polskiego, szczególnie w zakresie przedmiotów wiodących. Tak zwana wiedza ogólna będzie zależała do tego, jakie przedmioty uczeń sobie po drodze wybierał. Wiele jest przedmiotów niekonwencjonalnych i praktycznych, bardziej pasujących do szkół zawodowych niż do liceów.
II.4. Szkoły wyższe
Matura decyduje o kolejności przyjmowania na uczelnie wyższe. W momencie składania podań o przyjęcie do szkoły wyższej, wyznacza się 3 lub 4 uczelnie czy też kierunki, na których nam zależy. W zależności od wyników maturalnych proponuje się nam taki a nie inny kierunek, zgodnie z naszymi preferencjami. Obowiązuje to jednak w obrębie danego stanu, jeśli ktoś chciałby studiować w innym stanie trzeba to załatwiać indywidualnie, w przeciwnym wypadku zostanie przydzielony automatycznie. Wyróżnia się następujące uczelnie wyższe:
Uniwersytety
TAFE (Technical and Further Education) - sektor państwowy - edukacja zawodowa
Private Training and Education - sektor prywatny, w skład którego wchodzą college, prywatne instytuty i centra nauczania.
W Australii istnieje 39 Uniwersytetów o różnej wielkości: od 3 do 50 tys. studentów. Większość (37) to uniwersytety państwowe, jedynie dwa pozostałe są prywatne. Uniwersytety oferują edukację na kilku poziomach.
Można studiować w pełnym, bądź też częściowym wymiarze godzin, który jest podobny do polskiego systemu nauczania indywidualnego. Obowiązuje zasada, że trzeba ukończyć uczelnię w ciągu 10 lat. Koszt studiów ustala ministerstwo, nie są to jednak małe sumy, które w dodatku zależą od kierunku jaki się studiuje. Istnieje system pomocy materialnej HECS (Higher Education Contribution Scheme). Polega on na pożyczeniu pieniędzy od rządu w celu opłacenia swoich studiów. Jeśli kredyt ten spłaca się od razu, otrzymuje się od 20 do 25% zniżki. Jeśli nie można jednak tej pożyczki spłacić od razu, w momencie podjęcia pracy 3% wypłaty jest przeznaczane na spłatę długu. Jeśli dochody wzrastają, rata spłaty także wzrasta do 4-5% danej kwoty. Spłacanie może trwać nawet kilka lat - w zależności od wysokości tej pożyczki.
Po 3-4 latach uzyskuje się stopień Bachelor Degree - odpowiednik polskiego licencjatu. Później można ukończyć roczny lub dwuletni kurs pedagogiczny przygotowujący do uczenia. Naukę można kontynuować na studiach magisterskich i uzyskać tytuł magistra (Master Degree) w ciągu 2 lat, lub też można zrobić doktorat (Phd).
Koszty utrzymania w Australii są niższe niż w Stanach Zjednoczonych czy Wielkiej Brytanii, często nawet o połowę. Stąd też kraj ten się cieszy dużą popularnością wśród studentów z całego świata.
BIBLIOGRAFIA:
Burchard Przemysław, Australijczycy, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990
Maryański Andrzej, Narodowości świata, PWN, Warszawa 1998
Szczurska Izabela, Nauka i praca w Australii, http://hrk.pl/km/km.php/4/56/0/
Thomson Katarzyna, wypowiedź pisemna e-mail, z dn. 05.12.2003r.
Australia (Historia, Położenie, Stany, Gospodarka), http://slimak.sciaga.pl/prace/praca/6496.htm
Wielka Internetowa Encyklopedia Multimedialna, www.wiem.onet.pl
Strony internetowe:
http://interklasa.pl/portal/dokumenty/systemy-edukacyjne/australia.htm
http://www.australink.pl/texty/CENY%20CENY.html#przedszkole
http://www.australink.pl/texty/SZKOLY%20SREDNIE%20I%20PODSTAWOWE.html
http://www.isg.edu.pl/edukacja/systemedukacyjny.php
Australia (Historia, Położenie, Stany, Gospodarka), http://slimak.sciaga.pl/prace/praca/6496.htm
Wielka Internetowa Encyklopedia Multimedialna, www.wiem.onet.pl
Andrzej Maryański, Narodowości świata, PWN, Warszawa 1998
Izabela Szczurska, Nauka i praca w Australii, http://hrk.pl/km/km.php/4/56/0/
http://interklasa.pl/portal/dokumenty/systemy-edukacyjne/australia.htm
http://interklasa.pl/portal/dokumenty/systemy-edukacyjne/australia.htm
http://www.australink.pl/texty/CENY%20CENY.html#przedszkole
http://www.australink.pl/texty/SZKOLY%20SREDNIE%20I%20PODSTAWOWE.html
http://www.australink.pl/texty/SZKOLY%20SREDNIE%20I%20PODSTAWOWE.html
http://interklasa.pl/portal/dokumenty/systemy-edukacyjne/australia.htm
http://www.australink.pl/texty/SZKOLY%20SREDNIE%20I%20PODSTAWOWE.html
Katarzyna Thomson (mieszkanka Australii), wypowiedź pisemna e-mail, z dn. 05.12.2003r.
http://www.australink.pl/texty/SZKOLY%20SREDNIE%20I%20PODSTAWOWE.html
http://www.isg.edu.pl/edukacja/systemedukacyjny.php
http://www.isg.edu.pl/edukacja/systemedukacyjny.php
2