Sprawdzian A: Odrodzenie królestwa polskiego i Ludzie średniowiecza
Imię i nazwisko: ....................................
Data: ..........................., klasa: ...............
1. Przemysł II został koronowany w roku: (1)
a) 1241 b) 1295 c) 1296 d) 1331
2. Władysław Łokietek utracił Pomorze Gdańskie w roku: (1)
a) 1296 b) 1300 c) 1308 d) 1320
3. Pierwsze lokowane miasto w Polsce to: (1)
a) Środa Śląska, b) Kraków, c) Poznań, d) Gniezno.
4. Drzwi gnieźnieńskie przedstawiają wydarzenia związane z życiem: (1)
a) św. Tomasza z Akwinu, b) św. Franciszka, c) św. Wojciecha, d) św. Jadwigi.
5. Patrycjat to warstwa społeczna, którą tworzyli: (1)
a) chłopi, b) biedni rycerze, c) drobni rzemieślnicy, d) bogaci kupcy.
6. Wyjaśnij pojęcia: (2)
stan - ......................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................;
trójpolówka - .........................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................. .
7. Napisz, o kim mowa. (4)
a) założył Akademię Krakowską - ........................................................................................................................
b) zjednoczył ziemie polskie - ..............................................................................................................................
c) król czeski i polski koronowany w 1300 r. - ....................................................................................................
d) zawarł z Krzyżakami pokój w Kaliszu - ..........................................................................................................
8. Wymień pięciu koronowanych władców Polski (do 1370 r.). (5)
• ....................................... • ....................................... • .......................................
• ....................................... • .......................................
9. Uzupełnij zdanie. (2)
............................. był najwybitniejszym reprezentantem filozofii szkolnej, zwanej ...............................
10. Wymień prawa i obowiązki chłopów lokowanych na prawie niemieckim. (3)
................................................................................................................................................................................
11. Narysuj oś czasu i wykonaj poniższe polecenia. (4)
a) Zaznacz na osi czasu datę koronacji Wacława II na króla Polski.
b) Zaznacz datę koronacji Władysława Łokietka.
c) Napisz, które z tych wydarzeń jest wcześniejsze: .......................................................................................... .
d) Oblicz, ile lat dzieli oba wydarzenia: ............................................................................................................. .
12. Wymień osiągnięcia dyplomatyczne, kulturalne i gospodarcze Kazimierza Wielkiego. (5)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
13. Przeczytaj uważnie poniższy fragment przekładu Księgi henrykowskiej.
Za dni dawnych, gdy książęta tej śląskiej prowincji w różnych miejscach rozdawali szlachcie i włodykom dziedzictwa i włości, był pewien Czech, imieniem Boguchwał. Służył on księciu panu Bolesławowi Staremu. Ten to książę dał w tym miejscu, które obecnie nazywa się Brukalice, wspomnianemu Boguchwałowi obszar ziemi do czterech wołów. Lecz w owym czasie ziemia była tu w okolicy lesista i zupełnie pozbawiona osadników, tenże Boguchwał Czech przywłaszczył sobie w swojej okolicy część puszczy dokładnie wielkości trzech wielkich pługów. Gdy zaś tam przez pewien czas przemieszkiwał, pojął za żonę córkę jakiegoś kleryka, chłopkę grubą i zupełnie niezdarną. Lecz trzeba wiedzieć, że za owych dni były tu w okolicy młyny wodne ogromnie rzadkie, przeto żona tego Boguchwała Czecha stała bardzo często przy żarnach mieląc. Litując się nad nią, mąż jej Boguchwał mówił: „Pozwól, bym ja też mełł”, to jest po polsku: „Daj, ać ja pobruczę, a ty poczywaj!”. Tak ów Czech na zmianę mełł z żoną i często obracał kamień tak jak żona. Co widząc sąsiedzi, chociaż wówczas nieliczni, nazywali go: Boguchwał Brukał i stąd pochodzi, że jego całe potomstwo nazywa się Brukalice.
Odpowiedz na podane pytania.
a) W której części Polski miały miejsce opisywane wydarzenia? (1)
................................................................................................................................................................................
b) Z jakiego kraju pochodził Boguchwał? (1)
................................................................................................................................................................................
c) Jakie przestępstwo popełnił? (1)
................................................................................................................................................................................
d) Jakie prace wykonywali Boguchwał z żoną? Wskaż dwa zajęcia. (2)
................................................................................................................................................................................
e) Jak współcześnie brzmi czasownik, od którego pochodzi nazwa Brukalice? (1)
................................................................................................................................................................................
f) Co znajdowało się w okolicach domu Boguchwała? (1)
................................................................................................................................................................................
