SILP, SILP, Wykład 1


WYKŁAD 1

  1. Geneza i stan wdrożeń SILP.

SILP - zaczęto o nim myśleć 10 lat temu.

Informatyka w leśnictwie 30 lat temu.

  1. lata 70'

pojawiły się urządzenia pomocnicze zwane automatami obrachunkowymi ( 500 szt.)

Następnie 8 bitowe mikrokomputery Robotron produkcji NRD 700 szt.

  1. lata 80' mikrokomputery 16 bitowe ( PC-ty typu IBM pierwowzory dzisiejszych komputerów). Służyły do prac biurowych . W tych latach ustabilizowała się kadra informatyków w lasach, byli potrzebni serwisanci ( zespoły interwencyjne ) .

Błędy popełnione w tym okresie:

  1. lata 90'

sytuacja uległa zmianie zwiększył się dostęp do środków informatycznych.

  1. Postulaty leśników co do cech nowego sytemu informatycznego:

    1. zapewnienie szybkiego dostępu do danych dotyczących stanu lasu ( tego co mamy w operacie)

    2. aktualizowanie na bieżąco w nadleśnictwie informacji o stanie lasu

    3. skuteczne wspomaganie w tworzeniu planów gospodarczych i finansowych ( brakowało procedur o charakterze optymalizacyjnym)

    4. rejestrowanie czynności gospodarczych w odniesieniu do konkretnych drzewostanów

    5. umożliwienie prowadzenia połączonych analiz komputerowych w układzie bazującym na danych z systemu rachunkowego i systemu las.

    6. stworzenie warunków wdrożenia w nadleśnictwach metod prognozowania zagrożenia stanu lasu z wykorzystaniem monitoringu i teledetekcji

    7. pełna automatyzacja rachunkowości nadleśnictwa

  1. Możemy wyróżnić 3 warstwy w informatyce w LP.

    1. sprzęt komputerowy ( hardware)

    2. oprogramowanie ( software)

    3. kadra informatyków

ad)a

wymagania:

-szybkie pamięci operacyjne i pojemne

-współpraca wielu komputerów jednocześnie

-duża moc obliczeniowa

Na świecie funkcjonowały wówczas:

-systemy wielodostępne ( realizowane na dużych maszynach) . W warunkach nadleśnictwa nie dało się tego zrobić.

Systemy UNIX stały się możliwe do wykorzystania kiedy się zminiaturyzowały

ad)b

Nie było oprogramowania które spełniałoby potrzeby gospodarki leśnej . Trzeba było stworzyć nowy system.

VIII 1990 Dyrektor powołał „Zespół Koordynacyjny” którego zadaniem było określenie szczegółowych wymagań co do oprogramowania i sprzętu który zostanie zakupiony przez Lasy Państwowe

Konsekwencje:

  1. otwarcie procedury przetargowej dla firm informatycznych . Odpowiedziało 12 firm.

Zadania :

Zostały 3 firmy:

ICL

Karen

HP

Wybrano HP . Jednakże nie chcieli oni samodzielnie stworzyć oprogramowania tylko zlecili je Austriackiej firmie SDS.

'91 rok - podpisanie kontraktu z LP HP/SDS na realizację systemu informatycznego o wartości 15 mln $ w tym 90 % to wartość sprzętu 10% oprogramowania .

Konfiguracja sprzętu była określona orientacyjnie.

Harmonogram pracy -założono że czas wdrożenia nie może przekroczyć 2 lat, a zatem do 1993 roku .

W pełni jednak system zafunkcjonował dopiero w I. 1997 roku.

Uproszczony schemat procesu tworzenia SILP i udziału w nim LP i HP/SDS

0x08 graphic

Bariery : informacyjne, mentalne. Powołano ośrodki szkoleniowe -należało przeszkolić ok. 15000 osób.

WYKŁAD 2

1. System funkcjonował w połowie 1996 roku , formalnie od 1.I. 1997 ( na wniosek DGLP).

Po pewnym czasie okazało się, że przyrost informacji jest tak duży, że trzeba zakupić nowe dyski i przebudować system

Kolejne problemy zaczęły się na przełomie 2000 roku , okazało się że system nie jest odporny na problem tego roku .

