ZASADA WYKONYWANIA ĆWICZEŃ LECZNICZYCH

• Ćwiczenia zalecane chorym musza być indywidualnie dobierane, dawkowane i poprawnie wykonane

• Konieczna jest ścisła współpraca pomiędzy pacjentem i fizjoterapeutą

• Bardzo ważna jest nauka pacjenta świadomego kontrolowanego zmniejszania napięci mięśnia co stanowi podstawę dobrego wykonania ćwiczeń

• Ćwiczenia powinny być wykonane w izolowanych pozycjach wyjściowych stwarzających warunki do stabilizacji niećwiczonych stawów oraz zapewniające choremu poczucie rozluźnienia

• W czasie ćwiczeń konieczna jest stabilizacja odcinka bliższego ćwiczonego stawu, aby wyeliminować współruchy w sąsiednich stawach (chwyt, dobór odpowiedniej pozycji wyjściowej)

• Ruch powinien odbywać się płynnie wokół fizjologicznej osi i we właściwej płaszczyźnie i w możliwym do osiągnięcia pełnym zakresie

• Ćwiczenia powinny być prowadzone w zależności od rodzaju rytmu uwzględniając fazę skurczu i rozkurczu mięśni oraz przerwę

• Nasilenie ćwiczeń nie może doprowadzić do nadmiernego zmęczenia mięśni i odczynów zapalnych w stawach

• Ćwiczenia prowadzi się wg konspektu, który ulega zmianom w zależności od wyników usprawniania

• Podczas ćwiczeń pacjent powinien mieć zapewnione pełne bezpieczeństwo

Przeciwskazaniami do ćwiczeń mogą być:

• Ostre stany zapalne stawów, tkanek okołostawowych, mięśni

• Ostry okres chorób układu krążenia i układu oddechowego

• Niewydolność krążeniowo-oddechowa

• Stany gorączkowe

• Ogólny ciężki stan chorego

Ogólna charakterystyka ruchów w stawach:

• Ruchy w stawach odbywają się wokół osi stawu i w płaszczyźnie ruchu

• Oś jest to linia, wokół której odbywa się ruch a płaszczyzna jest to powierzchnia ustawiona pod kątem prostym w stosunku do osi

• Osie i płaszczyzny wyznaczamy w anatomicznej pozycji stojącej człowieka. Odnoszą się tylko do danego stawu, a więc nie ulegają zmianie w różnych pozycjach ciała.

Oś strzałkowa - ruch wokół tej osi odbywa się w płaszczyźnie czołowej

Oś czołowa (poprzeczna) - ruch odbywa się w płaszczyźnie strzałkowej

Oś podłużna (pionowa) - ruch odbywa się w płaszczyźnie poprzecznej

KINEZYTERAPIA

Dzieli się na miejscową i ogólną

ĆWICZENIA BIERNE

• To ćwiczenia wykonywane przy użyciu siły zewnętrznej zasadniczo przez terapeutę bez czynnego udziału mięśni pacjentów

• Stosuje się je w następstwie porażeń i braku dowolnej czynności mięśniowej różnego podchodzenia

• Do zastosowania ćwiczeń biernych kwalifikują się te mięśnie których siła oceniania testem Lovetta jest na 0 i 1.

Głównym celem jest przywrócenie siły mięśniowej i zamiana ruchu biernego w czynny.

Zadania:

• Utrzymanie bądź poprawienie sprawności mięśni, więzadeł, ścięgien

• Opóźnienie zmian degeneracyjnych będącym następstwem nieczynności mięśni lub procesów patologicznych

• Zapobieganie zesztywnieniom stawowym i niedopuszczanie przykurczów, zrostów w stawach, torebki stawowej, mięśni

• Utrzymanie naturalnej długości i elastyczności mięśni. Oddziałują się na Ośrodkowy Układ Nerwowy przez stymulowanie czucia głębokiego i powierzchownego

• Zapobieganie odleżynom

Problem odleżyn:

Przyczyny:

• Ucisk tkanek miękkich

• Zaburzenie krążenia

• Degeneracja tkanek

Ćwiczenia bierne- cele:

• Zamiana ruchu z biernego na czynny

• Wzmożenie torowania proprioreceptywnego

• Wzmożenie torowania ekstereceptywnego

• Poprawa trofiki tkanek miękkich objętym porażeniem

• Zapobieganie odleżynom

• Utrzymanie fizjologicznych zakresów ruchu

• Utrzymanie prawidłowej elastyczności i plastyczności mięśni, więzadeł i torebek

• Zapobieganie procesom osteomalacji (niedostateczna mineralizacja kości)

• Zachowanie czucia proprioreceptywnego i pamięci ruchowej

Wskazania:

• Porażenie, niedowłady mięśni wiotkich oraz spastycznych

• Początkowy okres unieruchomienia stawu po zabiegu operacyjnym

• Stan po długotrwałym unieruchomieniu kończyn

• Zła trofiki tkanek miękkich (pacjenci nieprzytomni)

Przeciwskazania:

• Przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrost (po 3-4 m-cach)

• Stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych

• Zwichnięcia i inne urazy stawowe

• Stany zapalne żył

• Rany skóry, mięśni, tkanek miękkich

• Występowanie bólu przy ćwiczeniach

• Temperatura powyżej 38 stopni

• Ogólny stan ciężki pacjenta

• Stan po tomografii komputerowej z kontrastem

• Stan po nakłuciu dolędźwiowym

Zasady wykonywania ruchu:

