ZASADA WYKONYWANIA ĆWICZEŃ LECZNICZYCH
Ćwiczenia zalecane chorym musza być indywidualnie dobierane, dawkowane i poprawnie wykonane
Konieczna jest ścisła współpraca pomiędzy pacjentem i fizjoterapeutą
Bardzo ważna jest nauka pacjenta świadomego kontrolowanego zmniejszania napięci mięśnia co stanowi podstawę dobrego wykonania ćwiczeń
Ćwiczenia powinny być wykonane w izolowanych pozycjach wyjściowych stwarzających warunki do stabilizacji niećwiczonych stawów oraz zapewniające choremu poczucie rozluźnienia
W czasie ćwiczeń konieczna jest stabilizacja odcinka bliższego ćwiczonego stawu, aby wyeliminować współruchy w sąsiednich stawach (chwyt, dobór odpowiedniej pozycji wyjściowej)
Ruch powinien odbywać się płynnie wokół fizjologicznej osi i we właściwej płaszczyźnie i w możliwym do osiągnięcia pełnym zakresie
Ćwiczenia powinny być prowadzone w zależności od rodzaju rytmu uwzględniając fazę skurczu i rozkurczu mięśni oraz przerwę
Nasilenie ćwiczeń nie może doprowadzić do nadmiernego zmęczenia mięśni i odczynów zapalnych w stawach
Ćwiczenia prowadzi się wg konspektu, który ulega zmianom w zależności od wyników usprawniania
Podczas ćwiczeń pacjent powinien mieć zapewnione pełne bezpieczeństwo
Przeciwskazaniami do ćwiczeń mogą być:
Ostre stany zapalne stawów, tkanek okołostawowych, mięśni
Ostry okres chorób układu krążenia i układu oddechowego
Niewydolność krążeniowo-oddechowa
Stany gorączkowe
Ogólny ciężki stan chorego
Ogólna charakterystyka ruchów w stawach:
Ruchy w stawach odbywają się wokół osi stawu i w płaszczyźnie ruchu
Oś jest to linia, wokół której odbywa się ruch a płaszczyzna jest to powierzchnia ustawiona pod kątem prostym w stosunku do osi
Osie i płaszczyzny wyznaczamy w anatomicznej pozycji stojącej człowieka. Odnoszą się tylko do danego stawu, a więc nie ulegają zmianie w różnych pozycjach ciała.
Oś strzałkowa - ruch wokół tej osi odbywa się w płaszczyźnie czołowej
Oś czołowa (poprzeczna) - ruch odbywa się w płaszczyźnie strzałkowej
Oś podłużna (pionowa) - ruch odbywa się w płaszczyźnie poprzecznej
KINEZYTERAPIA
Dzieli się na miejscową i ogólną
ĆWICZENIA BIERNE
To ćwiczenia wykonywane przy użyciu siły zewnętrznej zasadniczo przez terapeutę bez czynnego udziału mięśni pacjentów
Stosuje się je w następstwie porażeń i braku dowolnej czynności mięśniowej różnego podchodzenia
Do zastosowania ćwiczeń biernych kwalifikują się te mięśnie których siła oceniania testem Lovetta jest na 0 i 1.
Głównym celem jest przywrócenie siły mięśniowej i zamiana ruchu biernego w czynny.
Zadania:
Utrzymanie bądź poprawienie sprawności mięśni, więzadeł, ścięgien
Opóźnienie zmian degeneracyjnych będącym następstwem nieczynności mięśni lub procesów patologicznych
Zapobieganie zesztywnieniom stawowym i niedopuszczanie przykurczów, zrostów w stawach, torebki stawowej, mięśni
Utrzymanie naturalnej długości i elastyczności mięśni. Oddziałują się na Ośrodkowy Układ Nerwowy przez stymulowanie czucia głębokiego i powierzchownego
Zapobieganie odleżynom
Problem odleżyn:
Przyczyny:
Ucisk tkanek miękkich
Zaburzenie krążenia
Degeneracja tkanek
Ćwiczenia bierne- cele:
Zamiana ruchu z biernego na czynny
Wzmożenie torowania proprioreceptywnego
Wzmożenie torowania ekstereceptywnego
Poprawa trofiki tkanek miękkich objętym porażeniem
Zapobieganie odleżynom
Utrzymanie fizjologicznych zakresów ruchu
Utrzymanie prawidłowej elastyczności i plastyczności mięśni, więzadeł i torebek
Zapobieganie procesom osteomalacji (niedostateczna mineralizacja kości)
Zachowanie czucia proprioreceptywnego i pamięci ruchowej
Wskazania:
Porażenie, niedowłady mięśni wiotkich oraz spastycznych
Początkowy okres unieruchomienia stawu po zabiegu operacyjnym
Stan po długotrwałym unieruchomieniu kończyn
Zła trofiki tkanek miękkich (pacjenci nieprzytomni)
Przeciwskazania:
Przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrost (po 3-4 m-cach)
Stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych
Zwichnięcia i inne urazy stawowe
Stany zapalne żył
Rany skóry, mięśni, tkanek miękkich
Występowanie bólu przy ćwiczeniach
Temperatura powyżej 38 stopni