W '99 podjęto decyzję o wymianie serwera i rekonstrukcji systemu.

Zestaw aktualny po rekonstrukcji z '99 roku.

0x08 graphic

  1. serwer 180 MHz

  2. RAM 256 MB

  3. MUX

  4. Drukarka HP laser

  5. Mogą być PC z drukarkami i połączeniem internetowym

  6. HP - terminal znakowy - 3x niższy koszt niż terminalu graficznego

Po co są potrzebne w nadleśnictwie PC

  1. wtórna obróbka danych

  2. może pracować jako terminal dodatkowy

  3. jako autonomiczny PC

Urządzenia wyjścia

  1. drukarka sieciowa

  2. drukarka terminalowa ( umożliwia uzyskanie informacji na miejscu)

2. Koncepcja sieci leśnej.

Lasy chcą zbudować sieć w której zachowane będzie wysokie bezpieczeństwo (zminimalizowanie dostępu do bazy danych z zewnątrz) .

Sieć pilotażowa przebiega od dyrekcji szczecińskiej do GDLP w Warszawie i do dyrekcji krośnieńskiej. Koszt takiego przedsięwzięcia szacuje się na kilkadziesiąt milionów złotych.

3. PSION workabout

Najnowszy produkt firmy Psion PC

Posiada 16 bitowy procesor NEC V3 OH, kompatybilny z 8086. Wyświetlacz ciekłokrystaliczny, komunikacja graficzna . RAM- 1MB z możliwością rozszerzenia o dodatkowe 16MB za pomocą dysków SDD umieszczonych w specjalnych slotach

Zalety:

  1. niska cena

  2. graficzny interfejs użytkownika( LCD 240x100 punktów)

  3. prosta obsługa

  4. możliwość podłączenia innych urządzeń

  5. ergonomiczna obudowa

Zasilanie 2 baterie główne oraz bateria litowa podtrzymująca pamięć RAM

Software:

  1. system operacyjny wielozdaniowy polecenia podobne do DOS

  2. system plików kompatybilny z DOS'em

  3. wbudowany język programowania

Urządzenia peryferyjne: pióro świetlne, skanery.

Odporność na upadek z wysokości 1m, praca w temperaturze od -200C do +60 0C

Wilg. 90%

4. Tablet - umożliwia i ułatwia pracę przy szacunkach brakarskich.

5.

0x08 graphic

Najważniejszy jest system Las ( FOREST) .

Powstały aplikacje pomocnicze współpracujące z systemem LAS

Np.

ACER- do obsługi szacunków brakarskich i tworzenia bazy danych o pozyskaniu ( wersja 2.24 umożliwia współpracę z rejestratorem.

DŁUŻNIK- obsługa wierzytelności

MARKET- ewidencja sprzedaży drewna i innych produktów.

SPRAWOZDAWCZOŚĆ- czerpie dane z bazy danych

//nagrywanie płyt CD- promocja co 3 nagranie GRATIS: filmy (150 tytułów), programy użytkowe m.in. Słownik angielski Collins, niemiecki Langenscheidt, Arc Viev 3.1 Arc Info 7.21, muzyka - DENDRYT 116/2 ( ogłoszenie ważne do 30.7.2001) //

Program płatnik- zapewnia zestawienia związane z ZUS

ROR- do obsługi funduszy rozliczeniowych

OFFICE - wiadomo co po 4 latach studiów na Wydziale Leśnym.

Leśnik- obsługa podstawowych dokumentów ROD : kwitów wywozowych, wykazu robót, dziennik obecności robotników .

WYKŁAD 3

Zasady funkcjonowania systemu.

Za prawidłowe funkcjonowanie SILP odpowiada kierownik jednostki.

