Akcje

Akcja (z łaciny actio), dokument wystawiany posiadaczowi części kapitału spółki akcyjnej. Potwierdza jego prawa jako udziałowca, uprawnia do otrzymania dywidendy, a także daje prawo uczestnictwa w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy i bierne prawo wyborcze do organów spółki.
Kapitał spółki bywa rozpisany na wiele podmiotów, dlatego podzielony jest na równe części - akcje, które mogą być wprowadzone na giełdę papierów wartościowych, gdzie ich kurs uzależniony jest od rynkowej gry popytu i podaży. Akcje imienne przypisane są do konkretnego właściciela, a własność akcji na okaziciela określona jest przez aktualnego ich posiadacza.
Ze względu na nierówność uprawnień wyróżnia się akcje zwykłe i uprzywilejowane. Akcje uprzywilejowane dają prawo do: wyższej dywidendy, uprzywilejowanego głosu na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy, nadzwyczajnych uprawnień przy podziale majątku spółki w wypadku jej likwidacji. Na giełdzie notuje się także akcje, których posiadacz nie ma prawa do dywidendy.
Akcje mogą być notowane na giełdzie w systemie jednolitego kursu dnia lub w systemie notowań ciągłych. Obecnie akcje występują najczęściej w tzw. formie zdematerializowanej, czyli jako zapis w komputerze. Akcja tradycyjna (papierowa) składa się z płaszcza - akcji właściwej, na którym określone jest prawo do części majątku spółki, z arkusza zawierającego 10-20 kuponów służącego do inkasowania dywidend oraz talonu uprawniającego do otrzymania nowego arkusza kuponowego. Ze względów bezpieczeństwa forma akcji papierowych jest coraz rzadziej stosowana.

Podział wg. rynku

Od dnia 1 maja 2004 obrót akcjami na Giełdzie Papierów Wartościowych będzie się odbywał na jednym z dwóch rynków: podstawowym lub równoległym. Dopuszczenia akcji na jeden z rynków będzie dokonywał Zarząd Giełdy, kierując się kryteriami określonymi w Rozporządzeniu RM (z 17.07.01) - w przypadku rynku podstawowego, lub Regulaminu Giełdy - w przypadku rynku równoległego.

• Na rynek podstawowy kwalifikowane będą akcje dopuszczone do publicznego obrotu, mające nieograniczoną zbywalność, spełniające kryteria odpowiedniej wartości i rozproszenia, których emitenci ogłaszali sprawozdania finansowe za ostatnie trzy lata..

W ramach rynku podstawowego wyodrębniony został segment Plus, dla którego oprócz wymogów mierzalnych, obowiązują kryteria jakościowe - przyjęcie do stosowania wszystkich zasad ładu korporacyjnego oraz odpowiednie standardy w zakresie komunikacji emitentów z inwestorami.

 Na rynek równoległy kwalifikowane będą akcje dopuszczone do publicznego obrotu, mające nieograniczoną zbywalność, pod warunkiem, że w stosunku do ich emitenta nie toczy się postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne.

W ramach rynku równoległego wyodrębniony został segment Prim, dla którego obowiązują dodatkowe wymogi dotyczące standardów komunikacji emitentów z inwestorami a także obowiązek publikowania informacji finansowych w poszerzonym zakresie.

Dla spółek, które prowadzą działalność w obszarze nowoczesnych technologii Giełda utworzyła odrębny segment o nazwie SiTech (Segment Innowacyjnych Technologii). Kryterium decydującym o włączeniu spółki do tego segmentu jest rodzaj działalności:
- branża technologii informatycznych,
- telekomunikacja,
- media elektroniczne.
Spółki kwalifikowane są do segmentu SiTech niezależnie od tego, czy notowane są na rynku podstawowym czy równoległym. Spółki te mają dodatkową prezentację w tabelach giełdowych.

Podział wg systemów notowań

Poszczególne papiery wartościowe notowane są w ramach jednego z dwóch systemów:

• notowania ciągłe,

• notowania jednolite z dwoma fixingami.

Podstawowe kryteria decydujące o systemie notowań dla danego papieru wartościowego to: płynność, kapitalizacja oraz rodzaj instrumentu. W systemie notowań ciągłych notowane są papiery spółek o dużej kapitalizacji i wysokiej płynności, w systemie notowań jednolitych znajdują się papiery o niższej płynności i kapitalizacji.
Niezależnie od płynności i kapitalizacji w systemie notowań ciągłych notowane są wszystkie akcje zakwalifikowane do Segmentu Innowacyjnych Technologii Sitech, a także wszystkie instrumenty pochodne, obligacje i certyfikaty inwestycyjne.

Podział wg sektorów

Sektory gospodarki reprezentowane na Giełdzie
Giełda prowadzi podział sektorowy spółek, w którym wyróżnia 17 sektorów gospodarki narodowej, zgrupowanych w trzech głównych działach: przemysł, finanse i usługi.
Przemysł

• spożywczy,

• lekki,

• drzewny,

• chemiczny,

• materiałów budowlanych,

• budownictwo,

• elektromaszynowy,

• metalowy,

• inne.

Finanse

• banki,

• ubezpieczenia,

• inne.

Usługi

• handel,

• informatyka,

• telekomunikacja,

• media,

• inne.

Podział ten umożliwia obliczanie wskaźników sektorowych dla poszczególnych branż reprezentowanych na Giełdzie i łatwe śledzenie koniunktury panującej w różnych sektorach gospodarki. Sektory o największym znaczeniu dla obrotu giełdowego i największej reprezentacji spółek mają swoje indeksy zwane subindeksami sektorowymi.

---