14. Wyjaśnij, na czym polegał uniwersalny charakter kultury średniowiecznej. (1)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
15. Oceń znaczenie założenia Akademii Krakowskiej. (2)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Sprawdzian B: Odrodzenie królestwa polskiego i Ludzie średniowiecza
Imię i nazwisko: ....................................
Data: ..........................., klasa: ...............
1. Jak nazywał się okres, podczas którego osadnicy zwolnieni byli z danin i podatków? (1)
a) lokacja b) wolnizna c) trójpolówka d) czynsz
2. Władysław Łokietek został koronowany w roku: (1)
a) 1295 b) 1300 c) 1320 d) 1343
3. W którym wieku Środa Śląska otrzymała prawa miejskie? (1)
a) X b) XIII c) XIV d) XV
4. Kto założył Akademię Krakowską? (1)
a) Władysław Jagiełło b) Kazimierz Wielki c) Władysław Łokietek d) Wacław II
5. Kto pośredniczył między osadnikami a panem feudalnym? (1)
a) sołtys b) burmistrz c) wasal d) kmieć
6. Wyjaśnij pojęcia: (2)
koronacja - ............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................;
uniwersytet - .........................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................. .
7. Napisz, o kim mowa. (4)
a) koronował Przemysła II i Wacława II na królów Polski - ................................................................................
b) król czeski i polski, syn Wacława II - ..............................................................................................................
c) zjednoczył ziemie polskie - ..............................................................................................................................
d) zawarł z Krzyżakami pokój w Kaliszu - ..........................................................................................................
8. Wymień wszystkie dzielnice Polski, nad którymi Władysław Łokietek sprawował władzę. (5)
• ....................................... • ....................................... • .......................................
• ....................................... • .......................................
9. Uzupełnij zdanie. (2)
Średniowieczny wojownik to ..........................., a pomocą służył mu ...............................
10. Wymień trzy zabytki sztuki romańskiej w Polsce. (3)
• ....................................... • ....................................... • .......................................
11. Narysuj oś czasu i wykonaj poniższe polecenia. (4)
a) Zaznacz na osi czasu datę pokoju z Krzyżakami w Kaliszu.
b) Zaznacz datę zajęcia Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków.
c) Napisz, które z tych wydarzeń jest wcześniejsze: .
d) Oblicz, ile lat dzieli oba wydarzenia: .
12. Scharakteryzuj strukturę społeczeństwa feudalnego. (5)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
13. Wyjaśnij rolę koronacji w procesie zjednoczenia państwa polskiego. (2)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
14. Porównaj monarchię patrymonialną ze stanową. (2)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
15. Przeczytaj uważnie poniższy fragment przekładu Księgi henrykowskiej.
Za dni dawnych, gdy książęta tej śląskiej prowincji w różnych miejscach rozdawali szlachcie i włodykom dziedzictwa i włości, był pewien Czech, imieniem Boguchwał. Służył on księciu panu Bolesławowi Staremu. Ten to książę dał w tym miejscu, które obecnie nazywa się Brukalice, wspomnianemu Boguchwałowi obszar ziemi do czterech wołów. Lecz w owym czasie ziemia była tu w okolicy lesista i zupełnie pozbawiona osadników, tenże Boguchwał Czech przywłaszczył sobie w swojej okolicy część puszczy dokładnie wielkości trzech wielkich pługów. Gdy zaś tam przez pewien czas przemieszkiwał, pojął za żonę córkę jakiegoś kleryka, chłopkę grubą i zupełnie niezdarną. Lecz trzeba wiedzieć, że za owych dni były tu w okolicy młyny wodne ogromnie rzadkie, przeto żona tego Boguchwała Czecha stała bardzo często przy żarnach mieląc. Litując się nad nią, mąż jej Boguchwał mówił: „Pozwól, bym ja też mełł”, to jest po polsku: „Daj, ać ja pobruczę, a ty poczywaj!”. Tak ów Czech na zmianę mełł z żoną i często obracał kamień tak jak żona. Co widząc sąsiedzi, chociaż wówczas nieliczni, nazywali go: Boguchwał Brukał i stąd pochodzi, że jego całe potomstwo nazywa się Brukalice.
Odpowiedz na podane pytania.
a) Czyim poddanym był bohater cytowanego fragmentu? (1)
................................................................................................................................................................................
b) Jaki obszar ziemi Boguchwał otrzymał? (1)
................................................................................................................................................................................
c) Jakie przestępstwo popełnił? (1)
................................................................................................................................................................................
d) Opisz żonę Boguchwała. (1)
................................................................................................................................................................................
e) Jak współcześnie brzmi czasownik, od którego pochodzi nazwa Brukalice? (1)
................................................................................................................................................................................
f) Jak wyglądały okolice domu Boguchwała? (1)
..............................................................................................................................................................................