  1. System informacyjny - wszystko co służy obiegowi informacji

System informatyczny - podzbiór systemu informacyjnego

  1. Struktury organizacyjne

a) zespół informatyczny- wyodrębniona grupa pracowników szczebla RDLP lub GDLP zajmująca się utrzymywaniem gotowości SILP-u i innych zadań.

b) administrator systemu- pracownik jednostki organizacyjnej którego zadania określają załączniki do zasad.

c) analityk- pracownik RDLP lub GDLP przygotowywujący program merytoryczny do oprogramowania poprzez stworzenie dokumentacji analitycznej

d) programista - pracownik DGLP jego zadania określają załączniki do zasad.

e) nauczyciel SILP - pracownik RDLP lub GDLP gromadzący sprawy merytoryczne objęte SILPem.

f) Specjalista ds. analiz nietypowych- pracownik RDLP lub GDLP opracowywujący analizy nieprzewidziane w SILPie, a ich sprawdzenie wymaga użycia prostych urządzeń programistycznych

g) użytkownik- pracownik jednostki organizacyjnej korzystający z SILP

Około 15 tys. Osób to użytkownicy ( tylu wiec musiano przeszkolić)

Zrobiono to 2 stopniowo:

  1. przeszkolenie nauczycieli regionalnych przez ludzi którzy tworzyli system. Było to 5 zespołów z liderem na czele, te grono przeszkoliło nauczycieli SILP

  2. nauczyciele regionalni szkolili na swoim terenie pracowników nadleśnictw

Z grona nauczycieli wybrano grupę osób do „szybkiego reagowania-hotline”

W nadleśnictwach jest spis telefonów do hotline i specjalistów do rozwiązywania określonych problemów

Korzystamy z ich usług w przypadkach wyjątkowych, nie dających się wytłumaczyć instrukcją. Hotline wydaje biuletyny w których informuje jakie problemy rozwiązano, jakie są w trakcie rozwiązywania i czego nie dało się poprawić.

  1. Poziom Nadleśnictwa

Administrator systemu w 2 osobach: administrator wiodący i administrator zapasowy

Realizuje zadania równolegle do swoich podstawowych czynności - wiec administrator to tylko funkcja- nie cały etat.

Administratorzy działają przemiennie - ustala to nadleśnictwo. Za dodatkową pracę może uzyskiwać dodatkowe wynagrodzenie ustalane przez kierownika jednostki.

Kwalifikacje- wykształcenie przynajmniej średnie techniczne, może być również leśne i podstawowe szkolenie administratora systemów komputerowych w zakresie obsługi urządzeniami programistycznymi.

Poziom RDLP

Jest tu zespół informatyczny. Są to wydziały informatyki ( Białystok, Krosno, Łódź, Olsztyn, Warszawa, Zielona Góra, Katowice) lub zespół ds. informatyki ( Gdańsk, Kraków, Lublin, Poznań, Szczecin) , lub wydział wdrożeń rozwoju informatyki ( Piła, Toruń). Liczba osób w zespole jest uzależniona od ilości nadleśnictw. Przeciętnie

1 osoba/ 8-10 jednostek organizacyjnych wliczając w skład zespołu kierownika.

Poziom GDLP

Są 2 komórki.

  1. podstawowy wydział zarządzania bazą danych ( około 20 osób)

  2. zespół informacji przestrzennej

  1. Zadania administratora w nadleśnictwie:

    1. uruchamianie i włączanie systemu

    2. obsługa użytkownika i grup użytkowników

    3. udostępnienie zasobów komputera użytkownikom systemu

    4. zarządzanie wydrukami

    5. zabezpieczenie zasobów przez wykonywanie kopii bezpieczeństwa i kopii archiwalnych

    6. instalacja programów

    7. wykonywanie niektórych podstawowych konfiguracji systemu

    8. porządkowanie zasobów systemu

    9. usuwanie zbędnych plików

    10. wykonywanie odblokowania i procedur optymalizujących pracę

    11. dbałość o funkcjonowanie urządzeń ( zabezpieczenie materiałów eksploatacyjnych : toner, kasety, papier)

Włączanie - sprawdzenie sieci zasilająco logicznej

Wyłączanie w nadleśnictwie nie wyłącza się systemu w czasie eksploatacji . Czasem jedynie ze względu np. na modernizację sieci , remont pomieszczeń. Należy użyć oprogramowanie do zamykania systemu.

5. Program administracyjny MINI SAM

SAM -system administrator manager

Prawo uruchamiania SAM'a ma administrator , który wykorzystuje do tego polecenia UNIXa, jego login to „root”.