• Odcinek bliższy ćwiczonego stawu musi być ustabilizowany tak, aby ruch odbywał się tylko w tym stawie i nie był wspomagany przez ruchy w innych stawach

• Stabilizację uzyskuje się przez odpowiednia dobraną pozycję wyjściową lub przez zastosowanie pasów stabilizujących

• Chwyt stosowany przy ćwiczeniach musi być pewny - nie może sprawiać bólu

• Ruchy wykonuje fizjoterapeuta

• W pełnym fizjologicznym zakresie ruchu zgodnie z normą dla danego stawu

• W stawach bolesnych należy nie przekraczać granicy bólu

• Wszystkie ruchy w ćwiczonym stawie powtarza się 20-30x

• Ćwiczymy 2-3 razy dziennie

• Im cięższy stan pacjenta tym częściej, wolno i rytmicznie

ĆWICZENIA CZYNNO-BIERNE

• Ruch prowadzony jest biernie, a zadaniem pacjenta jest czynne rozluźnianie mięśni tej części narządu ruchu, która jest ćwiczona

• Nadmierne napięcie mięśni jest wywołane unieruchomieniem, bólem lub innymi patologicznymi czynnikami które kwalifikują się do tych ćwiczeń

Wskazania:

• Stany po chirurgicznych zabiegach rekonstrukcyjnych

• Stany po unieruchomieniach gipsowych

• Choroby gośćcowe, reumatoidalne

• Unieruchomienie kończyn za pomocą wyciągów

• Oparzenia większych części ciała

• Inne zabiegi operacyjne niekoniecznie w obrębie narządu ruchu (np. stan po mastektomii)

Przeciwskazania:

• Czynne procesy zapalne w obrębie stawów

• Duże blizny po operacjach

• Stawy wymagające unieruchomienia np. zwichnięcia

Zasady wykonywania ruchów:

• Ruchy w stawie wykonuje fizjoterapeuta, pacjenta zadanie jest rozluźnianie napiętych mięśni

• Ruch prowadzony w niepełnym zakresie, płynnie we właściwej płaszczyźnie wokół fizjologicznej osi stawu

• Ruch prowadzony do granicy bólu a nawet lekko ją przekraczamy

• Liczba powtórzeń - indywidualnie do pacjenta ( optymalnie jest 3-5 serii po 10 powtórzeń, przerwa 10 sekund)

• W czasie przerwy między seriami wykonywać masaż potrząsania i wibracji

• Tempo ćwiczeń bardzo wolne i rytmicznie pozwalająca na koncentrację i rozluźnianie pacjentów

• Kontakt wzrokowy z pacjentem

ĆWICZENIA WSPOMAGANE

• Są to ćwiczenia kombinowane

• dla chorych części ciała jest to działanie o charakterze biernym przy sile mięśniowej skali Lovetta 0 i 1

• dla zdrowych kończyn, które przez system bloczkowo-ciężarkowy prowadza ruch w porażonych częściach ciała, są ćwiczeniami czynnymi i często oporowymi

• wspomaganie ruchu może mieć charakter pośredni lub bezpośredni

• jeżeli np. jedna kończyna górna jest ćwiczona przez druga zdrowa jest to oddziaływanie bezpośrednie

• natomiast ćw porażoną kończyną dolną za pomocą zdrowych kończyn górnych z wykorzystaniem systemy bloczkowo-ciężarkowego będzie działaniem pośrednim

• stanowią łącznik pomiędzy grupą ćwiczeń biernych i czynnych

• w ćwiczeniach wspomaganych chory wykonując ruch jedną kończyną wspomaga wykonywanie ruchu w stawach drugiej kończyny zwiększając równocześnie jego zakres

Cele:

• zwiększenie zakresu ruchu w stawach

• uzyskiwanie rozluźnienie napiętych miesni

• poprawa trofiki tkanek przez zwiększenie działania pompy mięśniowej

• zapobieganie niekorzystnych zmian wynikających z akinezji

• utrzymanie siły mięśniowej

Wskazania:

• ograniczenie ruchu w stawach

• przygotowanie do redresji

• przygotowanie do ćwiczeń czynnych wolnych

Przeciwskazania:

• j.w

Wykonywanie:

• ćwiczenia wykonujemy w systemie bloczkowym z 1 metrową laseczką lub przy autoterapii

• liczba powtórzeń około 30 razy

• dobieramy odpowiednią pozycję wyjściową i ustalamy odpowiednią oś ruchu

• dokładny pokaz ćwiczeń i objaśnienie sposoby wykonywania ruchu

Zasady wykonywania ruchu:

• na ćwiczoną kończynę zakłada się podwieszkę połączoną z linką, która biegnie przez bloczek kierunkowy, drugi jej koniec zakładany jest na zdrową kończynę

• pacjent wykonując ruch jedną kończyną wspomaga wykonanie ruchu w stawach drugiej kończyny

• jest to rodzaj redresji, którą chory sam wykonuje

• przy osłabieniu siły mięśniowej nie dopuszczamy do pełnego zmęczenia

• mogą być wykonane za pomocą laski gimnastycznej

• liczba powtórzeń - przeciętnie 30 razy

• wykonuje się raz dziennie kilka serii