Ogólny stan ciężki pacjenta
Stan po tomografii komputerowej z kontrastem
Stan po nakłuciu dolędźwiowym
Zasady wykonywania ruchu:
Odcinek bliższy ćwiczonego stawu musi być ustabilizowany tak, aby ruch odbywał się tylko w tym stawie i nie był wspomagany przez ruchy w innych stawach
Stabilizację uzyskuje się przez odpowiednia dobraną pozycję wyjściową lub przez zastosowanie pasów stabilizujących
Chwyt stosowany przy ćwiczeniach musi być pewny - nie może sprawiać bólu
Ruchy wykonuje fizjoterapeuta
W pełnym fizjologicznym zakresie ruchu zgodnie z normą dla danego stawu
W stawach bolesnych należy nie przekraczać granicy bólu
Wszystkie ruchy w ćwiczonym stawie powtarza się 20-30x
Ćwiczymy 2-3 razy dziennie
Im cięższy stan pacjenta tym częściej, wolno i rytmicznie
ĆWICZENIA CZYNNO-BIERNE
Ruch prowadzony jest biernie, a zadaniem pacjenta jest czynne rozluźnianie mięśni tej części narządu ruchu, która jest ćwiczona
Nadmierne napięcie mięśni jest wywołane unieruchomieniem, bólem lub innymi patologicznymi czynnikami które kwalifikują się do tych ćwiczeń
Wskazania:
Stany po chirurgicznych zabiegach rekonstrukcyjnych
Stany po unieruchomieniach gipsowych
Choroby gośćcowe, reumatoidalne
Unieruchomienie kończyn za pomocą wyciągów
Oparzenia większych części ciała
Inne zabiegi operacyjne niekoniecznie w obrębie narządu ruchu (np. stan po mastektomii)
Przeciwskazania:
Czynne procesy zapalne w obrębie stawów
Duże blizny po operacjach
Stawy wymagające unieruchomienia np. zwichnięcia
Zasady wykonywania ruchów:
Ruchy w stawie wykonuje fizjoterapeuta, pacjenta zadanie jest rozluźnianie napiętych mięśni
Ruch prowadzony w niepełnym zakresie, płynnie we właściwej płaszczyźnie wokół fizjologicznej osi stawu
Ruch prowadzony do granicy bólu a nawet lekko ją przekraczamy
Liczba powtórzeń - indywidualnie do pacjenta ( optymalnie jest 3-5 serii po 10 powtórzeń, przerwa 10 sekund)
W czasie przerwy między seriami wykonywać masaż potrząsania i wibracji
Tempo ćwiczeń bardzo wolne i rytmicznie pozwalająca na koncentrację i rozluźnianie pacjentów
Kontakt wzrokowy z pacjentem
ĆWICZENIA WSPOMAGANE
Są to ćwiczenia kombinowane
dla chorych części ciała jest to działanie o charakterze biernym przy sile mięśniowej skali Lovetta 0 i 1
dla zdrowych kończyn, które przez system bloczkowo-ciężarkowy prowadza ruch w porażonych częściach ciała, są ćwiczeniami czynnymi i często oporowymi
wspomaganie ruchu może mieć charakter pośredni lub bezpośredni
jeżeli np. jedna kończyna górna jest ćwiczona przez druga zdrowa jest to oddziaływanie bezpośrednie
natomiast ćw porażoną kończyną dolną za pomocą zdrowych kończyn górnych z wykorzystaniem systemy bloczkowo-ciężarkowego będzie działaniem pośrednim
stanowią łącznik pomiędzy grupą ćwiczeń biernych i czynnych
w ćwiczeniach wspomaganych chory wykonując ruch jedną kończyną wspomaga wykonywanie ruchu w stawach drugiej kończyny zwiększając równocześnie jego zakres
Cele:
zwiększenie zakresu ruchu w stawach
uzyskiwanie rozluźnienie napiętych miesni
poprawa trofiki tkanek przez zwiększenie działania pompy mięśniowej
zapobieganie niekorzystnych zmian wynikających z akinezji
utrzymanie siły mięśniowej
Wskazania:
ograniczenie ruchu w stawach
przygotowanie do redresji
przygotowanie do ćwiczeń czynnych wolnych
Przeciwskazania:
j.w
Wykonywanie:
ćwiczenia wykonujemy w systemie bloczkowym z 1 metrową laseczką lub przy autoterapii
liczba powtórzeń około 30 razy
dobieramy odpowiednią pozycję wyjściową i ustalamy odpowiednią oś ruchu
dokładny pokaz ćwiczeń i objaśnienie sposoby wykonywania ruchu
Zasady wykonywania ruchu:
na ćwiczoną kończynę zakłada się podwieszkę połączoną z linką, która biegnie przez bloczek kierunkowy, drugi jej koniec zakładany jest na zdrową kończynę
pacjent wykonując ruch jedną kończyną wspomaga wykonanie ruchu w stawach drugiej kończyny
jest to rodzaj redresji, którą chory sam wykonuje
przy osłabieniu siły mięśniowej nie dopuszczamy do pełnego zmęczenia
mogą być wykonane za pomocą laski gimnastycznej
liczba powtórzeń - przeciętnie 30 razy
wykonuje się raz dziennie kilka serii