Nie można korzystać z SAM'a na poziomie nadleśnictwa. Administrator w nadleśnictwie ma login `service' - dzięki czemu może uruchamiać zastępczy program MINI Sam

a) SAM- root

MINI SAM- service

Uprawnienia do root'a ma administrator szczebla RDLP, ten zna hasło root'a dla wszystkich swoich jednostek . Czasem administrator nadleśnictwa zna hasło root'a przekazane przez administratora RDLP.

Przykładowe okno MINI SAM'a

0x08 graphic

PROC - do zamykania systemu

MINI Sam -

Za jego pomocą można tworzyć grupy dodatkowe, a do grup dodatkowych dodać użytkowników, którzy mogą mieć dostęp do programów które określi administrator.

Zapis do grupy INFORMIX - użytkownik będzie mógł korzystać z baz danych. Kiedy ktoś zmienia charakter pracy wtedy można go usunąć z danej grupy.

  1. Wprowadzanie użytkownika do systemu

    1. FAZA 1 - wprowadzić użytkownika do systemu ; nadanie loginu

    2. FAZA 2- wprowadzić użytkownika do np. systemu las, do bazy danych Acer, wymaga to interwencji administratora

Robimy to za pomocą MINI Sama

DODAWANIE UŻYTKOWNIKA SYSTEMU

0x08 graphic

Użytkownik jest wprowadzany na listę użytkowników baz danych „poleceniem” aby był identyfikowany w bazie danych jako autor zapisów.

Dezautoryzacja globalna- ( np. użytkownik ma zawężone prawa w menu globalnym do gospodarki towarowej i tylko do tej) . Jest to zabezpieczenie na poziomie baz danych.

Dezautoryzacja lokalna- można odciąć, dodać, uzytkownika

WYCOFYWANIE UŻYTKOWNIKA

Gdy pracownik zostaje zwolniony, to administrator musi go „wycofać” z bazy.

6.Zakładanie/ zmiana hasła

Użytkownik odpowiada za hasło

Administrator odpowiada za login

Changing password for jacek

New password:

Re-enter new password:

Hasło- 8 znaków ; znaki z 1 części kodu ASCII, 2 znaki literowe 1 znak numeryczny;

Małe i duże czcionki są rozpoznawane. Root jest zwolniony z hasła. Hasło musi się różnić od loginu ( nie może to być zatem login ), trzeba je zdefiniować 2 razy.

Przy podaniu nowego hasła system wymaga również starego:

Changing password for jacek

Old password

New password

Re-enter new password

Jeżeli hasło 3xpodamy źle terminal się zablokuje. Jeżeli zapomnimy hasła idziemy z flachą do administratora, a ten usuwa hasło za pomocą MINI Sama.

Nowe hasło musi się różnić od starego minimum 3 znakami.

Wykład 4

  1. Polecenia Mini Sam'a

    1. Backup- do tworzenia kopii bezpieczeństwa ( zwłaszcza jeżeli chodzi o bazy danych) . Administrator robi kopie bezpieczeństwa w trybie codziennym, co tydzień, co miesiąc na streamerze. Część tych kopii idzie do RDLP.

Kopie wykonuje się na wypadek: kradzieży komputerów, klęsk żywiołowych. Dzięki nim można odtworzyć stan sprzed zdarzenia i kontynuować pracę.

    1. Install- do instalowania oprogramowania , kontrolowania zawartości na kasecie. Instalujemy jedynie oprogramowanie autoryzowane

    2. Exit- zamknięcie systemu

    3. Obsługa zadań do drukowania - kolejka wydruku, istnieje możliwość usunięcia z kolejki

  1. Unix- wielozadaniowy, wielodostępny

Proces- jest to program który aktualnie wykonujemy ( każdy z użytkowników może realizować swój proces.

Wieloprocesowy system- system dopuszczający do realizowania wielu procesów jednocześnie

Jeżeli mamy jeden procesor jest to możliwe jeżeli realizuje on tzw. podział czasu, zatem jest kolejka procesów do obsługi.

  1. Systemy operacyjne

HP-UX

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

W laboratorium Bella opracowano system z podziałem czasu:

Zalety: mały, elastyczny, tani.

Wady: niedostateczna ilość dokumentacji, brak pomocy użytkownika, błedy.

HP-UN - połączenie systemu Unix i elementów dodanych przez HP.

Co umożliwia nam UX?

  1. interpretatory poleceń - możliwość wyboru shella

  2. bogaty zestaw poleceń- przy założeniu, że interfejs jest znakowy. Poleceń tych jest kilka tysięcy.

  3. Hierarchiczny system plików

  4. Język programowania C

Co potrzeba do pracy?

  1. terminal z kodem ASCII

  2. linia transmisji danych

  3. identyfikator użytkownika

  4. hasło

W jaki sposób tworzy się proces?

Na proces potomny przechodzą przywileje procesów macierzystych. Po zakończeniu procesu potomnego wysyłany jest sygnał budzący proces macierzysty.

Nietypowe sytuacje:

Na skutek tych procesów w systemie tworzą się śmieci i trzeba je czasem czyścić . Jest polecenie pozwalające na sprawdzenie poleceń jakie są w danej chwili prowadzone i można wywnioskować, który jest macierzysty, a który potomny ( wyższy numer ma zawsze proces potomny) . Jest możliwość zabicia i wtedy zabijamy od ostatniego potomka ( czyli począwszy od numeru najwyższego).

  1. Wyróżniamy 3 kategorie użytkowników w stosunku do pliku czy katalogu:

    1. użytkownik - właściciel pliku

    2. grupa- grupa do której plik należy

    3. inni- pozostałe osoby

r- prawo do czytania

w- prawo do pisania

x-prawo do wykonywania

Prawo dostępu do pliku:

rwxr-xr

rwx

r-x

r- -

właściciel

grupa

inni

754

7

5

4

111 101 100

7 5 4

Wszystko dla wszystkich: 777

Tylko czytanie dla wszystkich: 444

olrwxr-x-r - -

“-“typ pliku lub „ ol”- katalog

w opisie pliku: typ, atrybuty, kto jest właścicielem, grupa , rozmiary, data tworzenia, nazwa

r

w

X

plik

Zawartość może być sprawdzana

(move,lp, cat)

Zawartość może być zmieniana ( vi)

Używany jako polecenie

katalog

Zawartość może być sprawdzana

(ls)

Zawartość może być zmieniana

( ep, nu)

Może zostać katalogiem bieżącym (Cd)

Gdy 400- tylko właściciel może czytać, a inni nie mogą go nawet zobaczyć

Katalogi HP-UX:

Users- katalogi osobiste użytkowników - są tu też programy użytkowe

Dev- do komunikowania z terminalem, drukarki, pamięci taśmowe.

Wykład 5

  1. Zintegrowana baza danych nadleśnictwa

0x08 graphic

Pojęcia podstawowe:

  1. Baza danych to:

Zbiór lub zbiory danych posiadające określoną strukturę wewnętrzną przechowywanych na stałych nośnikach pamięci. Nie każdy zbiór danych można nazwać bazą danych. Struktura wewnętrzna wyznacza wartość tych danych.

Dostęp do danych zapewnia zbiór programów opracowanych do tego celu. Należy mieć możliwość wprowadzania, korygowania i edytowania danych za pomocą narzędzi-programów. W systemie zarządzania bazą danych są programy umożliwiające wykonywanie w/w operacji.

Baza danych to : system zarządzania bazą danych + baza danych. Ważniejszym elementem jest baza danych, bo system zarządzania bazą danych jest powielany , a baza danych jest specyficzna dla każdej jednostki.

Nie ma 2 takich samych b.danych w nadleśnictwie „x”- dlatego ważne są elementy ochrony b.danych.

  1. Jaki jest elementarny zbiór w b.danych?

    1. w bazie danych las elementarną strukturą jest tabela, zawierająca klasę obiektu ( a ta ma atrybuty wyrażające się polami) np. tabela wydzielenia:

wiersz- rekord

pole - w nim są charakterystyki

Pole 1

Pole 2

Pole3

Rekord1

drzewostan

I p

0,9

Rekord 2

Rekord 3

  1. Typ danych:

    1. znakowy ( eng. Character) W Informix oznaczenie: char (n)

    2. liczbowy ( eng. Number)

Podtypy w informix: